Turizm xizmatlarini litsenziyalashtirish, sertifikatlashtirish va standartlashtirish - Iqtisodiyot - Referatlar

Turizm xizmatlarini litsenziyalashtirish, sertifikatlashtirish va standartlashtirish

Yuklangan vaqt:

31.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

27.955078125 KB

Ko'chirib olish

Turizm xizmatlarini litsenziyalashtirish, sertifikatlashtirish va standartlashtirish Reja: 1. Turistik korxonalarga litsenziya olish uchun davlat tomonidan o’rnatilgan talablar. 2. Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi litsenziya talablari va shartlariga rioya etilishini nazorat qilish huquqlari. 3. Turizmda sertifikatlashtirishning turlari. 4. Turizmda standartlashtirish jarayonining mohiyati.

1. Turistik korxonalarga litsenziya olish uchun davlat tomonidan o’rnatilgan talablar O’zbekistonda turizm faoliyati litsenziyalanadi hamda bu jarayonni o’tkazish mexanizmi tegishli me’yoriy hujjatlar va qonun bilan belgilangan. Turizm biznesini tashkil etish uchun rasmiyatchilikni o’ziga xos xususiyatlarini bilish zarur, jumladan, litsenziyalash sohasini va boshqa ruxsatnoma xilidagi hujjatlarni mukammal bilish talab etiladi. Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasining turizm faoliyatini litsenziyalash tartibi quyidagi me’yoriy hujjatlar: «Turizm to’g’risida«gi Qonun, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida» 2016-yil 2-dekabrdagi PF– 4861son Farmoni va Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-apreldagi 189son Qaroriga asosan ishlab chiqilgan “Turizm faoliyatini litsenziyalash tartibi to’g’risida”gi Nizomga muvofiq amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta’minlash choratadbirlari to’g’risida»gi Farmonda turizm sohasida litsenziya berish, sertifikatlashtirish hamda boshqa ruxsatnomalar berish tartibtaomillarini takomillashtirishga qaratilgan davlat tomonidan boshqariladigan bir qator prinsipial yangi mexanizmlar belgilab qo’yildi. Jumladan, 2017-yilning 1-yanvaridan boshlab turizm faoliyatiga litsenziya berish vazifasi Vazirlar Mahkamasidan yangi tashkil qilingan davlat qo’mitasiga o’tkazildi, bunda mehmonxonalar va odamlar yashaydigan boshqa joylarning litsenziya olishlari to’g’risidagi talab bekor qilindi. 2017-yil 1-yanvardan boshlab: faqat turizm faoliyatini tashkillashtirishni ta’minlaydigan turizm korxonalari – turizm operatorlari, turizm agentliklari, ekskursiya tashkilotlari, turizm firmalari turizm faoliyatini amalga oshirish huquqi yuzasidan litsenziyalanadilar.

O’zbekistonda turizm faoliyatini litsenziyalash yuqoridagi hujjatlar asosida O’zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi tomonidan amalga oshiriladi. Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi litsenziyalovchi organ sifatida litsenziyani quyidagi uch yo’nalish bo’yicha shug’ullangan soha egalariga beradi: ichki turizm – O’zbekiston Respublikasida doimiy yashovchi jismoniy shaxslarga O’zbekiston Respublikasi hududida turizm faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun; chiqish turizmi – O’zbekiston Respublikasida doimiy yashovchi jismoniy shaxslarga O’zbekiston Respublikasidan tashqarida turizm faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun; kirish turizmi – O’zbekiston Respublikasidan tashqarida doimiy yashovchi jismoniy shaxslarga O’zbekiston Respublikasi hududida turizm faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun. Turizm faoliyatini amalga oshirishda quyidagilar litsenziya olish talablari va shartlari hisoblanadi: a) turizm to’g’risidagi qonun hujjatlariga, turizm sohasidagi xalqaro standartlarga va O’zbekiston Respublikasi standartlariga majburiy rioya qilish; b) yuridik shaxs shtatida «turizm» yo’nalishidagi oliy ta’lim yoxud o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi diplomiga yoki Qo’mita tomonidan belgilangan tartibda 3 yil muddatga beriladigan amaldagi malaka sertifikatiga ega bo’lgan kamida bir nafar mutaxassis bo’lishi; d) yuridik shaxs xodimlari (gidlar – ekskursiya yetakchilari) va yo’riqchi – yo’l boshlovchilar) 3 yilda kamida bir marta Qo’mita belgilagan tartibda malaka sertifikati olishi; e) qonun hujjatlarida belgilangan talablarga muvofiq turizm faoliyatini amalga oshirish uchun o’z mulki bo’lgan yoki ijaraga olingan binolar mavjud bo’lishi; f) turizm faoliyatini amalga oshirish uchun yo’nalishiga ko’ra: «ichki turizm» – yuridik shaxsning tegishli tashkiliy-huquqiy shakli uchun qonunchilikda belgilangan miqdorga teng;

«chiqish va kirish turizmi» – eng kam oylik ish haqining kamida 400 baravari miqdorida shakllantirilgan ustav jamg’armasiga ega bo’lishi; g) turizm xizmatlarining muvofiqlik sertifikati bilan tasdiqlangan turistlar va ekskursiyachilarning hayoti, sog’lig’i va molmulki uchun xavfsizlikni ta’minlash bo’yicha tizimning mavjudligi; h) mijoz bilan faqat O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari talablariga muvofiq shartnoma, shu jumladan, elektron tarzda (onlayn) tuzilgandan keyin turizm xizmatlari ko’rsatish; i) chet davlatga chiqish, kelish va u yerda bo’lishning o’ziga xos xususiyatlari, turistik sayohat vaqtida o’zini tutish xususiyatlari hamda har bir muayyan mamlakatda bo’lishning boshqa qoidalari to’g’risidagi to’liq ma’lumotlarni har bir turistga belgilangan tartibda yetkazish; j) mijozga litsenziatning (litsenziya talabgori) ish rejimi, uning joylashgan joyi (pochta manzili), tegishli litsenziya, turizm xizmatlari sertifikatining mavjudligi, turizm faoliyatining aniq yo’nalishlari uchun mas’ul bo’lgan litsenziatning mutaxassislari familiyasi, ismi, otasining ismi to’g’risida to’liq va batafsil ma’lumot berish, jumladan, ushbu ko’rsatilgan ma’lumotlarni o’zining xalqaro internet tarmog’idagi rasmiy veb-saytiga joylashtirish. Litsenziya olish uchun litsenziya talabgori Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: a) litsenziya talabgorining nomi va tashkiliy-huquqiy shakli, tadbirkorlik subyekti sifatida davlat ro’yxatidan o’tkazilganligi to’g’risidagi guvohnomadagi turizm xizmatlarini ko’rsatish uchun amaldagi muvofiqlik sertifikati va turizm faoliyatini amalga oshirish uchun binoga huquqni beruvchi hujjatlardagi ma’lumotlarning mavjudligi, litsenziya talabgorining joylashgan joyi (pochta manzili), aloqa telefonlari, faks raqamlari, elektron manzili va bank rekvizitlari, shuningdek, ushbu Nizomning litsenziya olish talablari va shartlarida nazarda tutilgan, talab etilayotgan turizm faoliyatining yo’nalishi ko’rsatilgan litsenziya berish to’g’risidagi ariza; b) ushbu Nizomning 8-bandi «b», «g-e» kichik bandlariga

muvofiq hujjatlar nusxalari; d) litsenziya talabgori arizasining litsenziyalovchi organ tomonidan ko’rib chiqilishi uchun Litsenziya talabgori tomonidan yig’im to’langanligini tasdiqlovchi to’lov hujjatining nusxasi; e) familiyasi, ismi va otasining ismi, tug’ilgan yili, pasportiga oid ma’lumotlar, uy manzili, ma’lumoti, aloqa telefonlari raqamlari ko’rsatilgan rahbar to’g’risidagi ma’lumotlar. 2. Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi litsenziya talablari va shartlariga rioya etilishini nazorat qilish huquqlari Litsenziya talablari va shartlariga rioya yetilishi yuzasidan nazorat qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi tomonidan amalga oshiriladi. Litsenziya talablari va shartlariga rioya yetilishi yuzasidan nazoratni amalga oshirishda Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi o’z vakolatlari doirasida quyidagi huquqlarga ega: - turizm faoliyati subyektlaridan turizm to’g’risidagi qonunchilikka rioya etilishini talab qilish; - litsenziat tomonidan litsenziya talablari va shartlariga rioya yetilishini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda rejali tekshirish; - litsenziya talablari va shartlariga litsenziat tomonidan rioya etilishi yuzasidan qisqa muddatli tekshirishlarni jismoniy va yuridik shaxslarning qonun hujjatlari buzilganligi faktlari to’g’risidagi murojaatlari asosida maxsus vakolatli organning – O’zbekiston Respublikasi nazorat organlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi respublika kengashining qaroriga ko’ra, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda o’tkazish;

- litsenziya talablari va shartlariga rioya etilishini tekshirish vaqtida paydo bo’ladigan masalalar yuzasidan litsenziatdan zarur axborotni so’rash va olish; - tekshirishlar natijalari asosida, litsenziya talablari va shartlarining aniq buzilishlarini ko’rsatgan holda dalolatnomalar (ma’lumotnomalar) tuzish; - litsenziatga aniqlangan qoidabuzarliklarni bartaraf etish majburiyatini yuklovchi qarorlar chiqarish, bunday qoidabuzarliklarni bartaraf yetish muddatlarini belgilash; - qonunchilikda belgilangan tartibda litsenziyalarning amal qilishini to’xtatib turish, to’xtatish yoki ularni bekor qilish bo’yicha qaror qabul qilish yoki sudga murojaat etish; - litsenziyasiz turizm faoliyati amalga oshirilayotganligi to’g’risida aniqlangan faktlar haqidagi ma’lumotlarni qonunchilikda belgilangan tartibda tegishli organlarga yuborish. litsenziya talablari va shartlariga rioya etilishini tekshirishda Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi xodimlari tomonidan ikki nusxada dalolatnoma tuziladi, ularning bittasi litsenziatga beriladi, ikkinchi nusxasi Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasida qoladi. “Turizm faoliyatini litsenziyalash tartibi to’g’risida”gi Nizomga muvofiq turizm faoliyatini litsenziyalash SXEMASI Subyektlar Tadbirlar Bajarish muddati

Litsenziya talabgori Nizomning 9-bandida nazarda tutilgan ro’yxatga muvofiq litsenziya olish uchun zarur bo’lgan hujjatlarni tayyorlaydi. Hujjatlarni litsenziyalovchi organga bevosita, olinganligi to’g’risidagi bildirishnoma bi- lan pochta yoki elektron shaklda taqdim yetadi. Elektron shaklda taqdim etilgan hujjatlar litsenziya talabgorining elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlanadi. Litsenziya talabgorining xohishiga ko’ra Ariza ko’rib chiqilishi uchun qonun hujjatlarida belgilangan eng kam oylik ish haqining 2,5 barobari miqdorida yig’im to’laydi, yig’im litsenziyalovchi organning hisob raqamiga o’tkaziladi. Litsenziyalovchi organ Litsenziya talabgori tomonidan ariza va barcha zarur hujjatlar topshirilgandan keyin litsenziya talabgoriga litsenziya berish yoki litsenziya berishni rad yetish to’g’risida qaror qabul qiladi. 15 ish kuni mobaynida

Litsenziyalovchi organ Litsenziya berishni rad etish to’g’risida qaror qabul qilingan taqdirda, bu haqdagi bildirishnomada rad etishning aniq sabablari va ularni bartaraf etishga yetarli bo’lgan muddat ko’rsatilgan ma’lumotlar elektron shaklda axborot tizimi orqali, shuningdek, yozma shaklda litsenziya talabgoriga yuboriladi (topshiriladi). Bir kun muddatda Litsenziya talabgori Litsenziya berish rad yetilgan taqdirda aniqlangan sabablarni bartaraf etadi hamda ariza va hujjatlarni litsenziyalovchi organga qayta topshiradi. Litsenziyalovchi organ belgilagan muddatga muvofiq Litsenziyalovchi organ Litsenziya talabgoriga litsenziya berish yoki litsenziya berishni rad yetish to’g’risida takroran qaror qabul qiladi. 5 ish kuni mobaynida Litsenziyalovchi organ Litsenziya berishga qaror qilinganligi to’g’risidagi bildirishnoma litsenziya talabgoriga Bir kun muddatda bank hisob raqami rekvizitlari, davlat boji to’lash muddati ko’rsatilgan holda, shu jumladan, axborot tizimi orqali elektron shaklda litsenziya talabgorini xabardor qiladi va ayni vaqtda imzolash uchun litsenziya bitimi yuboradi. Litsenziat Litsenziya berilganligi uchun davlat boji to’langanligini tasdiqlovchi hujjatni litsenziyalovchi organga 3 oy mobaynida

taqdim etadi va litsenziya bitimini imzolaydi. Litsenziyalovchi organ Yuqorida qayd etilgan shartlar bajarilmagan taqdirda litsenziyalovchi organ litsenziyani bekor qilish to’g’risida qaror qabul qilishga haqlidir. 3 oydan so’ng Litsenziyalovchi organ Litsenziya talabgori tomonidan Nizomning 33-bandiga muvo- fiq, davlat boji to’langanligini tasdiqlovchi hujjat taqdim etilganda va litsenziya bitimi imzolanganda tegishli blankada litsenziyani rasmiylashtiradi va uni litsenziatga beradi. 2 ish kuni mobaynida 3. Turizmda sertifikatlashtirishning turlari Sertifikatlash – bu aholi salomatligini va xavfsizligini ta‟minlash maqsadida tayyorlangan korxona mahsulotlari yoki xizmatlari sifatini tartibga solish jarayonidir. Shuni qayd qilish kerakki, sertifikatlash nafaqatgina chetdan kelayotgan import tovar va xizmatlarga, balki mahalliy ishlab chiqariladigan tovar va xizmatlarga ham tegishlidir. Ekspert ma’lumotlari bo’yicha O’zbekistonda 2.5 mingdan ortiq tovar va xizmatlar sertifikatlanadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoniga asosan 2018-yildan boshlab xorijiy turistlarga xizmat ko’rsatishga ixtisoslashgan umumiy ovqatlanish korxonalari va avtotransport korxonalarini xorijiy turistlarning hayoti va sog’lig’i xavfsizligini ta’minlash maqsadida majburiy sertifikatlash joriy etiladi. O’zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi zimmasiga quyidagi funksiyalar: O’zbekiston Respublikasi sertifikatlashtirish bo’yicha milliy organi – ―O’zstandart‖ agentligi bilan mustahkam o’zaro

hamkorlikda turizm faoliyati subyektlari tomonidan ko’rsatiladigan turoperatorlik (turizm mahsulotlari) xizmatlari va mehmonxona xizmatlarini majburiy sertifikatlash, shu jumladan, turli tashkiliy-huquqiy shakllardagi mehmonxonalarning (motellarning) tasnifini belgilash; sertifikatlanadigan turizm xizmatlarining normativ hujjatlarda belgilangan majburiy talablar va standartlarga muvofiqligi bo’yicha inspeksiya nazoratini amalga oshirish yuklatildi. Bunda O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatlash tizimida akkreditatsiya qilingan turizm xizmatlarini sertifikatlash bo’yicha organlar ham turizm xizmatlarining ayrim turlarini sertifikatlash subyektlari hisoblanadi. Turizm va mehmonxona xizmatlarini sertifikatlash majburiy hisoblanadi. Turizm sohasida tovar va xizmatlarni sertifikatlash quyidagi maqsadlar uchun amalga oshiriladi: - inson hayoti, atrof-muhit uchun xavfli bo’lgan mahsulotlarni, huquqiy va jismoniy shaxslar mulkini sotishni nazorat qilish; - jahon bozorini raqobatbardosh mahsulotlar bilan ta’min- lash; - iste’molchini insofsiz xizmat ko’rsatuvchidan va ishlab chiqaruvchidan himoya qilish; - mahsulotni yaratilgan (kelib chiqqan, ishlab chiqarilgan) manzilini tasdiqlash; - ishlab chiqaruvchi taqdim etadigan mahsulotlar va xizmatlarning sifat ko’rsatkichlarini tasdiqlash. Turizmda sertifikatlash «mahsulot va xizmatlarni sertifikatlash to’g’risida»gi qonuni hamda boshqa me’yoriy hujjatlar bilan tartibga solinadi. Uning obyektlari bo’lib, mahsulotlar, xizmatlar hamda sifat tizimlari hisoblanadi. Shuni qayd qilish kerakki, sertifikatlashni ikki turi qo’llaniladi – majburiy va ixtiyoriy sertifikatlash. Ixtiyoriy sertifikatlash qo’yidagi holatlarda qo’llaniladi, uchinchi shaxslar yoki qo’shma korxonadagi chet el sheriklari ishlab chiqariladigan tovarlar va taqdim etiladigan xizmatlar uchun qo’shimcha sertifikatni talab etgan vaziyatlarda foydalaniladi.

Majburiy sertifikatlashga turizm xizmatlarini taqdim etish bilan bog’liq bo’lgan faoliyatni amalga oshirishga litsenziyasi mavjud bo’lgan turizm faoliyati subyektlari tomonidan ko’rsatiladigan turizm xizmatlari tortiladi. Sertifikatlashni amalga oshirishda ko’rsatiladigan xizmatlar tavsifi tekshirib ko’riladi hamda quyidagilarga imkon beruvchi tekshirish usullaridan foydalaniladi: • xizmatlarni identifikatsiyalash (tenglashtirish, aynan o’xshatish) ni o’tkazish, jumladan, klassifikatsiya guruhlanishiga (OKUN) tegishli ekanini tekshirish; • sertifikatlanadigan turizm xizmatlarini me’yoriy hujjatlarda belgilangan majburiy talablarga mosligini tasdiqlash. Shuni qayd qilish kerakki, yuqorida ko’rsatilgan «tartib» ko’rsatilgan xizmatlarni sertifikatlash bo’yicha ular tomonidan akkreditlangan organlarga hamda turizm faoliyati subyektlariga, O’zdavstandartga joriy qilinadi. 4. Turizmda standartlashtirish jarayonining mohiyati Standart vakolatli davlat organlari tomonidan tasdiqlangan normalar majmuasini, mahsulot va xizmatlarga bo’lgan qoida va talablarni belgilovchi normativ texnik hujjat bo’lib hisoblanadi. Shuni ta’kidlash kerakki, standartlar nafaqat moddiy obyekt (tovarlar, mahsulotlar, xizmatlar, buyum namunalar), balki normalar, qoidalar, tashkiliy-metodik va umumtexnik xarakterdagi obyektlar uchun ham ishlab chiqiladi. O’zbekistonda turistik xizmatlarni loyihalashtirishda turistikekskursion xizmat ko’rsatish sohasida standartlashtirish obyektlari, standartlar majmuasining tuzilmasi va boshqa standartlarshtirish bo’yicha hujjatlarning maqsadi va vazifasini belgilovchi standartlar mavjud. Menejerlar turistik xizmatlar uchun ishlab chiqiluvchi loyiha materiallari, korxona va turistik xizmat ko’rsatish obyektlari (mehmonxonalar, turbaza, marshrutlar va boshqalar) davlat ekologik ekspertizasidan o’tishi shart. Xizmatlar esa amaldagi qonunlar va normativ hujjatlardagi talablarga mos kelishi kerak. Turistik xizmatlarni loyihalashtirish

turistik korxonalar tomonidan amalga oshirilishi yoki boshqa tashkilot tomonidan ham bajarilishi mumkin. Bu holda manfaatli bo’lgan korxona yoki tashkilot tashabbusi bilan shartnoma tuziladi. 4.1-jadval Standartlashtirish bo’yicha vakolatli organlar va O’zbekistondagi standartlar toifasi Standartlashtirish organlari Standartlashtirishda qo’llaniladigan Nomi Funksiyalari standartlar toifasi va normativ hujjatlar Standartlashtirish, metralogiya va sertifikatsiya bo’yicha O’zbekiston agentligi Standartlashtirish bo’yicha umumma’muriy va yuridik vakolatlar - xalqaro (davlatlar va mintaqalar bo’yicha) standartlar; - sanoat turi standartlari; - texnik standartlar, shartlar; - korxona standartlari; - boshqa davlatlarning davlat standartlari; - ma’muriy-hududiy standartlar; - O’zbekistonda qo’llanuvchi ta’lim standartlari. O’zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi Turistik ahamiyatdagi obyektlar standartizatsiyasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi Atrof-muhit himoyasi va tabiiy resurslardan foydalanish standartlari 4.1-jadvalning davomi

Sog’liqni saqlash Vazirligi Dori vositalarini ishlab chiqarishni amalga oshrish bo’yicha korxonalar va tibbiy maqsaddagi tovarlar standarti Boshqa sohadagi vazirliklar va idoralar Tegishli iqtisodiy sohalar standartlari Xizmat ko’rsatishni loyihalashtirishni asosi – bu turistik xizmatlarninig qisqa bayonidir, ya’ni bozorni tadqiq etish natijasida aniqlangan, buyurtmachi bilan kelishilgan va ijro etuvchi imkoniyatlarini e’tiborga olgan talablar majmuasidir. Shu asosda, u quyidagi tartibda amalga oshiriladi: • xizmatlar tavsifi normalarining belgilanishi; • turistlarga xizmat ko’rsatish jarayoni texnologiyasini belgilash; • texnologik mahsulotlarni ishlab chiqish; • sifat nazorati usullarini aniqlash; • loyiha tahlili; • loyihani tasdiqqa taqdim etish. O’zbekistonning Butunjahon savdo tashkilotiga a’zo bo’lishiga intilishi munosabati bilan, standartlashtirish jarayoni sohalar, korxonalar va hududlarga yanada ko’proq dahldor bo’lmoqda. Yangi progressiv standartlarga o’tish turistik firmalarga qiyinchilik tug’dirishi mumkin, chunki ularning ba’zilari haligacha eski texnologik vositalardan foydalanishmoqda, biroq jahon bozorida raqobatbardosh bo’lish uchun unga rioya qilish kerak bo’ladi. Turizm sohasiga oid standartlar . O’zbekistonda tashkiliyhuquqiy shakllaridan qat’i nazar, barcha turistik korxonalar tomonidan turistik xizmatlar sifatiga majburiy va tavsiya etiluvchi talablarni belgilovchi standart mavjud. Amaliyotda bu tizim turistning hayoti, sog’lig’i va mulkining xavfsizligini hamda

atrof-muhitni qo’riqlashni ta’minlaydigan turistik xizmatlar sifatiga bo’lgan majburiy talablarini o’z ichiga oladi. Shuni aytish kerakki, turistik xizmatlarga (ekskursiya, poxod, sayohat) va xizmat ko’rsatishi shartlariga bo’lgan talablar majburiy va tavsiyalanuvchilarga bo’linadi. Barcha turistik xizmatlarga majburiy bo’lgan talablar quyidagilar: • hayot va sog’liq xavfsizligi; • turist va ekskursantlar mulkining saqlanishi;  atrof-muhit muhofazasi. Barcha turistik xizmat turlari iste’molchilar sog’ligi, hayoti va mulki uchun xavfsizlik ta’minlangan bo’lishi kerak. Turistik xizmatlar xavfsizligi normal sharoitda bo’lganidek, favqulodda holatlar (tabiiy ofat va boshqalar) da ham ta’minlanishi kerak. Turistik trassalar ekologik qulay va sanitar-epidemiologik sharoitlari yaxshi bo’lgan hududlarda joylashtirilishi lozim. 4.2-jadval Turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish sohasida xizmatlar turi va standartlari Bir turdagi xizmatlar Umumiy talablarga doir standartlar - Turistik va ekskursion xizmatlarni amalga oshirish; - Ekskursiya; - Turistik safarlar; - Reklama - axborot xizmatlari; - Oziq-ovqat xizmatlari; - Madaniy-ommaviy xizmatlar; - Jismoniy-madaniy sog’lomlashtirish xizmatlari - belgilash - xavfsizlik - ijroning aniq va o’z vaqtida bo’lishi - ergonomlilik - estetiklik - ekologik - qulaylik - kafolatlar va boshqalar Xizmatlarni standartlashtirishning asosiy vazifalari:

- xizmatlar va turistlarga xizmat ko’rsatish sifat ko’rsatkichlari nomenklaturasini belgilash; - xizmatlar turistlarga xizmat ko’rsatish va ularning nazorat usuli sifatiga o’sib borayotgan talablarni belgilash; - xizmatlar xavfsizligi, aholi sog’ligini qo’riqlash, atrof-muhit himoyasi, ijroning aniq va o’z vaqtida bo’lishi, xizmat ko’rsatishning estetikligini ta’minlovchi talablarini o’rnatish; - turistik xizmatlar sertifikatsiyasiga bo’lgan talablarni belgilash; - turistik korxonalar faoliyati boshqa turistik ekskursion xizmat ko’rsatishda qatnashuvchi korxonalar bog’liqligini ta’minlash; - standartlashtirish sohasida terminlar va asosiy tushunchalarni aniqlashni va aholiga turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish sifatini boshqarishni belgilash. Aholiga turistik-ekskursion xizmat ko’rsatishni standartlashtirish obyektlariga quyidagilar kiradi: - turistik xizmatlar; - turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish jarayoni. O’zdavstandart Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi bilan hamkorlikda xavfsizlikni, aholi sog’lig’i va hayotini, atrof-muhit himoyasi ijrosining aniq va o’z vaqtida bo’lishini, majburiy-umumiy talablarni, shuningdek, xizmat ko’rsatish turlariga tavsiya etuvchi talablarni o’rganadi. Ularning rasmiy qarashligidan qat’i nazar, barcha turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish korxonalari va tashkilotlari tomonidan amal qilinishi kerak. Shuningdek, aholiga turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish faoliyati bilan shug’ullanuvchi firmalar, qo’shma korxonalar va fuqarolarga ham tegishlidir. Aholiga turistik-ekskursion xizmat ko’rsatish sohasidagi standartlarning asosiy ko’rinishlari quyidagilardan iborat: • asosiy standartlar; • umumiy texnik standartlar; • ishlab chiqarish jarayonlari (texnologik, boshqarishni tashkil etishni ta’minlovchi) standartlari;  xizmatlar standarti.

Tayanch so’z va iboralar: turistik faoliyatni litsenziyalashtirish, litsenziya, litsenziya reestrining tarkibi, rasmiyatchiliklarning bosqichlari, hujjatlarni taqdim etish, litsenziat, litsenziya talabgori, litsenziyalovchi organ, sertifikatlashtirish, standartlashtirish, davlat standartlari, O’zdavstandart, milliy turizmida akkreditlangan turizm xizmatlarini sertifikatlash, majburiy sertifikatlashtirish, asosiy standartlar.

ADABIYOTLAR 1. Абдурахмонов К.Х. Менеджмент туризма. Учебное пособие. –Т.: Филиал ФГБОУ ВПО ―РЕУ им. Г.В. Плеханова‖ в г. Ташкенте, 2013, 248 с. 2. Агзамов С., Ташмуратов Т. Менеджмент международного туризма – Т.: ТашГУ, 1996. 3. Adilova Z.D, Sodiqov T. Xalqaro turizm biznesi. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2010. 4. Adilova Z.D, Aliyeva M.T., Norchayev A. Turizm menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2011. 5. Aliyeva M.T., Umarjonov A. Turistik mamlakatlar iqtisodiyoti. – T:. Moliya, 2005. 6. Asror Mo’min. Dunyo mo’’jizalari. Yangi nashr. – T.: 2012, 8b. 7. Ahmadxo’jayev H. va boshqalar. Marketing tadqiqotlari. – T., 2002. 8. Boltaboyev M.R., Tuxliyev I.S., Muhamadiyev A.N., Abduxamidov S.A. ―Turizm: nazariya va amaliyot‖ fanidan elektron darslik yaratish texnologiyasi. Uslubiy qo’llanma. –S., 2016. 9. Gadoyev K., Berdiyeva S. Jahongashta sayyoh olimlar. – T .: O ’ zbekiston , 2012. 10. Данилов С. Туризм со вкусом узбекского плова. – T., 2013. 11. Ivatov I. Restoran menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: Iqtisodiyot, 2007. 12. Tashmuratov T.T., Saidov A., Umarqulov E. Turizm iqtisodi. – T.: TMI, 2000.

O'xshashlar

Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari

«Turizm - nazariya va amaliyot» faniga kirish

Standartlashtirish va mahsulot sifati

Mahsulotni sertifikatlashtirish

O'zbekistonda sertifikatlashtirishning tashkiliy tuzilmasi va uning asosiy bosqichlari