Ko’z kon’yunktivasi kasalliklari - Tibbiyot - Referatlar

Ko’z kon’yunktivasi kasalliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46 KB

Ko'chirib olish

K o’ z kon’yunktivasi kasalliklari . Reja: 1 . Kon ’ yunktivitlar tasnifi. Kataral kon’yunktivit. 2. Yuzaki va chuqur yiringli kon’yunktivitlar. 3. Follikulyar kon’yunktivit. 4. Kon’yunktiva shikastlanishlari. 5. Ko’z yoshi bezining yallig’lanishi.

Tayanch iboralar: kon’yunktiva. Mexanik, fizik, kimyoviy va biologik omillar. Lizotsim miqdori. Telyaziya lichinkasi. Kon’yunktival xalta. Kon’yunktivitlar. O’tkir kataral kon’yunktivit. Blefarospazm. Qotiruvchi (burishtiruvchi) moddalar. Yuzaki va chuqur yiringli kon’yunktivitlar. Retrobulbar qamal. Follikulyar kon’yunktivit. Ko’z yoshi bezining yallig’lanishi. 1. Kon’yunktiva yallig’lanishi mexanik, fizik, kimyoviy va biologik omillar ta’sirida kelib chiqadi. – mexanik shikastlanishlar – yod jismlar ta’siri, kipriklarning ichkariga qaytib qolishi; qovoqlarning tashqariga va ichkariga qaytib qolishi, yopilmay qolishi va boshqalar. Parazitlar kon’yunktival xaltaga tushib qolganda ular yod jism bo’libgina qolmay, kimyoviy ta’sir ham ko’rsatadi. – kimyoviy omillar – molxonalarda ko’p miqdorda ammiak gazining to’planib qolishi, havo almashinuvining buzilishi, kimyoviy o’g’itlarni ortganda va tushirganda changishi, dorivor moddalarni (spirtli eritmalar, o’tkir malhamlar, ishqor) noto’g’ri qo’llash. – fizikaviy omillar – yuqori harorat, ultrabinafsha va rentgen nurlari. Erta bahorda quyosh nuri tarkibida ultrabinafsha nurlari ayniqsa ko’p bo’ladi. – biologik omillar – yomon sifatli ozuqalar bilan oziqlantirishda zamburug’ va mikroblarning ko’zga tushishi. Organizm rezistentligi pasayganda yoki ko’z yoshida lizotsim miqdori kamayib ketganda, kon’yunktival xaltadagi mavjud mikroblarning aktivlashishi. Telyaziyaning yetilgan va lichinkali shakllari. Kon’yunktivitlar simptomatik bo’lishi ham mumkin. Masalan: itlar o’lati, inflyuensa, qoramollarning kataral isitmasi, parrandalarning chechak difteriti. Kon’yunktivitlar ko’zning himoya a’zolari (teri, ko’z kosasi, ko’z yoshi bezi, shox parda) kasalliklari oqibatida ham yuzaga keladi va aksincha. Kon’yunktivitlarning tasniflanishi: keltirib chiqaruvchi sabablar va ekssudatning harakteriga qarab: aseptik yoki kataral, fibrinozli, yiringli va spetsifik (tuberkulyozda) bo’ladi. Kechishi bo’yicha o’tkir va surunkali; jarayonning

chuqurligiga qarab yuzaki va chuqur (parenximatoz yoki to’g’rirog’i flegmonozli); itlarning uchinchi qovoq follikullari zararlanishida – follikulyar kon’yunktivitlar uchraydi. O’tkir kataral kon’yunktivitning etiologiyasi yuqorida keltirilgan. Bu kasallik barcha qishloq xo’jalik hayvonlarida tez–tez uchrab turadi. Bu kasallikda kon’yunktivaning epitelial qatlami va bazal membranasi yallig’lanadi. O’tkir shaklida ular ekssudat va hujayrali elementlar bilan infiltratsiyalanadi, surunkali shaklida esa u yerda biriktiruvchi to’qima o’sadi. Klinik belgilar. O’tkir yallig’lanishda blefarospazm – qovoqlarning yopilishi, ya’ni yorug’dan qo’rqish; ko’zning ichki burchagidan loyqasimon –shilimshiq harakterga ega ko’z yoshi oqishi kuzatiladi. Kon’yunktiva qizargan va shishgan, og’riqli, mahalliy harorati oshgan bo’ladi. Surunkali yallig’lanish hayvon oriqlaganda, qariganda (ko’z cho’kadi), A vitaminning miqdori kamayishi va lizosimning aktivligi pasayishida rivojlanadi. O’tkir shakliga qaraganda ancha yengil kechadi – yorug’dan qo’rqish belgilari yo’qoladi, ko’z yoshining oqishi doimiy, lekin kam miqdorda, quyuq, shilimshiqli bo’ladi; kon’yunktiva quruq, qizarmagan, ko’kimtir rangda bo’lib, venalar yuzaga bo’rtib chiqadi. Kasallik uzoq vaqt davom etsa kiprik va qovoqlar ichkariga qaytib qoladi. Oqibati. O’tkir shaklida yaxshi. Surunkalida esa uzoq vaqt davolashni talab qiladi. Davolash. Sabablari yo’qotiladi. Ekssudatsiyani kamaytirish uchun qotiruvchi (burishtiruvchi) moddalar 0,25–2 % li sink sulfati, 2–8 % li protargol, 3 % li natriy tetraborati, 1–2 % li rezorsin tomchilari tomizdiriladi. Kuchli og’riq bo’lsa 0,05 % li dikain, 1:1000 adrenalin gidroxloridi qo’llanadi. Undan tashqari retrobulbar novokain qamalini va Filatov usuli bo’yicha to’qimali terapiyani qo’llash tavsiya etiladi. 2. Yuzaki yiringli kon’yunktivit shikastlanish, organizmning rezistentligi pasayganda, yuqumli kasalliklarda, gipovitaminozlarda va boshqa holatlarda

rivojlanadi. Sun’iy ravishda tuberkulinizatsiya va malleinizatsiyada ijobiy reaksiya sifatida chaqirilishi mumkin. Klinik belgilar. Kasallangan kon’yunktiva og’riqli, mahalliy harorati oshgan bo’ladi; yorug’dan qo’rqish holati kuzatiladi. Yuzaki qon tomirlar qizaradi. Kon’yunktiva shishadi, yuzasi yiringli – shilimshiq ekssudat bilan qoplanadi. Shilimshiq pardada nekroz, yara va eroziyalar uchraydi. Davolash ishlari samarasiz kechadi va davolanish cho’zilib ketganda kon’yunktiva ko’z soqqasiga qarab o’sib kiradi. Oqibati. O’z vaqtida davolansa yaxshi, davolanish kechikib qolganda esa xavfli, jarayon shox pardaga o’tishi, qovoq ko’z soqqasi bilan o’sib birlashishi mumkin. Davolash. Kataral kon’yunktivitdagidek, undan tashqari qo’shimcha tez–tez va uzoq vaqt katta konsentratsiyada antibiotik va sulfanilamidli preparatlar yuboriladi. Kasallik boshlanishi davrida novokainga gidrokortizon, antibiotik qo’shib, retrobulbar qamal qilish yaxshi natija beradi. Og’riqni qoldiruvchi moddalar bilan malham va linimentlar surtiladi. Qovoq va ko’z soqqasi o’sib bir – biriga yopishib ketganda ular kesib ajratiladi, yuzalarini kuydirish uchun kumush nitrati (lyapis) bilan yuvish va so’ng malhamlar surtish lozim. Chuqur yiringli kon’yunktivit. Kasallik asosan subkon’yunktival to’qimasining flegmonasi shaklida kechadi. Mustaqil tarzda u jarohatlanishda, jarayon yuzada joylashgan to’qimalardan o’tganda va ayrim infeksion kasalliklarda rivojlanadi. Klinik belgilar. Kasallik ikkala qovoqlarni egallab, kon’yunktivaning kuchli shishishi, quruqligi, yorilishi va yuzasidan qon tomchilashi bilan harakterlanadi. Kon’yunktiva to’q – qizg’ish rangga kirib, usti yiring bilan qoplanadi. Keyinchalik abssesslar rivojlanadi. Flegmonoz jarayon yiringli – rezorbtiv isitma alomatlari bilan kechadi. Oqibati. Serozli ekssudatsiya bosqichida jarayonni to’xtatish mumkin. Abssesslanishda esa qovoq va ko’z bir – biri bilan yopishishib ketadi. Og’ir holatlarda panoftalmitning rivojlanish xavfi bor. Davolash. Davolash prinsipi etiopatogenetik terapiyani kasallik bosqichiga mos tartibda qo’llashni ko’zda tutadi. Hayvonga tinch sharoit yaratiladi. Antibiotik –

novokain qamali qo’llanadi. Kon’yunktival xalta iliq dezinfeksiyalovchi eritmalar bilan namlanadi, unga antibiotikli va sulfanilamidli linimentlar va malhamlar kiritiladi. Abssesslarni qovoq chetiga parallel holda kesib ochish lozim. Qovoqlar ko’z bilan yopishishning oldi olinadi. Jarayon sohasida malhamlarni massaj qilib surtish, kon’yunktiva ostiga natriy xloridning gipertonik eritmasini yuborish taqiqlanadi. 3. Follikulyar kon’yunktivit deb uchinchi qovoqning ichki yuzasida limfatik follikullarning yallig’lanishiga aytiladi. Kasallik madaniylashtirilgan it zotlari orasida tarqalgan. Etiologiyasi to’liq aniqlanmagan. Kasallik odatda infeksiyadan kelib chiqadigan intoksikatsiya, modda almashinuvining buzilishi, ultrabinafsha nurlari yoki gul changining ta’siri (allergiya) va gipovitaminozlardan kelib chiqadi deb hisoblanadi. Klinik belgilar. Dastlab yorug’likdan qo’rqish, ko’z yoshi, keyinchalik esa yiringli – shilimshiq ekssudat oqishi kuzatiladi. Ko’z atrofi qichishadi. Uchinchi qovoq shishadi, qizaradi; ichki yuzasida joylashgan follikullar kattalashadi, qizaradi. Keyinchalik blefarit, kipriklar to’kilishi, qovoq chetlarining yo’g’onlashishi va ichkariga qaytishini kuzatish mumkin. Oqibati. Odatda yaxshi. Ammo ayrim hollarda reеsidiv bo’lishi mumkin. Davolash. Tomchi shaklida dezinfeksiyalovchi eritmalar, malham shaklida kortikosteroidlar; A.N. Golikov va S.T. Shitov bo’yicha bo’yinning yuqori yo’lduzsimon simpatik tuguni qamali, to’qimali terapiya usuli qo’llaniladi. Samarali natija beradigan usul – uchinchi qovoqning ichki yuzasini kumush nitratli tayoqcha bilan kuydirishdir (preparatning ziyodasi 1 % li natriy xlorid eritmasi bilan yuvib tashlanadi). Bu muolaja 2–4 marotaba bajariladi. Kuydirishdan so’ng kuchli reaksiya hosil bo’ladi va u 2–3 kundan keyin yo’qoladi. Qayta kuydirishni 5–7 kundan so’ng takrorlash mumkin. Kuydirish yordam bermasa uchinchi qovoq ekstirpatsiya qilinadi. 4. Ko’z kon’yunktivasining shikastlanishi ko’pincha qovoq to’qimalarining jarohatlanishi bilan kechadi. Shikastlanishlarning kelib chiqishiga ko’zga yod moddalarning tushib qolishi ham sabab bo’ladi.

Kon’yunktival xaltaga tushib qolgan jism odatda katta shikastlanish paydo bo’lishiga olib kelmaydi, lekin doim kuchli og’riqli reaksiyani chaqiradi. Shu sababli hayvon kuchli bezovtalanadi va ko’zga kirib qolgan yod narsani chiqarib tashlashga harakat qiladi. Yod jismning yana xavfli tomoni – u ko’zning parenximatoz qavati va shox pardasini shikastlab, mikrofloraga yo’l ochishi mumkin. Klinik belgilar. Kon’yunktival xaltaga yod modda yoki jism tushib uni shikastlaganda yorug’dan qo’rqish alomatlari, ko’z yoshining oqishi, qovoqlarning yopishib qolishi shuncha kuchli bo’ladiki, ba’zida og’riqsizlantiruvchi moddalar yordamida ham qovoqlarni ochish qiyin bo’ladi. Qovoqlar ochilgandan so’ng kon’yunktival xaltada yod jism topiladi. Kon’yunktivaning shilliq pardasi qizargan, shishgan va shilimshiq ekssudat bilan qoplangan bo’ladi. Kon’yunktiva jarohatlangan bo’lsa unda har xil kattalikda va chuqurlikda to’qima butunligining buzilishlari, qon oqishi, og’riq va jarohat chetlarining kengayishini kuzatish mumkin. Davolash. Kon’yunktival xalta og’riqsizlantiruvchi dori vositasi (5–10 % li novokain eritmasi) bilan yuvilib, yod modda olib tashlanadi. Uni pinset, ignaning uchi, osh tuzi eritmasiga namlangan kichik tampon yordamida olish yoki antiseptik eritma yordamida yuvib tashlash mumkin. Agar kon’yunktiva jarohatlangan bo’lsa, u ingichka ipak ligatura bilan choklanadi. So’ngra jarayonga antiseptik kukunlar purkalanadi, streptotsidli, sulfatsil–natriyli malham surtiladi, ichiga antibiotiklar, furatsilin eritmasi tomizdiriladi. Qon oqqanda yengil sovuq bog’lam qo’yiladi; gematoma hosil bo’lsa, qonni shprits bilan so’rib olish yoki to’qimani kesib, uni oqizib yuborish lozim. Kon’yunktivaga kuydiruvchi modda tushganda u yuvib tashlanadi (suv, osh tuzining izotonik eritmasi). Undan keyin gidrokortizon, mikroblarga qarshi malham, linimentlar kiritiladi; ko’zning qovoq bilan birgalikda o’sib yopishishini oldini olish uchun sulfanilamidlarning glitserinda 1:30 aralashmasi yoki 3 % li natriy sitrati eritmasi qo’llaniladi.

5. Ko’z yoshi apparati kasalliklari har turli bo’lib, ko’z kasalliklari orasida tegishli o’rinni egallaydi. Ularga ko’z yoshi bezi (dakrioadenit) va ko’z yoshi xaltasining yallig’lanishlari, ko’z yoshi burun kanalining tiqilishi va bitib qolishi va boshqalar kiradi. Ko’z yoshi apparatining barcha kasalliklarini bir yo’la ko’rib chiqish ancha murakkab bo’lgani uchun biz faqat ko’z yoshi bezi yallig’lanishida to’xtaymiz. Etiologiya. Kasallik o’tkir infeksion kasalliklar, quloq osti so’lak bezi va yuqori jag’ kovagi yallig’lanishida rivojlanishi mumkin. Lekin ko’pincha kasallik bevosita mexanik shikastlanishlar – sanchilgan jarohat, kuchli lat yeyish, orbita suyaklarining sinishlari va retrobulbar flegmonadan kelib chiqadi. Klinik belgilar. Dakrioadenit o’tkir va surunkali shakllarda kechadi. Bez chuqur joylashganligi sababli uni faqat yiringli jarayon rivojlanganda aniqlash mumkin. Yiringli yallig’lanishda og’riq seziladi, yuqorigi qovoqning tashqi yarim qismi shishadi, uning mahalliy harorati oshadi va kon’yunktival xaltada kam miqdorda yiring to’planadi. Palpatsiyada orbita yuqori – tashqi chetining ostida katta, g’adir – budir, zich hosila seziladi. Yuqorigi qovoqning kon’yunktivasi shishadi va qizaradi. Keyinchalik bu yerda abssess hosil bo’ladi. Yiringlash bosqichida dakrioadenitni yuqorigi qovoq yallig’lanishi bilan adashtirish mumkin, ammo bu kasallikda jarayon faqat yuqorigi qovoq sohasida joylashadi va ko’z yoshining gipersekretsiyasi kuzatiladi (ko’z yoshi yo’llarining tiqilib qolishidan farqlash lozim). Undan tashqari bu kasallikni o’smalardan ajratish lozim. Davolash. Kasallikning boshlang’ich bosqichida qisqa novokain qamali qo’llaniladi. Yuqorigi qovoq va orbita usti yonoq o’simtasi sohasidagi teriga 5 % li kamfora yoki ixtiol malhamlarini surish yaxshi samara beradi. Kon’yunktival xaltaga malham shaklida sulfanilamidli preparatlar va antibiotiklar kiritiladi. Bir necha kunda yaxshilanish alomatlari sezilmasa, isituvchi muolajalarga o’tiladi. Jarohatlarda xirurgik ishlov beriladi. Jarayon juda og’irlashsa bezni to’liq ekstirpatsiya qilish lozim.

O'xshashlar

Gavxar kasalliklari. Ko’z gavharining patologiyasi

Ko’zning shox pardasi, soqqasi va ko’zorti to’qimalari kasalliklari

Suyak kasalliklari

Oyoq kasalliklari

Asab ruhiyat kasalliklari