Anaerob infeksiya - Tibbiyot - Referatlar

Anaerob infeksiya

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55.5 KB

Ko'chirib olish

Anaerob infeksiya . Reja: 1 . Anaerob infeksiyaning qo’zg’atuvchilari va ularning xususiyatlari. 2. Anaerob infeksiyaning asosiy shakllari (gazli gangrena, anaerob flegmona, xatarli shish, chirituvchi infeksiya). 3. Anaerob infeksiyaning rivojlanishi, klinik belgilari. Davolash va oldini olish tamoyillari . 4. Spetsifik jarrohlik infeksiya: qoqshol, nekrobakterioz, aktinomikoz, va aktinobatsillyoz. 5. Anaerob infeksiyani jarrohlik yo’l bilan davolash va oldini olish usullari.

Tayanch iboralar: anaerob infeksiya. Gazli gangrena. Klostridium. O’ta virulentlik. Eritrotsitlar lizisi. Miotoksin. Neyrotoksin. Gialuronidaza fermenti. Nerv sistemasining parabiozi. Gazli flegmona. Krepitatsiya. Ixorozli suyuqliq. Chirituvchi infeksiya. Batsillalar. Chirish jarayoni. Kontrapertura. Oksigenoterapiya. Aktinomikoz. Nurli zamburu g’ . Druza. Ne krobakterioz , qoqshol va aktinobatsillyoz. 1 . Anaerob infeksiya asosan jarohat infeksiyasi bo’lib hisoblanadi. Ammo adabiyotlarda uning endogen yo’l bilan ham rivojlanish mumkinligi ko’rsatilgan. Bu infeksiya emlash ishlarida va inyeksiya qilishda antiseptika qoidalariga rioya qilmaslikdan ham rivojlanadi. Tekshirishlar anaeroblar yerda 100%, tezakda 95% holatlarida borligini ko’rsatadi. Anaeroblar bilan ifloslangan yirik jarohatlar o’z vaqtida xirurgik yo’l bilan tozalanib, antiseptika usullari qo’llanganda kamdan– kam infeksiya tarqalishiga sabab bo’ladi chunki anaeroblar kislorod tasirida 10 daqiqa ichida o’ladi. Jarrohlik anaerob infeksiya asosan 4 tur chaqiruvchilar tasirida rivojlanadi: 1 . Cl. perfringens. 2. Cl. oedematiens. 3.Cl. oedematiens maligni. 4. Cl. nystolyticus . Infeksiya rivojlanishiga jarohat teshigining kichikligi, ezilgan to’qimalar, cho’ntaklar, qon laxtalari ning mavjudligi; asosiy arteriyalarning yori lishi va trombozi; venozli qonning turib kolishi; gematomalar; ko’p qon yo’ q olishi; oyo q larda jgut ko’p turib kolishi; yurak faoliyatining susayishi va bosh qa, to’qimalarda kislorod kamayishiga olib boradigan sabablar ko’maklashadi. Ulardan tashqari anaerobli infeksiyaning rivojlanishiga gipo– va avitaminozlar, hamda xirurgik ishlov kechikib bajarilgani ham yordam beradi. Qoramollarda jarohatda ko’p miqdorda fibrin to’planishi sababli anaeroblarning ayniqsa ko’prok rivojlanib tarqalishi kuzatiladi. Anaerob infeksiyada organizmning immuniteti juda kuchsiz bo’ladi. Yallig’lanish jarayoni yaqqol sezilmaydi va gazli gangrena va gazli shishda hatto bostirilgan bo’ladi. Anaeroblar yaxshi rivojlanishi uchun asosan ishqorli muhit kerak. Masalan: B. tetani ph 7,0 – 7,6; Cl. perfringens ph 7,2 – 7,4; Cl. hystoliticus ph 6,0–7,6; Cl. vibrion septicus ph 7,6; Cl. oedematiens ph 7,2 – 7,4 da yaxshi rivojlanadi. Ular hammasi (B. tetani dan tashkari) gramm bo’yicha bo’yaladi. 2 . Klinik ko’rinishi bo’yicha anaerobli infeksiya quyidagilarga bo’linadi: Gazli gangrena . 92–100% holatlarda Cl. perfringens, 21–35% Cl. oedematiens, 4–12 % Cl. vibrion septicus chaqiradi va juda kam holatlarda (0.6%) jarayonga Cl. putrificus va Cl. sporogenes lar qo’shilishi mumkin. Cl. perfringens gramm manfiy saprofit bo’lib, yaxshi sharoitga tushganda juda virulentli bo’lib qoladi. U tez rivojlanib, jarohatdagi eritrotsitlarni lizisga uchratuvchi gemolizin, mushaklarni nekrozga chalintiruvchi miotoksin, nerv sistemasiga tasir etuvchi neyrotoksin va gialuron kislotasini parchalatuvchi gialuronidaza fermentlarini o’zidan ajratib chiqaradi. Boshqa anaeroblar ko’shilganda ularning toksin va fermentlari ham jarayonga ko’shiladi. Masalan:

Cl. hystolyticus proteolitik ferment ajratib (fibrolizin) o’lgan va hatto tirik to’qimalarni eritib yuboradi (pay va paychalarni ham). Boshqa mikroblar, masalan ichak tayoqchasi asosiy chaqiruvchining toksik xususiyatlarini ancha kamaytiradi. Gazli flegmona . Chaqiruvchilari xuddi gazli gangrenanikiday, ammo ulardan tashqari jarayonga streptokokk va stafilokokklar ham qo’shilgan bo’ladi. Asosan teri osti klechatka zararlanadi. Bo’lishi mumkin: teri osti, fassiyaosti va mushaklararo. Xatarli shish . Hamma turdagi hayvonlarda uchraydi, ammo qo’ylarda (junni qirqishda) va qo’chqorlarda ko’prok kuzatiladi (ochik usul bilan axtalash). Chaqiruvchilari Cl. vibrion septigue va Cl. oedematiens. Bu jarayonga Cl. perfringens va Cl. hystolyticus aralashishlari mumkin. Undan tashqari jarayonga B. sporogenes qo’shilganda to’qimalarning chirishi kuzatiladi. Chirituvchi infeksiya . Chaqiruvchilari – B. colli , B. putrificus , B. proteus vulgaris . Ularga streptokokk va stafilokokklar qo’shilishi mumkin. Bu infeksiyada to’qimalar chirib gemorragik, sassiq suyuqlik – ixor hosil bo’ladi. Avval uning rangi kulrang bo’lib, keyinchalik go’sht yuvindisiga o’xshaydi. 3 . Gazli gangrenada toksin va fermentlar tasirida 24–48 soatdan so’ng kuchli og’riq, tomirlar falaji kuzatiladi. Natijada tez rivojlanadigan sovuq og’rimaydigan shish, to’qimalarning o’lishi va yemirilishi, qon aylanishining yomonlashishi boshlanadi. Qon tomirlarda tromblar tiqilib qoladi. Oqsil, glikogen va uglevodlarning parchalanishidan gaz hosil bo’ladi. Shish sohasida to’plangan gaz to’qima ichidagi bosimni oshiradi bu esa jarayonning yanada yomonlashuviga olib boradi, jarayon yanada tez kechadi va 2–3 kunda tananing ancha qismi o’ladi. Nerv sistemasida parabioz holati rivojlanib, barcha a’zolar va to’qimalarning disfaoliyati va diskoordinasiyasiga olib keladi. Jigarning antimikrob va antitoksik faoliyati buziladi. Endokrin sistemasi zararlanadi, jarayonga kuchli toksikoz qo’shiladi. Aytilgan barcha o’zgarishlarga sepsis holati qo’shilib hayvon 3–4 kunda o’ladi. Klinik belgilar : kasallik boshlanishida jarohat atrofida kuchli og’riq bo’ladi va keyinchalik sovuk og’riqsiz shish rivojlana boshlaydi, teri taranglashadi, yuzasida vena va arteriyalar bo’rtib chiqadi. Pigmentlashmagan terining rangi ko’kimtir – jigarrang, ayrim joylarida yashil izlar ko’rinadi. Jarohat katta ochik bo’lib, ichidan kam miqdorda qizg’ish jigarrang yoki kulrang achchiq xidli suyuqlik ajralib turadi. Aralash infeksiyada suyuqlik ko’prok ajraladi, hidi va rangi aynigan go’shtnikiga o’xshaydi. Kesganda to’qimalar shishgan, sariq – yashil rangda bo’ladi. Mushaklar rangi avval pishgan go’shtga uxshaydi, keyinchalik esa koramtir qo’ng’ir rangga kiradi. To’qima parchalari suv yoki 10% osh tuzi eritmasida cho’kmay suzib yuradi. Hayvonning umumiy ahvoli juda yomon bo’lib, ovkatni kabo’l qilmaydi. Umumiy tana harorati baland, puls aritmik, tez uradi. Hayvonning nafas olishi tezlashadi. Shilliq pardalar sarg’ish rangga kiradi. Qonda eritrotsitlar soni kamaygan, leykopeniya kuzatiladi. Eozinofillar va monotsitlar bo’lmaydi. Kasallik okibati – gumon yoki yomon. Gazli flegmona ko’pincha yirik jarohatlarda bo’ladi. Jarayon avval yiringli flegmonaga o’xshaydi, ammo keyinchalik markazida yallig’lanish bostiriladi va u

yerda gazli gangrenozli jarayon boshlanadi va gazlar to’planadi. Gazli gangrena tez tarqalishi tufayli granulyatsion to’sik shakllanishga ulgurmaydi. Jarayonning markazi tarang shishadi, sovuk bo’ladi, krepitatsiya tovushlari eshitiladi. Og’riq va mahalliy harorat faqat jarayonning chetlarida bo’ladi. Flegmona yorilganda ichidan loyqa yiringsimon ko’pikli suyuqlik chiqadi. Hayvonning umumiy ahvoli yomon, puls, nafas olish soni va umumiy harorat yuqori. Kasallik o kibati – gazli gangrenaga nisbatan yaxshi. Xatarli shishda to’qimalar zararlanishidan so’ng bir necha soat yoki 1–2 kun o’tib tez rivojlanadigan teri osti shishi hosil bo’ladi. Avval u iliq va kam og’riqli, keyinchalik esa sovuq bo’ladi. Paypaslaganda krepitatsiya seziladi. Jarohatdan qon zardobiga o’xshash, hidsiz va pufakchalarsiz suyuqlik okib chikadi. Hayvonning umumiy ahvoli yomon, umumiy harorati yuqori bo’ladi. Kasal hayvonlar 1–2 kunda o’ladi. Chirituvchi infeksiya disbakterioz, ichaklar invaginatsiyasi, jarohatlanishlarda rivojlanadi. Endogen chirituvchi infeksiya esa og’ir, ezilgan, cho’ntaklari mavjud jarohatlarda rivojlanadi. Chirituvchi infeksiya asosan o’lgan to’qimalarda yashab ko’payadi. Shunday qilib, chirituvchi infeksiya rivojlanishi uchun o’lgan to’qima, aynigan qon laxtalari, qon aylanishining buzilishi va kislorod yetishmasligi kabi holatlar kerak. Chirituvchi infeksiyaning fermentlari tasirida o’lgan to’qimalar yemiriladi va natijada patologik o’chokda zaharli ptomain va toksalbuminlar , gaz hamda ixor to’planadi. Chirish moddalari yallig’lanish reaksiyasini keskin susaytiradi, natijada atrofdagi to’qimalarda xujayralarning hayoti to’liq bosiladi. Chirish moddalari qonga so’rilib organizmning og’ir intoksikatsiyasini chaqiradi. Nerv sistemasi va ichki a’zolar faoliyati keskin yomonlashadi. 4. Spetsifik jarrohlik infeksiya. Aktinomikoz – zamburug’lar chaqiradigan surunkali yallig’lanish jarayon bo’lib, chegaralangan yiringxonalar atrofida biriktiruvchi to’qimaning proliferatsiyasi bilan harakterlanadi. Yiring tarkibida zamburug’ druzalari topiladi. Chaqiruvchisi Actinomyces zamburug’lari. Ular ko’pincha og’iz bo’shlig’ining shillik pardasi orqali yumshoq to’qimalarga o’tib o’rnashadi. Kasallik avvalida to’qimalarda mayda tugunchalar hosil bo’lib, ular keyinchalik birlashadi va katta, zich yaralar yoki yiringxonalarga aylanadi. Yara yuzasi fungozli granulyatsiya bilan qoplanadi. Ikkilamchi jarayon sifatida jag’osti va xalqumorti limfatik tugunlar zararlanadi (34 %). Aktinomikozda odatda jag’ suyaklarining osteomiyeliti rivojlanadi. Qoramol va cho’chkalarda o’pka aktinomikozi ham kuzatiladi. Davolash: chegaralangan aktinomikomalar operativ yo’l bilan olib tashlanadi. Kichik jarayonlarda gemo–novokain qamallari, mahalliy– antibiotikoterapiya va yodoterapiya usullari qo’llanadi. Ikkinchi usulda qoramollarga 6,0 dan yodli kaliy og’iz orqali 10–14 kun beriladi. Immunoterapiya vositasi sifatida peptinolizatlar qo’llanadi.

Kasallikning oldini olish uchun oxur chetlari tozalanadi. Dag’al xashaklarga issiq bug’ bilan ishlov beriladi. Nekrobakterioz kasalligi hayvon barmoqlari nekrobakterioz tayoqchalari bilan zararlanganda hosil bo’ladi. Barmoqlar xajmi kattalashadi, yuzasida ko’p sonli nekroz o’choqlari paydo bo’ladi. To’qimalar zichlashadi. Nekrozli o’choqlardagi oqmalardan suyuq va sassiq yiring oqib chiqadi. Davolamaganda hayvon o’pkasida va boshka joylarda metastazlar rivojlanadi. Jarayon chuqurroq o’tib pay, suyak, tuyoqlarga ko’chadi va keyinchalik sepsisga aylanadi. Qoqshol spetsifik o’tkir yuqumlik kasallik bo’lib, uni sporali anaerob tayoqcha B. tetani qo’zg’atadi. Bu tayoqcha ikkita toqsin – tetanospazmin va tetanogemolizinlarni ishlab chiqaradi. Tetanospazmin asab tizimiga ta’sir qilib, targ’il mushaklarda tonik va klonik tirishishlarni chaqirsa, tetanogemolizin esa eritrotsitlarni eritadi. B. tetani saprofit sifatida uy hayvonlari, shuningdek odam ichagida yashaydi va fekaliylar orqali tuproqqa tushadi. Shuning uchun har qanday jarohat qoqshol uchun yaxshi sharoitdir. Davolash maqsadida kompleks davolash uslubi qo’llanadi: 1. Toksinlar miqdorini kamaytirish va neytrallash. 2. Tonik va klonik tirishishlarni kamaytirish va yo’qotish. 3. Hayvonning umumiy ahvolini, yurak, o’pka faoliyatini yaxshilash. 4. Ikkilamchi asoratlarning (sepsis va boshq.) oldini olish. Aktinobatsillyoz – surunkali infeksion kasallik bo’lib, asosan qo’ylarning boshi sohasida ko’psonli abssesslar paydo bo’lishi bilan ajralib turadi. Kasallikni Actinobacillus Lignieri turiga mansub mikrob chaqiradi. Mikrob boshoqli o’simliklarning qiltiqlari, poyalari va boshq. mexanik shikast yetkazishi natijasida to’qimalarga kirib o’rnashadi. Qo’ylar aktinobatsillyozida bo’yin terisi va lablarning shilliq pardasida ko’p sonli yoki yagona sovuq, kattaligi no’xatdan tovuq tuxumigacha kattalikda keladigan yiringxonalar hosil bo’ladi. Limfatik tomirlar zararlanganda tasbex ko’rinishida mayda abssesslar rivojlanadi. Ular o’z–o’zidan tashqariga, burun bo’shligiga yoki og’iz bo’shligiga yoriladi. Ichidan sassiq yiring oqib chiqadi. Kasallik cho’zilsa metastazlar hosil bo’ladi. Davolash: zararlangan o’choqlarga jarrohliq ishlov beriladi. Jarohat yuzasi lyugol eritmasi bilan yuviladi yoki yodlangan baliq yog’i: Olei Jecoris Aselli – 100,0; Aquae distillatae – 2,5; Kalii ioditi – 2,5; Iodi puri – 2.5 suriladi. Uyqu arteriyasiga 20 ml 0,25 % li novokain eritmasi bilan neomisin va morfosiklin (1 kg tirik massaga 0,5–1 mg) yoki 10 ml 0,25 % li novokain eritmasi bilan miserin (kunaro, 1 kg tirik massaga 5000 T.B.) yuboriladi. Hayvon 6–9 kunda sog’ayib ketadi. 5. Anaerob infeksiyani jarrohlik yo’l bilan davolash va oldini olish usullari. Davolash kompleksli bo’lishi shart. Bunda anaeroblarning biologik xususiyatlari va kasallikning kechishi hisobga olinadi. Birinchi navbatda osmo – oksigenli va patogenetik terapiya (nospetsifik davolash) bilan birgalikda operativ va spetsifik davolash choralari ko’llanadi. Hayvonga tinch sharoit ta’minlanadi. Antibiotik, vitaminlar, glyukoza, Kadыkov suyukligi, yurak faoliyatini yaxshilovchi vositalar yuboriladi.

Eng muhimi barcha davolash usullari kasallik boshida bajarilishi lozim. Kasal hayvonlar sog’ hayvonlardan ajratiladi, hamma ishlatiladigan asboblar, oyoq kiyimi va rezin qo’lqoplar yaxshi yuvilib sterilizasiya qilinadi. Ifloslangan bog’lov materiallari va ishlatilgan arqonlar yoqib yuboriladi. Anaerob infeksiyada davolash ishlari, bu infeksiyadan holi bo’lgan hayvonlarga ishlov bergandan so’ng boshlanadi. Operatsiyadan avval shish periferiyasi bo’ylab novokain – antibiotikli infiltratsiya bajariladi. Gazli abssess keng kesim orqali ochiladi, o’lgan to’qimalar kesib tashlanadi, to’qimali cho’ntak va qovaklar yo’qotiladi va vodorod perikisi, kaliy permanganati yoki xloramin qo’shilib, issiq (40 o С) o’rta tuzlarning gipertonik eritmalari qo’llanadi. Xlorgeksidin eritmasi samaraliroq ta’sir qiladi. Gazli flegmona, gazli shish va gazli gangrena keng bir yoki bir nechta kesimlar orqali ochiladi, qon paydo bo’lgancha o’lgan to’qimalar olib tashlanadi. Rivojlanayotgan anaerob infeksiya belgilari mavjud tikilgan jarohatlar (krepitatsiya beruvchi shish, gaz ajralishi va boshq.) zudlik bilan ochiladi, qon paydo bo’lgunga qadar qo’shimcha kesimlar bajariladi, kontraperturalar qilinadi, o’lgan to’qimalar yo’qotiladi. To’qimalarini kesishdan avval va keyin jarohat uzoq vaqt (20 daqiqa) yuqorida keltirilgan eritmalar bilan yuviladi. Ularga 2–10% li skipidar (Ol. terebenthini) qo’shilishi yaxshi samara beradi. Yuvilgan jarohatlar Sol. natrii chloridi 20%; Hydrogenii peroxydati 3%, 100,0 aa; Ol. Terebenthini 10,0 bilan tarqoq drenajlanadi. Drenajlashdan tashqari jarohatga murakkab kukunlar va yarim sintetik antibiotiklar aralashmasini sepish mumkin (Acidi borici 6,0, Iodoformii 2,0, Ampicillini 0,5 yoki Carbenicillini). Venaga gentamitsin yuboriladi. Oksigenoterapiyada anaerobli o’choqqa va chegaradosh sog’ to’qimalarga kislorod yuboriladi. Nospetsifik davolash. a) Himoya terapiyasi (novokain qamallari, novokain eritmasini vena ichiga yuborish). b) dezintoksikatsiya va toksinlarni chiqarish (40 % geksametilen- tetramin va kofein inyeksiyasi, 10 % Ca Cl bilan 20 % glyukoza eritmasi, qon quyish yoki 10 % poliglyukin hamda tomchilab reopoliglyukinni yuborish. Polivitaminlarni qo’llash). Spetsifik davolash va oldini olish choralari . Garngrenaga qarshi monovolentli zardoblar qo’llaniladi. Ular teri ostiga yoki mushaklarga yuboriladi. Anafilaktik shokning oldini olish uchun avval vena ichiga 2–5 ml zardob yuboriladi. Yomon natija bermasa, 1–2 soatdan so’ng venaga davolash maqsadida steril Na Cl izotonik eritmasida 3–5 marotaba eritilgan 5–6 profilaktik ulchovli mikdorda (doza) zardoblar aralashmasi yuboriladi. Shu miqdordagi zardob jarayon atrofiga ham yuboriladi. Shunday qilib hayvon organizmida tayyor antitelolar deposi yaratiladi. Shok alomatlari (belgilari) kuzatilganda zardob yuborilishi to’xtatiladi va vena ichiga katta hayvonlarga 10 % Ca Cl eritmasining 50–100 ml yuboriladi. Teri ostiga esa efedrin va kamfora yuboriladi.

O'xshashlar

Jarrohlik infeksiya

Gripp va boshqa O‘RK da (paragripp, adenovirus infeksiya, rinovirus infeksiya, rinosinstitial infeksiya) va meningokokli infeksiyada hamshiralik ishi

Hujayra potologiyasi. Aerob va anaerob infektsiya

Yiringli – rezorbtiv isitma. Sepsis

Aseptika va antiseptika. Desmurgiya va transport immobilizasiyasi