Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari - Iqtisodiyot - Referatlar

Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari

Yuklangan vaqt:

31.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70.166015625 KB

Ko'chirib olish

Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari Reja: 1. Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarishning yo’nalish va mexanizmlari. 2. Turizmni davlat tomonidan boshqarishning funksiya va usullari. 3. O’zbekiston Respublikasida qabul qilingan turizm sohasiga oid me’yoriy-huquqiy hujjatlar.

1. Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarishning yo’nalish va mexanizmlari Bugungi kunda turizm faoliyatini ravnaq toptirish masalasi 2017–2021- yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha Harakatlar strategiyasining iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo’nalisxarida ham o’z aksini topgani bejiz emas. Zero, bu soha besh yil ichida davlat siyosatida ustuvor yo’nalishlardan biriga aylandi. Mamlakatimizda turizm faoliyatiga mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq asosiy davlat siyosati darajasida qaralib kelinmoqda. Soha rivoji uchun barcha zarur tashkiliy - huquqiy mexanizm vujudga keltirilib, muhim me’yoriy hujjatlar qabul qilindi va bu ish hozirda ham davom etmoqda. Mamlakatimizda turizmning ravnaqi, uni yangi pog’onalarga ko’tarish, yurtimizni jahon turizm markazlaridan biriga aylantirish uchun avvalo huquqiy zamin yaratish lozim edi. Shu tufayli O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining mazkur yo’nalishga taalluqli qonun va kodekslari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining turizmga oid qator Farmonlari, Respublika Vazirlar Mahkamasining qarorlari, Adliya Vazirligining va boshqa mutasaddi davlat idoralarining yo’riqnoma, ko’rsatma va tartiblari ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etilmoqda. Davlatning turizm sohasidagi siyosati davlat ijtimoiy-iqtisodiy siyosat ko’rinishlaridan biri hisoblanadi. Davlatning turizm sohasidagi siyosati – bu turizm industriyasini va turizm bozori subyektlarini (turoperatorlar va turagentlar) rivojlantirish, fuqarolarga turizm xizmat ko’rsatish shakllarini takomillashtirish hamda shu asosda siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy salohiyatini mustahkamlash bo’yicha davlat faoliyatidan iborat.

1.1-rasm. Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarishning yo’nalishlari. Turizm siyosati O’zbekiston Respubikasining barcha hududida, avvalambor, mintaqa alohida subyektlar darajasida, undagi mavjud bo’lgan turizm bilan mintaqa iqtisodiyoti o’rtasidagi ziddiyatlarni bartaraf etish maqsadida amalga oshiriladi. Davlatning turizm siyosati xalq xo’jalik majmuasini rivojlantirish va Turizm bozorini tartibga solish va litsenziyalash Turizmning tarmoqlararo o‗zaro ta‘sirini belgilash Turizmni rivojlantirish viloyat dasturlarini qo‗llash Turizm sohasining qonun va me‘yoriy hujjatlarini takomillashtirish Ilmiy - tadqiqot ishlarini tashkil qilish Kadrlar bilan ta‘minlash Statistika hisobotini takomillashtirish Axborot texnologiyalarini qo‗llash Yagona axborot kengligini va ATM tizimini yaratish Investitsiyalarni jalb etish Xalqaro va mintaqalararo hamkorlikni tashkil qilish Turistik mahsulotlarni ishla b chiqarish va sotish , reklama - axborot ta‘minoti TURIZM SOHASINI DAVLAT TOM ONIDAN BOSHQARISH - NING YO„NALISHLARI

aniq maqsadlarga erishish uchun turizm sohasi faoliyatiga davlat ta’sirining shakllari, usullari va ta’sir qilish yo’nalishlarining yig’indisidan iborat. Turizmni rivojlantirishda boshqarish strategik tizimi samaradorligini oshirishga muayyan choralar majmuasining ishlatilishini qo’llash orqali erishish mumkin. Hozirgi paytda respublikada 20 dan ortiq mahalliy va respublika darajasida turizmni rivojlantirish dasturlari amalga oshirilmoqda va yirik loyihalar yaratilmoqda. Davlatning turizm siyosatini amalga oshirish mexanizmlari quyidagilarni o’z ichiga oladi: • turizm sohasini rivojlantirish konsepsiyasini ishlab chiqish; • mintaqa va respublika darajasida turizmni rivojlantirish bo’yicha maqsadli dasturlarni ishlab chiqish; • qo’yilgan maqsadlarga erishish uchun aniq chora-tadbirlarni ishlab chiqish; • turizm faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish. Turizm siyosatining asosiy yo’nalishlari sayohatchilar huquqlarini himoya qilish, mahalliy turizm mahsulotini ishlab chiqaruvchilarni hamda ichki va kiruvchi turizmni har tamonlama qo’llabquvvatlash bo’lib hisoblanadi. Bunday qo’llab- quvvatlash shakllari turizm infratuzilmasini shakllantirish, yo’naltiriladigan investitsiyalar, kadrlarni tayyorlashga sarflanadigan xarajatlar, investitsiyalar oqimini rag’batlantiruvchi, jahon bozorida milliy turizm mahsulotini siljituvchi, ilmiy va reklama-axborot ta’minoti ko’rinishidan to soliq va bojxona imtiyozlarigacha, ichki va kiruvchi turizmni rivojlantirishga ketgan xarajatlarga bog’liq ravishda o’zgarib turadi. Davlatning turizm siyosati strategiya va taktikaga asoslanadi. Strategiya deganda qo’yilgan maqsadga erishish uchun vositalardan foydalanish usuli va umumiy yo’nalishlar tushuniladi. U qabul qilingan strategiyani inkor qilmaydigan, qolgan barcha variantlarni chetga surib, oldinga qo’yilgan vazifani yechish yo’lidagi xattiharakatlarni bir joyga to’plashga imkon beradi.

Turizm strategiyasi turizmni rivojlantirish va qayta tashkillashtirish sohasidagi davlat faoliyatini belgilaydi. Bu faoliyat avvalo, amalga oshirish uchun vaqt va kattagina moliyaviy resurslarni talab etuvchi maqsadli dasturlar va rivojlanishning umumiy konsepsiyasini ishlab chiqishga qaratilgan. Turizm taktikasi – aniq sharoitlarda qo’yilgan maqsadga erishish usullari va aniq chora-tadbirlardir (masalan, xalqaro turizm faoliyatini litsenziyalash tartibi, turizmda narxni shakllantirish, soliqqa tortish va h.k.). Turizm taktikasining maqsadi turizm xo’jaligi vaziyatida yanada maqbul yechimni tanlashdan iboratdir. Taktika deganda, ma’lum maqsadga erishish usuli bo’lib, tanlangan xatti-harakatlar yo’li tushuniladi. Konsepsiyaning bosh maqsadi – bir tomondan O’zbekiston va chet el fuqarolarini turizm xizmatlariga bo’lgan ehtiyojni qondirish uchun keng imkoniyatlarni ta’minlovchi zamonaviy, yuqori samarali va raqobatbardosh turizm majmuasini yaratish bo’lsa, ikkinchi tomondan mamlakat iqtisodiyotini rivojlantiradi, jumladan, ishchi o’rinlari sonini ko’payishi hisobidan, respublika budjetiga soliq tushumlarini tushirish bilan, madaniy va tabiiy merosimizni saqlab qolish hamda oqilona foydalanish bilan bog’liq amalga oshiriladigan dasturlardir. Bu maqsadlarga erishish uchun quyidagilar nazarda tutiladi:  Prezident Farmoniga asosan turizm sohasini O’zbekiston iqtisodiyotining strategik sektori ro’yxatiga kiritish; • «O’zbekiston Respublikasida turizmni rivojlantirish» davlat dasturini bajarish; • xalqaro huquqiy amaliyotga mos kiruvchi turizmni rivojlantirish me’yoriy-huquqiy bazasini yaratish; • tashqi va ichki turizmni rivojlantirishning rag’batlantiruvchi iqtisodiy mexanizmlarni shakllantirish, bu sohaga investitsiyalarni jalb qilish va davlat kafolatlarini soliq va bojxona imtiyozlarini va davlat tomonidan qo’llab- quvvatlashni boshqa usullarini taqdim etish yo’li bilan xalqaro va ichki turizm bozorini himoya qilish;

• turizm faoliyatini litsenziyalash va sertifikatlashning qat’iy tizimini yuritish; • tarmoqning moddiy texnika bazasini rivojlantirish va turizm xizmatining yuqori texnologiyali majmuasini shakllantirish maqsadida turizm, bank tuzilmalari, transport, mehmonxona va sug’urta kompaniyalari kooperatsiyasi uchun qulay sharoitlarni yaratish. 2. Turizmni davlat tomonidan boshqarishning funksiya va usullari Turizm faoliyatining davlat tomonidan tartibga solishning asosiy maqsadlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: • fuqarolarning dam olish, sayohatga chiqqanda harakatlanish erkinligi va boshqa huquqlarini ta’minlash; • tabiiy atrof-muhitni muhofaza qilish; • turistlarni sog’lomlashtirish, tarbiyalash va ta’lim berishga yo’naltirilgan faoliyatlar uchun shart-sharoitlarni yaratish; • fuqarolarning sayohatdagi ehtiyojlarini ta’minlovchi turizm industriyasini rivojlantirish, yangi ish o’rinlarini yaratish, xalqaro aloqalarni rivojlantirish, turizmga doir obyektlarni saqlab qolish, tabiiy va madaniy merosimizdan oqilona foydalanish. Turizm faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning ustuvor yo’nalishlari bo’lib ichki, kiruvchi, ijtimoiy va tashabbuskor turizm turlarini qo’llab-quvvatlash va rivojlantirish hisoblanadi. Turizmni davlat tomonidan boshqarishning asosiy funksiyalari va usullari quyidagi 2.1-jadvalda ko’rsatilgan: 2.1-jadval Turizmni davlat tomonidan boshqarishning funksiya va usullari Funksiyalari Usullari

1. Turistik faoliyatni umumiy tashkillashtirish va huquqiy me’yorlari - yagona tushuncha va ta’riflarini aniqlash; - hamkorlik va oldi-sotdi shartnomalarini tuzish jarayonlari; - viza olish; - mahsulotlarni chegaradan o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan tartiblar. 2.1-jadvalning davomi 2. Turizm rivojini rejalashtirish - turizmni rivojlantirish umumiy strategiyasini va konsepsiyasini ishlab chiqish; - turizm obyektlarini mintaqaviy joylashtirishni boshqarish; - infratuzilmaning rivojlanishini rejalashtirish. 3. Alohida faoliyat turlarini boshqarish - litsenziyalashtirish; - standartlashtirish; - sertifikatlashtirish. 4. Turizmda xavfsizlikni ta’minlash - litsenziyalashtirish; - standartlashtirish; - sertifikatlashtirish; - turistlarga maxsus qo’llanmalar tayyorlash; - sug’urtalash. 5. Turizm sohasini kadrlar bilan ta’minlash - uzluksiz kadrlar tayyorlash tizimini shakllantirish maqsadida davlat standartlari va dasturlarini tayyorlash; - turkorxonalar xodimlarining malakasini oshirishni tashkil qilishga ko’maklashish. 6. Turizm xizmat bozorining ilmiy- tadqiqot jarayonini - turizm xizmat bozorida marketing tadqiqotlarini olib borish; - turizmni tadqiq qilish milliy markazlarini

ta’minlash yaratish; - turistik korxonalarni ma’lumotlar bilan ta’minlash. 7. Turfirmaning tashqi iqtisodiy faoliyatini qo’llab- quvvatlash - chet ellarda vakolatxonalar va bo’linmalarni ochish; - xalqaro shartnomalar tuzish; - milliy turmahsulotning reklama va brendini yaratish. 8. Tarixiy yodgorliklar hamda atrof-muhitni muhofaza qilishni ta’minlash - tabiiy resurslarni tiklash va saqlash bo’yicha tegishli tartib-qoidalar, qonunlarni yaratish; - tarixiy obidalarni ta’mirlash; - turistik rentaning taqsimlanishi. 2.1-jadvalning davomi 9. Mamlakat va mintaqalarning salmoqli va yuqori nufuzini yaratish - marketing; - reklama, axborot-tahlil jarayoni (bukletlar, turmarshrut xaritalari, multimedia va disklar); - soliqqa tortish; - investitsiyalash. 10. Nazorat va monitoring - joriy nazorat; - audit; - xalqaro raqobatbardoshlikning monitoringi; - milliy turmahsulotlar monitoringi. Turizm faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish quyidagi yo’llar bilan amalga oshiriladi: • turizm industriyasi sohasidagi munosabatlarni takomillashtirishga yo’naltirilgan me’yoriy-huquqiy hujjatlarni yaratish; • ichki va jahon turizm bozorlarida turizm mahsulotini siljitishga hamkorlik qilish;

• turistlar huquq va manfaatlarini himoya qilish, ularning xavfsizligini ta’minlash; • turizm industriyasida standartlash, litsenziyalash, turizm mahsulotini sertifikatlash; • turizmni rivojlantirish manfaatlarini hisobga olgan holda O’zbekiston Respublikasiga kirish, O’zbekiston Respublikasidan chiqib ketish va O’zbekiston Respublikasi hududiga tashrif buyurish tartiblarini belgilash; • turizmni rivojlantirishda davlatning maqsadli dasturini ishlab chiqish va amalga oshirishga bevosita budjet ajratmalarini ko’paytirish; • turizm industriyasiga investitsiyalar kiritish uchun qulay sharoitlarni yaratish; • soliq va bojxona tizimini tartiblashtirish; • turizm faoliyatida kadrlar tayyorlashga hamkorlik qilish; • turizm industriyasi sohasidagi ilmiy tadqiqotlarni rivojlan- tirish; • xalqaro turizm dasturlarida O’zbekiston turistlari, turoperatorlari, turagentlari va ularning birlashmalari ishtirokiga hamkorlik qilish; • kartografik mahsulotlar ta’minotini yaratish; • O’zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan tartibda qo’llaniladigan boshqa usullar. 3. O’zbekiston Respublikasida qabul qilingan turizm sohasiga oid me‟yoriy-huquqiy hujjatlar Turizm sohasiga oid ishlab chiqilgan ilk me’yoriy hujjat – bu O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992-yil 27-iyuldagi «O’zbekturizm» MKni tashkil etish to’g’risida»gi Farmoni va O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shu yil 20- oktabrdagi «O’zbekturizm» MK faoliyatini tashkil etish masalalari haqida»gi Qaroridir. Mamlakatimizda jahon andozalariga javob beradigan turizm tizimini barpo etish, ushbu soha boshqaruvini takomillashtirish, uning iqtisodiy

samaradorligini oshirish, shuningdek, mamlakatimizda mavjud bo’lgan va sobiq ittifoqqa bo’ysungan turistik tashkilotlar va muassasalarni respublika ixtiyoriga o’tkazish ushbu farmon va qarorning bosh maqsadi qilib olindi. Mazkur farmon O’zbekistonda turizm sohasini takomillashtirish, uni yangi bosqichga ko’tarish, «O’zbekturizm» MK ni tuzish uchun dastur bo’lib xizmat qildi. 1993-yilda esa «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasi Butunjahon turizm tashkilotiga (BTT) haqiqiy a’zo bo’lib kirdi va bu, o’z navbatida, xalqaro turizmni rivojlantirishning katta imkoniyatlarini yaratdi. Birlashgan millatlar tashkilotining YUNESKO tashkiloti hamda O’zbekiston hukumatining tashabbusi bilan 1994-yilda Samarqand shahrida Buyuk Ipak yo’lidagi shaharlarda xalqaro turizmni rivojlantirish bo’yicha Samarqand deklaratsiyasini qabul qildi. Unda butun dunyo davlatlariga murojaat qabul qilinib, turizmni rivojlantirish masalalariga e’tibor berildi. Ayniqsa, «Buyuk Ipak yo’li» ning markazini tashkil etgan, O’zbekistonga turizm ishida keng ahamiyat berilishi xususida, yurtimizdagi mavjud turistik resurslardan samarali foydalanish uchun imkoniyatlarni izlab topish haqida fikr-mulohazalar bildirildi. Keyingi yillarda ishlab chiqilgan muhim hujjatlar qatoriga O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1995-yil 2-iyundagi «Buyuk Ipak yo’li» ni qayta tiklashda O’zbekiston Respublikasi ishtirokini avj oldirish va respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi chora-tadbirlar to’g’risida»gi Farmoni hamda mazkur farmonni amalga oshirish maqsadida e’lon qilingan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 3-iyundagi «O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning zamonaviy infratuzilmasini barpo etish chora- tadbirlari to’g’risida»gi Qarorini kiritish mumkin. Yurtimizda turizm ishini yanada rivojlantirish va uni tashkil etishni takomillashtirish, turizm xizmatlari bozorida kichik turistik tashkilotlarining qatnashishini faollashtirish, xorijiy sarmoyadorlarni turizm sohasidagi faoliyatga keng jalb qilish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1998-yil 8-avgustda «Turizm tashkilotlari faoliyatini tashkil etishni takomillashtirish to’g’risida» Qaror qabul qildi. Qarorda Xususiy turistik tashkilotlar uyushmasi

(XSTU) ni tashkil etish va uni «O’zbekturizm» MK tarkibiga a’zo sifatida kirishi belgilab berildi. XSTU faoliyatining asosiy yo’nalishlari etib quyidagilar belgilandi: • «Buyuk Ipak yo’li»ni tiklashda, respublikada turizmning zamonaviy infratuzilmasini rivojlantirishda faol qatnashish; • uyushma a’zolari bo’lgan xususiy turizm tashkilotlariga ko’maklashish va ular faoliyatini muvofiqlashtirish;  turizm sohasida marketing tadqiqotlarini o’tkazish; • xususiy turizm tashkilotlarini rivojlantirishga xorijiy sarmoyadorlarni va mamlakatimizdagi yuridik va jismoniy shaxslarning mablag’larini jalb qilish; • «O’zbekturizm» MK da, davlat organlarida va jamoat tashkilotlarida uyushma a’zolari bo’lgan xususiy sayyohlik tashkilotlarining manfaatlarini ifodalash; • uyushma a’zolariga axborot, maslahat va uslubiy yordam ko’rsatish; • turizm biznesi sohasida xodimlarning kasb tayyorgarligiga va ularni qayta tayyorlashga ko’maklashish. «O’zbekturizm» MK tomonidan vazirliklar, korxonalar, tashkilotlarning taklif va mulohazalarini inobatga olgan holda O’zbekiston davlat standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish markazi 1998-yil 31-dekabrda ro’yxatdan o’tkazgan «Mehmonxonalar klassifikatsiyasi» ishlab chiqildi. Mazkur standart kamida 10 nomerga ega bo’lgan mehmonxonalar, motellar, kempinglar, turistik bazalar, shuningdek, O’zbekiston Respublikasiga kelayotgan turistlar va fuqarolarning boshqa vaqtincha yashab turish joylarining klassifikatsiyasini belgilaydi. Unda, shuningdek, ishlatiladigan asosiy terminlarning sharhi, mehmonxonalarga qo’yiladigan umumiy talablar, ularning javobgarligi, turli toifadagi mehmonxonalarga qo’yiladigan talablar haqida batafsil ma’lumotlar berilgan. Ayniqsa, turli toifadagi mehmonxonalarga qo’yiladigan talablarda: bino va unga tegishli hudud, texnik jihozlar, nomerlar fondi, texnik ta’minot, mebel va boshqa jihozlar ta’minoti, jihozlash va nomerlardagi sanitariya-gigiyena

buyumlari, umumiy foydalanish sanitariya obyektlari, jamoat joylari, ovqatlanish xizmatlari ko’rsatish joylari, xizmatlar, ovqatlanish xizmatlari, xizmatchilar va ularni tayyorlashga bo’lgan talablar haqida 1-5 yulduzli mehmonxonalarga xos aniq vazifalar berilgan. 1999-yil 20-avgustda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan «Turizm to’g’risidagi» Qonun qabul qilindi. Bu qonun asosida turizm sohasidagi bozor munosabatlari uzil-kesil yo’lga qo’yildi hamda dunyo bozori bo’yicha raqobatbardosh turistik mahsulot yaratila boshlandi. O’zbekistonda turizm sohasini yangi bosqichga ko’tarishda Respublika Prezidentining 1999-yil 15-apreldagi «2005-yilgacha bo’lgan davrda O’zbekistonda turizmni rivojlantirish Davlat dasturi to’g’risida» gi Farmoni alohida ahamiyatga egadir. Ushbu Farmon millatlararo aloqalarni kengaytirish va mustahkamlashga ko’maklashish hamda xalqaro turizm bozoriga uzviy qo’shilish, O’zbekistonning madaniy-tarixiy va ma’naviy merosini jahon hamjamiyatiga targ’ib qilish, shuningdek, turistlarga xizmat ko’rsatish sifatini xalqaro andozalar darajasiga ko’tarish maqsadida qabul qilinib, 2005-yilgacha bo’lgan davrda O’zbekistonda turizmni rivojlantirish Davlat dasturi va uni amalga oshirish bo’yicha Muvofiqlashtiruvchi kengash tarkibi tasdiqlandi. Farmonda mulkchilik shaklidan qat’i nazar, turistik tashkilotlar xorijdan keltiriladigan texnologiya va mehmonxona uskunalari, turizm maqsadlariga mo’ljallangan transport vositalari uchun bojxona bojlari to’lashdan uch yil muddatga ozod qilinishi ko’rsatib o’tildi. Shuningdek, «O’zbekturizm» MK tizimidagi korxonalarga xorijiy turistlarga erkin ayirboshlanadigan valyuta hisobidan turistik xizmat va qo’shimcha xizmat ko’rsatish huquqi berilib, buning uchun maxsus kassalar ochilishiga ruxsat berildi. «Umid» jamg’armasi har yili talabalarni turizm industriyasi mutaxassisliklari bo’yicha yetakchi xorijiy mamlakatlarga ta’lim olish uchun yuborishni ko’zda tutishi ko’rsatib o’tildi. O’zbekiston Respublikasining Tashqi ishlar, Moliya va Madaniyat ishlari vazirliklarining va «O’zbekturizm» MKning O’zbekiston Respublikasining AQSH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya va Italiyadagi elchixonalarida

madaniyat va turizm masalalari bo’yicha maslahatchi lavozimi birliklarini joriy etishlariga ijozat berildi. Ushbu Davlat dasturi olti bo’limdan iborat bo’lib, 1-bo’lim: «Turizmning me’yoriy - huquqiy bazasini shakllantirish» deb nomlanib, unda O’zbekiston Respublikasining «Turizm to’g’risida» gi Qonunini tayyorlash, fuqarolarimizning xorijga chiqishi va O’zbekistonga xorijiy fuqarolarning kirishi haqidagi takliflarni o’rgangan holda, xorijiy turistlar uchun boj, viza va boshqa hujjatlarni rasmiylashtirish Nizomiga o’zgartirishlar kiritish; Madaniy meros yodgorliklarining to’liq ro’yxatini tuzish va nashr etish; yodgorliklarni noqonuniy tarzda olib chiqib ketgan va ularga ziyon yetkazilgan hollarda davlat, jamoat tashkilotlarining, yuridik va jismoniy shaxslarning javobgarliklari haqidagi tartibni tayyorlash vazifalari belgilab berildi. Respublikamizda turizm sohasi bo’yicha yuqori malakali kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish, turizmning iqtisodiy salohiyatini mustahkamlash va uning samaradorligini yanada oshirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 30-iyundagi «O’zbekistonda turizm sohasi uchun malakali kadrlar tayyorlash to’g’risida»gi Farmoni va mazkur Farmon ijrosini ta’minlash uchun O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shu yil 2-iyuldagi «O’zbekistonda turizm sohasi uchun kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish choratadbirlari to’g’risida» gi qarori qabul qilindi. Mazkur hujjatlarga muvofiq, 1999–2000-o’quv yilidan boshlab turizm sohasi bo’yicha oliy ma’lumotli kadrlar tayyorlash Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida mujassamlashtirilishi bayon etildi. Shu maqsadda, universitetda «Xalqaro turizm» fakulteti va unga qarashli «Xalqaro turizm», «Turizm menejmenti», «Turizm marketingi», «Turizm servisi» kabi mutaxassislik (va boshqa nomutaxassislik) kafedralari tashkil etildi. Universitetda hozirgi paytda 5340200 – «Menejment» (Turizm), 5810300 – Servis (turizm) ta’lim yo’nalishlari bo’yicha bakalavrlar tayyorlanmoqda va 5A810102 – «Xalqaro turizm menejmenti» mutaxassisligi bo’yicha magistratura ham faoliyat ko’rsatmoqda.

Ushbu qarorga muvofiq, Toshkent shahar mehmonxona xo’jaligi va turizm litseyi negizida Toshkent turizm kasb-hunar kolleji tashkil etish va qayta ixtisoslashtirish, Samarqand, Buxoro, Xiva, Farg’ona, Termiz va Shahrisabz shaharlarida turizm kasbhunar kollejlari ochilishini bosqichma-bosqich amalga oshirish vazifasi belgilab berildi. Mamlakatni modernizatsiyalash bosqichida turizm va mehmondo’stlik industriyasi sohasidagi yechimini kutib turgan masalalar qatorida, turizm industriyasi mehnat bozorida ishlovchi xodimlarga qo’yiladigan malakaviy talablarga javob bera oladigan kadrlarni tayyorlash muhim masala bo’lib turibdi. Shularni hisobga olib, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan «Samarqand iqtisodiyot va servis institutini tashkil etish to’g’risida»gi Qaroriga asosan, Samarqand iqtisodiyot va servis institutida turizmning ustuvor yo’nalishlari bo’yicha yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash belgilangan edi. Hozirgi paytda ushbu o’quv dargohida «Turizm (faoliyat yo’nalishlari bo’yicha)», «Mehmonxona xo’jaligini tashkil etish va boshqarish», «Turizm (faoliyat turlari bo’yicha)», «Turizm va mehmonxona xo’jaligi servisi», «Marketing (turizm)», «Menejment (turizm)», «Turizm marketingi», «Turizm menejmenti», «Turizm operatorlik xizmatini tashkillashtirish», «Servis (turizm va mehmonxona xo’jaligi)» ta’lim yo’nalishlari bo’yicha kadrlar tayyorlanmoqda. Bundan tashqari, respublikamizda Toshkent davlat iqtisodiyot universitetining «Xalqaro turizm» fakulteti, Urganch, Buxoro, Qarshi, Termez davlat universitetlari, Toshkent shahridagi Singapur menedjmentni rivojlantirish instituti va qator turizm kasb-hunar kollejlari turizm sohasiga malakali kadrlar tayyorlashda o’z hissalarini qo’shib kelmoqdalar. Bugungi kunda mamlakatimizda turizm sohasini rivojlantirishning me’yoriy- huquqiy asoslari ishlab chiqildi va bu ish hozirda ham davom ettirilmoqda (1- ilova). Muhtaram Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyevning mamlakatimiz turizmini rivojlantirish, turizm turlari va xizmatlarini ko’paytirish, turistik xizmatlar assortimenti va sifatini oshirish, mamlakatimizga turistik oqimni ko’paytirishga,

turistlarga qulay shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan qator farmon va qarorlari qabul qilindi. Jumladan, 2016-yil 2-dekabrdagi ―O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini rivojlantirishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida‖gi Farmoni va ―O’zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish Davlat qo’mitasi faoliyatini tashkil etish to’g’risida‖gi Qarori, 2017yil 6-apreldagi ―Turizm faoliyatini litsenziyalash tartibi to’g’risida‖gi Nizomni tasdiqlash to’g’risida‖gi Qarori, 12- iyuldagi ―Turizm sohasini rivojlantirishda mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlarining mas’uliyatini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida‖gi Qarori, 16-avgustdagi ―2018–2019-yillarda turizm sohasini rivojlantirish bo’yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to’g’risida‖gi Qarori, 2018-yil 3-fevraldagi ―O’zbekiston Respublikasi turizm salohiyatini rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish bo’yicha qo’shimcha tashkiliy chora-tadbirlar to’g’risida‖gi Farmoni, 6-fevraldagi ―Kirish turizmini rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida‖gi va ―O’zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish Davlat qo’mitasining faoliyatini yanada takomillashtirish choratadbirlari to’g’risida‖gi Qarorlari, 7-fevraldagi ―Ichki turizmni jadal rivojlantirishni ta’minlash chora- tadbirlari to’g’risida‖gi Qarori shular jumlasidandir. O’zbekiston Respublikasida qabul qilingan turizm sohasiga oid boshqa me‟yoriy-huquqiy hujjatlar xronologiyasi darslikning ilovasida o’z aksini topgan. Tayanch so’z va iboralar: O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning Harakatlar strategiyasi, Davlatning turizm sohasidagi siyosati, mexanizmlari, turizm strategiyasi, turizm taktikasi, konsepsiyaning bosh maqsadi, turizm sohasiga oid farmon va qarorlarning xronologiyasi.

ADABIYOTLAR 1. Абдурахмонов К.Х. Менеджмент туризма. Учебное пособие. –Т.: Филиал ФГБОУ ВПО ―РЕУ им. Г.В. Плеханова‖ в г. Ташкенте, 2013, 248 с. 2. Агзамов С., Ташмуратов Т. Менеджмент международного туризма – Т.: ТашГУ, 1996. 3. Adilova Z.D, Sodiqov T. Xalqaro turizm biznesi. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2010. 4. Adilova Z.D, Aliyeva M.T., Norchayev A. Turizm menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2011. 5. Aliyeva M.T., Umarjonov A. Turistik mamlakatlar iqtisodiyoti. – T:. Moliya, 2005. 6. Asror Mo’min. Dunyo mo’’jizalari. Yangi nashr. – T.: 2012, 8b. 7. Ahmadxo’jayev H. va boshqalar. Marketing tadqiqotlari. – T., 2002. 8. Boltaboyev M.R., Tuxliyev I.S., Muhamadiyev A.N., Abduxamidov S.A. ―Turizm: nazariya va amaliyot‖ fanidan elektron darslik yaratish texnologiyasi. Uslubiy qo’llanma. –S., 2016. 9. Gadoyev K., Berdiyeva S. Jahongashta sayyoh olimlar. – T .: O ’ zbekiston , 2012. 10. Данилов С. Туризм со вкусом узбекского плова. – T., 2013. 11. Ivatov I. Restoran menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: Iqtisodiyot, 2007. 12. Tashmuratov T.T., Saidov A., Umarqulov E. Turizm iqtisodi. – T.: TMI, 2000.

O'xshashlar

Tashqi savdoni davlat tomonidan tartibga solish va boshqarish yo’llari

Turizm sohasini rivojlantirishda O’zbekistondagi tarixiy shaharlarning ahamiyati

Turizm sohasini boshqarishning tashkiliy tuzilmasi va marketingi

Iste'molchilar xuquqlarini davlat tomonidan ximoyalanishi

Davlat krediti va davlat qarzlarini boshqarish