Чет тили дарси ва уни режалаштириш - Tilshunoslik - Referatlar

Чет тили дарси ва уни режалаштириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

106.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Чет тили дарси ва уни режалаштириш Режа: 1. Дарс тушунчаси ва унинг мохияти. 2. Дарснинг психологик ва дидактик асослари. 3. Чет тили дарсининг хусусиятлари. 4. Дарс турлари. 5. Дарснинг мақсади.

www.arxiv.uz Дарс - илм, билим, маълумот олиш ва бериш мақсадида ўтказиладиган машгулот, маълумот олиш ва бериш жараёни ёки сабоқ, ўргатиш ва ўрганиш жарёни. Билим - маълум сохада тўпланган илмий тажриба. Ўқиш, ўрганиш натижаси, хосиласи. Дарснинг псиологик асослари - ўқувининг билиш фаолиятига таъсир қиладиган рухий холат ва жараёнлар. Чет тили дарсининг мақсади - чет тил дарсида тасавур қилинган натижа: ўқувчиларни чет тилдан муомала воситаси сифатида фойдаланишга ўргатиш. Дарс режаси - дарс жараёнида олиб бориладиган, бажариладиган ишларнинг умумий мазмуни. Ташкилий давр - синфни ва ўқувчиларни дарсга тайёрлаш, бу даврда ўқувчилар синф хонаси, таълим воситалари, дарсга тайёрланади. Фаолият - кишининг маълум мақсад билан бошқарилиб туриладиган ички ва ташқи фаоллиги. Бахолаш - ўқувчилар билимини баллар ёрдамида ўлчаш. Машқ - чет тилда бажарилган ўқув амали, таркиби талаб ва материал қисмлардан иборат ўқув бирлиги. Дарс материали - дарсда ўрганилиши лозим бўлган лексик, граматик ва фонетик билимлар мажмумаси. ДАРС Ўқув юртларида илм, билим, маълумот олиш ва бериш мақсадида ўтладиган машгулот, сабоқ ёки дарс деб юритилади. Дарс ўргатиш жараёндир. Дарс мактабда ўқув ишиларини ташкил этишнинг асосий шакли хисобланади. Дарс бир хил таркибдаги ўқувчилар билан қаътий жадвал асосида маълум дидактик мақсадни амалга ошириш жарёндир. Маълумки дарсда ўқитувчи ва ўқувчи иштирок этади. Ўқитувчи нуқтаи назаридан эса дарс ўқиш, ўрганиш жараёни хисобланади. Аслида дарс ўқиш

www.arxiv.uz ва ўрганиш ўргатиш жарёни бўлгани маъқулроқ. Билимларни эгаллаш ўқувчиларнинг фаоллиги, ўқиш, ўрганиш фаоллиги асосидагина амалга оширилади. Дарс жараёнида таълимнинг психологик ва дидактик шароитларига асосланиш асосий вазифа бўлиши керак. Дарс фақатгина ўқитувчининг ташкилий педагогик харакатига бўлмай, балки, таълим олувчи ва таълим берувчининг икки томонлама фаолиятидир. Шунинг учун хам дарс назариясини хал қилишда бир томондан нутқ назарияси, иккинчи томондан эса педагогика ва лингвистика фанлари олиб борилган тадқиқот натижаларини хисобга олиш зарур. ДАРСНИНГ ПСИХОЛОГИК ВА ДИДАКТИК АСОСЛАРИ. Ўқувчининг билиш фаоллигига таъсир қиладиган психик холат ва жараёнлар дарснинг психологик асоси хисобланади. Бунга биринчи навбатда диққат, билимларни эгаллашга қаратилган ички тайёрлик, уларнинг билиш минатдорлиги, фикрий фаоллиги, иродавий хислатлари ўз-ўзини мажбур қила олиш, ишдаги қатъийлиги ва ўқувчининг интилишлари киради. Ўқувчининг билим олишга қаратилган ижобий кайфияти ва унинг уринишлари хам кўп жихатдан унинг рухий холатига боглиқ. Дарснинг дидактик асослари деганда ўқувчилар диққат эътиборини таълимий восита ва усуллар билан ўқув материалига қаратиш, уларнинг билиш жараёнида фикрлаш фаоллигига таъсир ўтказиш, ўқувчиларни билишга ички тайёрлаш, қизиқтириш, интилтириш усуллари ва йўллари ва бошқаларни киритиш мумкин. ЧЕТ ТИЛИ ДАРСИНИНГ ХУСУСИЯТИ. Чет тили дарснинг бошқа фан дарсларидан сифат жихатларидан фарқ қилиниши тамомила табиийдир, чунки чет тили фани ўзига хос хусусиятга эга. Бу хусусиятларни чет тилини ўқув фани сифатида тахлил қилиш асосидагина аниқлаш мумкин.

www.arxiv.uz Чет тили дарсларининг мақсади ўқувчиларнинг тилда муомала воситаси сифатида фойдаланишга ўргатишдир. ДАРС РЕЖАСИ. Дарс режаси календар – тематик режа асосида тузилади. Дарснинг режа конспектини тузишда қуйидаги омилларни хисобга олиш зарур. 1. Чет тили дарсида нутқий кўникмалар шакллантирилади ва малакалар ривожлантирилади. 2. Дарснинг мазмуни сифатида қатъий кетма-кетлик асосида бажариладиган машқлар комплекси хизмат қилади. 3. Дарс жараёнида амалий, умумтаълим, тарбиявий ва ривожлантириувчи мақсадлар муомала жараёнида амалга оширилади. 4. Дарсни режалаш жараёнида ўқувчиларнинг ёш хусусиятлари хисобга олинади. 5. Хар бир дарснинг вазифаси бошқа дарсларга богланган холда дарслар қаторида белгиланади. 6. Тил материали комплекс равишда тақдим қилинади. 7. Нутқ фаолиятининг хар бир тури учун мавжуд машқлар комплексидан фойдаланилади. 8. Нутқий практика табиий муомала шароитига яқинлаштирилади, яъни муомалага юналтирилади. Мотивлаштирилади ва вазиятга мослаштирилади. 9. Ўқитувчининг фаолияти ўқувчида қизиқиш уйготишда ва уларни интилитиришга қаратилади. 10. Хар бир дарсда такрорлаш учун материалдан фойдаланилади. 11. Дарснинг самарадорлиги ўқувчиларнинг нутқий фаоллиги билан белгиланади. 12. Дарсда ўқувчилар билим, кўникма ва малакаларини мунтазам назорат қилиб борилади.

www.arxiv.uz 13. Дарснинг мазмуни ўқувчиларни уйда мустақил иш бажаришга тайёрлайди. 14. Дарс чет тилида ўқувчилар учун тушунарли тарзда олиб борилади. 15. Чет тили дарси дарслар тизимининг таркибий қисми хисобланиб, хар бир дарсда асосий эътибор нутқ фаолиятининг турларида маълум тил материалини ўзлаштириб олишга қаратилади. ДАРС ТУРЛАРИ Методика чет тили дарслари икки турга бўлиш қабул қилинган. Дарснинг биринчи турида ўқувчининг фаолияти тил материалидан фойдаланишга оид кўникмаларини шакллантириш ва малакаларини ривожлантиришга қаратилади. Бундай дарсларда А) янги материал билан таништириш Б) янги материални қўллашга ўргатиш асосий ўринни эгаллайди. Иккинчи тур дарсларда ўқувчилар нутқ фаолиятининг турларида муомала қиладилар. Натижада нутқ фаолияти турларидан бири ёки барча турлари бир бири билан боглиқ холда ривожлантирилади. Таълим жараёнида дарснинг иккала тури нутқ фаолиятининг хусусияти, ўқув материали ва таълим воситаларининг имкониятларини хисобга олган холда алмаштир иб ткрилиши мақсадга мувофиқ. ДАРСНИНГ МАҚСАДИ. Хар бир дарсда ўқувчиларнинг билимларини ўзлаштиришларига ва ўз билимларни амалда қўллай оладиган бўлишларига эришиши уларда ижодий фаолият кўникмаси хосил қилиш ва шахс фазилатларини тарбиялаб бериш мақсади қўйилади. Хар бир дарсда таълимнинг умумий мақсади тўлдирилади ушбу мақсад учун хизмат қилади. Методик адабиётда чет тили дарсининг мақсади икки хил талқин қилиниши кузатиш мумкин. 1. Тил материални тақдим қилиш мумкин.

www.arxiv.uz 2. Нутқ кўникма ва малакаларини шакллантириш ва ривожлантириш. Тил метариалини ўзлаштириш ўқувчиларни огзаки ва ёзма нутқини ўстириш учун асос бўлиб хизмат қилгандагина, дарс, нутқ фаолияти кўникмаси ва малакаларини хосил қилиш ва ривожлантиришнинг босқичи сифатида ахамият касб этади. ТАШКИЛИЙ ДАВР Хар бир дарс ташкилий даврдан бошланади: бу даврда ўқувчилар синф хонаси, таълим воситалари дарсга тайёрланади. Айниқса ўқувчини психологик жихатдан дарсга тайёрлаш мухим рол ўйнайди. Ўқувчилар аввалги дарс ёки танаффус бўлган бирор воқеа – ходиса таъсирида бўладилар. Шунинг учун хам ўқитувчи ўқувчиларни эътиборини, диққатини, хаёлини фикрий фаоллигини ўз дарсига буриши лозим. Ўқувчиларда дарсга ички тайёргарликни таъминлаш энг долзарб вазифадир. Одатда бу даврда қуйидаги усуллар кэнг қўлланилади, жумладан: 1. ўқитувчи дарсга киради, синфни кўздан кечиради, бошқа иш билан банд бўлган ўқувчи ёки ўқувчилар тайёр бўлгунларига қадар уларни кузатган холда кутиб туради, сўнгра саломлашади. Бу ўринда ўқитувчи синфнинг тозалиги, доска, латта, бўр каби воситаларни дарсга тайёрлиги, ўқувчиларнинг кийимлари кўринишлари, бош кийимларнинг ечилганлиги ва бошқаларга қониққанидан сўнг саломлашса ва бу хар дарсда такрорланса, ушбу ўқитувчининг дларсига ўқувчиларнинг талаб даражасида тайёргарлик кўришлари одат тусига кириб қолади. 2. Маълум ўқувчининг шахсига тегмаган холда танбех бериш усули билан синфни, хонани дарсга тайёрлаш ва жимликни таъминлаш мумкин. 3. Ўқувчиларни аввалги таассуротларидан чалгитиш, улардан ички фаолликни таъминлаш мақсадида барча ўқувчилар биладиган ва ушбу дарсга алоқаси бўлган воқеани эслатиш мумкин.

www.arxiv.uz 4. Ўқувчилар диққат эътиборини жалб қилиш ниятида ўқитувчини ўзи намуна кўрсатиши, қогозларни териши, стол олдига келиб туриши, китоб дафтарини стол устига қўйиши ва ўқувчилардан хам ушбуни талаб қилиши мумкин. Буларнинг хаммаси ўқитувчининг муомала маданиятига, ўқувчиларга бўлган самимий муносабатига ва унинг коллективдаги обрў эътиборига, қатъиятига, ўзини тутиши ва бир сўз билан айтганда педагогик махоратига боглиқ. Дарсни бошлашдан аввал эхтиётсизлик билан қилинган хар қандай харакат ёки айтилган сўз ўқувчиларни ранжитиши, дарсдаги психологик холатни, вазиятни бузиши ва ўқувчилар рухиятига салбийтаъсир кўрсатиши мумкин. Хонада ўқувчилар эътиборини тортадиган нарсаларни ўқувчилар эътиборидан четда сақлаш лозим. Шунинг учун хам янги дарсга тегишли бўлган кўргазмали қуроллар, жадвал ва расмларни аввалдан илиб қўйиш тавсия қилинмайди. Шу билан бирга дарсдан аввал турли тадбирлар хақида хабар бериш ярамайди. Ташкилий давр кўп вақт олмаслиги лозим. Педагогикада бу давр учун бир неча секунддан бир минутгача вақт берилади. Бу таъминлаш учун ўқитувчи аввалги дарсларида бунга кўп вақт ажратиши лозим. Токи синфни дарсга тайёр туриши ўқитувчи ва ўқувчилар одат тусига кириб қолсин. «У домламиз индамайди», «Домламизга барибир», «Тезроқ бўлинглар домла келяпти, яна танбех эшитамиз» деган жумлаларни хар бир ўқувчидан эшитиш мумкин. қайси жумлани айттириш ўқитувчининг ўзига боглиқ. Шуни унутмаслик керакки, билимдон, талабчан ўқитувчини аксарият ўқувчилар хурмат қиладилар. Ташкилий давр ўқувчиларга хам рухий, хам жисмоний куч-қувват бериши лозим. Бу кўпинча ўқитувчининг махорати: овози, саломлашиши, кайфияти, ўзининг тутиши, ташқи кўриниши, самимийлиги, юморга бойлилиги билан белгиланади.

www.arxiv.uz ТИЛ МУХИТИНИ ЯРАТИШ Чет тили дарсларида бошқа дарсларга қараганда бир босқич ортиқча холатни компонентни кузатиш мумкин. Дарсни тил мухитини яратишдан бошлаш бу компонентга тегишлидир. Тил мухитини турли усуллар билан яратиш мумкин. Улардан айримлари келтирамиз. - гурух навбатчисини чет тилидаги ахборотини тинглаш: ўқувчи, ой, кун, синфнинг дарсга тайёрлиги, ўқувчиларнинг дарсда иштироки, об-хаво хақида ахборот беради. Навбатчининг ахбороти дарсдан-дарсга мазмунан бойиши шаклан эса мураккаблашиб бориши лозим. - Ўқувчиларни ўзаро сўзлашиши хам жуда яхши натижа беради. Ўқитувчи синфга кириб дарсни бошлагандан сўнг бир ўқувчини доска олдига чиқаради, у синфга бир қатор саволлар беради. Унинг саволлари тугагач ўқувчилар ўз жойида туриб унга саволлар берадилар. Шундай қилиб 3-4 минут давом этадиган «ўқувчи – синф» ва «Синф-ўқувчи» сўзлашиши тил мухитини хамда дарсда зарур бўлган иш шароитини яратади. Агар бундай сухбатлар мунтазам янги мазмун билан тўлдириб борилмаса ва мунтазам ўтказилмаса яхши натижа бермайди. - Дарснинг бошланиши хилма-хил бўлиши учун, баъзи ўқитувчилар синфга кириши биланоқ ўқувчиларга дафтарини очишни, санани ёзишни ва ўқитувчи доскага нима ёзса шуни кўчириб ёзишни буюради. Ўқитувчи доскага олдинги дарсдан ўрганилган сўзлар ва ибораларни ўз ичига олган бир неча гап ёзади. Ушбу материал огзаки ишланади. - Бошқа ўқитувчилар дарсни ўқувчиларга тўла тушунарли материал асосида тузилган хикоя билан бошлайдилар. Бу асосан тинглаш машқлари бўлиб, унинг материали қанчалик қизиқарли бўлса, ўқувчилар уни шунча қизиқиш билан эшитадилар. - Кўпчилик муаллимлар талаффуз машқларидан бошлашни фойдали деб хисоблайдилар бундай машқлар бажариб ўқувчилар товушларни, товуш

www.arxiv.uz бирикмаларини ва малакаларини назорат қилиш ниятида ўтилган дарс сўралади, ўқувчилар фаолияти билинади. СЎРАШ ВА БАХОЛАШ. Ўтилган дарсни сўраш ва бахолаш онглилик, кетма-кетлик ва бошқа билимларни ўзлаштиришнинг мустахкамлиги принципларига асосланади. Таълим жараёнида, айниқса чет тили дарсларида агар ўқувчи ўтилган дарсни ўзлаштириб олмаган бўлса, олга силжиш мумкин эмас. Олга силжиш икки йўл билан амалга оширилади. Улардан биринчиси: 1. Олга силжиш учун ўқитувчи ўргатилган материални ўқувчилар томонидан ўзлаштириш сифатини текширади ва бахолайди. 2. Олга силжиш учун ўқитувчи ўқувчининг билим, кўникма ва малакаларини фақат текширибгина қолмасдан, балки ўқитувчи ўқувчига материални баён қилишга ёрдам беради, ўқувчини чуқурроқ фикрлашга ўргатади. Бу холатда сўраш жараёни Сўраш – ўргатиш жараёнига айлантирилади. Педагогик нуқтаи назардан бу жараён кўпроқ ёқланади ва мақсадга мувофиқ деб хисобланади. Шунинг учун хеч қачон текшириш учун текширмаслик, балки назорат қилиб бориш ва таълим бериб назорат қилишга эришмоқ лозим. - дарсда уй вазифасини текшириш босқичини бўлиши хар доим хам шарт эмас, балки дарснинг бошқа босқичларига қўшиб юбориш хам мумкин. Бу ўқитувчининг уддабуронлигига боглиқ. Сўраш жараёни ўқувчининг қизиқиши ва фаоллигини ошириш ва ўқувчи учун келгуси дарсда асос бўлиб хизмат қилиши лозим. Уй вазифасини сўрашга оид топшириқ ўқувчининг билим даражасига мос бўлиши ва дарсдаги ишнинг давоми бўлиши лозим. Масалан, агар дарсда мавзу юзасидан саволларга жавоб бериш машқи бажарилган бўлса, ўқувчи уйда бошқа саволларга янги ситуациияда жавоб бериши, агар расмга қараб хикоя

www.arxiv.uz қилинган бўлса, уйда бошқа расмга қараб хикоя тузиш топшириги бажарилиши лозим. Ўрта мактаб ўқувчиларига чет тилида гапириш, гаплашиш ва ўқишни ўргатиш вазифасини юклагани учун хам назорат объекти бўлиб нутқ фаолиятининг ушбу турларига оид кўникма ва малакаларнинг ривожланганлик даражаси бўлиш керак. Ўтилган дарс юзасидан уй вазифасини сўраш янги мавзуга ўтиш учун кўприк вазифасини ўтайди. Бироқ янги мавзуга ўтишдан аввал сўралган дарс материали яна такрорланиши айни муддао бўлар эди. Бу такрорлаш франтал савол-жавоблардан, ўқитувчининг қисқача изохи, синов саволлар билан ўқувчиларга мурожати ва бошқа усуллардан иборат бўлиши мумкин. Замонавий методика чет тили дарсининг асоси муомалага ўргатиш деб хисоблайди. Шу муносабат билан дарс босқичлари «қисм»лари хақида турли фикрларни гувохи бўлиши мумкин. Масалан, «Умумий методика»… муаллифлари янги материални тақдим қилиш ва тушунтириш босқичи, дарснинг мустақил босқичи сифатида бўлиши шарт эмас. Чет тили дарси ўқувчиларда кўникма ва малакаларни шакллантириш ва ўстириш дарси бўлганлиги сабабли «тақдим қилиш» ва «мустахкамлаш» босқичлари бирлаштирилиши мумкин деб хисоблайдилар. Янги материални тақдим қилиш, тушунтириш аввал келадими ёки ўқувчилар томонидан янги материални ишга тушириш машқлардан кейин бўладими, барибир, дастлабки кўникмаларни таркиб топтириш билан боглиқ. Тушунтириш ва машқлар бажариш бир жараёнда олиб борилади. Янги тил материали (ибора, сўз, грамматик, фонетик, лексик ходиса) ўқитувчи томонидан огзаки ёки ёзма равишда тақдим қилинадими бундан қатъи назар, «Умумий методика»… муаллифлари фикрича дарс бошланишида тушунтирилиши мақсадга мувофиқдир. Бу янги материални ўзлаштириш учун етарли вақт ажратиш ва ўқувчиларнинг материалини ўзлаштириб олганликларини назорат қилиш имконини беради.

www.arxiv.uz Комбинациялаштирилиган нутқ дарсларида дарс босқичларининг қуйидаги изчиллигини кузатиш мумкин. а)тил мухитини яратиш б)янги материални ўзлаштириш в)янги материал асосида нутқ фаолиятининг турларига оид кўникмаларни шакллантириш ва малакаларни ривожлантириш. Соф нутқ дарсларида нутқ машқлари бажарилиб бу жараёнда такрорлаш, мустахкамлаш ва ўқувчилар малакасини ривожланиш даражасини назорат қилиш қўшиб олиб борилади. Дарснинг таркибий қисми хақида «инглиз тили ўқитиш методикаси» муаллифлари У.Х.Хошимов, И.Я.Якобов (Тошкент 1993 йил) дарс жараёнини 3 босқичга бўлиб амалиётга яқин тўрганлар. Уларнинг фикрича биринчи босқичда чет тили мухити яратилади, яъни: а) дарс ташкил қилинади б) фонетик машгулот в) огзаки нутққа оид машгулот ўтказилади. Дарснинг асосий қисмини ташкил қилувчи иккинчи босқичга янги тил материали тақдим қилинади, тинглаб тушунишни, гапириш, ўқиш ёзиш кўникмалари ва малакалари ривожлантирилади. Дарснинг якунида яъни 3 босқичда: 1. Дарсга якун ясалади. 2. Ўқувчиларнинг дарсдаги фаолиятлари изохланади, бахоланади. 3. Уй вазифаси берилади. Янги материални маълум қилиш ва тушунтириш алохида босқичми ёки йўқми? Бу хақда бахсни тўхтатиб, айтишимиз мумкин: бу дарснинг таркибий кисмига киради.

www.arxiv.uz ЯНГИ МАТЕРИАЛНИ ТУШУНТИРИШ Янги материални тушунтириш жараёнида ўқувчиларнинг тилдан амалда фойдаланишга ўргатаётганимизни унутмаслигимиз керак. Шунинг учун хам бу жараённинг методик мазмунини 1. Нутққа йўналганлик. 2. Ситуативлик. 3. Функционаллик принциплари ташкил қилиш керак(И.Пассов) Нутққа йўналганлик деганда а) материалларни амалда қўлланилишини хисобга олиш, б) барча машқларни нутққа мослиги, в) мотив (ўқувчининг нутқда иштирок этиши хохишини яратиш-га)га алохида эътибор бериш лозим. Ситуативлик принципини тўгри тушуниш учун методикада ситуация деганда нималар назарда тутилишини аниқлаб олиш зарур. Ситуация (вазият) - мавжуд холатлар йигиндиси. - шарт-шароитлари комплекси; - харакатлар комплекси; - муносабатлар йигиндиси, мажмуи; - воқеалар кетма-кетлиги; - тил мухити; - тилга оид бўлмаган мухит; - тилга оид ва оид бўлмаган шарт-шароитлар мажмуи; - нутқ харакати учун фон; - нутқий ундов. Демак, ситуативлик деганда нутқнинг шакл ва мазмун жихатдан мухитга мослигини тушуниш мумкин. Функционаллик биринчи навбатда нутқ бирликларининг вазифасини назарда тутади. Дарсда қўлланилаётган хар бир нутқ бирлиги маълум вазифани аниқ ифодалаши лозим. Масалан, «Матнни тингланг», ёки «Ўқинг»

www.arxiv.uz деган топшириқдан ўқувчи мақсадни англаб етмайди. Одатда китоб, мақола, хабар ва бошқаларни, янгилик олиш, мухокама қилиш, дам олиш, далилларни аниқлаш, умумий мазмунни тушуниш, саволларга жавоб бериш ниятида ўқиш ёки эшитиш мумкин. Бу холат топшириқ беришда хисобга олиниши лозим. Функционалликни хисобга олиш нутқ бирлигини қаерда, қандай қўллаш имкониятларини тушуниб олишни таъминлайди. Тил материали юқоридаги принципиалларни хисобга олган холда тақдим қилиниши ва тушунтирилиши лозим. Янги материални танлаш, тақдим этиш ва тушунганликни назорат қилиш дарснинг мақсадидан келиб чиқади. Материални тақдим этишнинг шакл ва усуллари материални хусусияти, таълим босқичи, ўқувчиларнинг билим даражаларига қараб турлича бўлиши мумкин. Биргина талаб хар қандай холатда хам ўзгармай қолаверади. Бу ўқувчилар томонидан материалнинг тугри идрок қилинишини ва тушунилишидир. Тўгри тушуниш кўп жихатдан тақдимотнинг тўгрилигига боглиқ. Бу ўринда материал тақдимотининг миқдорланишига алохида эътибор бериш лозим. Шу билан бирга ихтиёрий ва ихтиёрсиз эслаб қолиш, эслаб қолишнинг мустахкамлиги, автоматизация, кўникмаларни шакллантириш, малакаларни ривожлантириш, ахборотнинг кетма-кетлиги хам материални ўзлаштириб олишни таъминловчи мухим омиллардан эканлигини унутмаслик керак. Ушбу босқичда билимлар кўникма даражасига, кўникмалар эса малака даражасига етказилиши лозим. Бундай мақсадга фақат такрорлаш, машқ йўли билан эришилади. Фонетика, грамматика ва лексикага оид билимлар фонетик, грамматик, лексик кўникмалар, яъни онгли равишда бажариладиган иш-харакат даражасига кўтарилади, кўникмалар эса малакаларга - қисман автоматизм даражасига етказилган кўникмаларга - нутқий малакаларга етказилади. Янги материални тақдимоти ўтилган материални мустахкамлаш ва янгисини тушунилганликни назорат қилиш билан хамоханг бўлиши лозим.

www.arxiv.uz Хар қандай назорат ўргатувчи таълимий назорат даражасига кўтарилгандагина яхши самара беради. ЎҚУВЧИ ФАОЛИЯТИ Ўқувчиларнинг дарсдаги фаолияти ақлий фаолият хисобланади. Бу фаолият маълум харакат ва операциялар эгаллашга қаратилади. Бу харакат ва операциялар тинглаш пайтидаги маълум тил материалини билиб олиш, таниб олиш ва тушуниш, контекстдаги сўзнинг маъносини аниқлаш, лексик бирикмаларни ва синтактик бирикмаларни қовуштириш ва бошқалар бўлиши мумкин. ДАРСНИНГ ТУЗИЛИШИ Дарснинг тузилиши, яъни унинг бўлинадиган босқичлари ва уларнинг изчиллиги ўқитиш услубига, таълим босқичига, дарснинг мақсади ва мазмунига боглиқ. Одатда ўрта мактаблардаги чет тили дарсининг таркибий қисмлари ёки босқичлари қуйидагилардан иборат. 1.Ташкилий қисм. 2.Ўтилган материални эсга солиш. 3.Янги материал билан ишлаш. 4.Янги материални мустахкамлаш. 5.Уйга вазифа бериш.

www.arxiv.uz Адабиётлар: 1. Тили ўрганилаётган мамлакатлар щақидаги географик, сиёсий-маданий расмлар ва плакатлар. 2. Ўрта мактабда чет тили ўқитишнинг умумий методикаси А.А.Миролюбов, И.В.Ращмонов, В.С.Цутлин тахрири остида М.Просвешение 1967. 199-248 б. 3. Н.И.Гез, М.В.Ляковицская, А.А.Миролюбов. Методика обучения иностраннўм язўкам в средней школе.

O'xshashlar

Чет тили таълимида давлат таълим стандартлари

Чет тили таълимида ўқувчиларни фаол лугатини шакллантириш

Чет тили ўқитиш методикасининг бошқа фанлар билан алоқаси

Синдхий, маратхий ва банголий тили грамматикалари

Чет тилида укишни ургатиш