Бадиий ва публицистик матнда сўзнинг динамик хусусияти ҳақида - Tilshunoslik - Referatlar

Бадиий ва публицистик матнда сўзнинг динамик хусусияти ҳақида

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

104.5 KB

Ko'chirib olish

Бадиий ва публицистик матнда сўзнинг динамик хусусияти ҳақида

Таянч сўз ва иборалар: шеърий матн, сўз-компонент, динамик хусусият, публицистик матн, семантик алоқалар, шеърий банднинг поэтик мазмуни, мисралараро зиддият, шеърий матннинг товуш тўқимаси, шеърий матнда байрамона кўтаринки руҳ, шеърий матннинг бир неча қисмли таҳлили, матндаги ҳаракатчан динамик сўзлар. Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Ориповнинг “Ўзбекистон” шеъридан олинган қуйидаги мисраларга эътибор қаратайлик: Кўп жаҳонгир кўрган бу дунё, Ҳаммасига гувоҳ – ер ости. Лекин, дўстлар, шеър аҳли аро Жаҳонгири кам бўлар рости. Беш асрким, назмий саройни Титратади занжирбанд бир шер. Темур тиғи етмаган жойни Қалам билан олди Алишер, Дунё бўлди чаманим маним, Ўзбекистон, Ватаним маним 1 . Келтирилган шеърий матнни ташкил этган сўзлар орасидаги семантик алоқани схемада қуйидагича акс эттириш мумкин: 1 Абдулла Орипов. Сайланма (шеърлар, туркумлар ва достон). – Тошкент: “Шарқ” нашриёт-матбаа концернининг бош таҳририяти, 1996. – Б. 120.

Бу схемада кўрсатилган ва кўрсатиш мумкин бўлмаган ўзаро ички семантик алоқалар натижасида шеърий матнда ўзига хос бадиий мазмун юзага келган. Матн таҳлили билан шуғулланувчи ҳар қандай филолог бу шеърий матндаги семантик алоқаларни тўғри илғаб, уни аниқ ифодалай олсагина, шеърдаги бадиият сирини очишга муваффақ бўлади. Шунда ҳам шеърий матннинг сеҳри сеҳрлигича қолади, фақат бу ўринда шеърий матнга, унинг таркибидаги сўзларнинг ижтимоий хосланиш хусусиятини талқин қилишнинг объектив, тўғри асослари яратилади, холос. Шеърий матндаги сўзларнинг ўзаро семантик алоқаларини қуйидагича иккига ажратиш мумкин: 1) сўзларнинг мазмун жиҳатдан матнда ўзаро мос келиши; 2) шеърий матн таркибидаги сўзларда қарама-қарши, зиддиятли, контраст ҳолатларнинг намоён бўлиши. Умуман, таҳлилга тортиладиган шеърий парчаларда бадиий мазмун худди ана шундай сўзларнинг ўзаро семантик жиҳатдан ё мутаносиблик, ё зиддият асосида намоён бўлади. Инсон миясидаги фикрлаш тарзи аслида объектив олам, ўқиладиган матн ҳақида худди шундай икки хил инъикосли

тасаввурни вужудга келтиради. Дарвоқе, инсоннинг тафаккур қилиш тарзида ҳам бир фикр ё ўзига ўхшашини, ёки унинг зиддиятли ҳолатини етаклаб келишини психолингвист олимлар ҳам қайта-қайта таъкидлашган. Аммо шеърий матндаги ана шундай семантик алоқаларда зиддиятли, контраст ҳолатлар анча устунлик қилади. Матнда сўзлар орасидаги семантик алоқалар натижасида ўша матн компонентлари, бутун бир шеърий матннинг маъно қуввати ошиб, ўзига хос жозибадорлик кашф этади. Бадиийлик, таъсирчанлик кўп жиҳатдан сўзларнинг ана шундай ҳаракатчанлиги (динамик хусусияти)га боғлиқ. Бадиият сеҳрига чулғанган сўзлар шеърий матн таркибида кўзга сирли кўриниб, мазмуни ғамгин ёхуд қувноқ бўлишидан қатъи назар, кишига аллақандай қувонч, завқ, ғурур бағишлайди. Бундай асар матни билан танишиш худди севимли киши билан мулоқотдек тансиқ, ҳузурбахш хусусиятга эга бўлади. Юқорида келтирилган шеърий банд матнида байрамона юксак руҳ ҳукмронлик қилади. Аммо дастлабки икки мисрада ана шу кўтаринки руҳга зид ўлароқ, атайлаб пастлаштирилган ҳорғин оҳанг ҳам эшитилади. Аслида кучли, жарангдор сўзлар жаҳонгир ва дунё олдидаги кўп билан бу ва бошқа сўз-компонентларнинг ўзаро семантик алоқалари таъсирида улар матн таркибида одатдаги оддий сўзларга айланиб қолади. Жумладан, матндаги ер ости сўз-компоненти кўп жаҳонгирларнинг ўзлари ҳам, яхши-ёмон ишлари ҳам ер остида қолиб кетганлигига ишора қилса, бошқа томондан, ўзининг ниҳоятда оддий ва бежаранглиги билан матндаги жарангдор жаҳонгир сўзини ҳам ўз доирасига «тортиб туширади» . Кўрган сўзи ҳам матндаги ж аҳонгир сўзининг семантик жиҳатдан мавқеини пасайтиришга хизмат қилади. Аслида юқоридаги шеърий контекст (банд)нинг поэтик мазмуни жаҳонгир ва дунё нинг жаҳоний курашидан вужудга келади. Зеро, жаҳонгир биз тарих китобларидан биладиган, аъмоли «борлиқни жонлига қилиб танг, қон! - дея, қон! - дея босароқ кечмиш» (Ғафур Ғулом) бўлган фотиҳлар

тўдаси. Бу дунё ўзининг минг йиллик одимида бундайларнинг кўпини кўрган, уларни қадамидаги бир ғубор сингари ортда қолдириб ҳам кетган. Бу дунё барча ўтган замонларда жаҳонгирлар оёғи остида топталган инсонлар жамидир. Шу ўринда кўп жаҳонгир ва бу дунё бирикмалари матн таркибида ички семантик алоқага киришиб, жаҳонгирлар йўқолиб кетиши, дунёнинг собит туриши, яъни бу дунёнинг ғолиб келиши билан якун топади. Жаҳонгирлар ғолиб дунё ортидан маъюс боқиб қоладилар. Лекин дўстлар бирикмасидан бандда семантик юксалиш, кўтаринкилик бошланади. Бу ндай семантик юксалиш банднинг бош мақсади , талаби билан воқе бўла ди. Матн орқали ифодаланаётган б ош мақсад кўп жаҳонгир эмас, балки шеърият жаҳонгири Алишер Навоийнинг Ў збекистон, она-Ватан силсиласида тутган ўрнини юксак кўтаринки руҳда бадиий ифодалаш дир . Шу асосда матнда биринчи хил жаҳонгирлик (жанг жаҳонгирлиги)дан бошқача маънавий-маърифий, бадиий жаҳонгирликка аста-секин ўтилади. Шунга мутаносиб ҳолда матнда сатрма-сатр банднинг жарангдорли к, тантанаворлик хусусияти кучая боради. Беш асрким назмий сарой н и, Титратади занжирбанд бир шер мисралари билан банд орқали ифодаланаётган мазмуннинг бош мақсадини очиш бошланади. Маълумки, « З анжирбанд шер» - Алишер Навоий чизган суратнинг номи. Ҳозирги термин билан атаганда асар сарлавҳаси – идеоним. Бу суратни Навоийнинг мажозий тасвири сифатида баҳолаш анъанага айланган ва жуда кўп бадиий асарларда шу анъанадан ўринли фойдаланилган. Шунинг учун занжирбанд шер жумласи бу шеърий матндан ташқарида ҳам китобхонда муайян ҳис уйғотишга хизмат қилади. Бандда китобхондаги ана шу олдинги ҳис-туйғу янада кучайтирила ди. Бир томондан, Алишер Навоий шеъриятда жаҳонгир , иккинчи томондан, занжирбанд шер. Навоийнинг доҳий шоир

сифатида буюклиги ҳам, зулмат феодал замоннинг фарзанди ўлароқ катта фож и аси ҳам ана ш у зиддиятда тўла ўз акс ини топган. Назмий capoй бирикмасидаги сарой сўзи конкрет маънода тушуниладиган бўлса, матндаги титратади феъл-компонент занжирбанд шернинг ҳайқириғидан ларзага келган кошонанининг хатти-ҳаракатини образли тарзда англатиб, кўчма маънода шеърият оламида довруқ солган паҳлавон - Алишер Навоий даҳосини ифодалашга восита бўлади. Бу матн замирида қуйидаги тагмаъно (пресуппозиция) яширинган: ўзи занжирбанд бўлган бу шер она тупроқ чегараларини тарк этиб, ўзга юртлардаги кишилар қалбини ҳам забт этган зот, олий маънода жаҳонгир саналади. Занжирбанд шер тимсолидаги буюк шоир Алишер Навоийнинг назмий саройни титратишида яна қандайдир бир нуқта, семантик алоқа борга ўхшайди. Зеро, шоир яшаган давр тиғдор жаҳонгирлик , ўзаро қирғин-барот урушлар даври. Алишер Навоий каби буюк шахс сифатида тиғдор жаҳонгирлик даврига сиғмас, бу давр унга ҳар жиҳатдан тор эди. Академик В.Зоҳидов таъбири билан айтганда, ўша ўрта аср «даври улуғ Навоийни ўзи яратди, ўзи улуғ Навоийни рад этди ва улуғ Навоий томонидан ҳам бу давр рад этилди» 2 . Занжирбандлигига қарамай, улуғ Алишер Навоийнинг саройни ( назмий саройни эмас) титратишига сабаб ана шундан иборат. Биз ўрганаётган шеърий матнда иккинчи жаҳонгир сўзи махсус маънода ишлатилиб, фақат ўша банд таркибида шундай кучга эга бўлади. Яъни жаҳонгир тушунчасининг бир қирраси - ўз мамлакати доирасидан чиқиб кетиш олиниб, шу белги Алишер Навоий ижодига кўчади. Забт этиш икки жаҳонгир да ҳам мавжуд, фақат бу забтлар сифат жиҳатидан бир- биридан фарқли хусусиятга эга. Иккала жаҳонгир ҳам забт этади, аммо бири куч - қилич билан, иккинчиси эзгулик, ҳақиқат кучи – қалам билан забт этади. Шунда ҳам қилич билан забт этганда одамларнинг қуруқ вужудини қўлга киритиш мумкин, холос. Қалам эса инсон қалбини, унинг маънавий- 2 Зоҳидов В. Ўлмас халқ даҳоси // Алишер Навоий. Асарлар. Ўн беш томлик. 1-том. – Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1963. – Б. 5.

маърифий оламини забт этишга қодир. Эндиги жаҳонгир сўзи улуғ Алишер Навоийни ана шу жиҳатдан шарафлайди. Зотан: Темур тиғи етмаган жойни, Қалам билан олди Алишер . Мазкур мисралар ўзаро бир-бири билан зид, контраст муносабатда. Бу зиддият кўп томонлама бўлиб, ҳам мазмун, ҳам шаклни ўзига бўйсундиради. Бу ўринда зид ҳолатдаги кучлар - Темур ва Алишер бири парчанинг боши, иккинчиси эса охирида икки қарама-қарши қоя сингари бежиз қўйилмаган. Ана шу и кки куч теварак-атроф и даги ҳар бир сўз ва тушунча бир-бирини рад этади. Шу зиддият шарофатидан келтирилган шеърий банднинг поэтик кучи аста-секинлик билан ортиб боради. Бирида тиғ, яна бирида қалам. Тиғ ва қаламнинг ташқи белгилари: тиғ - ўткир ва кучли, қалам - нозик, кучсиз, уларнинг асл моҳиятига, бажарадиган ишига тўғри келмайди. Лекин н озик қалам қилад и ган иш қаршисида ўткир тиғ ожиз қолади. Бирининг тиғи етмаган жойни иккинчиси қалам билан олди. Чунки жаҳонгирлар илкидаги тиғнинг кўрсатадиган каромати ўлдириш, даҳшат солиш бўлса, Алишер қаламининг бемисл кучи ҳақиқат ва эзгулик нурини сочишдадир. Зеро, дунёда эзгулик ололмаган қўрғон, эзгуликка эшик очмаган инсон қалби бўлмаса керак. Шеъриятнинг куч-қудрати ҳам шу билан белгиланади. Алишер Навоийнинг ўз таъбири билан айтганда: Не мулк ичраки бир фармон йибордим, Анинг забтига бир девон йибордим 3 . Шеърий матндаги жой сўзи икки зидлик учун муштарак хусусиятга эга, аниқроғи, улар орасидаги кураш объекти саналади. Шунга яраша бу сўз- компонентда маъно юки ҳам катта. У фақат Темур ололмаган, аммо Алишер шеърлари билан қўлга киритган мамлакатлар, улардаги одамларнигина эмас, тиғ билан олиб бўлмайдиган нарсалар, хусусан, инсон қалбини ҳам ўзида акс эттиради. Зотан, қўшқаноти эзгулик ва ҳақиқат бўлган шеърият тиғ билан 3 Алишер Навоий. Хамса. – Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1960. – Б. 335.

олиб бўлмайдиган инсонлар қалбини забт эта олади. Бунда ҳам Амир Темурнинг тиғи Алишернинг эзгу қалами олдида ожиз қолади. Келтирилган матндаги мисралараро зиддият уларнинг товуш тўқимасида ҳам ўз аксини топган. Биринчи мисрада шовқинли, портловчи ундошлар т ва ж тўртала сўздаги таянч товушлар саналади. Улар ўз акустик- артикуляцион хусусиятларига кўра кишида қаттиқ, кескин, ҳатто мудҳиш ҳиссиёт қўзғайди. Мисранинг мазмуни эса бунга тўла мос келади. Иккинчи мисрада овоздор (сонор) л товуши иштирокидаги сўзлар шеърхонда юмшоқ, ёқимли кайфият уйғотади. Қалам билан олди Алишер сатридаги сўзлар бир тан, бир жонга айланиб, алоҳида олинганда ҳам, яхлит бутунликда ҳам умумий мақсад йўлида аҳил хизмат қиладилар. Натижада биринчи мисра, хусусан, Темур тиғи товуш томондан қанча кескин, қаттиқ бўлмасин, қалам атрофидаги юмшоқ, ёқимли сўзлар уни босиб кетади. Жаҳонгирлар инсониятга жисмоний ва маънавий қуллик келтирса, шеърлар кишига руҳий эркинлик, маънавий юксаклик бахш этади. Иккинчи мисранинг ёқимли оҳанги ушбу руҳий эркинликнинг бир қиррасидек жаранглайди: Дунё бўлди чаманим маним, Ўзбекистон ватаним маним мисраларида банддаги байрамона, кўтаринки руҳ энг юқори нуқтага кўтарилиб, оламшумул тантана касб этади. Шафқатсиз, бевафо дунёда шеърият ғолиблигини сезиш, унинг беқиёс қудратини ҳис этишнинг ўзи киши кайфиятини юксак чўққига кўтариб, дунёни инсон кўзига чаман қилиб кўрсатади. Шунинг учун дунё бўлди чаманим маним бевосита воқеликка қаратилганидан ташқари инсон руҳиятининг чаманзор онларини ҳам ўзида ифодалайди. Эндиги дунё банд бошидаги дунёга шаклдош, аммо унинг вужуди, семантик доираси тамомила ўзгарган. Энди у шеърият сеҳри билан чаманга айланган, забт этилгани холда тиғдор жаҳонгирлик ни билмаган дунёдир.

Жаҳонгир сўзи ўз ичида икки қарама-қарши тушунчага ажралади. Ғолиб дунё фақат тиғдор жаҳонгирлик билан кураш олиб боради, пировардида, уни «ер ости»га қолдириб кетади. Шеърият жаҳонгири эса дунё билан доим бир тан, бир жон. Зеро, шеърият шарофатидан дунё юзи боғу бўстонга айланиб кетади. Жаҳонгирлар сиқувидан зулматга чўккан дунё шеърият сеҳри билан чаман бўлади. Қалам билан олди Алишер мисрасида олди сўзининг ҳозирги дунёга қаратилганлиги айтилган фикр фақат бизнинг замонда, тинч-эркин ҳаёт тузуми шароитида амалга ошуви мумкинлигига ишора вазифасини бажаради. Зотан, буюк Алишер Навоий ижоди ҳозирги мустақиллик даврига келибгина том маънода оламшумул аҳамият касб этганлиги ҳеч кимга сир эмас. Демак, Алишернинг қалам билан дунёни эгаллаши ва дунёнинг чаманга айланиши чамбарчас боғлиқ ҳодисалардир. Шунинг учун, дунё бўлди чаманим маним жаҳонни ҳозирги даврда қайта ўзгартиришнинг поэтик ифодаси сифатида бундан кейин ҳам баралла жаранглайверади. Бир сўз билан айтганда, Ўзбекистон ана шу чаманзор дунёнинг бағрида, шунга кўра у биз учун доимо чаманзор ватан бўлиб қолаверади. Энди таниқли шоир Ҳусниддин Шариповнинг “Балиқ фалсафаси” деб номланган мўъжазгина бир шеъри матнига диққат қилайлик: Думингни ликиллатасан, Олға кетасан. Думингни ликиллатасан, Олға кетасан 4 . Келтирилган шеърий матнни қуйидагича уч қисмга ажратилган ҳолда таҳлил қилиш мумкин. 1. Шеърий матн таҳлилининг биринчи қисми . Думингни ликиллатасан дейилганда бирданига шеърхон кўз ўнгида думини ликиллатиб турган ит кўринади. Чунки итнинг думини ликиллатиш билан ҳаракати ҳар қадамда учрайдиган, кўпчиликка жуда таниш бўлган ҳаётий манзарадир. 4 Шарипов Ҳ. Лирика. – Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1970. – Б. 24.

Ит ўзига аталган емишнинг ҳидини сезганда ёки емиш еяётганда думини ликиллатади. Эгасига ялтоқланаётган итни кўз олдингизга келтиринг. Ит эгасига бутун вужуди билан «мен сеникиман, сенга вафодорман» дегандай суйкаланади, эгасидан бирор емиш умидвор бўлади. Бундай хатти-ҳаракатларнинг барчаси итнинг дум ликиллатишида ўз ифодасини топади. Тасаввур қилинг: кўчада юрган дайди ит сизга дўстлигини билдирмоқчи бўлса ҳам, тўғрироғи, сиздан қўрқиб хавфсираса ҳам, думини ликиллатади. Аммо шу ит сиздан кучлилигини сезса борми, дум ликиллатиб ўтирмай, тўппа-тўғри Сизга ташланиб қўя қолади. 2. Шеърий матн таҳлилининг иккинчи қисми. Аммо бу шеърда итнинг эмас, балиқнинг думи ҳақида гап кетмоқда. Одам оёғи билан юргандек, қуш қанот қоқиб учгандек, балиқ ҳам дум ҳаракати билан олға силжийди. Шунинг орқасидан емиш топиб, ҳаёт кечиради. Аренага ит кириши билан балиқ ўз-ўзидан иккинчи даражали нарса бўлиб қолади. Биров сувда сузиб юрган тирик балиқни кўрган, биров кўрмаган. Ундаи ташқари, балиқ сузаётганда фақат думи эмас, балки бутун танаси билан тўлғанади. Шунинг учун бўлса керак, балиқ сарлавҳада қолиб кетиб, бу шеър чуқур ижтимоий мазмун касб этади, яъни “ликиллатиш ҳаракати” секин-аста одамлар орасига кўчиб ўтади. 3. Шеърий матн таҳлилининг учинчи қисми. Инсон тасаввуридан узоқлашган балиқ ўрнига пайдо бўлган ит ўзига ҳамжинс, думи бўлмаса-да, дум ликиллатишга ўхшаб кетадиган беўхшов қилиқлар қилувчи киши нусхасини бошлаб киради. Дум ликиллатиш итдан кўчиб баъзи лаганбардор одамларнинг хулқ-атворини англатувчи белгисига айланишининг объектив сабаблари бор. Бу ҳаракат итнинг олға кетишига восита бўлолмайди; ит думини ликиллатса ҳам, ликиллатмаса ҳам, ўша ит жойида туриши ҳам, югуриб юриши ҳам мумкин. Бу нарса итнинг ҳайвоний феъл-атворига мос, шунинг учун итнинг

думини ликиллатиши ёки ликиллатмаслиги ҳеч кимда ҳайрат ёки нафрат уйғотмайди. Аммо баъзи одамларда “дум ликиллатиш” хатти-ҳаракати бироз бошқача хусусиятга эга. Улар ўзидан юқори мартабадаги ҳар қандай кишига ёхуд ўз бошлиғига шундай ялтоқланадиларки, дум ликиллатаётган итнинг бу борадаги хатти-ҳаракати йўлда қолиб кетади. Ўша лаганбардор одам муте кўзларини бошлиқдан узмайди, унинг ҳар бир хатти-ҳаракатига жавоб беришга шай туради. Бошлиқ кулса илжаяди, бошлиқнинг қовоғи солинса, ён-верига, ўз танасига, қараб аланглайди, бесаранжом бўлади. Унинг қўли дам кўкракда, дам бир-бирига ишқаланади, дам қилар ишини билмай эгик танасининг у ер, бу ерини тимискилайди. Ўша одамнинг танаси бешиктерватардек тебраниб, оғирлиги гоҳ бу оёққа, гоҳ бошқа оёққа ўтади. Шундай қилиб, бу шеърий матн билан танишган китобхоннинг тасаввурида дум ликиллатишнинг ана шундай «инсоний» кўриниши мукаммал тикланади. Шуни ҳам унутмаслик зарурки, ит ҳаммавақт ҳам дум ликиллатавермайди; ё ўзини биров олдида ожиз сезганда ёки бериладиган емишга таъма бўлганда дум ликиллатади. Худди шундай лаганбардор одам ҳам ҳаммага ялтоқланавермайди. Унинг итдан фарқи шуки, унда тамагирлик ва ўзини ожиз сезиш туйғуси қўшилиб кетган. Шу лаганбардорнинг ўзидан мартабаси паст одам билан муомаласини кўрсангиз, уни умуман таниёлмай қоласиз. Бундай вақтда лаганбардор одам ўта калондимоғ, қаршисидаги кишидан ўзига ўхшаб дум ликиллатишни талаб қилувчи нусхага айланади. Думингни ликиллатасан, олға кетасан мисраси замирида аччиқ заҳарханда оҳанги сезилиб туради. Бу шеърий матн думини ликиллатиб умр кечирувчи кишиларнинг «олға кетишига» тўсқинлик қилиб, уларни ҳажв зарби билан янчиб ташлашга қаратилган. Лекин бу ўринда таҳлилнинг биринчи қисмида келтирилган балиқ хатти-ҳаракати шеърхон тасаввуридан бутунлай чиқиб кетмайди. Зеро, лаганбардор одамнинг балиққа ўхшаш томонлари ҳам йўқ эмас. Балиқнинг

сувда солланиб, силлиқ сузиши ҳаётнинг сермашаққат йўлларидан равон ўтиб кетишига ружу қўйган лаганбардор «фалсафаси»га тўла мос келади. Кўринадики, мутлақ бир хил шаклдаги икки мисранинг такрорланиши натижасида бу шеър тугал бадиий асар қиёфасига киради. Шеър матни таркибидаги сўзларнинг айтилиш оҳангида ҳам балиқнинг сузишию итнинг дум ликиллатишини эслатадиган нимадир борлигини китобхон сезиб туради. Ана шу ўхшашлик лаганбардор кимсаларнинг яшаш фалсафасини нафрат ва заҳарханда ўтига дучор қилади. Ҳар икки ҳолда ҳам ҳаракатчан динамик сўзлар ( бу дунё, назмий сарой, занжирбанд шер, думингни ликиллатасан, олға кетасан кабилар) юксак шеърий матнларни вужудга келтириши билан тадқиқотчи эътиборини ўзига тортади. Шеърий матнлар таҳлилида ана шу ҳолатлар, албатта, инобатга олиниши лозим бўлад

адабиётлар: 1. Абдусаидов А. Газета жанрларининг тили ва услуби. – Самарқанд: СамДУ нашри, 2001. – 192 б. 2. Аристотель. Поэтика (поэзия санъати ҳақида). – Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1980. – 152 б. 3. Шарль Балли. Француз стилистикаси (сўзлашув тил ва бетакаллуф нутқ). – Тошкент: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2009. – 74 б. Таржимон проф.И.Мирзаев. 4. Бушуй Т., Сафаров Ш. Тил қурилиши: таҳлил методлари ва методологияси. – Тошкент: Фан, 2007. – 274 б. 5. Боймирзаева С. Матн модаллиги. Монография. – Тошкент: Фан, 2010. – 152 б. 6. Боймирзаева С. Матн мазмунида темпораллик семантикаси. Монография. – Тошкент: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” давлат илмий нашриёти, 2009. – 189 б. 7. Бондалетов В.Д. Социальная лингвистика. – М.: Просвешение, 1987. – 160 с. 8. Винокур Г.О. О языке художественной литературы. – М.: Высшая школа, 1991. – 448 с. 9. Григорьев В.П. Поэтика слова. – М.: Наука, 1979. – 344 с. 10. Дониёров Х., Йўлдошев Б. Адабий тил ва бадиий стиль. – Тошкент: Фан, 1988. – 209 б. 11. Иброҳимов А. Тил – тақдир демак.–Тошкент: Фан, 1990. – 86 б. 12. Имомова Г. Миллийлик ва бадиий нутқ. – Тошкент: Янги аср авлоди, 2004. – 120 б. 13. Ирисқулов М. Тилшуносликка кириш. – Тошкент: Ўқитувчи, 1992. – 256 б. 14. Йўлдошев Б. “Тилнинг ижтимоий моҳияти (бадиий ва публицистик матнларда тил бирликларининг ижтимоий хосланиши)” ихтисослик фанидан услубий қўлланма. – Самарқанд: СамДУ нашри, 2012. – 164 б. 15. Йўлдошев Б., Қурбонов Т. Бадиий асар тили ва услуби масалалари. – Самарқанд: СамДУ нашри, 2007. – 164 б. 16. Йўлдошев М. Бадиий матн лингвопоэтикаси. – Тошкент: Фан, 2008. – 160 б. 17. Йўлдошев М. Чўлпон сўзининг сирлари. – Тошкент: Маънавият, 2002. – 80 б. и.

O'xshashlar

Бадиий ва публицистик матнларда сўзнинг яхлит лингвопоэтик таҳлили масалалари

Бадиий ва публицистик матнларда сўзнинг ижтимоий хосланиши ҳамда эстетик таъсир кучи

Бадиий ва публицистик матн вариантларини ўрганиш масалалари

Публицистик услуб

Бадиий матнларда лақабларнинг айрим услубий хусусиятлари ҳақида