Tishli g’ildiraklarni tayyorlash usullari rekkali ilashma tishli g’ildiraklarni korreksiyalash - Mashinasozlik - Referatlar

Tishli g’ildiraklarni tayyorlash usullari rekkali ilashma tishli g’ildiraklarni korreksiyalash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

497.5 KB

Ko'chirib olish

Tishli g’ildiraklarni tayyorlash usullari rekkali ilashma tishli g’ildiraklarni korreksiyalash Reja: 1. Tishli g’ildiraklar turlari 2. Korreksiyalash turlari

Agar yetaklovchi valning xarakati yetaklanuvchi valga ishqalanish kuchi vositasida uzatilsa, bunday uzatmalar friktsionuzatmalar deyiladi. Bu uzatmalarning eng oddiysi bir-biriga ma`lum kuch bilansiqilgan tekis sirtli ikkita gildirak- katokdan tuzilgan. 12.1-rasm. Silindrik gildirakli friktsion uzatma. Yetaklovchi val aylanganda gildiraklarning jipslashgan joyida ishqalanish kuchi xosil bo`ladi. Bu kuch yetaklanuvchi valni aylantiradi. Shaklda ko’rsatilgan friktsion uzatma g’ildirak vallari o’zaro parallel bo`lgan xolda qo`llaniladi. Agar kesishuvchi vallarning biridan ikkinchisiga xarakatni uzatish kerak bo’lsa, konussimon g’ildiraklardan foydalaniladi (12.2-rasm). Ishqalanuvchi g’ildiraklarning birini radiusi o’zgaradigan qilinsa, u xolda, uzatish soni o’zgaruvchan friktsion uzatma xosil bo`ladi. Bunday uzatmalar variatorlar deb ataladi.

12.2- rasm .Konussimon gildirakli friktsion uzatma. Friktsion uzatmalarda uzatish soni 10 gacha , uzatiladigan quvvatning qiymati esa 300 kVt gacha bo`lishi mumkin. Lekin, ko’pincha, bu uzatmalar aylanish tezligi 25 m/s, quvvati esa 25 kVt gacha bo`lgan mexanizmlarda ishlatiladi. Friktsion uzatmalarning kinematikasi va ularda xosil bo`ladigan kuchlar bilan tanishamiz. Agar D 1 - yetaklovchi g’ildirak diametri, p - yetaklovchi g’ildirak aylanishlar soni, D 2 - yetaklanuvchi g’ildirak diametri, p 2 - yetaklanuvchi g’ildirak aylanishlari soni bo’lsa, u xolda uzatmaning uzatish soni quyidagicha aniqlanadi:  1 2 1 2 2 1 1 D D D D n n U      bu erda,  =(0,01-0,03)- sirpanishni xisobga oluvchi koeffitsient. G’ildiraklarni bir-biriga si q ib turuvchi kuch quyidagicha topiladi: f F Q   bu erda, f - ish q alanish koeffitsienti F - yetaklovchi gildirakdan yetaklanuvchi g ’ ildirakka uzatilayotgan kuch . K- ilashishdagi extiyotlik koeffitsienti. Friktsion uzatmani xisoblash tartibi bilan tanishib chiqamiz. a) Tsilindrik g’ildirakli uzatmalar xisobi. Yetaklovchi g’ildirak diametri quyidagicha topiladi:   1 5 4 d D    bu erda, d 1 - yetaklovchi val diametri. U quyidagicha aniqlanadi:  3 1 1 1 150 .... 130 n N d  , mm bu erda, N 1 - yetaklovchi valdagi quvvat n 1 - aylanishlar soni Yetaklanuvchi g’ildirak diametri quyidagicha topiladi:   U D D U D      1 1 2 1 

Talab etilgan siquvchi kuch quyidagicha aniqlanadi:2 2 2 1 1 1 D f 19100 D f 19100 f 2/ 2 n N n N T Q              So`ngra esa g’ildiraklar eni quyidagicha topiladi:  p Q в bu erda,  p - gildirak materialini xisobga oluvchi koeffitsient. Lekin, 1 max D в  shart saqlanishi zarur. b) Konussimon gildirakli uzatmalarni xisoblash tartibi bilan tanishib chiqamiz. Odatda, gildiraklarning konus yasovchi burchaklari yigindisi 90 0 ni tashkil qiladi, ya`ni: 0 2 1 90      bu erda, 1 - yetaklovchi gildirak konuslik burchagi 2 - yetaklanuvchi gildirakning konuslik burchagi Uzatmaning uzatish soni quyidagicha aniqlanadi: 1 2 '1 '2 1 2 2 1   ctg tg d d D D n n U ro ro      Etaklovchi gildirakning o’rtacha diametri quyidagicha topiladi:   1 '1 6 ....2 v ro d d   bu erda, d v1 - etaklovchi valning diametri. U esa quyidagicha aniqlanadi:  3 1 1 1 150 .... 130 n N dв   Aylanishlar tezligi quyidagicha topiladi: s m d ro /. ; 1000 60 '1      Tasmali uzatmalar yetaklovchi va yetaklanuvchi shkivlardan va ularga taranglik bilan kiydirilgan tasmadan tashkil topadi. Yetaklovchi shkivdvn xarakat va energiya yetaklanuvchi shkivga tasma orqali tasma bilan shkiv orasida xosil bo`ladigan ishqalanish kuchi xisobiga uzatiladi. Tasmaning tarangligi, qamrov burchagi xamda ishqalanish koeffitsienti qancha

katta bo’lsa, tasmali uzatmaga shuncha katta nagruzka qo’ysa bo`ladi. Odatda, taranglik tasmaning elastik deformatsiyasi hisobiga hosil qilinadi. Biroq, vakt o’tishi bilan tasma cho’zilib qolganligidan uning tarangligi kamayadi. Tasmali uzatma quyidagi afzalliklarga ega: 1. Tasmali uzatma xarakatni uzoq masofaga (15 metrgacha) uzatish imkonini beradi. 2. Uzatma tekis va shovqinsiz ishlaydi. 3. Tasmali uzatma qo’llanilganda detallar o’ta nagruzkada ishlashdan saqlangan bo`ladi, chunki nagruzkaning qiymati ortib ketganda tasma shkivlar ustida sirpanib nagruzkani uzatmaydi. 4. Uzatma detallari oddiy va arzon. Tasmali uzatma quyidagi kamchiliklarga ega: Tasmaning shkivlarda sirpanishi natijasida uzatish soni doimiy bo’lmaydi, ya`ni: u const Tasmaning chidamliligi nisbatan kichik. Tasmaning tarangligidan valga tushadigan kuch katta. Tasma bilan shkivlarning tutash sirtlarini moy tushishidan saqlash kerak, chunki moy uzatmaning ishiga salbiy ta`sir ko’rsatadi. Tasmali uzatmalar bir necha belgilar bo`yicha tasniflanadi. 1. Tasmaning tarangligini xosil qilish usuliga qarab: a) oddiy b) taranglovich moslamali 2. Vallarning o’zaro joylashishiga qarab: a) ochiq uzatmalar

b) ayqash uzatmalar v) yarim ayqash uzatmalar Tasmaning turiga qarab: a) yassi tasmali b) konussimon tasmali (ponasimon) v) doiraviy tasmali uzatmalar Yassi tasmaning ko’ndalang kesim shakli to`g`ri to’rtburchakdan iborat bo’lib , uning afzalligi elastiklik xususiyati yaxshiligidadir. Ponasimon tasmaning qo’ndalang kesimi teng yonli trapetsiya shaklida bo`ladi. Ponasimon tasmalar GOST 1284-89 bo`yicha 7 ta profilda tayyorlanadi. Bu profillar O, A, Б , В , Г , D, E harflari bilan belgilanib, ko’rsatilgan tartibda ponasimon tasmalarning ko’ndalang kesim yuzalari ortib boradi. Ya`ni, A profilli tasmaning ko’ndalang kesim yuzasi D profilli tasmaning ko’ndalang kesim yuzasidan kichkina bo`ladi. Ponasimon tasma quyidagi afzalliklarga ega:

1. Nisbatan ko’proq quvvatni uzatadi, sababi tasma bilan shkiv ariqchasi tutash sirtida ishqalanish kuchi katta bo`ladi. 2. Tasmadan valga tushadigan kuch kichik bo`ladi, chunki tasma- ning tarangligini kichikroq olish mumkin. 3. O`qlar orasidagi masofa kichik bo`ladi. 4. Uzatish soni katta bo`ladi. Ponasimon tasmani kamchiligi, uning elastiklik xususiyati yassi tasmaga nisbatan yomonligidadir. Bu esa uning hizmat muddatini ki chik bo`lishiga olib keladi. Ponasimon tasmaning tuzilishini ko’rib chiqamiz. 1 - Bir necha qavat rezinalangan ip – to’qima 2 - Ip – to’qima yoki po’lat simlardan iborat kord-shnur. 3 - Siqilishga ishlaydigan rezina qism 4 - Rezinalangan qoplama Tasmali uzatma geometriyasi bilan tanishamiz: Tasmali uzatmani loyixalashda avvalo yetaklovchi va yetakla-

nuvchi shkivlarning diametrlari qabul qilinadi, so`ngra uzatmaning qolgan o’lchamlari aniqlanadi. Markazlararo masofa quyidagicha aniqlanadi: A=2 ( D1  D 2 ) Kamrov burchagi quyidagicha topiladi:    0 1 180 va a D D Sin 2 2 1 2   Burchak kichkina bo’lganligi uchun sinusning qiymatini argumentga teng deb olish mumkin: рад a D D 1 2  0 12 57  a DD  Demak: 0 1 2 0 57 180     a D D Tasmaning uzunligi quyidagicha topiladi:     a D D D D a L 4 2 2 21 2 2 1       Tasmali uzatmadagi kuchlar va kuchlanishlar bilan tanishamiz. F 0 -tasmaning dastlabki tarangligi. F 1 -tasma yetakchi tarmogining tarangligi. F 2 - yetaklanuvchi shkivdagi aylanma kuch. Bu kuch foydali xisoblanadi. Ma`lumki tasma shkivga taranglik _bilan kiydiriladi. Uzatma ishga tushirilganda tasmaning yetakchi tarmogi qo`shimcha tortiladi, yetaklanuvchi tarmoq esa bo’shashadi. Ya`ni: F 1 -F 0 =F 0 -F 2

Demak, yetakchi tarmoq ishga tushgandan keyin qancha taranglashsa, yetaklanuvchi tarmoq shunchaga bo’shashadi. Tasma tarmoqlaridagi tarangliklar ayirmasi uzatilayotgan nagruzkani beradi. Ya`ni: Ft =F 1 -F 2 (7) va (6) ni birgalikda yechsak: 2 0 1 tF F F   2 0 2 tF F F   Uzatmani loyixalashda dastlabki taranglik kuchidan xosil bo`ladigan kuch quyidagicha qabul qilinadi: 0 S Q bu erda, 0  - dastlabki kuchlanish S - tasmaning ko’ndalang kesim yuzasi 0  uchun quyidagilar tavsiya qilinadi: Yassi tasmalar uchun: 1,0...2,0 2 mm n Ponasimon tasmalar uchun: 0,12...0,15 2 mm n Tasmali uzatmalarda quyidagi kuchlanishlar xosil bo`ladi: 1.Tasmaning yetakchi tarmogi tarangligidan xosil bo`ladigan kuchlanish quyidagicha aniqlanadi: S F S F S F t 20 1 1    Tasmaning yetakchi shkiv ustida egilishidan xosil bo`ladigan kuchlanish quyidagicha aniqlanadi: 1D E     bu erda,  - tasmaning qalinligi D 1 - yetaklovchi val diametri

E - tasmaning elastiklik moduli 3. Markazdan qochma kuch ta`siridan xosil bo`ladigan kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:2 6 2 / ; 10 mm n v v      bu erda,  - tasmaning zichligi , kg / m V - tasmaning tezligi m / s Tasmadagi eng katta kuchlanish esa quyidagicha aniqlanadi: v        1 max

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Фролов К.В ва б. Механизм ва машиналар назарияси. – Т.: Укитувчи, 1990. 2. Джураев А ва б. Механизм ва машиналар назарияси. – Т.: Укитувчи, 2004. 3. Karimov R.I, Saliyev A. Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanidan o’quv qo’llanma. T .: ToshDTU , 2006. 4. Abduvaliyev U.A., Karimov R.I. “Amaliy mexanika” faninig “Mashina va mexanizmlar nazariyasi” bo’limidan kurs ishini bajarish bo’yicha o’quv qo’llanma – T,ToshDTU, 2008.

O'xshashlar

Tishli uzatmalar

Evolventali ilashma va uning xossalari

Tish kesuvchi asboblar

Bosh uzatmalar, differensiyallar va yarim o’qlar tuzilishi. Oxirgi uzatmalar va g’irdirak oldi reduktorlari konstruksiyasi

Tishli mexanizmlar ularning turlari Ilashmaning asosiy qonuni