Makaron mahsulotlari texnologiyasi - Oziq-ovqat texnologiyasi - Referatlar

Makaron mahsulotlari texnologiyasi

Yuklangan vaqt:

05.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

240 KB

Ko'chirib olish

Makaron mahsulotlari texnologiyasi Reja: 1. Makaron mahsulotlarini ishlab chiqarish texnologiyasi. 2. Makaron mahsulotlarini sovitish, qadoqlash, joylash va saqlash. 3. Makaron mahsulotlarining sifat ko‘rsatkichlari.

Makaron mahsulotlarini ishlab chiqarish texnologiyasi Makaron mahsulotlari-un va suvdan, ba’zida esa oqsilli boyituvchilar yoki ta’m beruvchi moddalar qo‘shib tayyorlangan oshpazlik yarimtayyor mahsuloti hisoblanadi. Makaron mahsulotlari tez pishishi (qaynatish davomiyligi naviga qarab 320 minut), boshqa oziq-ovqat mahsulotlari bilan yaxshi moslashishi va oziqaviylik qiymatining yuqoriligi tufayli kundalik hayotda, umumiy ovqatlanishda va oziqaviy konsentratlar ishlab chiqarishda juda keng qo‘llaniladi. Namligi past (13 %) bo‘lganligi bois xossalarini o‘zgartirmasdan bir yildan ortiq saqlanadi, tashishga chidamli. Bug‘doy turi va unning naviga ko‘ra makaron mahsulotlari A, B, V guruhlarga va 1, 2-sinflarga bo‘linadi: A guruhiga-qattiq bug‘doy unidan; B guruhiga- shaffofligi yuqori bo‘lgan yumshoq bug‘doy unidan; V guruhiga-yumshoq bug‘doydan tortilgan novvoylik unidan tayyorlangan mahsulotlar; 1-sinfga— oliy navli undan; 2-sinfga-birinchi navli undan tayyorlangan mahsulotlar kiradi. Ta’m beruvchi va boyituvchi qo‘shimchalar qo‘shib makaron mahsulotlari tayyorlanganda guruh va sinf ko‘rsatkichlari yoniga mos qo‘shimchaning nomi ham qo‘shiladi, masalan, B guruh, 1-sinf, tuxumli, V guruh, 2-sinf, tomatli va hokazo. GOST 875 ga ko‘ra makaron mahsulotlari quyidagi tiplarga bo‘linadi: naysimon, ipsimon (vermishel), tasmasimon (ugra) va shakldor. O‘z navbatida makaron mahsulotlarining tiplari xillarga (podtiplarga) va turlarga bo‘linadi. Naysimon mahsulotlar (1-rasm) shakli va uzunligiga ko‘ra makaronlar, shoxchalar va perolarga bo‘linadi. Ipsimon mahsulotlar-vermishel (2-rasm) turli kesim va uzunlikka ega bo‘lishi mumkin. Uzunligi 1,5 sm dan kam bo‘lmagan-kalta qirqilgan, 20 sm dan kam bo‘lmagan-uzun holda ishlab chiqariladi. Xorijda ishlab chiqarilgan uzun vermishel spage 11 i deb nomlanadi. Tasmasimon mahsulotlar-ugra (3-rasm) o‘lchami va shakliga ko‘ra chetlari silliq yoki taram-taram yuzali; to‘g‘ri, arrasimon, to‘l-qinsimon, uzun va kalta

qirqilgan hollarda ishlab chiqariladi. Ugraning kengligi-3 mm dan 10 mm gacha («To‘lqin» nomliniki-25 mm gacha). 1-rasm. Naysirnon makaron n mahsulotlar {vermishel). mahsulotlan. 2-rasm. Tasmasimon mahsulotlar (ugra). Shakldor mahsulotlar (2-rasm) presslash yoki shtamplash yo‘li bilan tayyorlanadi. Shakldor mahsulotlar istalgan shakl va o‘lchamlarda ishlab chiqarilishi mumkin, ammo ular istalgan qismining kesimidagi eng katta qalinligi presslangan mahsulotlar uchun 3,0 mm, shtamplangan mahsulotlar uchun 1,5 mm dan ortiq bo‘lmasligi kerak. 3-rasm. Shakldor mahsulotlar.

Makaron mahsulotlarini sovitish, qadoqlash, joylash va saqlash Makaron mahsulotlari quritgichdan chiqayotgan paytda qurituvchi havoning haroratiga ega bo‘ladi. Qadoqlash va joylashdan oldin makaron mahsulotlari 4 soat davomida 25-30 °C haroratga va 60-65% nisbiy namlikka ega havo bilan xona haroratigacha sekinlik bilan sovitilishi kerak. Bunda mahsulotlarning barqarorlanishi sodir bo‘ladi: butun qatlami bo‘yicha namligi bir tekis taqsimlanadi, jadal quritishdan qolgan ichki kuchlanish qaytariladi, namning 0,5- 1% bug‘lanishi natijasida mahsulot massasi biroz kamayadi. Oqimli liniyalarda mahsulotlarni barqarorlashtirish va sovitish 12 soat davomida ishlab chiqarilgan mahsulotni g‘amlab qo‘yilgan barqarorlash-tiruvchi to‘plagichlarda sodir bo‘ladi. Qolgan hollarda tebranma sovitgichlar qo‘llaniladi. Qadoqlash jarayoni mahsulotlarni bunkerlar yoki ishlab chiqarish stollariga yetkazib berish, magnit separatorlaridan o‘tkazish, taralarga taxlash, tebratgichlarda biroz zichlash, tortish, qutilarni yopish va tamg‘alashdan iborat. Makaron mahsulotlari qadoqlangan va joylangan holatlarda ishlab chiqariladi. Iste’molchi (kichik) taralarda qadoqlash avtomatlarda yoki qo‘lda bajariladi. Iste’molchi taraga karton qutichalari, polimer plyonkalardan tayyorlangan va issiqlik yordamida kavsharlanadigan paketlar, tashqi taraga esagofrirlangan kartondan, fanera va taxtachalardan tayyorlangan qutilar, to‘rt qavat qog‘ozdan tikilgan kraft-xaltalar kiradi. Omborxonalarda makaron mahsulotlari stellaj va tagdonlarda havoning harorati 16-18 °C va nisbiy namligi 70% dan yuqori bo‘lmagan sharoitlarda saqlanishi lozim. Xonalar toza, quruq, shamollatiladigan, atmosfera yog‘inlari va zararkunandalardan himoyalangan bo‘lishi kerak. Mahsulotlarni o‘tkir, o‘ziga xos hidga ega tovarlar bilan saqlash mumkin emas.

Makaron mahsulotlarining sifat ko‘rsatkichlari Standartda makaron mahsulotlari sifat ko‘rsatkichlarining quyidagi tavsifi yoki me’yorlari keltirilgan: rangi, yuzasi, shakli, ta’mi, hidi, qaynatishdan keyingi holati, namligi, kislotaliligi, mustahkamligi, siniqlar, deformatsiyalangan mahsulotlar va ushoqlar, metallomagnit aralashmalar miqdori, zararkunandalarning mavjudmasligi. Rangi, yuzasi, shakli mahsulotlarning tashqi ko‘rinishini tavsif-laydi. Mahsulotlarning rangi kremsimon yoki sariq tusli, bir tekis, unning naviga mos, qorilmay qolgan unning izlarisiz, qo‘shimchalar qo‘shib tayyorlanganlarining rangi o‘ziga xos bo‘lishi kerak. Makaron mahsulotlarining yuzasi silliq bo‘lishi kerak, biroz dag‘allik bo‘lishiga yo‘I qo‘yiladi. Shakli o‘z nomiga mos kelishi kerak. Makaron, vermishel va ugra mahsulotlarida bukilishlar va egriliklar mayjudligiga ruxsat beriladi. Makaron mahsulotlarining ta’mi va hidi turiga xos, begona ta’m va hidlarsiz, qo‘shimchalar qo‘shib tayyorlangan mahsulotlar mos tarzda o‘ziga xos ta’m va hidga ega bo‘lishi kerak. Tayyor bo‘lgunicha qaynatilganda makaron mahsulotlari shaklim yo‘qotmasligi, yopishib qolmasligi, choklaridan so‘kilib ketmasligi lozim. Mahsulotlarning namligi 13%, kislotaliligi 3°, tomatli mahsulotlar uchun 10° dan oshmasligi kerak. Bundan tashqari mahsulotlar sifa-tini tavsiflash uchun ularning quyidagi ko‘rsatkichlari aniqlanadi: mustahkamligi, siniqlar, shakli o‘zgargan va uvoqlangan mahsulotlarning miqdori, metall aralashmalar va zararkunandalarning mavjudligi. Makaron mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi Makaron mahsulotlari – bu bug‘doy unidan tayyorlangan hamirga naysimon, ipsimon, lentasimon va har xil boshqa shakllar berib quritilgan mahsulot hisoblanadi. Makaron mahsulotlari kattiq bug‘doydan olinadigan maxsus krupchatka unidan tayyorlanadi.

Makaron mahsulotlarning assortimenti va iste’mol xususiyatlari. Makaron mahsulotlari qaysi navli undan tayyorlanganligiga qarab oliy nav va birinchi navlarga bo‘linadi. Agar tayyorlashda ta’m beruvchi moddalar yoki boyituvchi mahsulotlar qo‘shilsa, unda nav ko‘rsatkichi yoniga qo‘shilgan qo‘shimchaning nomi ham qo‘shib aytiladi. Masalan, tuxumli oliy nav, sutli oliy, tomatli 1-nav va hokazo. Makaron mahsulotlarining ham bir navi shakliga qarab to‘rtta tipga bo‘linadi: naychasimon, lentasimon, ipsimon va shakldor mahsulotlar. Naychasimon mahsulotlar. Naychasimon makaron mahsulotlari shakli va uzunligiga qarab 3 ta kichik tipga bo‘linadi: makaronlar, rojki va yupqa parrak holidagi mahsulotlar. Makaronlar naychasimon, to‘g‘ri kesilgan, uzunlari 30 sm dan ortiq, kaltalari esa 15-30 sm bo‘ladi. Rojki naychalar bukilgan yoki to‘g‘ri, 1,5-4,0 sm uzunlikda bo‘ladi. Yupqa parrak (perya) naychalar qiyalatib kesilgan, uzunligi 3-10 sm. Bu mahsulotlar diametrining o‘lchamlariga qarab ham turlarga bo‘linishi mumkin. Ularda diametrining o‘lchamlari 4 mm dan 7 mm gacha bo‘ladi. Lentasimon mahsulotlar. Bu tipdagi makaron mahsulotlariga ugralar kiradi. Ugra chetlari to‘g‘ri, to‘lqinsimon qirqilgan, o‘zi silliq yoki taramtaram bo‘lishi mumkin. Uzunligiga ko‘ra ugra kalta-kamida 2 sm va uzun-kamida 20 sm bo‘ladi. Ugraning qalinligi 2 mm dan oshmasligi, kengligi esa kamida 3 mm bo‘lishi kerak. Ipsimon mahsulotlar (vermishel). Uzunligiga qarab vermishel kaltakamida 2 sm, uzun-kamida 20 sm bo‘ladi. Kesimining o‘lchamiga qarab vermishel juda ingichka-1,2 mm gacha, oddiy-1,5 mm gacha bo‘ladi. Shakldor mahsulotlar. Bunday makaron mahsulotlari alifbo, yulduzcha, tishli g‘ildirakcha, chig‘anoq, don va boshqa shakllarda ishlab chiqariladi. Makaon mahsulotlari yaxshi hazm bo‘lishi, yuqori ozuqaviy qiymatga ega ekanligi va tezda pishishi bilan tavsiflanadi. Ularning ozuqaviy qiymati ko‘p darajada unning navi va qo‘shilayotgan qo‘shimcha xom ashyolarning turiga bog‘liq bo‘ladi.

Qo‘yidagi 1-jadvalda asosiy makaron turlarining kimyoviy tarkibi bo‘yicha ma’lumotlar keltirildi. Bu jadval ma’lumotlari shuni ko‘rsatadiki, makaron mahsulotlarining ham asosiy tarkibiy qismini uglevodlar, asosan kraxmal va dekstrinlar tashkil etadi. Ularning tarkibida kraxmal va dekstrinlar miqdori deyarlik o‘zgaruvchan emas va bu ko‘rsatkich o‘rtacha 66-67 % ni tashkil etadi. Makaron mahsulotlari tarkibida qand miqdori 2,0-2,3 % ni tashkil etib, deyarlik undan farq qilmaydi. 1-jadval Makaron mahsulotlarining kimyoviy tarkibi Кимёвий моддалар Ўлчов бирлиги Макарон тури Олий навли буғдой унидан тайёр- ланган макарон Олий навли буғдой унидан витаминлаштирилга н макарон 1-навли буғдой унидан тайёр- ланган макарон Олий навли буғдой унидан тухум кукуни қўшиб тайёрланган макарон Suv % 13,0 13,0 13,0 13,0 Oqsil % 10,4 10,4 10,7 11,3 Yog‘ % 1,1 1,1 1,3 2,1 Mono_va disaharidlar % 2,0 2,0 2,3 2,0 Kraxmal va dekstrinlar % 67,7 67,7 66,1 66,0 Kletchatka % 0,1 0,1 0,2 0,1 Kul % 0,5 0,5 0,7 0,6 Mineral elementlar: Na mg % 3 3 4 17 K mg % 123 123 178 132 Ca mg % 19 19 25 42 Mg mg % 16 16 45 17 P mg % 87 87 116 106 Fe mg % 1,6 1,6 1,5 2,1 Vitaminlar: B 1 mg % 0,17 0,58 0,25 0,17 B 2 mg % 0,04 0,44 0,08 0,08 PP mg % 1,21 3,24 2,20 1,21

Oqsil moddasi ham makaron mahsulotlarining asosiy tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Makaron mahsulotlari tarkibida oqsilning o‘rtacha miqdori 10-12 % ni tashkil etib, nonga nisbatan oqsil ularda birmuncha yuqoriroq miqdorni tashkil etadi. Makaron mahsulotlari unning qaysi navidan tayyorlanganligiga qarab ma’lum darajada bir-biridan farq qiladi. Shuningdek, makaron mahsulotlari inson organizmida yog‘ miqdori bo‘yicha ham kata ahamiyat kasb etmaydi. Har qanday oziq-ovqat mahsulotlaridek, makaron mahsulotlarining ham biologik qiymatini belgilovchi asosiy ko‘rsatkichlardan biri ularning tarkibi bo‘ladigan mineral elementlar va vitaminlar miqdori hisoblanadi. Keltirilgan 1- jadval ma’lumotlarida ko‘rsatib o‘tilganidek, makaron mahsulotlari tarkibida uchraydigan asosiy makro_va mikroyelementlarga kaliy, natriy, kalsiy, magniy, fosfor va temir elementlari kiradi. Boshqa o‘simlik mahsulotlaridek makaron mahsulotlari ham kaliy elementining muhim manbai hisoblanadi. Shuningdek, makaron mahsulotlari fosfor elementlariga boyligi bilan ham alohida diqqatga sazavordir. Vitaminlar ham makaron mahsulotlarining muhim tarkibiy qismidir. Bu mahsulotlar ham non singari B1, B1 va PP vitaminlarning muhim manbai sanalar ekan. Makaron mahsulotlari tayyolashda tuxum kukunidan foydalanish tayyor mahsulotni birinchi navbatda B2 vitamini bilan boyitar ekan (1jadval). Makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda muhim yo‘nalishlaridan biri ularning aminokislota, vitaminlar va mineral elementlar tarkibini muvozonatlashtirishdan iboratdir. Ma’lumki, muvozonatlashgan ovqatlanish normasiga binoan moddalarning organizmda to‘liq hazm bo‘lishi uchun oqsillarning uglevodlarga nisbati 1:4 ni tashkil etishi kerak. Oddiy makaron mahsulotlarida oqsil miqdori 12 % ni tashkil etadi. Keltirilgan nisbatni hosil qilish uchun makaron mahsulotlariga oqsilli xom ashyolar qo‘shib oqsil miqdorini oshirish talab etiladi. Makaron mahsulotlari tarkibida o‘rin almashtirmaydigan aminokislotalardan lizin, metionin, treonin yetishmaydi. Agar makaron mahsulotlariga tuxum

mahsulotlari qo‘shilsa, bu aminokislotalar miqdorini ancha oshirishi mumkinligini quyidagi 2-jadval ma’lumotlari ham tasdiqlaydi. 2-jadval Tuxumli makaron mahsulotlarida o‘rin almashtirmaydigan aminokislotalar miqdori va nisbati Аминокислотала р Аминокислотала р миқдори, % Макарон маҳсулотларида аминокислоталар нисбати, % Оддий макаро н Тухумл и макаро н Оптимал кўрсаткичи (А.А.Покровский бўйича) Оддий макаро н Тухумли макарон Лизин 0,24 0,44 3,20 1,85 1,20 Треонин 0,30 0,47 2,00 2,30 2,35 Валин 0,45 0,72 3,20 3,50 3,60 Фенилалани н 0,58 0,84 1,20-4,40 4,50 4,20 Лейсин 0,81 1,00 7,20 6,25 5,00 Метионин 0,14 0,50 0,80-4,40 1,10 2,50 Триптофан 0,13 0,20 1,00 1,00 1,00 Bu jadval ma’lumotlari shuni ko‘rsatadiki, tuxum, qo‘shilganda makaronlarda oddiy makaronlarga nisbatan lizinning miqdori 1,5 baravarga, metioninning miqdori esa qariyib 2,5 baravarga ortar ekan. Hozirgi vaqtda parhez va bolalarga mo‘ljallangan makaron mahsulotlari ham ishlab chiqarishda bug‘doy uniga qo‘shimcha ravishda temir, glitserofosfati, B1, B2, PP vitaminlari qo‘shiladi. Makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda asosiy va qo‘shimcha xom ashyolardan foydalaniladi. Asosiy xom ashyo sifatida yuqori kleykovinali qattiq bug‘doydan ishlab chiqarilgan maxsus un turi-krupchatkadan foydalaniladi. Ba’zi holatlardagina non ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan unlardan ham makaron mahsulotlari ishlab chiqariladi. Qattiq bug‘doydan olingan makaronbop unning rangi sarg‘ish yoki krem ranglioqsil miqdori esa 11,0-13,5 % ni tashkil etadi.

Makaron mahsulotlari ishlab chiqarishga mo‘ljallangan unlarga qo‘yiladigan talablardan biri kleykovinaning miqdori va sifat ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Masalan, unning krupka navida kleykovina miqdori 30 % dan, yarim krupka navida esa 32 % dan kam bo‘lmasligi maxsus standartlarda ko‘rsatilgan. Kleykovinasi kam bo‘lgan unlarda tayyorlangan makaron mahsulotlari tashqi ta’sirga bardosh beraolmaydi, ular tez uqaluvchan bo‘ladi. Makaron mahsulotlarining sifatiga un zarrachalarining dag‘alligi yoki mayinligi ham kata ta’sir ko‘rsatadi. Bu yerda un zarrachalarining bir xil bo‘lishi talab etiladi. Un zarrachalarining optimal o‘lchami 200-235 mkm bo‘lgan unlardan yaxshi sifatli makaron mahsulotlari ishlab chiqariladi. Makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan unlar tarkibida ularning qorayib qolishini keltirib chiqaradigan ko‘p miqdordagi erkin aminokislotalar va qaytaruvchanlik xususiyatiga ega bo‘lgan qandlar bo‘lmasligi kerak. Shuningdek, bu unlarda polifeyenol-oksidaza fermentining uncha faol bo‘lmasligi ham maqsadga muvofiqdir. Makaron hamirining asosiy tarkibiy qismini suv tashkil etadi. Makaron ishlab chiqarishida har qanday qattiqlik darajasiga ega bo‘lgan suvdan foydalanish mumkin. Lekin, suv tarkibi va organoleptik ko‘rsatkichlari bo‘yicha ichimlik suviga mavjud standart talabiga javob berishi kerak. Makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda oqsil bilan boyituvchi, ta’m va xushbo‘ylik beruvchi qo‘shimcha xom ashyolar va vitamin preparatlaridan ham keng foydalaniladi. Oqsilga boyituvchi xom ashyolarga yangi tuxum, tuxum mahsulotlari (melanj, tuxum kukuni), bug‘doy kleykovinasi, sut, sut kazeini, sut zardobi, oqsil izolyatlari va boshqalar kiradi. Makaron mahsulotlari olish uchun oshxonabop tuxumlarning 1-chi va 2-chi kategoriyalari ishlatiladi va ular tegishli standartlar talabiga javob berishi kerak. Ko‘pincha 100 kg unga 250-280 dona tuxum yoki 3-4 kg tuxum kukuni solinadi. Sutli makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda esa 100 kg unga 3-8 kg quruq sut solinib hamir tayyorlanadi.

Aytib o‘tganimizdek, makaron mahsulotlarining tarkibini boyituvchi vosita sifatida bug‘doy unidan kraxmali ajratib olingandan keyin qoladigan kleykovinadan ham keng foydalaniladi. Kleykovinadan foydalanish makaron mahsulotlari tarkibidagi oqsil moddasi miqdorini 30-40 % ga oshiradi. Keyingi paytlarda oqsilga boyituvchi qo‘shimcha xom ashyo sifatida soya, kungaboqar oqsili izoyatlaridan ham keng foydalanilmoqda. Ammo, makaron mahsulotlari olishda qo‘llaniladigan xom ashyolar hamirning strukturamexanik va fizik- kimyoviy xususiyatlarini pasaytirmasligi kerak. Qo‘shilgan oqsil suvda yaxshi erib, bir xil strukturali hamir hosil qilishi talab etiladi. Makaron mahsulotlari olishda ta’m beruvchi vosita sifatida esa mevasabzavot sharbatlari, qiyomlari, pastalaridan foydalaniladi. Ularni vitaminlar bilan boyitish uchun haroratga chidamli B1, B2, PP vitaminlari ishlatiladi. Makaron mahsulotlarining sifati ko‘p darajada texnologik jarayonlarning to‘g‘ri tashkil etilishiga ham ko‘p darajada bog‘liqdir. Bugungi kunda makaron mahsulotlari ishlab chiqarish avtomatlashtirilgan liniyalarda olib boriladi va ular xom ashyoni tayyorlash, hamir tayyorlash, shakl berish, quritish va o‘rab joylash jarayonlarini o‘z ichiga oladi. Xom ashyoni tayyorlash. Bu yerda un elaklarda elanadi, kerak bo‘lsa har xil partiyalari aralashtiriladi va tarozida tortiladi. Hamir tayyorlashdan oldin suv kerakli haroratgacha isitiladi. Qo‘shimcha xom ashyolar esa resepturaga asosan suv bilan ma’lum nisbatda suyultirilib ishlatiladi. Asosiy va qo‘shimcha xom ashyolarni tayyolash jarayonlari tayyor mahsulot sifatiga kata ta’sir ko‘rsatadi. Hamir tayyolash. Makaron mahsulotlari olish uchun namligi 28-32 % bo‘lgan pishiq hamir tayyorlanadi. Non tayyorlashdagi hamirdan bu hamirning farqi shundaki, bu yerda hamirni achitish jarayoni mavjud emas. Hamir qorish iliq (55- 650C) issiq (65-860C) va sovuq (300C dan past) usullar bilan olib boriladi. Makaron mahsulotlari olish uchun ishlatiladigan hamirlar namligi bo‘yicha yumshoq (namlik 31,5-32,5 %), o‘rtacha (namlik 29,5-31,0 %) va qattiq (namlik

28-28 %) bo‘ladi. Ko‘pchilik hollarda o‘rtacha namlikka ega bo‘lgan hamirdan foydalaniladi. Makaron hamiri asosan ikki fazadan tashkil topadi. Avvalo un zarrachalari suv bilan ho‘llanadi, so‘ngra suv zarrachalarga shimiladi. So‘ngra hamirga kerakli struktura berish uchun maxsus mashinalarda mexanik ishlov beriladi. Bunday ishlov berish natijasida zich, plastik hamir hosil bo‘ladi. Hamirdan havo pufakchalarini ajratib tashlash uchun hamirga vakuumlarda mexanik ishlov beriladi. Oqsil kleykovinasi bilan bir vaqtda makaron hamirining kerakli strukturasining hosil qilishda kraxmal muhim rol o‘ynaydi. U kleyakovina tolalari orasini to‘ldirib, hamirga plastik struktura beradi. Hamirni presslardan o‘tkazish jarayonida kraxmal va kleysterizatsiya va donakchalarining butunligining buzilishi xossalarining o‘zgarishiga olib keladi. Tayyor mahsulotlning iste’mol qiymati kraxmal miqdori va kraxmal donachalarining holatiga ham ko‘p darajada bog‘liq bo‘ladi. Makaron mahsulotlariga shakl berish. Bu jarayon tayyor bo‘lgan hamirni ko‘pincha presslash usulida olib boriladi. Bunda testa ma’lum shakldagi teshikchalarga ega bo‘lgan matritsadan bosim bilan siqib chiqariladi. Makaronlarning tashqi ko‘rinishi, zichligi va tashqi ta’sirga bardoshligi shakl berish jarayonining to‘g‘ri o‘tkazilishiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, mahsulotlning yuzasi matritsa qanday materiallardan tayyorlanganligiga bog‘liq bo‘ladi. Metaldan ishlangan matritsalarda hamir uning ishchi yuzasiga yopishib qolishi sababli, tayyor mahsulot yuzasining g‘adir-budur bo‘lib qolishi kuzatiladi. Matritsadan chiqayotgan ipsimon, lentasimon, trubkasimon mahsulotlariga havo yuboriladi va kesiladi. Qisqa kesilgan mahsulotlar konveyr lentalariga tushirilib quritishga yuboriladi. Shakl berilgan xom makaron mahsulotlarining yuzasi silliq, rangi sariq yoki oq-sarg‘ich, uqalanmaydigan va yopishmaydigan bo‘lishi kerak. Quritish. Bu jarayon makaron mahsulotlari ishlab chiqarishda asosiy jarayonlardan biri hisoblanadi. Makaron hamiri quritilganda plastikligini yo‘qotib, ma’lum bir namlikda tez sinuvchan bo‘lib qoladi. Makaron mahsulotlari ishlab

chiqarishda quritish jarayoni asta-sekinlik bilan olib borilishi kerak. Ularni keragidan ortiqcha tezlikda quritish mahsulotning yorilib, shaklining o‘zgarib qolishini keltirib chiqaradi. Qisqa kesilgan makaron mahsulotlari 50-700C da 20-90 daqiqa davomida quritiladi, uzun mahsulotlar esa 30-500C da 16-40 soat davomida tunnel quritgichlarida olib boriladi. Quritish intensiv olib borilsa makaron yuzasida yoriqchalar paydo bo‘lib, rangi ham har xil bo‘lib qoladi. Bunday makaronlarning kesimi ham shishasimon emas. Keragidan ortiq muddat davomida quritilgana esa polifenoliksidaza fermentlari ta’sirida va melanoidlarning hosil bo‘lishi sababli makaron mahsulotlari qorayib qoladi. Makaron mahsulotlarini quritish, ularda 13 % namlik qolguncha davom ettiriladi. Uzoq muddat saqlashga va uzoq rayonlarga tashishga mo‘ljallangan makaron mahsulotlarini esa 11 % namlik qolguncha quritish tavsiya etiladi. Quritilgan makaron mahsulotlari so‘ngra sovutgich xonalariga sovutish uchun jo‘natiladi. Qisqa kesilgan mahsulotlar magnit jihozlaridan o‘tkaziladi. Yeng so‘ngida sovutilgan makaron mahsulotlari korobkalarga, qog‘oz, sellofan, polimer plenkalardan tayyorlangan paketlarga qadoqlanib, yashiklarga joylanadi va tamg‘alanadi. Yashik, paket, korobkalarga yopishtirilgan yoriqlarda korxonaning nomi, manzili, makaron mahsulotining to‘liq nomi, navi, ishlab chiqarilgan vaqti, massasi va qaysi me’yoriy hujjat talabiga javob berishi kerakligi ko‘rsatilishi kerak. Makaronlarni sifatli qadoqlash ularni saqlash va tashish jarayonlarida yaxshi saqlanishini ta’minlaydi. Makaron mahsulotlarini tashishning ilg‘or uslublaridan biri ularni konteynerlarda tashish hisoblanadi.

Adabiyotlar: 1. O’zlem Tokuso’g’lu. Barry G.Swanson. «Inproving Food Quality with Novel Food Processing Technogies». Edited by.Taylor end Francis Group. 2015. p. 485. 2. Food and raw materials. Kemeraovo institute of food science and texnology. 2015, p. 145. 3. Vasiyev M.G‘., Dadayev Q.O. va boshqalar. Oziq-ovqat texnologiyasi asoslari. –T.: “Voris-Nashriyot”, 2012. - 400 b. 4. 4.Yo’ldoshev N., Kadirxodjayeva N. Ishlab chiqarish tehnologiyalari. Darslik. 2014yil.- 350 bet. 5. Adizov R.T., G‘afforov A.X. Xusenov S.Y. Donni tozalash va maydalash texnologiyasi. –T.:” TURON-IQBOL” nashriyoti, 2006. -184 b. 6. Amonova Z.M. Sut va sut mahsulotlari texnologiyasi. –T.: Cho‘lpon, 2004. 132 b. 7. Boboyev S.D., Adizov R.T., Ergasheva X.B. Omixta yem ishlab chiqarish.- T.: O‘zbekiston, 2003. -280 b.

O'xshashlar

Karamel mahsulotlari texnologiyasi

Unli qandolat mahsulotlari texnologiyasi

Achitilgan sut mahsulotlari texnologiyasi

Kolbasa va kolbasa mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi

Buq’doy va javdar donlaridan un tortish jarayonlarining texnologik chizmalari. Makaron mahsulotlari uchun un tortishning o’ziga hosligi