Valyuta almashтirish kursining o’zgarishi naтijalari hisobi - Iqtisodiyot - Referatlar

Valyuta almashтirish kursining o’zgarishi naтijalari hisobi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

155.5 KB

Ko'chirib olish

Valy u тa almas h тiris h kursining o’zgaris h i naтijalari hisobi Reja: 1. Х orijiy valyutadagi xo’jalik muomalalarining mo h iyati 2. H isoblash va muvofiqlik tamoyillarini xorijiy valyuta kursidagi farqlarni h isobga olishga qo’llash 3. Х orijiy bo’linmalarning turkumlanishi 4. Х orijiy korxonalar moliyaviy hisobotlarini milliy valyutada qayta h isoblanishi 5. Х orijdagi korxonaning chiqib ketishi 6. Х orijiy valyutadagi xo’jalik muomalalariga tegishli axborotlarni yoritilishi

1. Х orijiy valyutadagi xo’jalik muomalalarining mohiyati. Chet el valyutasidagi muomalalar deb - chet el valyutasida belgilanadigan yoki bajarilishini talab qiladigan muomalaga aytiladi, buning ichiga korxona: a) narxlari xorijiy valyutada belgilangan tovar yoki xizmatlarni sotib olsa yoki sotsa; b) t o’ lanishi yoki olinishi lozim b o’ lgan summalari xorijiy valyutada belgilangan qarz- larni olganda yoki berganda; v) almashtirish bo’yicha amalga oshirilmagan bitimning ishtirokchisi bo’lib qolganda ( to’lov kelajakda amalga oshirilganda); g) boshqa yo’l bilan aktivlarni sotib olganda yoki sotganda, chet valyutasida belgilangan majburiyatlarni bo’yniga olganda yoki h isob qilganda sodir bo’lgan bitimlar h am kiradi. Х orijiy valyutada sodir bo’lgan muomala, ushbu muomala sanasidagi xorijiy valyuta sum masiga hisobot valyutasi va xorijiy valyuta o’rtasidagi almashish kursini q o’ llash or q ali hisobot valyutasida aks ettirilishi kerak. Muomala sanasidagi almashish kursi, odatda, kassa almashish kursiga teng deb h isoblanadi. Amaliy ma q sadda, ko’pincha sodir bo’lgan sanadagi h aqiqiy kursga yaqin kurs qo’llaniladi, masalan, hisobot davri ichida sodir bo’lgan xorijiy valyutada amalga oshirilgan h amma muomalalar uchun bir xafta yoki bir oyning o’ rta h isobdagi kursini ishlatsa b o’ ladi. Ammo, agarda valyuta almashish kursini sezilarli tebranib tursa, ma’lum bir hisobot davri ichidagi o’ rta h isob kursini q o’ llanilishi t o’ g’ ri kelmaydi. Balans hisoboti sanasiga valyutalar almashinuvi natijasida kursdagi far q lar q uyidagicha aks ettiriladi: xorijiy valyutadagi pul mablag’lari hisobot davrining oxiriga mavjud bo’lgan valyuta almashish kursini h isobga olgan h olda aks ettiriladi ; xorijiy valyutada tarixiy q iymatda k o’ rsatilgan pulsiz mablag’lar q iymat aniqlangan sanadagi almashish kursini h isobga olgan h olda aks ettirilishi lozim; xorijiy valyutada h a q i q iy q iymatda k o’ rsatilgan pulsiz mablag’lar h a q i q iy q iymat aniqlangan sanadagi almashish kursini h isobga olgan h olda aks ettirilishi lozim;

1. Hisoblash va muvofiqlik tamoyillarini xorijiy valyuta kursidagi farqlarni hisobga olishda q o’ llash Kursdagi farqlar, deval ь vatsiya yoki valyuta narxining o’zgarishi natijasida paydo bo’lishi mumkin. Moliyaviy hisobotlarning xalqaro stadartlari (M H Х S)ga ko’ra kurs tebranishlari sababli moliyaviy hisobotni tuzish sanasida sodir bo’lgan korxona aktivlari va majburiyatlarining balans qiymatini o’zgarishi, ular yuzaga kelgan davrning daromadlari yoki xarajatlari deb tan olinadi. Respublikamizda ushbu yo’nalish b o’ yicha belgilangan tartib xal q aro standartlar- dan farq q iladi. 2004 yilning 21 mayida O’ zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 1354 son bilan r o’ yxatdan o’ tgan «Chet el valyutasida ifodalangan aktivlar va majburiyatlarning xisobi» deb nomlangan Buxgalteriya h isobining 22 sonli milliy standarti va 2004 yilning 2 sentyabrida O’ zbekiston Respublikasi Moliya va I q tisodiyot vazirligi, Davlat soli q q o’ mitasi, Markaziy bank va Davlat statistika Boshkarmasi tomonidan tasdi q langan «Chet el valyutasidagi muomalalarni buxgalteriya hisobi, statistika va bosh q a hisobotlarda aks ettirish tartibi t o’g’ risida Nizom»ning yangi taxriri e ь lon q ilindi. Ushbu rasmiy xujjatlar talabiga k o’ ra , valyuta mablag’-larining buxgalteriya h isobi so’mga tenglashtirilgan ekvivalentda xo’jalik muomalalarini amalga oshirilishi sanasida O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining kursi bo’yicha aks ettiriladi. Ushbu kurs jumladan: - korxona kassasidagi valyuta mablag’lari, depozit, akkreditiv va valyutaga olingan ssuda h isobvaragidagi mablag’larni; - xorijiy valyutadagi debitorlik va kreditorlik qarzlarini; - import shartnomalari bo’yicha qabul qilingan tovar-moddiy zahira va boshqa aktiv- larni; - bojxona yuk deklaratsiyasi rasmiylashtirilgan sanada; - bojxona to’lovlarini amalga oshirishda; - xorijiy valyutada aks ettirilgan pul h ujjatlarini; - xorijiy valyutadagi q immatli q og’ozlarni q ayta ba h olash va h isobga olishda qo’ llaniladi.

Х o’jalik yurituvchi sub ь ektlar oyma-oy hisobot oyining oxirgi sanasiga balans- ning valyuta moddalarini qayta ba h olab boradilar. Bunda yuzaga kelgan : a) musbat kursdagi farqlar «Muddati uzaytirilgan daromadlar» ; b) manfiy kursdagi farqlar esa «Muddati uzaytirilgan xarajatlar» h isobvaraqlariga olib boriladi. Х o’jalik yurituvchi sub’ekt balansining hisobot tuzish sanasiga amaldagi me’yoriy xujjatlarga asosan qayta ba h olanishi ko’zda tutilmagan valyutada aks ettiriladigan mod- dalariga quyidagilar kiradi: - xorijiy valyuta h isobiga sotib olingan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va tovarmoddiy zahiralar; - ustav kapitali (fondi)ning miqdori, xo’jalik yurituvchi sub ь ekt (shu jumladan xorijiy sarmoya kirgan korxonalar) ta ь sischilarining ulushlari nisbati . «Muddati uzaytirilgan daromadlar» va «Muddati uzaytirilgan xarajatlar» h isobva- raqlarida jamg’arilgan summa korxona moliyaviy xo’jalik faoliyatining natijalariga: a) xorijiy valyutada yuzaga kelgan debitorlik va kreditorlik qarzlari qarzdorlikni uzilishi ( h isobdan chiqarilishi)ga mutanosib ravishda ; b) boshqa h olatlarda balansning valyuta moddalarida xo’jalik muomalalarini amalga oshirilishiga qarab h isobdan chi q ariladi: Bunda musbat kursdagi farq muddati uzaytirilgan daromad sifatida tan olinganda Dt Olinadigan h isobvaraqlar Kt Muddati uzaytirilgan daromadlar kabi buxgalteriya yozuvi rasmiylashtirilsa, Kursdagi farq muddati uzaytirilgan xarajat sifatida tan olinganda esa : Dt Muddati uzaytirilgan xarajatlar Kt Т o’lanadigan h isobvaraqlar kabi buxgalteriya yozuvi qilinadi. Kursdagi farqlar buxgalteriya h isobini yuritishni soddalashtirish maqsadida yuqorida keltirilgan h isobvaraqlarda h isobga olingan musbat va manfiy kursdagi farqlarni ushbu farqlar h isobdan chiqarilayotgan oyning oxirida xorijiy valyutaning bir birli-giga to’g’ri keluvchi o’rtacha kursdagi farq ko’rsatqichidan foydalanib h isobdan chiqarish mumkin. Kursdagi farqlarni h isobdan chiqarish usuli xo’jalik yurituvchi sub’ektning h isob siyosatida aks ettirilishi lozim.

Korxonaning moliyaviy xo’jalik faoliyatiga h isobdan chiqarilgan musbat kursdagi far q soliqqa tortiluvchi bazani ko’paytiradi va manfiy farq uni kamaytirishga olib boradi. Amaldagi me’yoriy h ujjatlar xo’jalik yurituvchi sub’ektni zararga kirib ketishini oldini olish maqsadida kreditorlik qarzini to’liq uzilish sanasiga qadar u bo’yicha yuzaga kelayotgan manfiy kursdagi farqni korxonaning moliyaviy h olati ko’tara oladigan darajada h isobdan chiqarishga ruxsat beradi. Yalpi daromaddan soliq to’lovchilar va yagona soliq to’lovchilari uchun kursdagi farqlar b o’ yicha soliqqa tortish ob ь ekti bo’lib ushbu farqlarning qoldig’i h isoblanadi. Biroq yagona soliq to’lovchilarining h isoblari bo’yicha agar hisobot tuzish sanasida valyu-ta kursidagi manfiy farq summasi musbat farq summasidan ko’p bo’lsa, ortib qolgan summa yagona soliqqa tortish bazani h isoblashda kamaytirishga olib borilmaydi. Misol. O’zbekistonda joylashgan «O’zbektekstaylz» qo’shma korxonasi A Q Hdagi xaridoriga 90 kunda to’lash majburiyati bilan 10000 A Q Sh dollariga teng miqdorda tayyor mahsulot sotdi,. Ushbu bitim amalga oshirilgan kuni valyuta kursi 1 A Q Sh dollari uchun 925 so’m edi. Demak so’mda aks ettirilishi lozim bo’lgan sotish summasi 10000 $ x 925 so’m = 9250000 so’mni tashkil qiladi Qo’shma korxona ushbu xo’jalik muomalasini quyidagi buxgalteriya yozuvi bilan rasmiy-lashtiradi: Dt Olinadigan h isobvaraqlar 9250000 Kt Т ayyor mahsulot s otishdan olingan daromad 9250000 Faraz qilaylik, qo’shma korxonada qabul qilingan moliyaviy yil olinadigan h isobvaraq to’lanishidan oldin, yuk topshirilgan kundan 60 kundan so’ng yakunlanadi va ushbu kunidagi kassa muomalalari kursi 1 A Q Sh dollari uchun 928 so’mni tashkil qildi. H isobot tuzish sanasida balansda «Olinadigan h isobvaraqlar» summasi ushbu sanada yuzaga kelgan kurs b o’ yicha ko’rsatiladi: 10000 $ x 928 so’m = 9280000 so’mni tashkil qiladi Shunga ko’ra «Olinadigan h isobvaraqlar» summasida yuzaga kelgan 30000 so’m farq (9280000 - 9250000) «Muddati uzaytirilgan daromadlar» sifatida tan olinadi.

Dt Olinadigan h isobvaraqlar 30000 Kt Muddati uzaytirilgan daromadlar 30000 Faraz qilamiz, olinadigan h isobvaraqlar to’lanishi kunida kassa muomalalari bo’yicha 1 A Q Sh dollari uchun belgingan kurs 926 so’mga teng bo’lgan . Demak debitorlik qarzini to’lanish sanasida , «Olinadigan h isobvaraqlar» summasi: 10000 $ x 926 so’m q 9260000 so’mni tashkil qiladi Ushbu h olatda «Olinadigan h isobvaraqlar»ning yopilishiga quyidagi buxgalteriya yozuvi rasmiylashtiriladi. Dt Pul mablag’lari 9260000 Kt Valyuta k ursdagi farqdan olingan zarar 20000 Kt Olinadigan h isobvaraqlar 9280000 Yuzaga kelgan kursdagi farqlarning yopilishi esa quyidagicha aks ettiriladi a) valyuta kursidagi musbat farq uchun Dt Muddati uzaytirilgan daromadlar Kt Valyuta kursidagi farqdan olingan daromadlar b) valyuta kursidagi manfiy farq uchun esa Dt Valyuta kursidagi farqdan olingan xarajatlar Kt Muddati uzaytirilgan xarajatlar Х isob-kitobning oxirida valyuta kursidagi musbat va manfiy farq summalari «Yakuniy moliyaviy natija» h isobvarag’iga yopiladi. Bunda valyuta kursidagi farqdan olingan daromad sumasini yopilishi Dt Valyuta kursidagi farqdan olingan daromadlar Kt Yakuniy moliyaviy natija yozuvi bilan rasmiylashtirilsa, valyuta kursidagi farqdan olingan xarajat summasining yopilishi Dt Yakuniy moliyaviy natija Kt Valyuta kursidagi farqdan olingan xarajatlar yozuvi bilan rasmiylashtiriladi M H Х S valyuta kursidagi farqlarni aktivlarni yaqinda sotib olishdan kelib chiqqan va qayta h isob-kitob qilinishi mumkin bo’lmaydigan xorijiy valyutada yozilgan

majburiyatlarga ta’sir etishini ta ь kidlaydi. M H Х S ga ko’ra bunday kursdagi farq- larning tuzatilgan balans qiymati ikki narx (qoplash narxi yoki aktivni sotish yoki undan foydalanish orqali olish mumkin bo’lgan summasi)dan baland bo’lmagan h olda mos keladigan aktivlarning balans qiymatiga kiritiladi. Agar korxonada aktiv sotib olish natijasida xorijiy valyutada ifodalangan majburiyat paydo bo’lsa, va deval ь vatsiya yoki valyutaning qadrsizlanishi paytida kursning o’zgarishi natijasida zararlar yuzaga kelsa h amda bu zararlarni sug’urta qili shning amaliy imkoniyati bo’lma-sa, zararlar xarajatlarga emas, balkim ushbu aktivning balans qiymatining oshishiga olib boriladi. 2. Х orijiy bo’linmalarning turkumlanishi Х orijiy bo’linmalarning moliyaviy hisobotlarini bosh kompaniya hisobotlarini tuzishda ishlatilgan valyutaga o’tkazish uchun qo’llaniladigan usul, ushbu bo’linma qay yo’l bilan moliyalashtirilayotganligi va bosh ( h isob beradigan) korxonaga nisbatan kun tar- tibda faoliyat ko’rsatishiga bog’liq. Ushbu maqsadda, xorijiy faoliyat quyidagicha turkum- lanadi: • bosh korxona faoliyatining ajralmas qismi bo’lgan xorijiy bo’linmalar; • xorijiy korxonalar. H isobot beruvchi kompaniyaning ajralmas q ismini tashkil qiluvchi tashkilot xorijda o’z ishini bosh kompaniya faoliyatini davomchisi sifatida olib boradi. Masalan, bunday tashkilot hisobot beruvchi kompaniya tomonidan import qilingan tovarlarni sotish va yig’ilgan tushumni unga qaytarish bilan shug’ullanadi. Bunday h olatda hisobot valyutasi bi-lan tashkilot doimiy joylashgan mamalakatning milliy valyutasi o’rtasida yuzaga kelgan almashuv kursining o’zgarishi hisobot beruvchi kompaniyaning pul oqimlariga bevosita ta ь sir ko’rsatadi. Shunday qilib,valyuta kursining o’zgarishi xorijiy tashkilotning ayrim pul moddalarining o’zgarishiga olib keladi va u hisobot beruvchi kompaniyaning ushbu tashkilotga yo’naltirgan sof sarmoyalari miqdoriga ta ь sir ko’rsatmaydi. Buning aksi sifatida «xorijiy kompaniya» pul mablag’lari va boshqa pulli moddalarni yig’adi, daromadlar ko’radi va xarajatlarni amalga oshiradi, h amda tashkilot doimiy joy- lashgan mamlakatning milliy valyutasida qarzlar berishi mumkin. Bu h olatda hisobot

valyutasi bilan maxalliy valyuta almashinuv kursida farq yuzaga kelsa, bu o’zgarish xorijiy va hisobot beruvchi kompaniyaning joriy va kelgusida tushadigan pul oqimlariga yoki juda oz miqdorda ta ь sir ko’rsatadi,yoki umuman ta ь sir ko’rsatmaydi. Valyuta kursining o’zgarishi xorijiy kompaniyaning pulli yoki pulsiz moddalariga emas, balki, hisobot beruvchi kompaniyaning xorijiy kompaniyaga qo’ygan sof sarmoyalariga ta ь sir ko’rsatadi. 4. Х orijiy korxonalar moliyaviy hisobotlarini milliy valyutada qayta H isoblanishi Bosh korxonaning ajralmas qismi bo’lmish xorijdagi bo’linmaning moliyaviy hisobotlarini yuqorida keltirilgan standartlar asosida xorijdagi bo’linmaning muoma-lalari bosh korxonaning xuddi o’zining muomalalari bo’lgani kabi maxalliy valyutaga o’tkazish lozim. Bunda xorijdagi bo’linmaning moliyaviy hisobotlaridagi ayrim moddalar, xuddi shu xo’jalik muomalalarini bosh kompaniya olib borgani kabi ma h alliy valyutaga o’tkaziladi. Er, binolar va asbob-uskunalarning dastlabki qiymati ularning eskirish sum-masi, aktivni sotib olish kunidagi almashish kursini qo’llash yo’li orqali qayta h isob-lanadi, yoki agarda aktiv h aqqoniy narxi bo’yicha h isobga olingan bo’lsa, ba h olash kunida bo’lgan kurs bo’yicha qayta h isoblanadi. Т ovar-moddiy zahiralarning narxi ularni sotib olish kunidagi almashtirish kursi bo’yicha ma h alliy valyutaga o’tkaziladi. Aktivning qoplash summasi va sotish qiymati, shu narxlar amalda bo’lgan paytda yuzaga kelgan almashtirish kursi bo’yicha ma h alliy valyutaga qayta h isoblanadi. Masalan, agar tovar-moddiy zahiralar birligining sof sotish qiymati xorijiy valyutada aniqlangan bo’lsa,bu summa sof sotish qiymati aniqlangan sanada mavjud bo’lgan almashtirish kursini qo’llab maxalliy valyutaga o’tkazilishi lozim. Bosh korxona xorij faoliyat ko’rsatayotgan korxonasining moliyaviy hisobot- larini milliy valyutaga o’tkazayotganida ularni o’z moliyaviy hisobotlariga kiritish uchun, quyidagi tamoyillarga rioya qilishi lozim: a) xorijiy korxonaning pulli va pulsiz aktivlari va majburiyatlari, hisobot davrining yakunidagi kurs bo’yicha o’tkazilishi lozim;

b) xorijdagi korxonaning daromad va xarajat moddalarini xo’jalik muomalasi sodir bo’lgan sanasidagi kurs bo’yicha qayta h isoblashi lozim. Agar xorijdagi korxona o’z moliyaviy hisobot larini giperin q iroz iqtisodi mavjud davlatning valyutasida tayyorlagan bo’lsa bu tartibni qo’llab bo’lmaydi. B unday h ollarda daromad va xarajat moddalari hisobot davrining oxirgi kunidagi kurs o’tkaziladi; v) sof sarmoyalar sotilgunga qadar kursdagi farqlar xususiy kapital sifatida tasniflanishi lozim. Misol: O’zbek kompaniyasining, A Q Sh da joylashgan, sh o’ ’ba korxonasi xorijiy korxona sifatida tasniflanadi. Quyida turli sanalar uchun almashish kurslari berilgan: 31 dekabr 2004 y. 1 A Q Sh dol.. = 960 so’m 2004y. uchun o’rtacha kurs 940 so’m Oddiy aktsiyalar chiqarilgan sanada 200 so’m Т aqsimlanmagan foyda uchun Yil boshidagi o’rtacha kurs 880 so’m O’zbek kompaniyasining xorijda faoliyat ko’rsatayotgan sh o’’ ba korxonasining 2004 yil uchun A Q Sh dollarida h isoblangan moliyaviy hisoboti quyidagi yo’l bilan ma h alliy valyutaga o’tkaziladi: O’zbek kompaniyasining xorijda faoliyat ko’rsatayotgan sh o’’ ba korxonasining MOLIYaVIY Х O’JALIK FAOLIYa Т I NA Т IJALARI ТO’o’RISIDAGI HISOBOТ I Ko’rsatkichlar A Q Sh dollari Almashtirish kursi Ma h alliy valyuta, so’m Sotishdan olingan Daromad 100000 940 94.000.000 Хarajatlar (40000) 940 (37.000.000) Sof foyda 60000 x 56.400.000 Хuddi shunday qayta h isoblashlarni o’zbek kompaniyasining xorijda faoliyat ko’rsatayotgan sh o’’ ba korxonasi tomonidan tayyorlangan taqsimlanmagan foyda to’g’risidagi hisobot balansiga nisbatan h am qo’llash mumkin.

O’zbek kompaniyasining xorijda faoliyat ko’rsatayotgan sh o’’ ba korxonasining ТAQSIMLANMAGAN FOYDA ТUo’RISIDAGI H ISOBOТI Ko’rsatkichlar AQSh dollari Almashtirish kursi Mahalliy valyuta, so’m Yil boshiga bo’lgan taqsimlanmagan foyda 200000 880 176.000.000 Milliy valyutaga o’tkazilgan sof foyda 60000 940 56.400.000 Yil oxirida bo’lgan taqsimlanmagan foyda 260 000 x 232.400.000 O’zbek kompaniyasining xorijda faoliyat ko’rsataetgan sh o’’ ba korxonasining BU Х GAL Т ERIYa BALANSI AK Т IVLAR AQSh Almashtirish so’m dollari kursi Pul mablag’lari 20000 960 19.200.000 Olinadigan h isobvaraqlar 100000 960 96.000.000 Asosiy vositalar va NMA 300000 960 288.000.000 Jami 420000 x 403.200.000 MAJBURIYa Т LAR VA KAPI Т AL Т o’lanadigan h isobvaraqlar 150000 960 144.000.000 Oddiy aktsiyalar 100000 200 20.000.000 Т aqsimlanmagan foyda 260000 f № 2 232.000.000 Qo’shilgan kapital (kursdagi farqqa tuzatish) 7.200.000 Jami 403.200.000 5. Х orijdagi korxonaning chiqib ketishi M H Х S talablariga ko’ra xorijdagi korxona bosh kompaniya tarkibidan sotilishi natijasida chiqib ketgandan keyin, ushbu korxona bilan bo g’ liq bo’lgan va muddati uzayti- rilgan kursdagi farqlarning umumiy sum masini, chikib ketish natijasida yuzaga kelgan

foyda va zararlar tan olingan hisobot davri ichida, daromad va xarajatlar sifatida tan olish lozim. Dividendni to’lash investitsiyalarning qaytishi sifatida h isoblan-gandagina, chiqib ketayotgan korxonaga tegishli sotish h ajmining bir q ismi sifatida tan olinishi mumkin . Qisman chiqib ketish h ollarida, mavjud bo’lgan umumiy kursdagi farqning faqat chiqib ketgan qismiga tegishli ulushigina foyda yoki zararga qo’shiladi. Х orijdagi korxonaning balans qiymatining qisman h isobdan chiqa-rilishi uning qisman chiqib ketishini ifodalamaydi. Bu h olatda kursdagi farqdan paydo bo’lgan muddati uzay-tirilgan foyda yoki zararning h ech qaysi qismi h isobdan chi q ish paytida tan olinmaydi. 6. Х orijiy valyutadagi xo’jalik muomalalariga tegishli axborotlarni yoritilishi M H Х S talablariga ko’ra moliyaviy hisobotlarda xorijiy faoliyat va valyuta kursidagi farq- lar bilan bog’liq quyidagi axborotlar yoritilishi lozim : a)hisobot davrining sof foyda yoki zarari h isobiga kiritilgan kursdagi farqlarning summasini; b) xususiy kapitalning alo h ida qismi bo’lib turkumlangan sof kursdagi farqlar, va shuningdek bunday kurs far q larining summasi hisobot davrining boshi va yakunida o’zaro bog’lanishini. v) ruxsat berilgan mu q obil yondoshishga mos h olda aktivning balans qiymatiga qo’shiladigan, hisobot davri mobaynida pydo bo’ladigan kursdagi farqlarning summasini. Х orijdagi korxonaning turkumlanishida o’zgarish ro’y bergan h ollarda, quyidagilarni yoritib berish lozim: a) tasniflanish o’zgarishining mazmuni; b) o’zgarish sababi; v) tasniflashning aktsionerlik kapitalining o’zgarishiga ta’siri;

FOYDALANILGAN ADABIYOТLAR 1. O’zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to’g’risida»gi Qonuni Тoshkent, 1996 yil 30 avgust. 2. O’zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi. Тoshkent, 2002 yil 8 fevral 3 «Statistika va moliyaviy hisobotlarni yanada takomillashtirish chora- tadbirlari to’g’risida» gi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 25 iyundagi qarori. Soliq to’lovchining jurnali. 2002 yil, 8-son, 19-bet. 1. O’zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobining milliy standartlari Т oshkent, O’zbekiston Buxgalterlar va Auditorlar Milliy Assotsia-tsiasi, 2003 yil. 2. 21-sonli Buxgalteriya hisobining milliy standarti. Т oshkent, O’zbekiston Buxgalterlar va Auditorlar Milliy Assotsiyatsiyasi, 2004 yil. 3. Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to’g’risida Nizom, Т oshkent, O’zbekiston Buxgalterlar va Auditorlar Milliy Asso-tsiatsiyasi 2002 yil. 4. Bakaev A.S. Uchetnaya politika predpriyatiya, Moskva, Izdatel ь stvo Bux.uchet, 1994 g. 5. Beloborodova V.A i dr. Kal ь kulyatsiya sebestoimosti produktsii v promo’sh-lennosti, Moskva, FiS,1989 g. 6. Blank I.A. Osnova finansovogo menedjmenta, v 2 tomax, Kiev, «Nika- TSentr» «El ь ga», 2002 g. 7. Druri K. «Vvedenie v upravlencheskiy i proizvodstvenno’y uchet», Moskva, Audit, 1998 g. 8. Medvedov A.N. «Kak izbejat ь buxgalterskix oshibok» Moskva, Infra-M 1997 g. 9. Mejdunarodno’e standarto’ finansovoy otchetnosti, Moskva, Askeri,1999 g

10. Myuller G. i drugie «Uchet: mejdunarodnaya perspektiva» Moskva, Finanso’ i statistika, 1993. 11. Nayt K, Prakticheskie problemo’ v oblasti finansovogo menejmenta i upravlencheskogo ucheta v Uzbekistane, Т ashkent,1999 g. 12. Nidlz B, Anderson Х , Kolduell D «Printsipo’ buxgalterskogo ucheta», Moskva Finanso’ i statistika, 2000 g. 13. Primenenie Mejdunarodno’x standartov finansovoy otchetnosti. Uchebnoe posobie pod redaktsiey Gershuna A.M.Moskva, 2002 god, tom 2.str.24-5 g. 14. Popkov D.A.Buxgalterskiy uchet i analiz v zarubejno’x stranax, Minsk,IP “Ekoperspektiva” 1998 g. 15. Raz ь yasneniya MSFO, YuSAID, 2002 g. Komitet po Mejdunarodno’m Standartam Finansovoy Otchyotnosti. 16. Moliyaviy hisob Sultonova D.A. Muminova S. Х . va boshqalar, O’quv qo’l- lanma, O’zbekiston Biznes fanlar O’qituvchilari Assotsiatsiyasi. Тoshkent, 2001 yil. 17. Т kach V.I., Т kach M.V.Mejdunarodnaya sistema ucheta i otchetnosti, Moskva, Finanso’ i statistika, 1992. 18. Т o’laxodjaeva M.M. O’zbekiston Respublikasida moliyaviy nazorat tizimi, «Iqtisodiyot va xuquq dunyosi» nashriyot uyi,1998. 19. TSenno’e bumagi, Spravochnik aktsionera i predprinematelya, Т oshkent, Izdatel ь skiy dom «Mir ekonomiki i prava» , 2000 g. Vo’pusk 3. 20. Entoni R,Dj Ris «Uchet : situatsii i primero’», Moskva, F iS,1993 g. 21. Fond «Nou- Х au», Upravlencheskiy uchet, Uchebnoe posobie, Т ashkent,1 999 g. 22. Fond «Nou- Х au», Uchet izderjek, Uchebnoe posobie, Т ashkent,1999 g. 23. Х ongren Ch. Т . Buxgalterskiy uchet: upravlencheskiy aspekt, Moskva, Finanso’ i statistika, 2000 . Х endriksen E.S., Van Breda N.F. Т eoriya buxgalterskogo uchyota Moskva , Finanso’ i statistika, 2000 g.

O'xshashlar

Valyuta munosabatlari va valyuta tizimi

Valyuta kursi

Valyuta birjalari

Valyuta bozori

Valyuta kursi