Qo`shib yozish - Tilshunoslik - Referatlar

Qo`shib yozish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

32.5 KB

Ko'chirib olish

Qo`shib yozish R E J A: 1. Qo`shib yozishga oid asosiy imlo qoidalari. 2. Qo`shma so`zlarning imlosi xususidagi ayrim me`yorlar.

Tayanch tushunchalar : Qo`shib yozish, qo`shma ot, qo`shma sifat, qo`shma fe`l, izofali birikma takror taqlid so`z, marosim, afsona nomlari, qisqartmalar, qaratuvchili birikma, atoqli joy nomlari. Qo`shib yozish “O`zbek tilining asosiy imlo qoidalari”dagi 3-bo`lim bo`lib, 38-50-qoidalarni o`z ichiga oladi. 38. Xona, noma, poya, bop, xush, ham, baxsh, kam, umum, rang, mijoz, sifat, talab kabi so`zlar yordamida yasalgan qo`shma ot va qo`shma sifatlar qo`shib yoziladi: qabulxona, tabriknoma, taklifnoma, bedapoya, ommabop, xushxabar, hamsuhbat, orombaxsh, kamquvvat, bug`doyrang, umumxalq, sovuqmijoz, devsifat, suvtalab kabi. 39. -(a) r (inkori -mas) qo`shimchasi bilan tugaydigan qo`shma ot va qo`shma sifatlar qo`shib yoziladi: o`rinbosar, otboqar, cho`lquvar, ishyoqmas, qushqo`nmas kabi. 40. Takror taqlid so`zlarga qo`shimcha qo`shish bilan yasalgan ot va fe`llar qo`shib yoziladi: pirpirak (pir-pir+ak), hayhayla (hay-hay+la), gijgijla (gij- gij+la) kabi. 41. Narsani (predmetni) boshqa biror narsaga nisbatlash (qiyoslash), o`xshatish yo`li bilan bildiruvchi qo`shma ot va qo`shma sifatIar qo`shib yoziladi: karnaygul, qo`ziqorin, otquloq, oybolta, devqomat, sheryurak, bodomqovoq, qirg`iyko`z kabi. 42. Narsani uning rangi, mazasi, o`zidagi biror narsasi va shu kabi belgilari asosida bildiruvchi qo`shma otlar qo`shib yoziladi: olaqarg`a, qizilishton, achchiqtosh, mingoyoq kabi. 43. Narsaning biror maqsad, ish uchun mo`ljallanganligini bildiruvchi qo`shma otlar qo`shib yoziladi: kirsovun, qiymataxta, tokqaychi, oshrayhon, molqo`ra, nosqovoq, ko`zoynak kabi.

44. Narsani joyga nisbat berish asosida bildiruvchi qo`shma otlar qo`shib yoziladi: tog`olcha, cho`lyalpiz, suvilon, qashqargul kabi. 45. Marosim, afsona kabilarni bildiruvchi qo`shma otlar qo`shib yoziladi: kiryuvdi, kelintushdi, qoryog`di, Urto`qmoq, Ochildasturxon kabi. 46. Qaratuvchili birikmaning bir so`zga aylanishi bilan yuzaga kelgan qo`shma otlar qo`shib yoziladi: mingboshi, so`zboshi, olmaqoqi kabi. 47. Ikkinchi qismi turdosh ot bilan yoki obod so`zi bilan ifodalangan joy nornlari qo`shib yoziladi: Yangiyo`l, To`rtko`I, Mirzaobod, Xalqobod kabi. Lekin ikkinchi qismi atoqli ot bo`lgan joy nornlari ajratib yoziladi: O`rta Osiyo, Ko`hna Urganch, O`rta Chirchiq kabi. 48. Rus tilidan aynan o`zlashtirilgan yoki so`ma-so`z tarjima qilish yo`li bilan hosil qilingan qo`shma so`zlar qo`shib yoziladi: kinoteatr, radiostansiya, fotoapparat, elektrotexnika, teleko`rsatuv, yarimavtomat, bayramoldi, suvosti kabi. 49. Qisqartmalarning barcha turlari va ularga qo`shiladigan qo`shimchalar qo`shib yoziladi: SamDU, ToshDUning kabi. Lekin yonma-yon kelgan ikki qisqartma ajratib yoziladi: O`zXDPMK (O`zbekiston Xalq demokratik partiyasi markaziy kengashi) kabi. 50. Bir tovush ikki yoki undan ortiq tovush tarzida aytilsa, bunday holat harfni takror yozish bilan ko`rsatiladi: yo`o`q , nimaa, himm, ufff kabi.

A D A B I YO T L A R 1. O`zbek orfografiyasining asosiy qoidalari. Toshkent, 1956. 2. O`zbek tilining asosiy imlo qoidalari. Toshkent, 1995. 3. Rahmatullaev Sh., Hojiev A. Qo`shma so`zlarning imlo qoidalari va lug`ati. Toshkent, 1961.

O'xshashlar

Chiziqcha bilan yozish. ajratib yozish

Alifbo. Adabiy yozish. Adabiy тalaffuz

Asos va qo`shimchalar imlosi (Shakl yasovchi qo`shimchalarga oid)

Asos va qo`shimchalar imlosi (So`z yasovchi qo`shimchalarga oid)

O`qituvchi nutqiga qo`yiladigan asosiy talablar