Кўк йўтал - Tibbiyot - Referatlar

Кўк йўтал

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91 KB

Ko'chirib olish

Кўк йўтал Режа: 1. Этиологияси 2. Эпидемиологиси 3. Патогенез ва патологик анатомияси 4. Клиникаси 5. Спазматик давр 6. Бир ёшгача бўлган болаларда 7. Ташхисот 8. Даволаш 9. Профилактика 10. Паракўк йўтал

КИРИШ Кўк йўтал ўткир инфекцион касаллик бўлиб, унинг асосий клиник белгиси хуружсимон спазмотик йўталдир. ЭТИОЛОГИЯСИ. Касалликни 1906 йилда G.Bordet ва O.Gengou томонидан ажратиб олинган грам манфий таёқча Haemophilus pertussis чақиради. Биринчи бор қўзғатувчи аниқлаган муалифга атаб-қўзғатувчини Борде-Жону таёқчалари деб аталади. Улар овоид шакли бўлиб, харкатсиз, спора ҳосил қилмайдилар. Кўк йўтал қўзғатувчиси термолабил экзотоксин ва термостабил эндотоксин ҳосил қилади. Термолабил токсин нерв ва томирли тизимларга нисбатан тропизмли хусусиятга эга. Термостабил фракцияси эса сенсибилизация хусусиятига эга. Кўк йўтал қўзғатувчи ташқи таъсирларга жуда сезгир. Юқори ҳароратда, қуёш нурида, қуритишда ва дезинфекцияловчи моддалар таъсирида тез ҳалоқ бўлади. Кўк йўтал таёқчасини ажратиб олиш учун қон ва казеин-кўмир агар (КУА) қўшилган глицерин–картошкали агар ишлатилади. Муҳитда бошқа флорани ўсишнинг олдини олиш мақсалида пенициллин қўшилади. Текшириш маҳсулдори бўлиб юқори нафас йўлидан олинган балғам ва шиллиқ ҳисобланади. ЭПИДЕМИОЛОГИСИ. Инфекция манбаи бўлиб спазматик хуруж бошланмасдан олдин, касалликнинг бошланғич даврини ўтаётган бемор ҳисобланади. Алоҳида эпидемиологик хавфни касалликнинг билинар- билинмас ва субклиник шакли билан касалланаётган бемор туғдиради. Бундай беморлар вақтида аниқланмайди ва жамоадан ажратилмайди. Шундай қилиб улар инфекцияни тарқалиш омили бўлиб хизмат қилади. Юқумли давр давомийлиги 4-5 ҳафта. Антибиотик билан даволанган беморларда юқтириш даври қисқароқ бўлади. Инфекция узоқ вақт бемор билан мулоқатда бўлганларга ҳаво-томчи йўли билан юқади. қўзғатувчи ташқи муҳитда етарлича чидамли бўлмагани чун ишлатилгадиган буюмлардан юқиш ҳолларида ҳам кузатилади.

Кўк йўталга сезгирли юқори юўлиб, контагиоз индддекси 70-75%ни ташкил қилади. Кўк йўтал билан ҳамма ёшлаги болалар, шулар ичида янги туғилган чақолақлар, шунингдек катта ёшдагилар ҳам касалланади. 1 ёшдан 5-7 ёшгача касалланиш кўпроқ учрайди. Оҳирги йилларда ёш болаларни фаол иммунизация қилиш натижасида кўк йўтал билан касалланиш пасайган, бироқ бир ёшгача бўлган болалар ўртасида касалланиш ҳали ҳам юқори. Ҳозиргача касаллик куз-қиш ойларида авжга чиқади ва ҳар 3-4 йилда даврий кўтарилиш ва сақланмоқда. Кўк йўталдан ўлиш ҳозирги вақтда кам учрайди эмас, ҳамда оқибат, асоратлар бир ёшгача бўлган болаларга тўғри келади. Касаллик ўтиб кетгандан кейин турғун иммунитет қолади. ПАТОГЕНЕЗ ВА ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯСИ. Кўк йўтал қўзғатувчи юқори нафас йўлларининг шиллиқ қавати ва цилиндрик эпителий хужайларга тушиб, у ерда кўпаяди. Бронхиал йўл билан тушган кўк йўтал микроби майда бронх, бронхиола, алвеолаларга тарқайди. Кўк йўтолда бактеремия бўлмайди. Патогенезда асосий ўзгаришлар токсинга боғлиқ, у нафас йўллари шиллик қаватини таъсирлаб, йўтал чақиради. Токсин билан узоқ вақт нафас йўлларининг шиллиқ қавати нерв рецептори қўзғалгандан йўтал спазматик хуруж сифатида намойн бўлади. Бу вақтда нафас олиш ритми бузилади (инспиратор пауза). Натижада ўпка вентиляцияси ва гемодинамика сустлашади ва гипоксия (гипоксемия) ривожланади. Бош мия пўстлоғида гемоциркулятор бузилиш натижасида ўчоқли ўзгаришлар ва тутқаноқлар бўлиши мумкин. Шундай қилиб, кўк йўтал патогенезида кислород етишмовчилиги катта рол ўйнайди. Кўк йўтал патогенезида яна бир омил узунчоқ мияда қўзғалувчанликни турғун ўчоғининг шаклланишлардир. Бу ерга нафас йўлларининг рецептор аппарати узоқ вақт қўзғалиб турланлиги сабабли импулс оқимлари тўхтамасдан келиб туради. А.А.Ухтомскийнинг доминант типидаги қўзғалишнинг турғун ўчоғи натижасида нафас йўллари рецепторларига алоқаси бўлмаган ҳар хил нохусусий қўзғалишлар (оғриқли қўзғалиш, томоқни кўриши ва бошқалар) апноэ ҳолатигача хуружли тутқаноқли йўтални чақирилиши мумкин. Шу

билан бир қаторда ҳар хил рецепторларни қўзғалиши (ҳолатни ўзгартириш, боланий ўйин, йўинчоқлар билан чалғиши) бу доминантни пайсайтириб йўтал хуружини ёки камайтиради, ёки тўхтатади. Нафас йўллари томонидан паталогик импулслар пасайиши МНСда доминант ўчоқ қўзғалишни аста- секин йўқолишига олиб келади. Бироқ ҳар хил нохусусий қўзғатувчиларга узоқ вақт спазматик йўтал жавоби сақланади. Спзматик йўтал механизмида кўк йўтал микробининг аллергик таъсири алоҳида аҳамиятга эга. Асосий патологик ўзгаришлар нафас йўлларида аниқланади. У ҳиқилдоқ ва трахеянинг шиллиқ қаватида катарал, яллиғланиши бронхларнинг спастик ҳолати, упкада қон айналиши кескин бузилиши, упканинг перибронхиал, периваскулар, интерстициал тўқималари шиши юилан характерланади. Ателектаз ва бронхо пневмония бўлиши мумкин. Кўкрак ёшидаги болаларда иккиламчи бактериал ёки вирус-бактериал флора билан асосланган зотилжам ўлимга сабаб бўлиши мумкин. Дистрофик ўзгаришлар билан микроциркуляцияни бузилиши кўп аъзо ва тизимларда аниқланади, (МНС- кўк йўтал энфефалопатияси, буйракда, жигарда, юрак миакардида ва бошқаларда). Баъзида мия тўқималарига ва ички аъзоларга қон қуйилиши кузатилади. КЛИНИКАСИ, Яширин даври 3 кундан 15 кунгача, ўртача 5-8 куни ташкил қилади. Касаллик кечишини 3 даврга бўлиш мумкин: катарал, спазматик ва тузалиш босқичи. Кўк йўталга хос хусусиёт секин даврий кечишидир. Катарал давр . Касаллик аста-секин бошланади. қуруқ йўтал пайдо бўлади. Баъзида тана ҳарорати бироз кўтарилиши ва тумов бўлиши мумкин. Боланинг умумий ҳолати одатда ўзгармайди, у болалар муассасига қатнайверади. Кўрувда объектив ўзгаришлар аниқланмайди. 1-2 хафта ичида аста-секин кучаяди, кейинчалик хуружсимон тус олади. Катарал давр давомийлиги 2 хафта кечиб оғир ҳолларда, айниқса кўкрак ёшидаги болаларда 5-7 кунгача қисқаради.

Спазматик давр. Спазматик йўтал бошлангандан кейин спазмтик давр бошланади. Бунда кетма-кет йўтал бўлади. Йўталдан кейин нафас олиш натижасида овоз пардаси ёруғидан спастик торайиш натижасида ҳуштаксимон овозлар чиқади (реприз). Спазматик давр бошида йўтал камдан-кам бўлади, кейинчалик кўпайиб, кучайиб, касалликнинг 2-3 ҳафтасида юқори даражага етади. Кўк йўталнинг оғирлигига қараб йўтал хуружлари реприз билан бир кеча кундуз давомида 4—50 ва ундан кўп бўлиши мумкин (пароксизмлар). Улар қисқа вақт ичида қайтарилиши мумкин. Спазматик йўтал даврида беморнинг юзи қизаради, кўкаради, бўйинидаги веналари бўртиб чиқади, кўзлари ёшланади, кўз склерасига қон қуйилганга ўхшаб, бош олдинга, тил оҳиригача чиқарилади, бунда тил юганчасини пастки тишларнинг кесувчи қисми билан шикастланади, натижада тиши бор болаларда тил юганчаси яраси аниқланади. Оғир ҳолларда хуруж вақтида бурундан қон кетиши, склерага қон қуйилиши, апноэ, сийдик ва нажасни беихтиёр чиқариш кузатилади. Йўтал хуружи қуюқ ёпишқоқ балғам кўчиши ва қусиш билан тугайди. Катта ёшдаги болаларда хуружданан олдин хуруж бўлишидан хабар берувчи огоҳлантирувчи белгилар бўлади (аура). Бола безовта бўлади, сакраб туриб ўзига қулай вазиятни қидира бошлайди. Кўк йўталнинг енгил ва ўрта оғир шаклларида хуруж ўртасидаги даврда боланинг умумий аҳволи яхши бўлади. Бола фаол бўлиб, ўйнайди, иштахаси сақланган бўлади. Хуружлар кўп қайтарилганда (оғир турида) бола бўшашиб, инжиқ бўлади. Объектив текширишда юзи, қовоқлари шишган, тери юзаси бироз оқарган, баъзида тери ва кўз конъюктивасида қон қуйилиши ва тил юганчасида ярача бўлади. Упкада перкутор товушнинг кутичасимоон бўлиши, баъзида қуруқ хириллашлар аниқланади. Ренгенологик упка майдони аниқлиги ошган (эмфизема белгилари), диафрагма қалинлашган, упка расмининг кучайиши, турсимонлик ошади, баъзида ателектаз аниқланади. Юрак-томир системаси томонидан тахикардия, артериал босим

ошиши кузатилади. Кўк йўталнинг оғир шаклларида ва айниқса бола ҳаётининг биринчи ойларида МНСда (гипоксик энцефалопатия) ўзгариш бўлади. Кўк йўталда периферик қонда кузатилган ўзгаришлар: лейкоцитоз (15х10 9 – 40х10 9 л гача), моноцитоз (60-80% гача), ЭЧТ меъёрида ёки бироз пасайганлигидир. Айниқса спазматик даврда қонда ўзгаришлар юқори бўлади, лекин катарал даврида ҳам лейкоцитоз ва моноцитоз кузатилиши мумкин. Спазматик давр давомийлиги 2-4 хафта кечади. Кейинчалик йўтал хуружи аста секин пасайиб касаллик кейинги боскичга-тузалиш даврига ўтади. Бунда йўтал хуружлари камайиб, репризлар йўқолади, балғам осон ажралади. Бу даврда йўтал оддий бўлади. Умумий давомийлиги 1,5 дан 2-3 ойгача боради, бироқ УРВИ қўшилса тузалиш даврида ёки йўтал бутунлай йўқолганда хуружсимон спазматик йўталлар яна қайталаниши мумкин. Бу хуружлар узунчоқ мияда қўзғалиш ўчоғи борлигидан далолат беради. Таснифи. Кўк йўталнинг аниқ ва ноаниқ шакллари фарқланади. Аниқ шаклига касалликнинг спазматик йўтал билан кечиши хос. Ноаниқ шаклига яширин ва субклииник кечуви киради. Яширин шакларида йўтал репризсиз кечади, субклиник турида эса касалликни фақат қондаги иммунологик силжиш ва гематологик ўзгариш билан кўриш мумкин. Аниқ шакли оғирлигига қараб енгил, ўрта оғирликдаги ва оғир бўлиши мумкин. Уларни бир-биридан ажратиш учун мезон бўлиб сутка ичида спазматик йўтал, бир хуружда реприз сони ва апноэ борлиги хизмат қилади. Енгил шаклда хуруж сони суткада 10-15 марта, реприз сони 3-5та бўлади. Умумий ҳолати ўзгармайди, кам ҳолларда қусиш бўлади. Ўрта оғирликдаги шаклида хуруж сони 15-25та, реприз сони 10гача бўлади. Спазматик йўтал хуружи кўп бўлмаган кўкариш билан боради, баъзида қусиш билан тугайди. Оғир шаклида хуруж сони суткасига 25 марта, баъзида 40-50та ва ундан кўп бўлиши мумкин, реприз сони 10дан кўп бўлади. Йўтал хуружи умумий

кўкариш билан кечади, нафас бузилиши апноэгача бўлади. Боланинг умумий аҳволи ўзгарган: инжиқ, ёмон ухлайди, иштахаси йўқолади, уйқуси бузилади. АСОРАТЛАР. Кўк йўталда асорат асосий касалликка ёки аутоинфекция ёки суперинфекция қўшилиши билан боғлиқ. Асосий касаллик асорати бўлиб энцефалопатия, тутқаноқ, ёки менингизм билан намаён бўлувчи МНСнишикастланиш, пневмоторакс, тери ости ва медиастенал эмфизема, киндик ёки чов чурраси, бурундан қон кетиш, тери ва кўз конъюктивасига қон қуйилиш аниқланади. Бронх бўшлиги қуюқ, ёпишқоқ, балғам билан тикилиб қолгани учун сегментлар ва бўлакли упка ателектази, шунингдек эмфизема ривожланиш мумкин. Кўпинча асоратлар иккиламчи бактериал инфекция қўшилишидан бўлиш мумкин (учоқли ёки тарқалган зотилжам, йирингли плеврит ва плевропневмония). Асоратлар кўк йўтал кечишини ёмонлаштиради (хуружли йўтални кўпайтириб, кучайтиради). Бир ёшгача бўлган болаларда кўк йўтал оғир кечади, айниқса янги туғилган чақолақларда. Яширин давр 4-5 кунгача ва катарал давр бир хафтагача қисқариши хос. Катарал даврда бурундан нафас олиш қийинлашади, акса уриш, йўталиш кузатилади. Тана ҳарорати меъёрида қолади, умумий ҳолат ўзгармайди. Айрим ҳолларда катарал давр умуман бўлмади ва спазматик йўтал хуружи бирданига бошланиб кетади. Бир ёшгача бўлган болаларда спазматик йўтал репризсиз ҳам бўлиши мумкин. Хуруж бир неча йўталдан иборат бўлиб нафаснинг тўхтаб қолиши, юзнинг қизариши, бурун-лаб учбурчагида кўкариш ва апноэ билан давом этади. Гипоксик энцефалопатия натижасида тарқалган тутқаноқ пайдо бўлади. Бир ёшгача бўлган болалар кислород етишмовчилигига сезгир бўлади, уларда катта ёшдаги болаларга нисбатан газ алмашуви оғир кечиб, гипоксия ва гипоксемия билан давом этади. Спазматик даврда боланинг ҳолати одатда оғир, уйқу бузилиши, кўлнинг тремори, пай рефлексларнинг ошиши, хатто уйқида ҳам тутқаноқли тиришишлар аниқланади. Кўпинча йўтал даврида қусиш бўлади. Баъзи ҳолларда кўкрак ёшидаги болаларда

йўтал хуружлари ээквиваленти сифатида спазматик акса уриш аниқланади. Одатда бу бурундан қон кетиши билан тугайди. КЕЧИШИ. Одатда узоқ кечади. Спазматик давр 2-3 ойгача чўзилиши мумкин. Айниқса УРВИ қўшилганда кўк йўтал кечиши қийинлашади. Кўк йўтал эмланган болаларда одатда ноаниқ, спазматик йўтал эса яширин шаклда учрайди. Бунда енгил, хос бўлмаган, лекин узоқ вақтли йўталиш аниқланади (5-7 хафтагача). Асоратлар аниқланмайди. Кўк йўтал учун хос бўлган гемотолгик силжишлар (лекоцитоз ва лимфоцитоз) кам ҳоларда бўлади. ТАШХИСОТ. Кўк йўтални спазматик даврда ташхислаш қийин эмас. Ташхис беморда реприз билан кечувчи спазматик йўтал, қуюқ, епишқоқ балғам ажралиши, хуруж охирида қусиш билан тугаши, юзнинг шишганлиги, тил юганчасида яра борлиги ва бошқа характерли белгиларга асосланади. Касалликнинг даврий кечиши (катарал, спазматик, тузалиш) шунингдек гемотологик ўзгаришлар ташхисда катта аҳамиятга эга. Катарал даврда ташхис қўйиш катта қийинчиликлар туғдиради. Бундай ҳолларда қуйидагиларга қараб ташхис қўйилади: упкада физикал ўзгаришсиз йўтал бўлиши, ўтказилган даво чораларнинг ёрдам бермаслиги йўтал вақтида қусиш бўлиши, перифирик қондаги ўзгаришлар. Лаборатор ташхисда қўзғатувчи бактерияни ажратиб олиш муҳимдир. Маҳсулот бемордан «йўтал пластинкалари» усули билан, ёки озиқа билан намланган қуруқ тампон ёрдамида олиниб электив муҳитга экилади. Бактерияни яхши ўсиши касалликнинг биринчи 2 хафталигида кузатилади. Олинган масулотни вақтида лабораторияга етказиш катта аҳамиятга эга бўлиб совуб қолиш микроб ўсишини тўхтатади. Жадал-ташхис сифатида иммунофлюоресценция усули қўлланилади. Бу усул ёрдамида касалликнинг эрта даврида деярли барча беморларнинг бурун халқумудан олинган шиллиғида кўк йўтал микробини аниқлаш мумкин. Серологик ташхис учун РА, РСК, РПГА ишлатилади. Бу ретроспектив ташхис бўлиб икки ёшгача бўлган болаларда манфий натижа беради.

Биринчи зардоб 3 хафта кечикмасдан, иккинчиси 1-2 хафта ўтгач текширилади. ДАВОЛАШ. Эрта ёшли болалар, шунингек кўк йўталнинг оғир шакл ва асоратлар кузатилаётган ҳолларда бемо шифохонага ётқазилади. Асосан патогенетик ва белгили даволаш ўтказилади. Антибиотиклар касалликнинг бошланғи даврида ва спазматик йўталнинг биринчи кунларида фойда беради. Антибиотикларни эрта қабул қилиш йўтал хуружларини енгиллаштиради, унинг сонини камайтиради, касаллик кечишни қисқартиради. қуйидаги антибиотиклар тавсия этилади: левомицетин, эритромицин, ампициллин. Даволаш курси 7-10 кун. Спазматик даврда антибиотиклар фойда бермайди. Спазматик йўтал хуружини сони ва оғирлигини камайтириш мақсадида нейролептик моддалр (аминазин, проназин) берилади. Нейролептиклар бронхспазмни йўқотади, нафас маркази қўзғалишини пасайтиради, беморни тинчлантириб уйқусини чуқурлаштиради (3-5 мл 25% новокаин эритмаси, 2,5% аминазин эритмаси суткасига 1-3 мгғкг мўлжалида парентерал юборилади). Гипоксия ва гипоксемияга қарши курашиш мақсадида оксигентерапия тавсия қилинади. Апноэ вақтида бурун, оғиз ва халқумудан шиллиқ сўриб олинади ва сунъий нафас бериш ўтказилади. Кўк йўтал патогенезида аллергик компонент катта аҳамиятга эга бўлгани учун беморни даволашда антигистамин препаратлар кенг ишлатилади. Оғир ҳолатларда кортикостероидлардан 7-10 кун давомида суткасига 1 кг массага 1,0-2 мг преднизолон ишлатилади. Комплекс терапияга қуюқ балғамни парчаловчи ва ташқи нафас олишни яхшиловчи дори препаратлари киритилган. Бу мақсадда протеолитик фермент (трипсин, хемотрипсин) ва спазмолитик (эуфиллин, теофидрин) аэрозол йўл билан ингаляция қилинади. Кўк йўтални даволашда тўғри тартиб ва парвариш катта аҳамиятга эга. Беморга МНСни тинчлантирувчи ва спазматик йўтал хуружини камайтириш мақсадида тоза ҳаво тавсия этилади. Спазматик йўтал хуружини чақирувчи

ташқи қўзғатувчиларни, фойда бермайдиган даво муолажаларини, оғиз- халқум қўрувини ва бошқаларни йўқотиш керак. Беморларга тўлиқ витаминлар буюриш тавсия этилади. Яллиғланиш жараёни бошланса антибиотиклар ишлатилади. ПРОФИЛАКТИКА. Кўк йўталга қарши махсус профилактика 1959 йилдан бери мавжуд. Касалликка қарши фаол иммунитет хосил қилиш учун АКДС ва кўк йўтал моновакцинаси ишлатилади. Кўк йўталга қарши вакцина препаратлари М.С.Захарин томонидан ишланган. Вакцина ўлик кўк йўтал микробларидан иборат. Бирламчи АКДС билан эмлаш, 30-40 кун оралиқ билан, боланинг 3 ойлигида 0,5 мл дан ўтказилади. Емлаш курак тагидаги тери остига қилинади. Кўк йўтал моновакцинаси 0,1 мл миқдорида болаларга тери остига қилинади. Кўк йўтал билан касалланган бемор 25-30 кунга жамодан ажратилади. Мулоқатда бўлгани ва кўк йўтал билан касалланмаган 7 ёшгача бўлган болалар учун бемор мулоқатнинг охирги кунидан кейин 14 кун мобайнида карантин ўтказилади. Агар бемор уйда даволанса, у билан 7 ёшгача бўлган бола мулоқатда бўлган бўлса биринчи касалланган болада биринчи йўтал бошланишидан сўнг 25 кун мобайнида карантин ўтказилади. 7 ёшдан катта болалар ва катталар кўк йўтал билан касалланса биринчи йўтал пайдо бўлгандан кейин 25 кун давомида шифокорлар назоратида туради. Якуний дезинфекция ўтказимайди. Ўчоқда умумий профилактика тадбирлар ўтказилади (хоналарни шамолланиш, идишларни, даструмолчаларни зарарлантириш ва бошқа). Бир ёшгача касаланмаган болаларга 6,0 мл (3,0 мл дан) иммуноглобулин, мушак орасига юбориш тавсия қилинади. Ўткир инфекцион касаллик, кўк йўтал клиник белгилари ўхшаш, лекин енгил кечувчидир. ЭТИОЛОГИЯ. Касаллик 1937 йилда Eldering ва Kendrich томонидан биринчи марта ажратилган паракўк йўтал таёқчаси ( bordetella parapertussis )

чақиради. Бу грам манфий таёқча, кўк йўтал билан умумий антиген хусусиятига эга, лекин културал ва биохимик хусисиятлари билан фарқланади. Паракўк йўтал қўзғатувчиси кучсиз эндотоксин ҳосил қилади. Кўк йўтал таёқчасидан махсус агглютинацияланган зардоб ёрдамида серологик ажратилади. ЭПИДЕМИОЛОГИЯ. Инфекция манбаи бемор ёки кам ҳолларда бактерия ташувчи ҳисобланади. Кўк йўталга ухшаб инфекция ҳаво-томчи йўли билан юқади. Касаликка даврий кўтарилиши ва ўчоқлик хос. Контагиоз индекси 40%. Кўпинча 2-7 ёш болалар касалланади. Кўк йўтал ва паракўк йўтал ўртасида қисман кечувчи иммунитет бўлади. ПАТОГЕНЕЗИ. Кўк йўтал патогенези ўхшаш. Патоморфологияси ўрганилмаган. КЛИНИКАСИ. Инкубацион даври 3 кундан 15 кунгача. Касаллик аста- секин кўпаювчи, баъзида реприз билан кечувчи спазматик йўтал характерли, қусиш билан кечувчи йўтал билан бошланади. Паракўк йўтални кўк йўтални енгил шаклидан фарқалаш қийин. Бундай ҳолларда кўк йўталга ўхшаш 3 давр фарқланади: катарал, спазматик ва тузалиш даври. Бироқ паракўк йўталда спазматик давр қисқароқ бўлади, кўк йўталнинг енгил шаклига ўхшаб йўтал хуружлари сони суткасига 5-7 мартадан ошмайди. Бунда кўк йўталга хос гемотологик силжиш кузатилади. Паракўк йўталнинг кўк йўталсимон шакли ҳамма касалларнинг 1ғ3 қисмида учрайди. Кўп ҳолларда паракўк йўтал УРВИнинг трахеобронхит типида спазматик йўталсиз кечади. Ҳарорат одатда қўтарилмайди, умумий ҳолат бузилмайди. Гемограмма нормада қолади. Йўтал 2-3 хафта давом этади, кам ҳолларда кўпроқ бўлади. Баъзи ҳолларда паракўк йўтал белгисиз кечади. Бундай ҳолда паракўк йўтал ўчоғида бактериологик ва серологик текширувлар ўтказиш натижа беради. Белгисиз шаклда ташқи бурун халқумнинг шиллиқ қаватида қўзғатувчини аниқлаш ва жуфт зардобда паракўк йўтал антигенига қарши антитела титрини ошишига асосланиб қўйилади.

Агар бактериологик текширишда паракўк йўтал таёқчаси аниқланиб, клиник белгилар қўринмаса, жуфт зардобда махус антиген титри ошмаса, паракўк йўтал таёқчаси ташувчиси деб ташхис қўйилади. КЕЧИШИ. Паракўк йўтал силлиқ, асоратсиз кечади. ТАШХИС. Клиникасига қараб паракўк йўталга ташхис қўйилмайди. Лаборатор усул ҳал қилувчи аҳамиятга эга: оғиз, халқумдан шиллиқ ажратилиб, экиб паракўк йўтал таёқчасининг аниқлаш, РГА, РСК ва РА ёрдамида хусусий антителалар миқдори ошиши. Агглютттнация реакцияси натижаси бактериологик текширув натижаси билан таққосланади. ДАВОЛАШ. Белгили. Антибиотиклар тавсия этилмайди. ПРОФИЛАКТИКА. Профилактикаси кўк йўталга ўхшаш. Паракўк йўталга қарши фаол иммунизация ўтказилмайди. Паракўк йўтал билан касалланган 1 ёшгача бўлган болалар 25 кун мобайнида атрофларидан ажратилади. Паркўк йўтал билан касалланган беморлар билан мулоқатда бўлган 1 ёшгача болалар 14 кунга ажратилади. Катта ёшли болалар ва катталар алоҳида ажратилмайди.

Адабиётлар: 1. Е.П.Шувалова, Инфекционнўе болезни, М., Медицина, 1999г. 2. В.М.Маджидов, Юқумли касалликлар, Тошкент, 1992й. 3. В.Ф.Учайкмн, Руководство по инфекционнўм болезням у детей, М., Медицина, 1998 г. 4. И.К.Мусабаева, Руководство по воздушно-капельнўм инфекциям, Ташкент. 5. А.Г.Коломиец, В.И.Вотяков и др., Генерализованная герперическая инфекция, фактў и концепция, Минск, Наука и техника, 1992г. 6. В.Ф.Учайкин, Специфическая профилактика инфекционнўх заболеваний у детей, М., Медицина, 1995г. 7. Н.Д.Юшук, А.Д.Царегородцев, Лекции по инфекционнўм болезням, М., ВУНМИ, 1996г. 8. Г.А.Тимофеева, Л.А.Антипова, Инфекционнўе заболеван ия у детей первого года жизни, М., Медицина, 1985

O'xshashlar

Нафас органлари касалликлари. қон инфекциялари

Эрта ёшдаги болалар касалликлари диатезлар

Катта ёшдаги болалар касалликлари. Нафас органлари касалликлари

Бронхитлар

Упка йирингли касалликлари