O’t pufagining yallig’lanishi xoletsistit - Tibbiyot - Referatlar

O’t pufagining yallig’lanishi xoletsistit

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

24.08984375 KB

Ko'chirib olish

O’t pufagining yallig’lanishi xoletsistit Reja: 1. O’t pufagining yallig’lanishi 2. O’tkir xoletsistit 3. Surunkali xoletsistit

Xoletsistit — o’t pufagining yallig’lanishidir. Bu kasallik keng tarqalgan bo’lib, ayollarda ko’p uchraydi. Etiologiyasi. Xoletsistitning kelib chiqishida har xil bakteriyalar katta ahamiyatga egadir: (ichak tayoqchasi, stafilokokk, enterokokk, streptokokk), ba’zi hollarda lyamblioz ham ta’sir qiladi. Hozirgi vaqtda xoletsistitning kelib chiqishida virusli nazariyaning ham ahamiyati borligi isbotlangan. Toksik va allergik tabiatga ega bo’lgan xoletsistitlar uchraydi, o’t pufagiga mikrob florasining kirishi quyidagi yo’llar bilan sodir bo’ladi: 1. Enterogen—ichak orqali. 2. Gematogen (qon orqali) ayrim infeksiya o’choqlaridan, 3. Limfogen (limfa tomirlari orqali). O’t pufagiga mikrob florasining tushishi hamma vaqt ham yallig’lanishga olib kelavermaydi. Xoletsistit kelib chiqishida asosiy moyillik qiluvchi omil o’tning o’t pufagida dimlanishi hisoblanadi. O’t toshlari, o’t chiqaruvchi yo’llarning buralib qolishi va siqilishi, o’t pufagi va o’t chiqarish yo’llarining diskineziyasi hamda o’t pufagi va yo’llarining anatomik tuzilishidagi har xil nuqsonlar o’t dimlanishiga olib keladi. O’t yo’llari tonusi va harakat funksiyasining buzilishi, turli xil emotsional holatlar, endokrin va vegetativ tizimlar faoliyatining zararlanishi, har xil kasalliklar natijasida ovqat hazm qilish tizimining patologik o’zgargan a’zolaridan kelib chiquvchi turlicha reflekslar ta’sirida yuzaga keladi. O’tning o’t yo’llarida, pufagida dimlanib qolishiga yana ichki a’zolarning tushishi, homiladorlik, kam harakatlilik, vaqtida ovqatlanmaslik kabi omillar ta’sir etadi. O’t-tosh kasalligi asosida xoletsistitning kelib chiqishi bir qancha ta’sirotlarga bog’liq. Bular o’t pufagi devorining doimo toshlardan ta’sirlanishi, o’t-tosh kasalligiga ikkinchi kasallik bo’lib qo’shilgan o’t pufagining diskineziyasi hisoblanadi. Bundan tashqari, infeksiya o’t toshlariga joylashib olib, o’t pufagida yallig’lanish jarayonini chaqiradi. O’t yo’llarining diskineziyasida pankreatik shiraning shu yerga tushishi sababli shiradagi tripsinni sitokinazalar ta’sirida aktivlashishi

natijasida xoletsistit rivojlanishiga olib keladi. O’t pufagida yallig’lanish jarayonining birdaniga kelib chiqishiga ko’p ovqat yeyish, ayniqsa, juda yog’li va o’tkir ovqat iste’mol qilish, sovuq qotish, boshqa organlardagi yallig’lanish jarayoni ham ta’sir qiladi. O’tkir va surunkali xoletsistit bo’ladi. O’tkir xoletsistit O’tkir xoletsistit o’t qopining o’tkir yallig’lanishidir, uning rivojlanishida mikrob florasining o’t qopi devoriga ko’proq gematogen yo’l bilan tushib, shikastlanishi kuzatiladi. Kasallik rivojlanishida qopchadagi o’t toshlari, qon aylanishining buzilishi, bo’yinchasining buklanib qolishi, o’tning turg’unligi, me’da osti bezi shirasining o’t yo’llariga tushishi katta rol o’ynaydi. Patologoanatomik ko’rinishi. O’tkir xoletsistit kataral, flegmonali, gangrenali xoletsistitlarga bo’linadi. 1. O’tkir kataral xoletsistitda o’t pufagining shilliq qavati shishadi, qizaradi, epiteliysi ba’zi joylarda yig’ilgan bo’lib, gistologik tekshirilganda uning qizargani, yallig’langani, shishganligi va shilliq hamda shilliq osti qavatlarining leykotsitlar bilan infiltratsiyasi aniqlanadi. 2. Yiringli xoletsistitda o’t pufagi ko’pincha taranglashadi, tortiladi, uni o’rab turuvchi qorin parda xiralashadi, fibrinli pardalar bo’lishi mumkin, pufak bo’shlig’ida esa yiring to’planadi. Shilliq qavati shishgan, ba’zi joylarda eroziyalangan, shish va yallig’langan infiltrat o’t pufagi devorining hamma qavatlarini o’z ichiga oladi va unda abssesslar paydo bo’ladi. 3. Flegmonali xoletsistitda o’t pufagi devori barcha qavatlarining segment yadroli leykotsitlar bilan diffuz infiltratsiyasi yaqqol namoyon bo’ladi, shilliq qavat nekrozi va yemirilishi yuz beradi, ba’zan devorining teshilishi ham kuzatiladi. 4. Gangrenali xoletsistitda nekrotik jarayon o’t pufagi devorining barcha qavatlariga tarqaladi. Klinik ko’rinishi. O’tkir xoletsistit o’ng qovurg’a osti va qorin osti sohasida birdaniga paydo bo’ladigan og’riqlar bilan boshlanadi. Ko’pincha og’riqlar o’ng

yelkaga va o’ng kurak sohasiga tarqaladi. Bir necha soat davomida og’riq kuchayadi, lekin o’ttosh sanchig’ida uchraydigan og’riqlar kabi kuchli bo’lmaydi. Og’riqlar o’t pufagini o’rab turuvchi visseral qorin pardaning ta’sirlanishiga bog’liq. Harakat, chuqur nafas olish og’riqni yanada kuchaytiradi. Bemor ko’pincha o’ng tomonga va orqaga egilgan bo’lib, majburiy holatda o’tiradi, tana harorati oshadi, yuz-beti rangpar, ahvoli og’ir, ingraydi, qaltirash paydo bo’ladi. Haroratning oshishi va titrash yiringli va flegmonali xoletsistitdan darak beradi. Til quruqlashadi, oq karash bilan qoplanadi. Xuruj aslida ko’ngil aynishi, qayta-qayta qusish, qorin dimlanishi bilan o’tadi, qabziyat kuzatiladi, bemor bezovta bo’ladi. Qorni paypaslanganda o’t chiqaruvchi tizimlar uchun xos bo’lgan og’riq bilan ifodalangan Ortner, Zaxarin, Obrazsov-Merfi, Vasilenko belgilari, Frenikus belgisi, qorin pardaning ta’sirlanishi kabi belgilar ijobiy natija beradi. Qorin yuzaki palpatsiya qilinganida o’ng qovurg’a ostida, ayniqsa, o’t pufagi proeksiyasida qattiq og’riq kuzatiladi, mana shu sohada qorin oldingi devori mushaklarining taranglashuvi aniqlanadi. Ba’zida qorin devori yupqaligida mushaklarda og’riq borligi va himoyaviy taranglanishiga qaramasdan cho’zilgan va og’riqli o’t pufagini paypaslash mumkin. Sariqlik kuzatilmaydi. O’tkir xoletsistitda duodenal zondlashni o’tkazish mumkin emas. Bemor umumiy holatining og’irlashuvi, yuqori harorat, titrash, taxikardiya, o’ng qovurg’a ostida qorinning og’rishi kuzatiladi. Qonda neytrofil leykotsitoz (15—20, 10 l), ECHT ning oshishi flegmonali va gangrenali xoletsistitdan darak beradi. Termografiya yordamida o’t pufagi proeksiyasi sohasida terining gipertermiya o’chog’ini aniqlash mumkin. O’tkir xoletsistit tashxisida exografiya katta ahamiyatga ega, ayniqsa, kechadigan jarayon tekshirilganda uning dinamikasini bilish uchun bir necha soatdan keyin (ertasiga) og’ir holatlarni tashxis qilishda kompyuterli tomografiya qo’llaniladi. Exografiya va tomografiya nazoratida ba’zi bir davo muolajalari o’tkaziladi, o’t pufagi punksiya qilinadi va uning ichidagi yallig’langan suyuqlik olib tashlanadi, uning bo’shlig’iga antibiotiklar yuboriladi.

Kasallikning kechishi va uning asoratlari. Kasallik oqibati yaxshi tugashida og’riq, harorat va qonning o’zgarishi, kasallikning 2-,4- kunida ko’proq namoyon bo’ladi va bir necha kun saqlanadi, shundan so’ng bemor tez yoki sekin-asta tuzaladi. Ba’zi hollarda esa surunkali shaklga o’tadi, ko’proq bu holat yiringli va flegmonali xoletsistitda uchraydi. Kasallik yomon kechganida o’tkir davri cho’ziladi va asoratlar kelib chiqishi mumkin: o’t pufagining qorin boshlig’iga perforatsiyasi peritonit rivojlanishiga yoki infeksiyaning ichki a’zolarga tarqalib, ichki o’t oqmalari hosil qilishiga, yuqoriga ko’tariluvchi xolangit, jigar abssessiga sabab bo’ladi. O’ng qovurg’a ostida birdaniga o’tkir, qattiq og’riq paydo bo’lishi, peritoneal belgilarning yaqqolligi, xiqichoq tutishi, yel va najas chiqishining to’xtashi sababli qorinning tushishi, bosimning tushishi o’t pufagi perforatsiyasidan darak beradi. O’tli peritonit tashxisida auskultatsiya usuli ham yordam beradi: o’t pufagi joylashgan soha ustidagi qorin pardasining ishqalanish shovqini eshitiladi. Yana shuni alohida ta’kidlab o’tish zarurki, o’tli peritonit og’irroq kechadi va yomon oqibatlarga olib keladi. Davolash. O’tkir xoletsistit bilan kasallangan bemorlar jarrohlik bo’limlariga yotqiziladi. Flegmonali va gangrenali xoletsistitda yoki uning oqibatida tezda operatsiya qilinadi. Kasallik o’rtacha kechayotgan bo’lsa va asoratlar kuzatilmasa, ta’sir doirasi keng antibiotiklar katta miqdorlarda beriladi, ampitsillin (har 4—6 soatda, 0,5—1 g ichishga), oletetrin (har 4—6 soatda, 0,5 g ichishga) yoki tetraolean (0,1g dan kuniga 3 marta muskul orasiga), vena ichiga 500 mg 25—30 ml suvda (inyeksiya uchun), levometsitin (0,5—0,75 g) kuniga 4—6 m tayinlanadi. Spazmolitiklar: atropin sulfat, no-shpa, parhezga rioya qilish, issiq shirin choy, mineral suvlar, ovqatdan o’zini tiyish tavsiya etiladi. Profilaktikasi quyidagicha: — ratsional ovqatlanish tartibiga rioya qilish; — fizkultura bilan shug’ullanish; — yog’ almashinuvi buzilishining oldini olish; — badandagi infeksiya o’chog’ini yo’qotish kerak.

Surunkali xoletsistit Surunkali xoletsistit — o’t qopining surunkali yallig’lanishidir. Surunkali xoletsistit o’tkir xoletsistitdan so’ng kelib chiqadi, ammo ko’proq mustaqil ravishda va asta-sekin o’t-tosh kasalligi asosida kelib chiqadi. Ko’pincha surunkali xoletsistit sekretor yetishmovchilik bilan o’tadigan gastrit, surunkali pankreatit va hazm a’zolari kasalliklari hamda semirish kasalligi bo’lgan bemorlarda uchraydi. Surunkali xoletsistitlarni tibbiy jamoatchilik tomonidan qabul qilingan tasnifi mavjud emas. Quyida A.M.Nogaller (1979) taklif qilgan tasnifni keltiramiz. 1. Og’irlik darajasi bo’yicha: a) yengil; b) o’rtacha og’ir; d) og’ir turi. 2. Kasallikning kechish bosqichlari bo’yicha: a) qaytalanishli; b) pasayib boruvchi qaytalanishli; d) remissiya davri (barqaror va beqaror). 3. Asoratlanishi bo’yicha: a) asoratlanmagan; b) asoratlangan. 4. Kechish turlari bo’yicha: a) qaytalanuvchi; b) sust kechuvchi; d) almashinib ke- chuvchi. Klinik ko’rinishi. Surunkali xoletsistit bilan og’rigan bemorlar o’ng qovurg’a ostida to’mtoq og’riqlarni sezadilar, bu og’riqlar doimiy bo’lib, yog’li va qovurilgan ovqat iste’mol qilganda 1—3 soatdan keyin paydo bo’lib, yuqoriga, o’ng yelkaga, bo’yinga, o’ng kurakka tarqaladi. Dispeptik o’zgarishlar: og’izda taxir va metall mazasini sezish, havo bilan kekirish, ko’ngil aynishi, meteorizm, defekatsiyaning buzilishi, qabziyatning ich ketishi bilan almashinib turishi kuzatiladi. Nevrasteniya belgilari: ta’sirchanlik, uyqusizlik. Sariqlik kam uchraydi, asosan, jigarning ikkilamchi shikastlanishida qorin sohasi paypaslab tekshirilganda va perkussiyada meteorizm aniqlanadi. Qorinning yuzaki palpatsiyasida, qorin oldingi devorida o’t pufagi sohasida og’riq va sezuvchanlik aniqlanadi. Qorin pressi mushaklarning qarshiligi (rezistentligi)

oshadi. Ko’pincha og’riq bilan ifodalanuvchi Myusse-Georgiyev, Grekov-Ortner, Obrazsov-Merfiy, Vasilenko belgilari musbat bo’ladi. Surunkali xoletsistit asoratlarida surunkali gepatit, xolangit rivojlanadi, jigar kattalashishi mumkin. Palpatsiyada jigar chetlari zichlashgani va og’riq seziladi. Surunkali xoletsistitda duodenal zondlash katta ahamiyatga ega: o’tning „B“ porsiyasini olish qiyinlashadi, chunki o’t pufagining konsentratsiyalash xususiyati va pufakchaning reflektor faoliyati buzilishi kelib chiqadi. O’tning „B“ porsiyasi „A“, „C“ porsiyasidan ko’ra xiraroq va to’qroq bo’ladi. Xoletsistografiyada o’t pufagi shaklining o’zgarganligi, rentgenogrammada uning ko’rinishi aniq emasligi ko’rinadi. Ultratovush bilan tekshirilganda uning devorlarining qalinlashganligi va unda konkrementlar yo’qligi aniqlanadi. Kechishi: 1) latent; 2) takrorlanuvchi; 3) og’ir kechadigan— yiringli bo’ladi. Asoratlari: surunkali xolangit, gepatit qo’shiladi. Pankreatit bo’ladi, chunki 70% hollarda umumiy o’t yo’li va pankreatik yo’llar o’n ikki barmoq ichakka tushishi oldidan qo’shiladi. Yallig’lanish jarayoni o’t pufagida toshlar yig’ilishiga olib keladi. Davolash. Davo terapiyasining maqsadi: 1) infeksiyaga qarshi kurashish; 2) og’riq sezgilarini yo’qotish, o’t chiqarish yo’llari spazmining oldini olish; 3) o’t haydovchi vositalarni qo’llash. Ta’sir doirasi keng antibiotiklar: oletetrin, eritromitsin, ampitsillin, glikozitsilin, monomitsin beriladi. Sulfanilamid preparatlari: sulfademizin, ulfapiridazin ishlatiladi. O’t yo’llarini deskineziyasini yo’qotish uchun spazmolitiklar va xolinolitiklar beriladi. Yallig’lanish jarayoni tugayotgan davrda issiq fizioterapevtik muolajalarni o’ng qovurg’a ostiga qo’yish tavsiya etiladi (diatermiya, UVCH, indukteriya). O’t haydovchi dorilar: alloxol, degidroxol, xolenzim. O’simliklardan tayyorlangan o’t haydovchilar: qaynatma (250 ml suvga 10 g) „bessmertnik“ guli, makkajo’xori

popuklari qaynatmasi va damlamasi (250 ml suvga 10 g) 1 kunda 3 martadan 1 osh qoshiqda, 0,005—0,01 g berberin sulfat tabletkasidan buyuriladi. Sulfat magniy eritmasi, karlovari tuzi, naftusya, sintetik o’t haydovchi preparatlar: oksafenamid, sikvalon, nikodinni ichish tavsiya qilinadi. Profilaktika maqsadida parhez ovqatlanish, „Chinobod“, „Toshkent mineral suvlari“, „Sari- Og’och“, „Chortoq“ sanatoriya va kurortlarida davolanish tavsiya etiladi. Parvarishi. Rejimni tashkil etish va bemorni parvarish qilishdan maqsad kasallikning zo’rayib ketishi va qo’zib qolishining oldini olishdan iborat. Parhezga amal qilib xolesteringa boy masalliqlarni cheklab qo’yish juda muhim hisoblanadi. Masalliqlarni qaynatib pishirilgan holda berish lozim. Yetarli miqdorda (kuniga 6 —8 stakan) suyuqlik ichib turish o’tning o’n ikki barmoq ichakka tushib turishiga yordam beradi. O’t haydovchi preparatlarni bemor ovqat mahalda ichishini hamshira nazorat qilib turishi kerak. O’t-tosh kasalligi O’t-tosh kasalligi keng tarqalgan kasalliklardan biri. Ma’lumotlarga qaraganda, bu kasallik juda keng tarqalgan bo’lib, har o’nta odamdan bittasi o’zida tosh olib yuradi. Yosh o’tib borgan sari bunday odamlar soni ham ortib boradi, ammo hamma ham kasal bo’lavermaydi. Hayotda hech kasal bo’lmaganlarda ham tosh topilishi mumkin. Hisobotlarga qaraganda, shunday kasallik bilan og’rigan bemorlarning taxminan 10% ida tosh borligi aniqlangan. O’t-tosh kasalligi—organizmda modda almashinuvi buzilishi natijasida o’t pufagi yo’llarida tosh paydo bo’lishi, ularda o’t dimlanib qolishi bilan kechadi. O’t-tosh kasalligi bilan ko’pincha ayollar kasallanadi. Kasallikning kelib chiqishida turmush sharoitining ahamiyati katta. Kasallik ko’pincha to’ladan kelgan odamlarda uchraydi. O’t-tosh kasalligining rivojlanishiga turli yuqumli kasalliklar (qorin terlamasi, ichburug’, enterokolit, ko’richak, gijjalar, yallig’lanish jarayonlari), shuningdek, qorin dam bo’lishi, surunkali ich qotish, ko’krak-qorin to’sig’ining sust

harakatlanishi ham kasallikka sabab bo’lishi mumkin. O’t-tosh kasalligi irsiy xususiyatga ega bo’lishi ham mumkin. O’t-tosh kasalligi rivojlanishida moddalar almashinuvining buzilishi va o’t tarkibining o’zgarishi katta ahamiyatga ega. Jigardagi disxoliya jarayoni o’t tarkibidagi qiyin eriydigan moddalarni, asosan, xolesterinni cho’kishiga imkon yaratadi. Xolesterinning cho’kishi esa, o’t tarkibida xolesterin ko’payganda sodir bo’ladi. Lekin, ba’zan xolesterin me’yorida bo’lsa ham cho’kishi mumkin. Xolesterin suvda erimaydi, o’tda esa o’t kislotalari yordamida ushlab turiladi. O’t kislota yetishmovchiligida xolesterin tosh hosil bo’lishiga sabab bo’ladi. O’tning tarkibi va uning ichakka tushishi ovqatning xususiyatiga va uni qabul qilish darajasiga bog’liq. Seryog’, sergo’sht va boshqa oqsilga boy bo’lgan ovqatlar hamda xolesterin, billirubinga boy konservalangan mahsulotlar o’t ajralishiga imkon beradi. Shuning uchun kasallik ko’pincha ko’p ovqat yeydigan, semirishga moyilligi bo’lgan, ichak harakati sust odamlarda uchraydi. Noto’g’ri ovqatlanish va shoshilib ovqat yeyish, ovqat vaqtida diqqatning bo’linishi, ovqatlanish maromining buzilishi ham o’t-tosh kasalligini keltirib chiqaruvchi sabablardan biri. Xolesterin, kalsiy tuzlari, bilirubin, bundan tashqari, oqsil tosh hosil bo’lishida ishtirok etadi. Tarkibiga ko’ra toshlar xolesterinli, rangli, aralash bo’ladi. O’t-tosh kasalligining klinik ko’rinishi har xil, asosan, asoratli va asoratsiz turlarga ajratiladi. O’t-tosh kasalligining asoratsiz turi dispepsiya, o’t yoki jigar sanchig’i ko’rinishida bo’ladi, dispeptik holat kasallikning doimiy belgisi bo’lib hisoblanadi. Bemor vaqt-vaqti bilan paydo bo’ladigan qorin ustidagi va o’ng qovurg’a ostidagi og’riqdan, qorin dimlanishidan, kekirish, vaqt-vaqti bilan qusishdan shikoyat qiladi. Kasallar ko’pincha tuxum, pishloq, yog’li ovqatlar, xamirni ko’tara olmaydilar. Ba’zan, ovqat yegandan 3—4 soat o’tgach o’ng qovurg’a ostida og’riq paydo bo’ladi. U orqaga va o’ng kurak sohasiga tarqalishi mumkin. Ich ketib, najasda ko’p miqdorda o’t ajraladi. O’t-tosh kasalligining o’ziga xos belgisi jigar yoki o’t sanchig’i deb ataluvchi og’riq paydo bo’lishidir, og’riq xurujsimon bo’ladi. Og’riq qo’qqisdan yuzaga kelishi, ba’zan unga ba’zi bir belgilar qo’shilishi mumkin. Ko’pincha xuruj yog’li ovqat yegandan so’ng paydo

bo’ladi. Ayniqsa, spirtli ichimlik ichish, botmaydigan ovqat iste’mol qilish, sovqatish, o’ta charchash, egilib ishlash, hayajonlanish, qo’rqish va hokazolar ham kasallik xurujiga sabab bo’ladi. Ayollarda kasallik hayz ko’rishdan oldin yoki u boshlanganda, homiladorlik vaqtida, tuqqandan so’ng paydo bo’ladi. Odatda xuruj kunning birinchi yarmida, ya’ni o’n ikki barmoq ichak ovqat bo’tqasi bilan eng ko’p ta’sirlangan vaqtda, o’t ko’p oqishi natijasida boshlanadi. Og’riq o’tkir, ba’zida chidab bo’lmaydigan darajada bo’ladi. Oshqozon kasalligidagi qusishdan farqli o’laroq, bu kasallikda qusgandan so’ng bemorning ahvoli yengillashmaydi. Qator hollarda, ayniqsa yurak kasalligi bilan og’rig’an bemorlarda yurak-qon tomir sistemasida o’zgarish vujudga keladi, marom buziladi, bradikardiya, ekstrasistologiya, stenokardiya xuruji, yurak astmasi xurujlari, oyoq-qo’llarning muzlashi kuzatiladi. Og’riq xuruji vaqtida reflektor anuriya boshlanishi mumkin, xuruj oxirida ko’p miqdorda tiniq siydik ajraladi. Nerv sistemasining qo’zg’alish belgilari paydo bo’ladi, boldir muskulining tortilishi va umumiy tutqanoq tutishi mumkin. Og’ir hollarda es yo’qoladi. Ko’pincha qisqa vaqt harorat ko’tariladi, xuruj vaqtida bemor bezovta bo’ladi, u har xil vaziyatni oladi. Qorinni tekshirganda uning dam bo’lishi, devori taranglashishi mumkin. O’ng qovurg’a ostida hamda o’t pufagi sohasida keskin og’riq aniqlanadi. Ma’lum nuqtalarda: o’t pufagi, qorinning yuqori qismida, umumiy o’t yo’li va oshqozon osti sohasida, yelka, VII, IX, XII umurtqa sohasida, ko’krak burchagida, diafragma sohasida, o’ng qovurg’a osti yoki qovurg’a yoyi barmoqlar bilan tebratilganda keskin og’riq paydo bo’ladi (Ortner ijobiy belgisi). Qorinni mukammal tekshirish xuruj to’xtagandan so’ng amalga oshiriladi. Xuruj bir necha daqiqadan bir necha soatgacha, ba’zan 1—2 kungacha davom etadi. Jigardagi og’riq goh to’xtab, goh paydo bo’ladi. Qon tahlili. Qonda leykotsitlar ko’payadi. Agar xuruj bir necha kundan ortiq davom etsa, o’t yo’lining tiqilishi yoki torayishi natijasida mexanik sariqlik paydo bo’ladi. Bu holda qonda billirubin ko’payadi, qisqa vaqt najas rangi o’zgaradi.

Toshning o’t pufagi bo’ynida yoki pufak yo’lida bo’lishiga parhezning buzilishi, kuchli hayajonlanish, kamquvvatlik sabab bo’ladi. Kasallik alomatlari. O’t pufagi sohasida sanchiqli og’riq turishi kuzatiladi. Og’riq ko’pincha qisqa vaqtli bo’ladi. Agar tosh kichik bo’lsa, u umumiy o’t yo’liga o’tib ketadi yoki o’t pufagiga qaytadi. Agar tosh katta bo’lsa, pufak yo’li bekilib qoladi. Natijada kuchli og’riq ro’y beradi. Sariqlik kuzatilmaydi. Paypaslaganda o’t pufagi kattalashganligi aniqlanadi. O’n ikki barmoq ichakni zondlaganda o’tning „B“ ulushi bo’lmaydi. Xoletsistografiyada o’t pufagi soyasini aniqlab bo’lmaydi. Bir necha haftadan so’ng o’t pufagi istisqosi rivojlanadi. O’ralgan o’t pufagidan o’t so’rilib ketadi, pufak o’t pufagi devorlaridan sizib chiquvchi tiniq suyuqlik oq o’t bilan to’ladi. Ba’zan o’t so’rilib, pufak bo’shab qoladi. O’t pufagi istisqosining asosiy belgisi qorinning o’ng yarmida, o’ng to’g’ri muskulning tashqi qirrasida oval yoki noksimon shish paydo bo’lishidir. U jigar bilan bog’langan bo’lib, nafas olganda va paypaslaganda harakatchan, og’riqsiz yoki og’riqli bo’lishi mumkin. Sariqliq, qichishish, bradikardiya kuzatilmaydi. Xuruj o’tgandan so’ng bemorning umumiy ahvoli uncha o’zgarmaydi. Harorat me’yorida yoki subfebril bo’ladi. Xuruj vaqtida bemor o’t (safro) tashlab, qayt qiladi. O’t sanchig’idagi og’riqqa morfin og’rig’i deyiladi, chunki u faqat narkotik inyeksiyasi bilan bartaraf qilinadi. Davosi. O’t-tosh kasalligida ko’p hollarda xirurgik davo qilish zarur. Terapevtning vazifasi bemorni operatsiyadan oldin va operatsiyadan keyingi davrda davolashdan iborat. Terapevt o’t pufagidagi yallig’lanish jarayoniga davo qilish bilan birga, umumiy mustahkamlaydigan terapiya ham tayinlaydi, zarurat bo’lganda esa qo’shni organlar va sistemalarga davo qiladi. Aksariyat, operatsiya ximiyaviy tarkibi, shakli va katta-kichikligi turlicha konkrementlar bilan to’lgan o’t pufagini olib tashlashdan iborat. Operatsiya o’t pufagi va o’t yo’llari kasalliklariga davo qilish bir zvenodangina iborat. Parvarishi. Kasallikning zo’rayib ketishi va qo’zib qolishi oldini olishning asosiy choralaridan biri ovqatlanish rejimini tashkil etish va parhezga qat’iy rioya qilishdan iborat. Ayniqsa, o’t-tosh kasali bor, buning ustiga yog’ bosib ketgan

odam xamir ovqatlar, pecheniy, tuxum bilan shakar qo’shib qorilgan xamirdan tayyorlangan mahsulotlarni cheklab qo’yishi kerak. Ovqatni 4 soat oralab, oz- ozdan, tez-tez yeb borish o’t pufagining vaqtida bo’shalib turishiga yordam beradi. Odam o’tirganda o’t pufagining bo’shalishi qiyinroq bo’ladi, shu sababdan o’ttosh kasalligi bilan og’rigan va o’tirib ishlaydigan odamlarga tana vaziyatini o’zgartirib turish bilan aloqador gimnastika mashg’ulotlari, nafas mashg’ulotlarini kun davomida bir necha marta takrorlab turish tavsiya etiladi.

Adabiyotlar : 1. O’. B. Sharapov. Ichki kasalliklar. Abu Ali ibn Sino. T., 1994. 2. K. Bahodirov. Ichki kasalliklarda tashxis va diagnostika. T., 1993. 3. L.S. Zalikina. Bemorlarning umumiy parvarishi. T., 1995. 4. N.M. Kamolov. Ichki kasalliklar. T., 1996. 5. V.A. Galkin. Ichki kasalliklar. T., 1989. 6. E.Y. Qosimov. Ichki kasalliklar propedevtikasi. T., 1998.

O'xshashlar

Surunkali xolesistet

Buyrak tosh kasalligi

Ovqat hazm qilish a’zolari kasalliklari

Oshqozon va o’n ikki barmoqli ichak yara kasalliklari, o’t pufagi va jigar kasalliklari

Gastritlar