Moybo`yoqlar bilan ishlashga tayyorgarlik ko`rish - Tasviriy san'at - Referatlar

Moybo`yoqlar bilan ishlashga tayyorgarlik ko`rish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

68 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Rangtasvir uchun grunt tayerlash. 2. Karton uchun emulsion grunt tayyorlash 3. Xolstni podramnikka tortish. 4. Elimlar.

www.arxiv.uz Rangtasvir uchun grunt. Grunt xolstning asosi va to`qilgan iplari orasidagi teshiklarni berkitadi, uning sirtini bir hil qilib, unga kerakli rangni beradi. Grunt xolstni bo`yoq, bog`lovchilar va eritkichlarni so`rib olishini oldini oladi. U xolst sirtiga yuqori adgeziyalik xususiyatini, ya`ni bo`yoqlarni to`tib qolish xususiyatini beradi. Sifatiga ko`ra xolst yumshoq va elastik bo`lishi kerak. Xolst rulon qilib o`ralganda sinmasligi kerak . Grunt sirti biroz g`adir-budir bo`lishi kerak.Grunt berilganidan so`ng xolst o`zining fakturasini yuqotmasligi kerak. Xolst uzoq muddat saqlanganda sarg`aymasligi va qoraymasligi kerak.(Xolst qorong`i joyda saqlansa sarg`ayadi.) Xolstni yelimlash. Podramnikka tortilgan xolst gruntlashdan oldin texnik jelatinning 15%li eritmasi yoki baliq yelimi bilan yelimlanadi. Xolst ikki marta yelimlanadi. Birinchisida xolst asosining iplari orasidagi teshiklarni berkitish uchun quyuq va sovuq yelim bilan yelimlanadi. Bu yelimni etik cho`tka bilan surtiladi. Yelimning ortiqchasi metall chizg`ich bilan sidirib olinadi. Buning uchun chizg`ich o`tkir burchak ostida ushlanib xolst ustida yurgiziladi. Bunda ortikcha yelimlar olinishi bilan birga, xolstni teshiklari mahkam berqiladi. Oradan 12-15 soat o`tganidan keyin, qurigan xolstning usti penza yokijilvir qog`oz bilan tekislanadi. Ikkinchi yelimlashda ham xuddi shu yelim suyuq holda ishlatiladi. Bu yelimni suyultirish uchun suv vannasidan foydalaniladi. Xolstni turiga qarab ikki yokiuch marta yelimlanadi. Har bir qatlamni surtish uchun oradan 12 - 15 soatcha vaqt o`tib, xolst qurishi kerak. Xolst uchun emulsiyali grunt tayyorlash. Hozirgi davrda dastgoxli rangtasvir uchun emulsion grunt ishlatiladi. Grunt tarkibi ruxli oq bo`yoq qo`shilgan yelim moyli emulsiyadan iborat bo`ladi. Gruntning plastikligini oshirish uchun glitserin yokio`simlik moyi qo`shiladi . Gruntda mogor hosil bo`lishini oldini olish uchun pentoxlorfenolyat natriy antiseptik sifatida ishlatiladi. Yuqori dispersli yelim moyli emulsiya olishni tezlashtirish uchun OP-7 emulgatori ishlatiladi. Emulgator sifatida suvda eritilgan

www.arxiv.uz tuxum sarigidan ham foydalanish mumkin. Odatda har10 gr quruq yelimga 2-3ta tuxum sarig`i qo`shiladi . Emulsiyali grunt tayerlash uchun yelimni oldindan suvga solib qo`yiladi, keyin uni 60-70 0 temperaturada suv vannasida qaynatiladi. Bir vaqtning o`zida ozroq suvga ruxli oq bo`yoq solib namlanadi. Bu oq bo`yoqni emulsiyaga solganda bir joyga to`planib qolishini oldini oladi. Issiq suvda suyultirilib, tayyorlangan yelimga yuqori sifatli zig`ir olifasi qo`shiladi . Olifni qo`shilganda yelimli suv to`xtamasdan aralashtirilib turiladi.Olif oz-ozdan qo`shiladi, aralashma qo`lda aralashtirilsa sifatli emulsiya olish qiyin, shuning uchun ham emulgator qo`shilsa sifatli emulsiya olish mumkin. Rangli grunt. Gruntning rangi kartinaning koloritiga juda katta ta`sir qiladi. Shu bilan birga bo`yoqlarni optik aralashtirishda hal qiluvchi rol uynaydi. Tonli grunt olish uchun kerakli pigment yokipinenda eritilgan moy bo`yoq qo`shish mumkin. Rangli yoki tonli gruntga qo`yilgan bo`yoqlar rangtasvirga chuqurlik,ta`surotlilik va to`yinganlik baxsh etadi. Rangtasvir amaliyotida rassom oq, yorqin-kulrang, qizil, jigarrang, to`q - jigarrang va boshqa rangli va tonli gruntlardan foydalanadilar. Oq grunt yorug`likni to`liq aks ettiradi va buyeklarni intensivligini oshiradi.To`q rangli gruntlar yuqori, quyuq qatlamni qo`yganda chuqurlikni bera oladi. Ko`pincha rangli yoki tonli gruntlarning ba`zi bir joylari umuman chizilmasdan qoldiriladi yoki shaffof ranglar bilan qoplanadi. Rembrandt kul rang jilva beruvchi qora gruntda, Rubens qizil-jigarrang va umbra rangli, Levitskiy esa neytral yashil, Borovikovskiy neytral kulrang gruntdan, Bryullov esa yorkin-jigarrang. Aleksandr Ivanov esa yorqin oxra rangli gruntdan, Repin esa oq gruntdan foydalangan holda kartinalar yaratgan. Karton uchun emulsion grunt tayyorlash Karton oldin ikkala tomondan texnik jelatin yoki sifatli duradgorlik yelimi bilan yelimlanadi. Karton 4-5% li issiq yelim eritmasi bilan yelimlanadi. Yelim surtishdan oldin karton fanera yoki podramnikka mixlar bilan mahkamlanadi.

www.arxiv.uz Yelim keng cho`tka bilan surtiladi. Kartonning bir tomoni quriganidan so`ng ,ikkinchi tomoniga ham yelim surkaladi. Yelim quriganidan so`ng , emulsion grunt beriladi. Tonli grunt olish uchun unga pigment qo`shish mumkin. Masalan; yorqin oxra, qizil oxra va boshqalar. Karton uchun emulsion grunt tayyorlash uchun bir oz suvga oldindan ruxli oq bo`yoq yoki bo`r va pigment yaxshilab aralashtiri-ladi (pigment rangli grunt olish uchun aralashtiriladi). Oldindan tayyorlangan yelim suvda eritiladi, keyin bu eritmaga olif qo`shiladi va yelimli suv bilan yaxshilab aralashtiriladi. Olingan emulsiyaga suvda eritilgan oq bo`yoq yoki bo`r qo`shiladi va suyuqlik yaxshilab aralashtiriladi. Tayyorlangan aralashma qizdiriladi va oq bo`yoq yoki bo`r yelim bilan teng aralashishi uchun aralashtiriladi. Shuni esda to`tish lozimki, oq bo`yoq o`rniga bo`r ishlatilsa emulsion gruntga xos bo`lgan xususiyat so`ruvchanlikni kuchaytiradi. Bunda bo`yoqlardagi moyni so`rib olib, bo`yoqlarning mustahkamligini kamaytiradi, bog`lovchisini yo`qotgan moy bo`yoq ning rangi xiralashadi. Kartonga emulsiyali grunt 2-3 martadan quritib surkaladi. Karton osib qo`yilgan holda quritilsa, hammayog`i teng quriydi. Xolstni podramnikka tortish . Gruntlangan xolstni podramnikka tortishda uni namlamaslik kerak, chunki u quriganidan so`ng mayda yoriqlar hosil qilib,bo`yoqlarning bog`lovchilarini shimadi, bu esa bo`yoqlarning rangsizlanishigagina emas, balki ularni mustahkamligiga ham ta`sir qiladi. Gruntlangan yoki toza xolst oldiniga podramnikni burchaklarga vaqtinchalik mix bilan koqib chiqiladi ( - rasm ), keyin xolstning o`rta qismidagi iplari podramnikka parallel holga kelganidan so`ng koqib chiqiladi. Shundan keyin mixlar podramnikni o`rtasidan tortib o`ng va chap tomonga qarab tortib chiqiladi.

www.arxiv.uz Xolst mahkamlangandan so`ng podramnikni burchaklaridagi mixlar sugirib tashlanadi.Xolstni podramnikka tortish uchun maxsus qisqichlardan foydalaniladi. ( Rasm) X olstni qoqishda kichik va o`rtacha podramniklarga mixlarning oraligi 3-4 smdan, kattalari uchun esa 6-8 smdan qo`yiladi. Xolst konussimon mixlarda qoqiladi. Retseptlar. 1. Bo`rli grunt. Bir qism bo`r Bir qism titanli yoki ruxli oq bo`yoq Bir qism yelim (ilik suvda eritiladi .) 2. Yarim bo`r li grunt Bir qism bo`r Bir qism ruxli yoki titanli oq bo`yoq Bir qism suvda eritilgan yelim. Bir qism ilik suv. Zig`ir moyli 1Ғ 2 qism lak. 3. Moyli grunt . Bir qism bo`r Bir qism ruxli yoki titanli oq bo`yoq Ikki suvda eritilgan bir qism bo`r . Zig`ir moyli lak.1-1,5qism. 4. Sun`iy smola yokidispersli grunt. Bir qism bo`r Bir qism titanli oq bo`yoq .(Ruxli oq bo`yoq ishlatish mumkin emas ) Sun`iy smola yoki dispers materiali(binder) dan iborat bo`lgan bir qism bog`lovchi vosita. Ikki qism suv. 1. Emulsion grunt. 2. Jelatin yechimi 3. Zig`ir moyi 4. Quruq belila yoki bo`r

www.arxiv.uz Fenol (antiseptik)-0,02 Suv - 20. Elimlar. Elimlar yelimli bo`yoqlar tayyorlashda pigmentlarning bog`lovchisi va boshqa narsalarni yelimlash uchun ishlatiladi. Elimlar uch guruhga bo`linadi: hayvonlardan, o`simliklardan olingan va sintetik yelimlar. Hayvonlardan olingan yelimlarga kollagen (glyutin),kazein va albumin yelimlar kiradi. Kollagen yelimlar tayyorlanadigan xom ashyoga qarab suyakli, balikdan olingan va teri yelimlar bo`ladi. O`simliklardan tayyorlangan yelimlar guruhiga bir kancha dukkakli o`simliklar urug`larining oqsillardan, kraxmal yelim, tsellyuloza efiridan tayyorlangan yelimlar kiradi. Sintetik yelimlar guruhiga sintetik, kondensatsiyalangan va polimerizatsiyalangan smolalarning eritmalardan tayyorlangan yelimlar kiradi. Bo`lardan eng ko`p tarqalganlari: perxlorvinil, epoksid, kauchukli, pentrotsellyulozali, polivinilatsetat va boshqalardir. Hayvonlardan olingan yelimlar. Suyak yelimi Suyak yelimi hayvonlarning suyaklaridan tayyorlanadi.Ularni tozalab, maydalab, yog`sizlantirib, mineral tuzlarini yo`qotish uchun sul`fat kislota eritmasida qayta ishlanadi va maxsus apparatda qaynatiladi. Natijada suyaklardagi kollagenlar glyutinlarga aylanadi. Suyak yelimi quruq plitka holida eniga 80-150 mm,qalinligi 10-16 mmgacha bo`ladi.Elimning quruq,qattiq ,yaltiroq sirti to`q sariqdan,to`q jigarranggacha bo`ladi. Namligi - 17%. Quruq yelimni suyuq holga keltirish uchun plitkalar mayda bo`laklarga bo`linadi va 24 soat davomida sovuq suvga solib qo`yiladi, keyin 40-50 mino`t davomida suvli vannada qaynatiladi,oxirgi 20 mino`tda 60 0 temperatura saklanadi. Qaynatish jarayonida yelim tinimsiz aralashtiriladi. Tayyor bo`lgan yelimga

www.arxiv.uz antiseptik qo`shiladi : Antiseptik oldindan suvda eritiladi. Yelim 5 - 6 0 temperaturada 7 kungacha saqlanishi mumkin. Mezdra yelimi Mezdra yelimi mezdradan (ishlov berilmagan terining ichki tomoni) shuningdek teri bo`laklardan tayyorlanadi. Xom ashyo ohak so`tida, keyin esa tuzli eritma va sul`fat kislotasida ishlov beriladi. Mezdradan yuqori sifatli yelim olish uchun uni 10 0 - 90 0 temperaturada qaynatiladi. Quruq mezdra yelimi plitka, o`shatilgan va maydalangan ko`rinishda bo`lib, rangli yorqin-sariqdan, to`q- jigarranggacha bo`ladi. Bu yelim ham xuddi suyak yelimi kabi tayyorlanadi. Issiq yelimdan achigan hid kelmasligi kerak. Jelatin yelimi Texnik jelatin emulsiyali gruntlar tayyorlashda xolstlarni gruntlash, shuningdek qog`ozlarni yelimlashda foydalaniladi. Texnik jelatin toza glyutindan tashkil topgan. Suyak va mezdra yelimidan farqli ravishda uni maxsus xom-ashyolar: hayvonlarning shoxi, tugmasimon suyak, peshona suyaklaridan olinadi. Jelatining quyidagicha turlari ishlab chiqariladi: iste`mol uchun, fotografik, texnik jelatin. Rangtasvirda foto, jelatin va texnik jelatindan foydalaniladi. Jelatin yelimi tayyorlash uchun quruq texnik jelatinni ozroq suvga bir soatcha solib qo`yiladi. Keyin yelim 60-70 0 temperaturadagi suvli vannada qizdiriladi. Emulsion grunt uchun 12-15%li yelim eritmasidan foydalaniladi. Plastikligini oshirish uchun 0,2-0,3% glitserin aralashtiriladi. Baliq yelimi. Kollagen yelimlar qatoriga baliq yelimi ham kiradi. Unga xom ashyo sifatida osyotrsimon baliklarning suzgich sharlari ishlatiladi; past sortli yelimlar baliqning boshi va suyaklardan tayyorlanadi. Baliqning so`zgich shari bo`tunligicha to`liq kollagendan tashkil topgan. Baliq yelimi olish uchun so`zgich shar bir necha soat davomida 15- 16%li tuz eritmasida saklanadi, toza suvda yuvilib, ochiq havoda kuritiladi keyin shardan chetki qatlam sidirib olinadi va ichki qatlam yelim uchun ishlatiladi,suyuq yelim tayyorlash uchun, quruq yelim 24 soat davomida sovuq

www.arxiv.uz suvda saklanadi. Suvga bo`ktirilgan yelim yumshaydi, va uni suvli vannada qaynatiladi, keyin uni dokadan o`tkazilib antiseptik qo`shiladi . Baliq yelimi emulsiyali grunt tayyorlashda va kartinalarni ta`mirlashda ishlatiladi. Emulsiyali grunt tayyorlash uchun yelimning 12-15%li eritmasi olinadi. Kazein yelimi. Kazein hayvonlar so`ti tarkibidagi oqsil birikma hisoblanadi. Sigir so`tida kazein 3,5%gacha bo`ladi. Kazein yogsizlantirilgan so`tdan olinadi. Kazein yaxshilab aralashtirilib, siqiladi va 80 0 temperaturadan yuqori bo`lmagan holatda kuritiladi. Yelim tayyorlash uchun ishlab chiqiladigan kazein kukuni tarkibida kanifol, suyuq shisha va antiseptik bo`ladi. Kukun suvga solinib, bir hil massa hosil bo`lguncha yaxshilab aralashtiriladi. Buning uchun bir hajm kukunga, ikki hajm suv solib aralashtiriladi. O`simliklardan olinadigan yelimlar Kraxmal va undan olinadigan yelim Kraxmalni ozroq miqdordagi sovuq suv bilan yaxshilab aralashtiriladi. Keyin aralashtirib turib ustiga qaynoq suv quyiladi va hosil bo`lgan kleyster bir hil massa hosil bo`lguncha qizdiriladi.Kleysterizatsiyalash har turdagi kraxmalda turlicha bo`ladi. Kartoshka kraxmalida 65 0 , bug`doy kraxmalida 70 0 guruch kraxmalida 80 0 bo`ladi. Un va jelatindan tayyorlanadigan yelim. Tarkibi: Bugdoy uni --- 400g Texnik jelatin --- 50g Glitserin --- 80g Alyumokaliy --- 30g Formalin --- 40g Spirt (rektifikat) --- 20g Suv --- 6l Antiseptik sifatida (formalin) kamfora yoki kamfora spirtni qo`shish mumkin. Yelim emal yokialyumin idishda kaynatiladi. Un bir joyga tuplanib yopishiib

www.arxiv.uz kolmasligi uchun oz miqdordagi sovuq suvda eritiladi, keyin issiq suv solib suvni vannaga qo`yiladi va asta-sekin kaynatiladi. Shundan keyin kleysterga suvda eritilgan achitqilar qo`shiladi ikki qavat dokadan o`tkaziladi va jelatin qo`shiladi . Kleyster soviganidan so`ng unga spirt va glitserin qo`shib, yaxshilab aralashtiriladi. Sintetik yelimlar. Polivinilatsetat (PVA) yelimi. PVA polivinilatsetat emulsiyasi asosida tayyorlanadi.U quyidagi komponentlardan tarkib topadi (m.g): I II Polivinilatsetat 45 55 Dibo`tilftalat 5 5 Suv 50 40 PVA yelimining asosi sifatida suvli noplastik emulsiyasi qo`llaniladi. PVA yelimidan yog`och, qog`oz, karton, paxtadan tayyorlangan matolarni, shuningdek gazlamalarni yog`och, shisha va metallni yog`och bilan yelimlashda qo`llaniladi. Yelimni tozalangan sirtga ingichka qatlam qilib suriladi va detallarni biriktirishdan oldin 3 minut ochiq qoldiriladi. Elimlanayotgan sirtlar katta bosim ostida biriktiriladi. Yelimlash temperaturasi 15 -30 0 bo`ladi. Polivinilatsetat emulsiyasi. Polivinilatsetat suv emulsiyasi vinilatsetatning emulgator va initsiator ishtirokidagi suv muhitida polimerzatsiyalangan maxsuloti hisoblanadi. Bu emulsiyadan,rang tasvir uchun gruntlar tayyorlashda foydalaniladi. Emulsiya qog`ozlarni, yog`och, shisha, mato, keramika, metall folgalarni yelimlar uchun ishlatiladi. Palivinilattsetat emulsiyasini ingichga qatlam qilib tozalangan sirtiga surtiladi. Ochiq holda 5 mino`t saklanadi. Elimlanayotgan srtlar bosim ostida biriktiriladi.Elimlash temperaturasi 15-30 0 qog`oz, karton, teri ikki soatda, yog`och, keramika, shisha-4 soatda yopishadi.

www.arxiv.uz BF-2 yelimi. BF-2 yelimi fenoloformaldegid smolasining spirtdagi eritmasi va polivinilbo`tirol bilan birga 1:1 nisbatidan iborat BF-2 yelimi bilan metall, plastmassa (fenoplast; aminaplast, polistirol, penoplast), yog`och, fanera, teri, qog`oz, karton va boshqalar yelimlanadi. Yelim yelimlanayotgan sirtga ingichka qatlam qilib surtilib, ochiq holda 2-3 mino`t to`tib turiladi. Yelimlanayotgan detallar bosim ostida biriktiriladi. Yelimlash temperaturasi 15 -30 0 . ED-5 va ED-6 epoksid yelimi Epoksid yelimi eposid simolasi asosida-ikki atomli fenolning epixlorgidrinning polikoidensatsiyalangan maxsuloti asosida ishlanadi. Oddiy temperaturada epoksid smolasi qahrabo-sariq rangli yuqori yopishkoqlikka ega bo`lgan suyuqlikdan iborat bo`ladi. Bu smolalar o`ta yopishkoq bo`lganligidan uni atseton, spirt va boshqalar bilan eritishga to`g`ri keladi. To`ldiruvchi sifatida epoksid yelimiga tsement, kvarts qumi, kaolin, talk, rux oksidi, asbest uni, alyumin, mis, temir kukuni ishlatiladi. Epoksid yelim tarkibi ED-5 va ED-6 Epoksid smola --- 100 Polietilenpoliamin --- 10 Dibo`tilftalat --- 15 Suyuq yelim tarkibi Epoksid smola --- 100 Polietilenpoliamin --- 10 Dibo`tilftalat --- 20 Spirt (rektifikat) --- 30-50

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Ensiklopediya xudojnika. Izdatelstvo «Vneshsigma» 2000 g. 2. N.V. Odnoralov «Materiali v izobrazitelnom iskusstve». Izd. «Prosvesheniye» 1983 g. 3. N.V. Odnoralov «Materiali, instrumenti i oborudovaniye v izobrazitelnom iskusstve». Izd. «Prosvesheniye» 1988 g. 4. «Shkola izobrazitelnogo iskusstva» Izd «Izobrazitelnoye iskusstvo», 1989 g. 5. P. Koshel. Ensiklopedicheskiy slovar shkolnika. Iskusstvo. M – 2000 g. 6. Risunok.Jivopis.Kompozitsiya.(Xrestomatiya)Moskva."Prosve- sheniye"1989. 7. S.D.Levin "Besedi yunim xudojnikom" M-1988. 8. N.P.Bestchastnov i dr. "Jivopis" M-"Vlados"-2001.

O'xshashlar

Moybo`yoq rangtasvirining asoslari

Rospis uslubidagi bajarilgan mahobatli rangtasvir kompozitsiyasi bo`lagini ashyoda ishlash

Rang Gammasp. Rangtasvirlarda fazoviy xolatlarni aks ettprish. Rang uyg`unligi (kolorit) qonuniyatlari.` rangtasvirning yaxlitligi

Maktabda badiiy bezak ishlarida naqshdan foydalanish”

Moyli bo`yoqlarning rangtasvirda qo`llanilishi va turli texnikasi