Hikoyada xarakter yaratish mahorati Lirikada o’zlikni anglash mativlari - Adabiyot - Slaydlar

Hikoyada xarakter yaratish mahorati Lirikada o’zlikni anglash mativlari

Yuklangan vaqt:

24.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1116.2861328125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Hikoyada xarakter yaratish mahorati Lirikada o’zlikni anglash mativlari Reja: 1. Xarakterni aks ettirish usullari 2. Milliy g'oya o'zlikni anglash omili

 Belgini muayyan asarlarda tasvirlash texnikasini tahlil qilish uchun uning obrazining usullari bilan tanishib chiqish kerak.  Belgini aks ettirish usullarini ko'rib chiqamiz. L.A. Kozyro o'quvchilar uchun "Adabiyot nazariyasi va o'qish amaliyoti" darsligida personaj obrazini tashkil etuvchi ikkita xususiyatni belgilab beradi. Bu tashqi va ichki xususiyatlar.

 Adabiy asarda psixologizm - bu qahramonning ichki dunyosini aks ettirish uchun ishlatiladigan vositalar to'plami - uning fikrlari, hissiyotlari va tajribalarini batafsil tahlil qilish uchun.  Qahramonni tasvirlashning bunday usuli muallif o'z oldiga qahramonning fe'l-atvori va shaxsiyatini to'g'ridan-to'g'ri psixologik tomondan ko'rsatish vazifasini qo'yishini va qahramonni anglashning bu usulini asosiy qilib qo'yishini anglatadi. Ko'pincha qahramonning ichki dunyosini tasvirlash usullari "ichkaridan" va "tashqaridan" bo'linadi.

Qahramonning ichki dunyosi "ichkaridan" ichki suhbatlar, uning xayoloti va xotiralari, o'zi bilan monolog va dialoglar, ba'zan tushlar, xatlar va shaxsiy kundaliklar orqali tasvirlanadi. "Tashqi tomondan" obraz tashqi tomondan namoyon bo'ladigan psixologik holatining alomatlari orqali xarakterning ichki dunyosini tasvirlashdan iborat.

Lirika — (yunoncha „Cholgʻu asbobi“ degan maʼnoni anglatadi) adabiy tur sifatida qadimdan rivojlanib, oʻzining bir qator xususiyatlariga egadir. Lirikaning bosh obrazi lirik qahramon hisoblanadi. Lirikada lirik qahramonning ichki dunyosi birinchi oʻrinda turadi. Barcha ifoda shoirning „men“i orqali oʻtadi. L.da, eposdan farqli oʻlaroq, muayyan epik syujet boʻlmaydi. Dramatik turdan ajralib turadigan jihati esa, L.da subʼyektivlik kuchli. Ayni paytda L. emotsionalligi, oʻquvchi qalbini hayajonga solishi bilan farqlanadi.

Lirik asarlarda qahramonning munosabatini inobatga olgan holda, lirika 2 turga boʻlinadi. Bular: Avtopsixologik va Ijroviy lirika. Avtopsixologik lirika deyilganda, lirik qahramon va shoirning oʻy-fikrlari, his-tuygʻulari bir-biriga oʻzaro mos tushgan payt hisoblanadi. Masalan, bunday turdagi sheʼrlarda shoir oʻz qalbiga murojaat qiladi va oʻzining ichki kechinmalarini qogʻozga tushiradi.

Ijroviy lirika da esa shoir oʻzga shaxs ruhiyatiga kirib, oʻzganing tilidan fikr yuritadi va natijada ana shu oʻzga shaxs she'rning lirik qahramoniga aylanadi. Shuningdek, shoir va lirik qahramonning oʻrtasida hech qanday bogʻliqlik yoki oʻxshashlik boʻlmaydi. Yaʼni, shoir oʻzga bir odamning his-tuygʻularini qogʻozga tushiradi va goʻyoki rol oʻynaydi.

O'xshashlar

Hozirgi o’zbek hikoyalarida inson va shaхs masalasi

Abdulla Qahhor “Dahshat” hikoyasining struktural tahlili

Said Ahmad (dars ishlanma)

Epik tur va uning janrlari

Ma’rifatparvarlik yoki jadid adabiyoti. O’zbek adabiyotida realizm bosqichi