To’qimalar o’lishi - Tibbiyot - Referatlar

To’qimalar o’lishi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

48 KB

Ko'chirib olish

To’qimalar o’lishi . Reja: 1 . Xo’l va quruq nekrozlar klinikasi, ularning differensial tashxisi va davolash usullari. 2. Xo’l va quruq ga ngrenalar klinikasi, ularning diagnostikasi va davolash usullari. 3. Yaralarning tasniflanishi, klinikasi, davolash va oldini olish choralari. 4. Oqmalarning tasniflanishi, klinikasi, davolash va oldini olish choralari.

Tayanch iboralar: nekroz. Nekrobioz. Koagulya t sion nekroz. Kollikva t sion nekroz. Demarkatsion to’siq. Quruq gangrena. Xo’l gangrena. Anaerob va chirituvchi mikroflora. Yaralar. Patologik granulyatsiya. Idiopatik, simptomatik, sinuoz yaralar. Endokrinli buzilishlar. Yara turlari. Oqmali yara – oqma. Oqmalar tasnifi. Oqma kanali. Kirib boruvchi va “ko’r” yaralar. 1. To’qimalar o’lishi yoki nekroz deb tirik organizmda xujayra, to’qima hamda a’zolarning jonsizlanishiga aytiladi. Rivojlangan ishemiya natijasida hosil bo’lgan to’qimalarning jonsizlanishi nekrobioz deb ataladi. Nekrozni asosiy chaqiruvchi omillarga lat yeyishlar, ezilish, siqilish, yuqori harorat (+60 o C dan yuqori), sovuq urish (–15 o C dan past), kuchli kislota va ishqorlarning ta’siri, infeksion kasalliklar (nekrobakterioz, itlar o’lati, leptospiroz), intoksikatsiya, qon aylanishining buzilishi, nerv sistemasining faoliyati buzilishidan kelib chiqadigan neyrotrofik buzilishlar, elektrotok, nurli energiya va boshqalar kiradi. To’qima nekrozi asosan xujayralar oziqlanishining to’xtashi yoki bevosita shikastlanishdan kelib chiqadi. Nekrozlar sekin (siqilish) yoki tez (kuyish) rivojlanishi mumkin. O’lgan to’qimalar organizm uchun begona bo’lib qolgani sababli undan demarkatsion yallig’lanish yo’li bilan chiqarib tashlanadi. Aseptik nekrozda jarayon o’rnida chandiq hosil bo’ladi, infeksiya tushganda esa yiringli yallig’lanish rivojlanadi, o’lgan teri ajralsa yara paydo bo’ladi. Nekroz turlari: Koagulyatsion – yoki quruq nekroz – xujayra protoplazmasi va oraliq to’qimaning zichlashishi, ivishi va keyinchalik qurishi bilan harakterlanadi. Demarkatsion yallig’lanish tez rivojlanadi. Nekrozga uchragan joy aniq chegaralangan bo’lib, kulrang – sariq tusga kiradi. To’qima kesilganda pishloqsimon tuzilishga ega ekanligi aniqlanadi. Chaqiruvchi sabablar : og’ir metall tuzlari, yuqori harorat; formaldegid, toksin va kislotalar ta’siri. Kollikvatsion – yoki nam nekroz . Nekrozning bu turida zararlangan to’qimalar bo’kadi, yumshaydi va butqasimon shaklsiz massa hosil qiladi. Ziyod namlikning so’rilishi qiyin bo’lgani sababli demarkatsion to’siq tezda hosil bo’lmaydi. Chaqiruvchi sabablar : ishqorlar ta’siri, sovuq urish, nekrobakterioz, bosh miya va ichki a’zolar qon tomirlarining trombozi. Davolash : quruq nekrozda u nam holatiga o’tmaslik uchun antiseptik va burishtiruvchi moddalar ishlatiladi. Zararlangan joy 2–3% pioktanin, briliant ko’ki eritmasi bilan ishlanadi, sollyuks va infraruj lampalari bilan nurlantiriladi. Demarkatsion to’siq hosil bo’lgandan so’ng nekrotik to’qima olib tashlanadi. Nam nekrozda uni quruq shaklga o’tkazish lozim. 2. Gangrena – mikrob yoki tashqi muhit ta’sirlari natijasida to’qima yoki a’zoning o’ziga xos o’lishi. Quruq gangrena – koagulyasion nekroz shaklida kechadi. O’lgan to’qimalar parchalanmay qurib qoladi va ularning tuzilishi saqlanib qoladi (mumifikatsiya). To’qimalar qora – qo’ng’ir yoki qora rangda bo’ladi. Quruq gangrenaga yuzada joylashgan to’qimalar (teri, quloq va boshqalar) chalinadilar.

Klinik belgilar . Zararlangan teri sezuvchanligini yo’qotgan, sovuq, qora rangda, xajmi kichraygan, sog’ to’qimadan aniq chegaralangan bo’lib , atrofidan yiring ajraladi. Nam gangrena – kollikvatsion nekroz shaklida kechadi. Bunda to’qimalar mikrob va autolitik jarayonlar ta’sirida chiriydi. O’lgan to’qimalar yumshoq, sassiq , k o’ kimtir – zangori yoki qoramtir rangdagi massaga aylanadi. Nam gangrenaning paydo bo’lishiga kasallik chaqiruvchisi venozli qon va limfa orqali zararlangan o’choqdan oqib ke l ishiga sabab bo’ladi. Nam gangrenaga anaeroblar va chirituvchi infeksiya ko’maklashadi. Demarkatsion to’siq qiyin rivojlanishi sababli jarayon tez tarqaladi. Nam gangrena tashqi to’qima va ichki a’zolarda rivojlanishi mumkin (ichak, bachadon). Klinik belgilar – yuzaki joylashishda zararlangan joyning xajmi kattalashgan, sezuvchanligi yo’qolgan bo’ladi. Teri ko’k – jigar yoki qora rangda. Kesilganda to’qimalar to’q kulrang yoki sariq – jigarrangda va shishgan bo’ladi. Kesimdan qon aralash sassiq suyuqlik oqib chiqadi. Sabablar – asosiy omillar nekroznikiday , ular endogen yoki ekzogen bo’ladi. Chaqiruvchi s abablarga ko’ra gangrenalar travmatik, termik, kimyoviy, intoksikatsiyali, infeksion, nerv – distrofik, diabetik va boshqalar ga bo’linadi. Davolash – kasallikni chaqirgan sabab n i iloji boricha tez yo’qotish, infeksiya tushishini ng oldini olish va mavjud infeksiyani bostirishga qaratiladi. Isituvchi kompress, nam bog’lam va vannalarni qo’llash mumkin emas. Umumiy davolash usullari intoksikatsiyaga qarshi kurashish va yurak faoliyatini yaxshilashga qaratiladi. Buning uchun antibiotiklar, yurak vositalari, qon almashtirish, glyukoza qo’llanadi. Organizmga ko’p miqdorda suyuqlik yuborilishi lozim. Mahalliy davolashda quruq gangrenaga chalingan joy h ar kuni 2–3 % spirtli yod eritmasi, briliant ko’ki, pioktanin bilan ishlanadi. Jarayon tez chegaralanish uchun s oll yu ks lampasi, “Infrar uj ” kvars lampasi yordamida nurlan tiril adi. Tomirlar torayishining oldini olish maqsadida novokain qamali bajariladi. 3 . Yara – ulcus deb teri yoki shilliq pardalarning o’lishi natijasida hosil bo’lgan va xujayra elementlari parchalanishi hamda patologik granulyatsiyalar rivojlanishi natijasida bitishga moyilligi bo’lmagan nuqsonga aytiladi (A.K. Kuznetsov). Ya ralarning tasniflanishi ancha qiyin bo’lgani sababli ularni odatda oddiy, shishgan, yallig’langan, qadoqlashgan, fungoz, gangrenoz, dekubital va neyrotrofik yara larga bo’ladilar. M.V.Plaxotin yaralarni kelib chiqishi bo’yicha idiopatik (birlamchi) va simptomatik; regenerativ va degenerativ jarayonlarning ustunligiga qarab oddiy, atonik, jadallashuvchi; aniq sabablarga ko’ra qo’yish, o’smali, dekubital (yot oq yara), ne y r o trofik, nekrobakteriozli, aktinomikozli; klinik belgilariga qarab qadoqlashgan, fungoz (zamburug’simon), gangrenozli, shishgan, sinuozlilarga bo’ladi. Yaralarni chaqiruvchi omillar : granulyatsiyaning ifloslanishi, yod jismlar, noto’g’ri davolash, uzoq muddat yiringlash, nurlanish va boshqalar.

Patogenez . Idiopatik (birlamchi) va simptomatik (asosiy kasallikning asorati) ya ralarda o’lgan to’qima ajralib , hosil bo’lgan nuqson chandiq bilan to’ladi. Atonik (neyrotrofik) yaralarda bitish juda sekin kechadi. Jadallashuvchi yaralar odatda o’z –o’z i dan bitmaydi. Davolash . Kasallikni chaqirgan sabablar yo’qotiladi. Organizmni musta h kamlaydigan vositalar – qon almashtirish, 10 % kalsiy xloridi eritmasi, 0,5 – 1% novokain eritmasi ni venaga yuborish , paranefral va qisqa novokain qamallari qo’llanadi. Mahalliy qo’llanish uchun baliq moyi, Vishnevskiy malhami, kseroform, streptomitsin malhamlari ishlatiladi. Regenerativ jarayonni kuchaytirish uchun kuydiruvchi moddalar – lyapis, kaliy permanganati kukuni, mis kuporosi, termokauterizatsiya qo’llanadi. Fungozli yaralarda patologik granulyatsiyalar kesib olib tashlanadi. 4 . Oqma – fistula tig’iz patologik kanal bo’lib, u teri yoki shilliq pardadagi teshik orqali to’qimalar dagi yoki anatomik bo’shliqlardagi yiringli o’choqni tashqi muhit bilan birlashtiradi. Odatda oqmaning ichki yuzasi granulyatsiyalar bilan qoplangan bo’ladi. Tasniflanish . Yaralar tug’ma va ortirilgan, tashqi va ichki, kirib boruvchi va “ ko’r ” bo’ladi. Ajraladigan suyuqlik bo’yicha yiringli, sekretor (sut yoki so’lak bezlar i ning oqmalari) ekskretor (siydik, najas oqmalari). oqmalar bo’ladi. Tug’ma oqmalarning (kindik, siydik pufagining oqmalari) devorlari shilliq parda bilan qoplanadi va ulardan normal sekret yoki ekskret ajraladi. Amaliyotda ko’pincha yiringli oqmalar uchraydi. Ular odatda mahalliy yallig’lanish jarayoni natijasida kelib chiqadi, ayniqsa yiring oqib chiqishi qiyinlashsa yoki oqma tubida yod jism yotgan bo’lsa. Davolash . Oqmalarda asosiy davolash usuli operativ usul hisoblanadi. Yiringli oqmalar kanal i bo’ylab kesiladi , ichidan yod jism, o’lgan to’qimalar olib tashlanadi va yiring oqib chiqishiga sharoit yaratiladi. Sekretor va ekskretor oqmalarda zararlangan a’zo h am olib tashlanadi. Oqma devorlari qirilgandan so’ng ichiga 10 % yodoformli efir, eritilgan rux malhami yoki turli pastalar (rivanolli, vismutli) yuboriladi. Biryo’la elektroterapiya o’tkaziladi (diatermiya. U Y CH – terapiya) . To’qima terapiyasi yaxshi natija beradi.

O'xshashlar

Qo’zg’aluvchan to’qimalar fiziologiyasi

Anaerob infeksiya

Jigar sirrozi

Andrologiya

O’tkir allergozlar