Abdulla Qahhor “Dahshat” hikoyasining struktural tahlili - Adabiyot - Slaydlar

Abdulla Qahhor “Dahshat” hikoyasining struktural tahlili

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3041 KB

Ko'chirib olish

Abdulla Qahhor Abdulla Qahhor “Dahshat” “Dahshat” hikoyasining hikoyasining struktural tahlilistruktural tahlili WWW.ARXIV.UZ

• “ Dahshat” hikoyasining syujetini yaratishda Abdulla Qahhor xalq og’zaki ijodi materiallaridan foydalaniladi. Xalq orasida keng yoyilgan diniy afsonalardan biri – qabriston haqidagi afsonalardir. O’sha davrda erkaklar orasida kechasi qabristonda biror ishni bajarib kelish mardlik, kuchlilik hisoblangan. Hikoyaning boshida Nodirmohbegim tilidan shunday voqea so’zlab beriladi. Bu voqeani eslab, aytilishiga darchaga kelib urilgan bo’yra sababchi bo’ladi. Bo’yra hikoyadagi voqealarga turtki bo’lgan. WWW.ARXIV.UZ

B o’ y r a Dodxo cho’chib ketdi Unsun dadillashdi WWW.ARXIV.UZ

• Darchaga kelib urilgan bo’yra Dodxoni qo’rqitib yubordi va shu qo’rquv Unsinni dadillashishiga, qalbida yashiringan tuyg’ularini yuzaga chiqishiga olib keldi. Shundan so’ng Nodirmohbegimning aytgan voqeasi Unsinni yanada shijoatga, erkini uyg’onishiga turtki bo’ladi. Garovga qo’yilgan qo’yni arzimas narsa ekan deyishi Dodxoni izzat- nafsiga tegadi. Ayniqsa, qabristonday joyga borib, pichoq sanchgan odamni “O’lsin, nokas odam ekan, bitta qo’yni deb” deyishi Dodxoni g’ashini keltiradi. Dodxo o’sha davrning ariza qabul qiluvchi amaldori, har narsani boylik bian o’lchaydigan odam edi. Tegirmonchining qizi bo’la turib, qo’yni nazarga ilmaslik Dodxoda yangi reja uyg’onishiga sabab bo’ladi. Demak, Nodirmohbegimning aytgan voqeasi Unsun va Dodxolar uchun turtki vazifasini o’taydi. WWW.ARXIV.UZ

Voqea Unsunni inson ekanligini ko’rsatdi Dodxoga yangi reja berdi WWW.ARXIV.UZ

Dodxo Unsunga yangi rejasini aytdi. “ Sen o’zing, o’nta qo’y bersam, pichoq sanchib kelasanmi? Yuzta qo’y, davlatimning yarmini bersam, borsanmi?” Unsunni inson ekanini ko’rsatdi. “ Menga davlat kerak emas, davlat kerak bo’lsa borar edim” WWW.ARXIV.UZ

• Shu yerda Dodxoning: ”Nima kerak?” – degan savoliga Unsin, ozod, erkin Unsin javobsiz qoldiradi. Mute kundoshlar esa javob berishga undaydi. Unsin yanada yuksaklikka ko’tariladi. ”Javob bersangiz, Ganjirovonga ketsam”. Mute xotinlari bilan yashab o’rgangan Dodxo Unsinni gapini tushunmaydi. Unsin shijoat, jasorat bilan Dodxoga tik boqadi. ”– Yo’q, men butkul ketsam deyman, javobimni bersangiz”. Dodxo Unsinni mute ayollari singari savalamadi. Muloyimlik bilan ”Go’ristonga pichoq emas, qumg’on olib borasan, On hazratim sag’anasi oldida qumg’on qaynatib, bitta choy damlab kelasan, maylimi. – Mayli,” – dedi Unsin. WWW.ARXIV.UZ

• Ayollarning erkin so’zlashiga o’rganmagan Dodxoga bu xaqorat bo’lib tuyuldi. Unsin taloq so’radi + Dodxo titradi - Unsin qabristonga jo’nab ketdi + Kundoshlar uyiga tarqaldi - WWW.ARXIV.UZ

• Unsining qabristonga borishida tabiat tasviri va shamol to’sqinlik qiladi. Unsin yuradi + Shamol to’sqinlik qiladi - Shamol tentiradi - Oson yurishni uddaladi + Unsin chopqillaydi + Shamol irrilaydi -WWW.ARXIV.UZ

• Ushbu tasvirda unsunga ya’ni uni ozod bo’lishiga shamol va tun tasviri to’sqinlik qiladi, lekin Unsin barchasini yengib, olg’a boradi. Qabriston manzarasi erkini to’sishga harakat qiladi. U o’z-o’zi bilan kurashadi. Unsin beixtiyor orqaga chekindi - ” O’likning joni yo’q” deb baqirdi + WWW.ARXIV.UZ

• Sag’ana yoniga kelib to’xtaydi. Qo’lida: choynak, qumg’on, paranji. Uning esidan chiqqan narsa o’tin edi. O’tin ham uning yo’lini to’smoqchi bo’ladi, ammo u sag’analar orasidan hashak tera boshladi. Qabristonda olov yondi. Bu uning ozod bo’lganligini birinchi belgisi edi. Unsin choyni qaynatadi va uyga yo’l oladi. Chap oyog’i chuqurlikka tushdi - ” O’likning joni yo’q” deb baqirdi + Kavushi tushib qoldi - Mahsichan ketaverdi + Shu tobda Unsinning yelkasiga nimadir minib oldi WWW.ARXIV.UZ

O’ziga keldi, yanada dadillashdiMaymun minib oldi, hushidan ketdi WWW.ARXIV.UZ

• Shu yerda Unsinning dadillashishiga maymun olib kelgan odam borligi haqidagi o’yi sabab bo’ldi. Maymun ham erkini to’sa olmadi. Yana yo’lga tushdi. Chap qo’lida qattiq og’riq boshlandi - Darmoni yetguncha jadalladi + Choynak tobora og’irlashdi - Nodirmohbegimning eshigini ochdi + WWW.ARXIV.UZ

• Unsinning ahvolini ko’rgan Dodxo tashqariga otildi, qo’rqib ketdi. Nodirmohbegim unga go’riston tuprog’idan olib keltirib, suv ichirdi. Unsin og’irlashdi - Ganjiravonga ketishni so’radi + Unsin uzildi - Ozod bo’ldi + WWW.ARXIV.UZ

• Shu holat shuncha yillardan beri Dodxoning ayoli bo’lib kelgan Nodirmohbegimni ham ko’zini ochdi. ”Shu uyni yelkamni chuquri ko’rsin” – dedi. U ozod bo’ldi. • Unsunning ozodlikka intilishi Nodirmohbegimni erkinlikda yashashiga turtki bo’ldi. • Abdulla Qahhor bu hikoyada o’tmishda oddiy o’zbek ayoli boshiga tushga kulfatni tasvirlaydi. Lekin, Unsinning erkini to’smoqchi bo’lgan barcha unsurlar yengib o’tiladi. WWW.ARXIV.UZ

Xulosa. Unsin Keksa cholning ayoli bo’lishga qarshi kurashdi Bo’ron (tuzum) ga qarshi kurashdi WWW.ARXIV.UZ

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: • 1. B. Karimov – “Adaboyotshunoslik metodologiyasi” • 2. M. Qo’shjonov – “Abdulla Qahhor mahorati” • 3. www.ziyonet.uz WWW.ARXIV.UZ

O'xshashlar

Abdulla Qahhor 2

Abdulla Qahhor hayoti va ijodi

Abdulla Qahhor “O’g’ri’’ hikoyasi dars ishlanma

Abdulla Qodiriy ijodidan “Uloqda” hikoyasi tahlili (dars ishlanma)

Dahshat hioyasi tahlil dars ishlanma