Чет тили таълимида ўқувчиларни фаол лугатини шакллантириш - Tilshunoslik - Referatlar

Чет тили таълимида ўқувчиларни фаол лугатини шакллантириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Чет тили таълимида ўқувчиларни фаол лугатини шакллантириш Режа: 1. Лексиканинг нутқ фаолияти турларидаги роли. 2. Ўрта мактаблар учун лексик минимум турлари. 3. Лексик минимум танлаш масаласи 4. Лексик минимум танлаш принциплари. 5. Лексик минимумнинг методик типологияси. 6. Лексиканинг тақсимоти. 7. Лексикага оид машқлар.

www.arxiv.uz Лексика – юнонча Lexikos сўзга оид lexis – сўз, ибора, лугат бойлиги нутқ - фикрни шакллантириш ва ифодалаш усули, тилнинг реаллашуви, тилдан амалда фойдаланиш. Нутқ фаолияти – тилдан амалда фойдаланиш жараёни тил тизимидан фойдаланган холда муомала маданиятини хисобга олиб ахборотни қабул қилиш ва узатиш хамда кишиларга таъсир қилиш жараёни. Лексик минимум – ўқувчилар биринчи навбатда ўзлаштириб олишлари зарур бўлган сўз бойлиги. Актив минимум – ўқувчи ўз фикрини огзаки ёки ёзма равишда баён қилишда қўллайдиган сўз бойлиги. Пассив минимум - огзаки ва ёзма ахборот қабул қилиш учун хизмат қиладиган сўз бойлиги. Потенциал минимум – ўқувчи хали ўз тажрибасида учратмаган лекин тинглаш ёки ўқиш жараёнида таний оладиган сўзлар. Изохлаш – чет тили сўзи ифодалаётган тушунчани чет тили ёки она тилида қисқача тушунтириш. Таржима - маънони бошқа тил воситалари билан ифодалаш. Лугат – сўзларни алифбо шаклида жойлаштириш. Ўрта мактабларда чет тилини ўргатишдан кўзланган амалий мақсад ўқувчиларни шу тилда муомалага ўргатишдир. Чет тилида муомала қила олиш учун ўқувчилар сўз бойликларини эгаллашлари зарур. Тилдаги сўз бойликларини эгалламай туриб тинглаб тушуниш ва гапириш мумкин эмас. Тилни лугат таркибини эгаллаш ўқувчиларнинг дунёқарашини кенгайтиради, уларнинг филологияга оид билимларини оширади. Маълум тилнинг лугат таркибига кирувчи сўзлар лексика дейилади. Лексика тилнинг ривожланувчи элименти хисобланади. Инглиз методисти Геральд Пальмер эса қуйидаги принципларга асосланиб лугат тузди.

www.arxiv.uz 1. Сўзлар биринчи маъносига кўра лугатга киритилади. 2. Кўп сўз ясаш қобилиятига эга бўлган ўзак сўзлар танлаб олинади. 3. Бошқа сўзлар билан муносабатга осон киришадиган сўзлар. 4. Кўп учрайдиган сўзлар. Кўриниб турибдики Пальмер лугатида юқоридаги методистлар асосланган принцип охирги ўриндан жой олган. Лексик минимум танлаш масалалари билан профессор К.А.Ганшина ва И.А.Грузинскаялар шугулландилар. Нутқда қўлланиш принципи. Ушбу принцип сўзларнинг тексттдаги қўлланиш сонига асосланади. Шунга кўра лексик минимумга ўрта мактаблар учун мўнжалланган текстларда кўп учрайдиган сўзлар киритилади. Ўрта мактаблар учун танланган лексик минимум 3 гурухга бўлинади. А) актив минимум Б) пассив минимум В) потенциал минимум Актив минимумга ўқувчи ўз фикрини огзаки ёки ёзма равишда баён қилишда қўллайдиган сўз бойлиги киритилади. Ушбу лексик бойлигини ўқувчиалар репродуктив равишда ўзлаштириб олишлари зарур. Пассив минимум деганда огзаки ёки ёзма ахборотни қабул қилиш учун хизмат қиладиган сўз бойлиги тушунилади. Актив ва пассив минимум деганда ўртасидаги чегара тўрган эмас. Кишининг актив минимумига кирувчи сўзлар гапириш ва ёзиш жараёнларида қўлланмаслиги пассив минимумга айланиши ёки пассив минимумдаги сўз бойлиги машқ ёрдамида актив минимум қаторига қўшилиши мумкин. Амалда биринчи холат осонроқ содир бўлади. Яъни актив лексик минимум пассив минимумга тезроқ айланади. Чет тили ўқитиш методикасида лексик минимум танлиш бирлиги масаласи хам муомаладир. Танлаш бирлиги хақида турлича фикрларнинг мавжудлиги фикримзга далил бўла олади. Умумий методика

www.arxiv.uz муаллифларнинг фикрига кўра танлаш бирлиги сифатида сўз маънони олиш мақсадга мувофиқдир. Изохлаш деганда чет тили сўзи ифодалаётган тушунчани чет тили ёки она тилида қисқача шархлаш назарда тутилади.бу усул одатда чет тилидаги сўз маъноси она тилидаги сўз маъносидан фарқ қилганда ёки тиллардан мавжуд бўлмаганда қўлланилади. Таржима – бу маънони бошқа тил воситалари билан қайта ифодалашдир. Бу усул аниқ тежамкор хисобланади. Ўқувчилар лексик материал билан танишганларидан сўнг улар бу материални машқлар ёрдамида мустакхкамлайдилар. Хар бир сўз огзаки нутқ ва ўқиш мобайнида рецептив ва репродуктив равишда машқ қилиниши зарур. Машқлар қуйидаги кетма-кетликда тузилади. Сўз билан таништириш, бирламчи мустахкамлаш, тренеровка ва сўзнинг нутқда мустақил қўллаш. Лексик машқларни 3 гурухга бўлиш мумкин. 1. Рецептив машқлар 2. Репродуктив

www.arxiv.uz Адабиётлар: 1. Тили ўрганилаётган мамлакатлар щақидаги географик, сиёсий-маданий расмлар ва плакатлар. 2. Ўрта мактабда чет тили ўқитишнинг умумий методикаси А.А.Миролюбов, И.В.Ращмонов, В.С.Цутлин тахрири остида М.Просвешение 1967. 199-248 б. 3. Н.И.Гез, М.В.Ляковицская, А.А.Миролюбов. Методика обучения иностраннўм язўкам в средней школе.

O'xshashlar

Чет тили таълимида давлат таълим стандартлари

Чет тили дарси ва уни режалаштириш

Урта ва олий мактаб чет тил таълимида изчиллик муаммолари

Урта ва олий мактаб чет тил таълимида изчилликни таъминлаш технологияси

Чет тили ўқитиш методикасининг бошқа фанлар билан алоқаси