Тасвирий фаолият машғулотларини ўтказиш технологиялари - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

Тасвирий фаолият машғулотларини ўтказиш технологиялари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77.7265625 KB

Ko'chirib olish

Тасвирий фаолият машғулотларини ўтказиш технологиялари Режа: 1. Турли ёш гуруҳларда тасвирий фаолият машғулотларини ўтказиш. 2. Тарбиячининг машғулотга тайёрлгарлиги.

Турли гуруҳларда тасвирий фаолият машғулотларини ташкил қилиш. Тасвирий фаолият машғулотлари - бу расм чизиш, лой, аппликация, қуриш-ясаш машғулотларидир. Бу машғулотлар мактабгача таълим муассасасининг барча гуруҳларида аниқ бир вақтда, кун тартиби асосида уюштирилади. Кичик гуруҳда йилнинг бошида унча катта бўлмаган гуруҳлар билан, йилнинг иккинчи ярмидан бошлаб бутун бир гуруҳ билан уюштирилади. Кичик гуруҳда машғулотлар йилнинг биринчи ярмида 5-7 минутдан аста- секин 10-15 минутгача чўзилиб борилади. Кичик гуруҳда 15-20 минутгача; Ўрта гуруҳда 20-25 минутгача; Катта гуруҳда 30-35 минут; Тайёрлов гуруҳда 30-35 ўтказилади. Тасвирий фаолият машғулотларининг муваффақиятли уюштириш, унга зарур бўлган материалларни ўз вақтида тайёрлашга ҳам боғлиқдир. Бу тайёргарлик ишлари қуйидагилардан иборатдир: 1) Тарбиячи расм ва аппликация машғулоти учун керакли катталикдаги ва рангдаги қоғоз варақларини тайёрлайди (тасвирланадиган предметнинг тузилишига кўра). Қоғоз варағига олдиндан орқа томонига болаларни исми, фамилияси, машғулот ўтказиладиган сана ёзиб қўйилади. 2) Тарбиячи олдиндан қалам учларини очиб қўяди (албатта 4-5 қалам ортиқча қилиб тайёрлаб қўйилади). 3) Катта тайёрлов гуруҳларида болалар қўпроқ акварель бўёғини ишлатадилар. Олдиндан бўёқлар ҳўлланган бўлиши лозим.

Мўйқаламлар яхшилаб ювилади. 4) Машғулот учун латталар, идишчаларни тайёрлаш зарур. Сув банкаларга машғулот бошланиш арафасида қуйилади. 5) Аппликация учун рангли қоғоз йиғмаси тайёрланади (ортиқча миқдорда). 6) Елимстер (ундан тайёрланади), ёки елим. 7) Лой иши машғулотлари ҳафтада бир маротаба тайёрланади, полиэтилен плёнкаларда сақланади. Тарбиячи ҳар бир бола учун лой парчасини қўйиш учун тахтачалар, катта тайёрлов гуруҳлари учун кўргазмалар, ҳаракатланувчи тахтачалар тайёрлайди, ҳўл ёки нам латталар берилиши керак. 8) Пластин ҳам ранги бўйича тайёрланиб, рангдор майда қисмларни ясаш жараёнида берилади. Кўпроқ катта гуруҳларда берилади, олдиндан иссиқда юмшатиб қўйилади. 9) Мактабгача таълим муассасасидаги кўргазмали материаллар бўлиши лозим. Масалан: предметлар ўйинчоқлар, иллюстрациялар, халқ амалий декоратив санъат намуналари. 10) Ҳар бир гуруҳда болалар ишининг таҳлили учун кўргазмалар бўлиши керак. Машғулот учун зарур бўлган материалларнинг ҳар бири аниқ, бир жойда, фаолият турларига қараб сақланиши керак, навбатчилар бунда уларни машғулот учун тайёрлай олишлари лозим. 11) Ўрта гуруҳдан бошлаб болалар ҳам тарбиячи билан биргаликда машғулотга тайёрланиб, навбатчиликка жалб қилинади. Ҳар бир гуруҳда, ҳар бир бола ёки навбатчилар вазифаларни тарбиячи томонидан режалаштирилади. Кичик гуруҳда. Тарбиячи гуруҳда болаларни машғулотдан кейин ўз жойини тартибга солишга, яъни қолган лойни, мўйқаламни, салфеткани, қаламни тарбиячига беришга

ўрганадилар. Йилнинг бошида тарбиячининг ўзи материалларни тайёрлайди, сўнг алоҳида болаларни материаллар тайёрлашга жалб этади. Бу навбатчилик эмас, балки баъзи болалар учун топшириқлар бериш ҳисобланади. (йил давомида тарбиячи ҳамма болаларни меҳнат топшириқларини бажаришга жалб этиши лозим). Машғулотдан сўнг болалар, ҳар бир ўз столларидаги нарсаларни олдин умумий столга олиб келишга ўрганадилар, сўнг тарбиячи ўз ёрдамчилари билан мўйқаламларини ювади, салфеткаларни йиғиб олади. Ўрта гуруҳда . Ўрта гуруҳда ҳам йилнинг бошида худди кичик гуруҳ каби топшириқлар берилади. Йилнинг иккинчи ярмида тарбиячи болаларни навбатчиликка жалб этади. Улар банкаларга сув қўядилар, бўёқларни қўйиб чиқадилар ва бошқалар. Машғулотдан сўнг бўёқларни жойига олиб бориб, сув ва мўйқаламларни ювиб, жойига қўядилар. Катта гуруҳда. Катта гуруҳдаги навбатчилар стол ва стулларнинг қай тарзда туришини назорат қилиб, машғулотдан сўнг столлар устини артиб чиқадилар, улар лой, бўёқни, мўйқаламларни стол устига қўйиб чиқадилар. Елим ҳам қўйиб чиқадилар. Тахтачаларни йиғиб, банкачаларни ювиб жойига қўядилар, қайчиларни тарқатиб, машғулотдан сўнг йиғиб чиқадилар. Тайёрлов гуруҳида. Бу гуруҳда навбатчиликка катта мустақиллик берилади. Тарбиячи болаларга, навбатчиларга машғулот учун нималар керак бўлишини айтади, навбатчилар уларни тайёрлайди. Тарбиячининг машғулотга тайёргарлиги. Машғулотни бошлашдан аввал, тарбиячи албатта ўзи танлаган натура, ўйинчоқ, иллюстрация ва ўзи болаларга нисбатан қаерда туриши

кераклигини аниқлаб олади. Машғулотдан олдин тарбиячи албатта чизишни, лойдан ясашни, қирқишни машқ қилиши лозим. Бу эса тарбиячига уни тасвир этишнинг йил ва воситаларини аниқлаб олиш ва қай бир мураккаб қисми устида кўпроқ ишлашни ва болаларнинг диққатини ҳам шу ерга кўпроқ тортиш имконини беради. Машғулотга тайёрланиш жараёнида тарбиячи методик адабиётларга мурожаат этади, қай бир метод ва усулларни қўллаш мумкинлиги устида ишлайди. Тарбиячи машғулотни ташкил этишга тайёр бўлгач, болаларни ўйин фаолиятидан аста таълимий фаолиятга кўчириб ўтади. Машғулотни ташкил этиш даври бир икки дақиқани ташкил этади. Бу қисм машғулотга қараб турлича уюштирилиши мумкин. Масалан: болаларни тасвирлашлари керак бўладиган предмет ёки иллюстрацияларни кўришни, кичкинтойларга эса, ўша нарса билан ўйнаши, қўли билан тегиши мумкин бўлади. Кичик гуруҳдан бошлаб болаларни секин аста, шовқинсиз, стол атрофига ўтиришга ўргатилади. Машғулотнинг турига ва мазмунига қараб, болалар турлича ўтқазилиши мумкин. Масалан: кичик гуруҳда ярим ойсимон шаклда ўтказиш мумкин. Бунда тарбиячи ҳар бир болани кўради ва ёрдам кўрсатиш мақсадида ҳар бирининг олдига бориши мумкин. Ҳамма машғулотлар уч қисмга бўлинади: - машғулотнинг бошланиши–топшириқни тушунтириш; - машғулотнинг бориши–топшириқни болалар томонидан бажарилиши; - машғулотнинг якуни–болалар билан бажарилган топшириқни таҳлил қилиш. I ва II қисмлар болалар ёши ва топшириққа қараб 2-5 минутгача давом этиши мумкин, 1-қисмда тарбиячи болаларга улар бажарадиган топшириқни хабар этади. Тарбиячининг тушунтириши эмоционал, ижодий кайфият туғдириши лозим. 2-қисмда тарбиячи болаларни берилган топшириқни бажаришга киришишларини текширади. Бола иши ўртасида пауза бўлмасин, бола бир топшириқни бажардими, кейингисига дарҳол ўтишлари, бажаришларини кузатиш лозим. Машғулот давомида болалар тинч ишлашга,

ўз ўринларидан сўроқсиз турмасликка ўрганадилар. Катта гуруҳдаги болалар даставвал тарбиячи рухсати билан, кейин ўзлари сувни, мўйқаламни ўз жойига қўядилар. Кичик гуруҳда болалар мустақил бўлмаганлари учун кўпроқ тарбиячининг ўзи болалар олдига келиб туради. Ўрта гуруҳдан бошлаб болалар тарбиячига қўлларини кўтариб, мурожаат этишга ўрганадилар. Болаларни аста- секин мустақил ишлашга ўргатиб борилади. Бор бўлган қийинчиликларни ўзлари ҳал этиш йўлларини ўрганиб борадилар. Машғулотни якунига 5 минут қолганда болалар огоҳлантирилади. Бу нарса кичик гуруҳ болалари учун ортиқча ҳисобланади, чунки улар ҳали бу алоқани эгалламаган бўладилар. Кичик гуруҳдан бошлаб болаларга ишини олдинроқ тугатган бўлса, ўзи яна расмни элемент билан бойитишни таклиф этилади. Машғулотнинг якуни –болалар билан бажарилган топшириқни таҳлил қилиш.Тарбиячи ишни тугатишни қатъиян таклиф этса, болалар ҳаммаси ишни тугатиши ва тарбиячи куннинг иккинчи ярмида болаларга ўз ишларини тугатиб олишга имкон яратиши лозим. Болалар ишини таҳлил қилиш муҳим методлардан бири бўлиб ҳисобланади. Болалар ишларини таҳлили таълимийтарбиявий аҳамиятга эга. Болалар ишлари деворий рўзнома қилиб осилади. Болалар деворий рўзномадаги ишларини яхшилаб кўриб чиқадилар. Тарбиячи болаларнинг фикрларини сўрайди ва болалар ишларига умумий баҳо беради. Машғулотдан сўнг болаларга ўз ишларини кўриб чиқиш учун яна бир бор имконият яратиб беради. Агар машғулот чўзилиб, вақт қолмаса, сайрдан кейин ёки куннинг иккинчи ярмида амалга ошириш мумкин. Болалар ишларида тарбиячи ота-оналар учун бурчак ташкил этади ва болалар ишларини у ерда кейинги машғулотгача қолдиради. Албатта, улар даставвал яхшилаб безатилади. Уларни турлича безатиш мумкин. Агар бурчак ташкил этишни иложи бўлмаса, болалар ишидан альбом қилинади. Биттадан варақ бир кишига ажратилади ва варақ устига конверт ёпиштирилади. Боланинг исми ёзиб қўйилиб, шу конвертга боланинг ҳар бир бажарган иши қўйилади. Аралаш ёш гуруҳларда машғулотни ташкил этиш ўзига ҳос хусусиятга

эгадир. Бу гуруҳни 2-3 юқори гуруҳга бўлиб, ҳар бири учун ўзининг дастур мазмуни аниқланади. (болаларнинг ҳаммаси, биргаликда, бир вақтда, бир фаолият билан шуғулланса ҳам). Таълим–мактабгача тарбия ёшидаги болаларни элементар билимлар тизимини билан таништиришда, мактабгача таълим муассалари учун ишлаб чиқилган дастурларда назарда тутилган кўникма ва малакаларни шакллантиришда етакчи ролни ўйнайди. Таълим жараёнида болаларга янги билимларни мунтазам бериб бориш, улар жамғарган тасаввурларни аниқлаш ва тизимлаштириш, болаларнинг билиш жараёнлари ҳамда тафаккур фаолликларини ривожлантириш амалга оширилади. Таълим – икки томонлама жараён: машғулотлар кузатилар экан, тарбиячининг таълим бериш фаолиятини, унинг болаларга таъсир этиш имкониятларини ҳамда болаларнинг жавоб бериш реакцияларини, ўқув ҳаракатлари сифатини ҳам баҳолаш муҳимдир. Таълим жараёни болаларнинг жисмоний, маънавий, меҳнат ва эстетик ривожланишларига ҳар томонлама таъсир кўрсатади. Таълим жараёнининг муҳим вазифаси унинг болаларга тарбиявий, умумтаълим таъсирини (кузатувчанлик, зеҳнлилик, ақлий, нутқий ва ҳаракат фаоллиги, мустақиллик, ижодий ташаббуснинг ривожланишини) аниқлашдир. Педагог ҳар бир машғулотда таълим ва тарбиянинг ўзаро боғланган вазифаларини амалга оширишни эсда сақлаши муҳимдир. Масалан, болаларга расм чизиш усулларини тушунтирар экан, у болаларга предметни изчил таҳлил қилишни, кўрганларини тасвирлашни, ҳаракат усуллари ҳақида гапиришни, бўёқдан тартибли фойдаланишни, ўртоғига ҳалақит бермасликни охирида ҳамма нарсани ўзи жой-жойига олиб қўйишни ўргатади. Тасвирий фаолият машғулотларида болаларнинг ташқи дунё ҳақидаги тасаввурлари қандайлигини, улар ўз фикрларини эркин баён қила олишларини, уларнинг луғат бойликлари қандайлигини аниқлаш мумкин. Болалардаги маънавий тасаввур даражасини бажарилган ишларни баҳолаши ва шу кабилардаги фикрлари ҳамда луқмаларидан билиб олиш мумкин. Демак, кўрилган ҳар бир

машғулотларда дастурнинг барча бўлимлари бўйича болалар билан олиб борилган ишнинг даражаси худди кўзгудагидек акс этади. Тарбиячи ўтказадиган машғулотларнинг муваффақияти уч шартга: дастурни яхши билишга, таълим методикасини эгаллаганликка, ўз гуруҳидаги болаларнинг ёш ва индивидуал хусусиятлари ҳамда имкониятларини билишга боғлиқ бўлади. Тарбиячини назорат қилиш ва унга ёрдам кўрсатиш учун мактабгача таълим муассасаси мудираси барча ёш гуруҳларининг дастурини ҳамда таълим методикасини билиши, мактабгача тарбия ёшидаги болаларнинг психофизиологик хусусиятларини тушуниши, янги илмий тадқиқотлар ва илғор педагогик тажрибадан хабардор бўлиши керак.

Адабиётлар рўйхати: 1. Такомиллаштирилган “Болажон” таянч дастури. Т.: 2016. 2.Мактабгача таълимга қўйиладиган давлат талаблари. Т.: 2017 “Билимдон” дастури. Т.: 2014 3.Амирова. Г.А., Сулаймонов А.П., Джураева Б .Р. Мактабгача таълим муассасаларда аппликация машғулотлари. Т., 2014. 4.Д.Т Сабирова. Мактабгача ёшдаги болаларда тасвирий саводхонлик элементларини шакллантириш. (13.00.01.-Педагогика назарияси ва тарихи ихтисослиги бўйича ёзилган диссертациянинг автореферати). Т.2007

O'xshashlar

Педагогнинг индивидуал фаолият услуби

Тасвирий фаолиятга ўргатишнинг турлари метод ва усуллари

Махсус педагогиканинг мақсад ва вазифалари методологик асослари

Ривожланишида нуқсони бўлган болаларнинг фаолият хусусиятлари

Мактабгача таълим муассасаларида машгулотларни ташкил этиш