«Turizm - nazariya va amaliyot» faniga kirish - Iqtisodiyot - Referatlar

«Turizm - nazariya va amaliyot» faniga kirish

Yuklangan vaqt:

31.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

111.435546875 KB

Ko'chirib olish

«Turizm: nazariya va amaliyot» faniga kirish Reja: 1. «Turizm: nazariya va amaliyot» fanining maqsadi va vazifalari. 2. O’zbekistonda turizm sohasining rivojlanish bosqichlari.

1. «Turizm: nazariya va amaliyot» fanining maqsadi va vazifalari Turizm XXI asrda jahon iqtisodiyotiga juda katta ijobiy ta’sir qiluvchi ijtimoiy-iqtisodiy soha sifatida kirib keldi. Butunjahon turizm tashkilotining ma’lumotlari bo’yicha, dunyoda ishlab chiqarish va servis aylanmasining 10 foizi turizmga to’g’ri kelmoqda. Keyingi 20 yil ichida xalqaro turizmning rivojlanishi dunyo bozorida tovar va xizmatlarning kuchli eksport qilinayotganligi bilan e’tiborlidir. Ya’ni turistik xizmatlarning eksporti 8 foiziga o’sib, jahon bo’yicha umumiy xizmatlar savdosining 30-35 foizini tashkil qilmoqda. Butunjahon turizm tashkilotining statistik ma’lumotiga ko’ra, 2020-yilga borib xalqaro turistlarning soni 1,6 mlrd. kishini tashkil qilishi, turizmdan olinadigan daromad 2 trln. AQSH dollari bo’lishi kutilmoqda. Turistik oqimning barqaror ravishda o’sishi har yili 3-5 foizgacha ko’payadi, 1 deb ta’kidlanadi. O’zbekistonda ham bu borada mustaqillik yillarida soha rivoji uchun zaruriy tashkiliy-huquqiy mexanizmlar vujudga keltirilgan bo’lib, hukumat tomonidan tegishli me’yoriy hujjatlar qabul qilingan. Bu yo’nalishdagi ishlar bugun ham davom etmoqda. Shu tufayli Jahon sayohat va turizm Kengashi (World Travel and Tourism Council-WTTC)ning ma’lumotlari bo’yicha, O’zbekiston Respublikasi turizm sohasi tezkorlik bilan rivojlanayotgan davlatlar 10 taligi ro’yxatiga 2 kiritilgan. Istiqbolni belgilash davrida O’zbekiston Respublikasida xorijiy fuqarolarga turistik xizmat ko’rsatishning o’sish tendensiyasi kuzatilmoqda. Bu holat kelajakda O’zbekistonda kiruvchi va chiquvchi turizm bozorida turistik biznes nafaqat turizm industriyasi, balki milliy iqtisodiyotning turizmga turdosh bo’lgan bir qator boshqa sohalarning rivojlanishini ta’minlaydi. Shu tufayli, yurtimizga sayohat qiladigan mahalliy va xorijiy turistlarga sifatli xizmat ko’rsatish uchun turizmni nazariy hamda amaliy jihatdan o’rganish va bilish talab etilmoqda. Turizm nafaqat o’tmishni o’rganish, o’zga xalqlar va elatlar, 1 Manba internet materiali.http://www.wto-marketing.ru 2 http://www.anons.uz/article/economics/8932/

ularning urf-odatlari, an’analari, milliy meroslari bilan tanishish, ularning madaniy yodgorliklaridan bahramand bo’lish, shu bilan birgalikda, katta biznes manbasi bo’lib hisoblanadi. Mazkur faoliyatni yo’lga qo’yish esa mutaxassislarga bog’liq bo’lganligi tufayli, yuqori malakali kadrlarni tayyorlash hozirgi kunning muhim vazifalaridan biriga aylanmoqda. Ushbu vazifani amalga oshirishda mavjud o’quv maskanlarida qator mutaxassislik fanlari o’qitilib, ularda kasb ilmiga taalluqli muammolar o’z yechimini topmoqda. Shunday fanlar qatorida «Turizm: nazariya va amaliyot» fani ham o’z o’rniga ega bo’lib, u qayta ishlangan va ilg’or xorijiy tajribalar o’rganilgan holda tayyorlangan, asosiy mutaxassislik fanlaridan biri hisoblanadi. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, turizm tarixi, uning asosiy yo’nalishlari, turlari, turistik xizmatlar, umuman, turizm ilmi bilan bog’liq barcha masalalar haqida bilim berish, turizmga oid tushuncha va atamalarning har birini tasniflash muhim ahamiyatga ega bo’lib, bu alohida predmet darajasidagi masala bo’lib hisoblanadi. Shularni e’tiborga olgan holda, turizmga oid barcha mutaxassislik fanlarining alifbosi sifatidagi «Turizm: nazariya va amaliyot» fani aynan shunday vazifani bajaradi, shuning uchun uni mukammal o’rganmasdan turib mutaxassislikka oid boshqa fanlarni o’zlashtirib olish qiyin kechadi. «Turizm: nazariya va amaliyot » fanining maqsadi O’zbekiston va jahon turizm biznesining nazariy va amaliy yondoshuvlar genezisini hamda bugungi kundagi rivojlanish tendensiyalarini, turizm sohasining mohiyatini ochib berish, turizmning taraqqiyot yo’li, tajribasi, hozirgi kundagi muammolarini aniqlab olish, turizm sohasining iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatini yoritib berish, O’zbekiston va jahon turizm biznesining taraqqiyotini xorijiy tajribalar asosida o’rgatishdan iborat. «Turizm: nazariya va amaliyot» fanining vazifalari sifatida quyidagilar belgilab olingan: - xorijiy turizm bozorini rivojlantirish tendensiyalarini o’rganish; - turizm sohasining tasniflanishi va turlari haqida ma’lumotlarni yoritib berish; - turizm sohasining resurslari haqida tushuncha berish;

- turizm sohasini rivojlantirishda O’zbekistondagi tarixiy shaharlarning o’rni va ulardagi turistik salohiyatdan foydalanish imkoniyatlari haqida ma’lumotlar berish; - turizm sohasidagi xizmatlar va mahsulotlarning farqini aniqlash hamda ularni tayyorlash texnologiyasini o’rgatish; - turizm sohasida joylashtirish, ovqatlantirish hamda transport xizmatlarining o’rni va rolini tushuntirib berish; - turizmda gid-ekskursiya xizmatlarining mohiyati, ahamiyati va ekskursiya xizmatlarini amalga oshirish jarayonlari haqida ma’lumotlar berish; - turizm industriyasi va infratuzilmasining ahamiyatini hamda ulardagi muammolarni yoritish; - ekologik, gastronomiya va qishloq turizmlarini rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalarini o’rganish; - turizm sohasini davlat tomonidan boshqarishning yo’nalishlari va mexanizmini yoritib berish; - turizmni rivojlantirishda xalqaro va mintaqaviy tashkilotlarning o’rnini aniqlash; - turizm xizmatlarini litsenziyalashtirish, sertifikatlashtirish va standartlashtirish tartibini tushuntirish; - turizm sohasida xalqaro huquqiy va me’yoriy hujjatlar haqida ma’lumot berish va b. Mazkur fanni o’rganish «Ekskursiya xizmatlarini tashkil qilish», «Xalqaro turizm: tajriba va amaliyot», «Mintaqaviy turistik resurslar», «Restoran servisini tashkil qilish», «Ekoturizm», «Turizmda transport xizmatlari», «Turizmda mehmonxona xizmatlari», «Iqtisodiy va turizm geografiyasi» kabi fanlar bilan uzviy aloqada olib boriladi. Fanni o’zlashtirish jarayonida Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlariga turistik ekskursiya, ekspeditsiya va maxsus turlar tashkil etish, har yili Toshkentda o’tkaziladigan an’anaviy ―Buyuk Ipak yo’lida turizm‖ Xalqaro turizm yarmarkasida ishtirok etish, mehmonxonalar va turistik firmalar faoliyati bilan

yaqindan tanishish, ekologik, tarixiy-madaniy yodgorliklarni namoyish etuvchi multimediya slaydlaridan foydalanish, turistik marshrutlar xaritalarini ishlab chiqish lozim bo’ladi. «Turizm: nazariya va amaliyot» fani «Turizm (faoliyat yo’nalishlari bo’yicha)», «Mehmonxona xo’jaligini tashkil etish va boshqarish» ta’lim yo’nalishlarining I bosqich bakalavrlari uchun mo’ljallangan. Unda xorijiy davlatlar va respublikamizda nashr etilgan turizm sohasiga oid ilmiy, o’quv, uslubiy qo’llanmalardan hamda jurnallardagi maqolalardan, internet saytlardan, turistik firmalarning namunaviy marshrutlari, bukletlar va GPS yo’l ko’rsatkichlaridan foydalanish tavsiya etiladi. 2. O’zbekistonda turizm sohasining rivojlanish bosqichlari O’zbekistonda iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari qatorida turizm sohasining markazlashgan ma’muriy boshqaruv tizimi 1971– 1991-yillar davriga to’g’ri keldi. Bu davrda salbiy oqibatlar ham ko’zga tashlana boshladi. Qurilmay qolgan turistik-rekreatsion maqsadidagi obyektlar sonining ko’payishi, mavjudlarida esa mijozlarga ko’rsatilgan xizmatlarning sifati bo’yicha ko’plab e’tirozlar paydo bo’la boshladi. Ijtimoiy tadqiqotlarga ko’ra, mehmonxonalar, turbazalar, dam olish uylari hamda pansionatlar tomonidan taklif qilinadigan 50 foizgacha bo’lgan barcha xizmatlar fuqarolarning noroziligini keltirib chiqargan. Joylashtirish va ovqatlanish xizmatlari bilan birga, hordiq chiqarish va tibbiy xizmat ko’rsatish talab darajasida bo’lmagan. Turistik xizmat turlari va hajmi sezilarsiz va sifatsiz bo’lgan. Bugungi kunda O’zbekistonning turizm sohasidagi rivojlanishini shartli ravishda beshta bosqichga ajratish mumkin. Birinchi bosqich. O’zbekiston mustaqillikka erishgach, 1991yildan keyin milliy turistik xizmatlar bozori shakllana boshladi. Aynan shu davrda respublika o’zining iqtisodiy mustaqilligini hamda mustaqil ravishda tashqi dunyo bozorlariga chiqishini e’lon qildi. Bu davrda qabul qilingan tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risidagi qonun turistik xizmatlarni sotuvchi korxonalarga yangi imkoniyat

yaratdi. Natijada, tarmoqda yangi boshqaruv tizimini shakllantirish, turistik biznesni yuritishga yordamlashadigan qo’shimcha biznes turlarini yaratish, sohaga xizmat qiladigan bank, audit, maslahat xizmatlarini tashkil etish, viloyatlarda turizm tarmog’ining mintaqaviy bo’linmalarini tuzish, xalqaro miqyosda turizm mahsulotini reklama qilish, xususiylashtirilgan turistik korxonalarni litsenziyalashtirish kabi masalalarga alohida e’tibor berildi. Mustaqillikdan keyin turizm sohasida bir vaqtning o’zida uchta muhim jarayon amalga oshirildi:  eski tizimdagi korxona va tashkilotlarning tanazzulga uchrashi (ekskursiya byurosi, sayohat byurosi), o’zlarining tuzilishi va faoliyat turiga ko’ra yangi xizmat ko’rsatish talablariga javob bermay qoldi;  turoperator va turagent sifatida yangi tashkilotlar tuzildi;  eski turistik korxonalarni qayta tiklash yo’li bilan O’zbekiston va xorijiy iste’molchilar talab qiluvchi turistik mahsulotni ishlab chiqish yo’lga qo’yildi. 1992-yilda respublikada «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasi tashkil etildi va turizm sohasida bu kompaniya barcha tashkiliy, boshqaruv hamda muvofiqlashtirish funksiyalarini amalga oshira boshladi. 1993-yilda «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasi Butunjahon turizm tashkilotiga (BTT) haqiqiy a’zo bo’lib kirdi. Bu jarayon, o’z navbatida, xalqaro turizmni rivojlantirishda muhim omil bo’lib xizmat qildi. 1994-yilda BMT ning YUNESKO tashkiloti hamda O’zbekiston hukumatining tashabbusi bilan Samarqand shahrida Buyuk Ipak yo’lidagi shaharlarda xalqaro turizmni rivojlantirish bo’yicha Samarqand Deklaratsiyasi qabul qilindi. Bu bosqich mobaynida, ya’ni 1994-yilda ishlab chiqilgan «Turistik korxonalarni xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish dasturi» chuqur tizimli – institutsional o’zgarishlarni amalga oshirishda juda katta ahamiyat kasb etdi. 1994–1995-yillar mobaynida «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasining 87,8 foiz turistik obyektlari xususiylashtirildi va davlat tasarrufidan chiqarildi.

Amalga oshirilgan o’zgarishlar turistlarni qabul qilish shaklini jadallik bilan rivojlantirdi. 1995-yilda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Buyuk Ipak yo’lini qayta tiklashda O’zbekiston Respublikasining ishtirokini avj oldirish va respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi chora-tadbirlar to’g’risida»gi Farmoni 3 Buyuk Ipak yo’lida turistik mahsulotni tiklash borasida strategik ahamiyatga ega bo’ldi. Bu, o’z navbatida, O’zbekistonda turizm sohasidagi islohotlarning ikkinchi bosqichini boshlab berdi. Natijada Buyuk Ipak yo’lidagi shaharlar va turistik manzillar ro’yxatga olindi, Imom alBuxoriy, Bahouddin Naqshband, Abduholiq G’ijduvoniy, Ahmad al-Farg’oniy, Imom al-Motrudiy, Mahmudi A’zam, Hakim at-Termiziy, Hazrati Imom, Shayx Shamsiddin Kulol, Burxoniddin Marg’iloniy, Buxorodagi Chor Bakr kabi allomalarimizning maqbaralari ta’mirlandi va ziyoratgoh majmualarga aylantirildi. 1998-yildan boshlab, Toshkent shahrida muntazam ravishda ―Buyuk Ipak yo’lida turizm‖ nomli Xalqaro turizm yarmarkasi tashkil etila boshlandi, mehmonxonalardagi xalqaro talablarga javob beruvchi o’rinlar soni 4,8 barobarga ko’paytirildi. Bu bosqichda O’zbekistonning turizm sohasida quyidagi muhim masalalari amalga oshirildi:  davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish jarayoni;  yangi xorijiy investorlarni jalb qilish;  tashqi bozorlarga chiqishning yangi yo’llarini izlash, xalqaro ko’rgazmalarga chiqish (Berlin, London, Madrid, Moskva);  turistik korxonalar va sayohatchilarning manfaatlarini himoyalovchi nodavlat tashkilotlarning vujudga kelishi;  turistik yo’nalishlarning jozibadorligini ta’minlash, mahsulotning ekologik talablarini kuchaytirish, yangi hududlarni turistik diqqatga sazovor joylar sifatida ochish;  O’zbekiston mehmonxonalarini boshqarishda xorijiy menejmentni qo’llash; 3 http//www. lex.uz

 kichik xususiy mehmonxonalar tarmog’ini kengaytirish;  turizm sohasida mutaxassislarni tayyorlash (o’rta maxsus hamda oliy ta’lim bosqichida);  xorijiy tajribalarni o’rganish;  ilmiy loyihalar tayyorlash;  BTT tadqiqot guruhining O ’ zbekistonga kelishi va « Turizm to ’ g ’ risida » gi Qonunni tayyorlash borasidagi ishlar ;  turfirmalarning nodavlat va korporativ tashkilotlar «Ustoz», «Meros», «Ekosan» va h.k. bilan aloqalari yo’lga qo’yildi. Turizm sohasidagi islohotlarning uchinchi bosqichida , 1999yil 15-aprelda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «2005-yilgacha bo’lgan davrda O’zbekistonda turizmni rivojlantirish davlat dasturi to’g’risida»gi Farmoni e’lon qilindi, shu yilning 20-avgustida esa O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan «Turizm to’g’risida» gi Qonun qabul qilindi. Buning asosida turizm sohasidagi bozor munosabatlari uzil-kesil yo’lga qo’yildi hamda xalqaro bozorda raqobatbardosh turistik mahsulot yaratila boshlandi, turizm tizimini boshqarishning markazlashtirilishiga chek qo’yildi. Ko’pchilik turistik obyektlar o’zlarini mustaqil ravishda boshqara boshladi, xizmatlar bozorida raqobatlasha olmaydigan korxonalar yopilib, ular o’rniga samarali ishlovchi yangi xususiy korxonalar tashkil etildi. 2000-yildan boshlab, respublikamiz turizm sohasi yuqori sur’atlar bilan rivojlana boshladi. Turizm sohasidan olinayotgan daromadlar yiliga 20 va undan ortiq foizlarda o’sa boshladi. 2001yilning oxirida Afg’onistondagi tolibonlarga qarshi harakatlarning boshlanishi o’lkamizga kelayotgan turistlar oqimini ikki yil davomida ancha kamaytirib yuborganidan so’ng, 2003-yilning ikkinchi yarmiga kelib, o’lkamiz turizmi yana o’zini o’nglab oldi. Sharqiy Osiyoda o’tgan yillarda tarqalgan odatdan tashqari, pnevmoniya (SARS) va parranda grippi kabi kasalliklar O’zbekiston turizmiga 2001-yil 11-sentabr voqealaridek kuchli ta’sir ko’rsata olmadi. Turizm sohasidagi islohotlarning to’rtinchi bosqichi 2000– yildan boshlangan bo’lib, 2017-yilgacha davom etdi. Bu davrda xususiy turistik

tashkilotlar assotsiatsiyasiga va tashkil etiladigan boshqa turistik assotsiatsiyalarga asos qo’yildi (Gid-tarjimonlar assotsiatsiyasi, Mehmonxona egalari assotsiatsiyasi, Transportchilar assotsiatsiyasi) va «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasining bir qator vakolatlarini o’tkazish ustida izlanishlar olib borildi. Bu o’lkamiz turizm xizmatlar bozorida faoliyat yurituvchi korxonalarning yanada tezroq sur’atlarda rivojlantirishga yordam berdi. Turizm sohasi bo’yicha 2014-yilda xalqaro anjuman Birlashgan millatlar tashkiloti (BMT) Butunjahon turizm tashkiloti Ijroiya kengashining 99- sessiyasining aynan Samarqand shahrida bo’lib o’tishi ham bejiz emas. Bunga barcha asoslar mavjud bo’lib, hozirgi paytda butun dunyoda «Samarqand Deklaratsiyasi» deb tan olingan hujjatni qabul qilgan Butunjahon turizm tashkilotining Samarqandda bo’lib o’tgan kengashida (1994-yil 5-oktabr) shahar bir ovozdan «Ipak yo’lining yuragi» deb e’tibor etilgan edi. Samarqand shahri 2014-yilda AQSHning mashhur ―The Huffington Post‖ internet nashri tomonidan e’lon qilingan reytingga muvofiq, sayyoramizning turistlar borib ko’rishi lozim bo’lgan 50 ta eng go’zal shaharlari qatoridan o’rin oldi. E’tiborlisi, MDH davlatlari shaharlaridan ushbu ro’yxatga faqat Samarqand shahri kiritilgan 4 . O’zbekistondagi turizm sohasining 2008–2017-yillar davomidagi rivojlanish dinamikasi O’zbekiston Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlarida aks etgan (2.1 – 2.3 - rasmlar). 4 Dunyoda-elliktadan biri //XXI asr. 2014 y., 24-iyul, №29 (557).

2.1-rasm. O’zbekiston Respublikasida 2005–2017-yillardagi turistik xizmatlar hajmi (mlrd. so’m). 2.1 – 2.3-rasmlarda berilgan ma’lumotlar bo’yicha O’zbekistondagi turizm sohasi muntazam ravishda o’sish sur’atlarini ko’r- satmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning 2016-yil 2- dekabrdagi ―O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida‖gi qabul qilgan Farmoni tarixiy ahamiyatga ega bo’lib, iqtisodiyotda birinchi marotaba turizm sohasiga strategik sektor maqomi berildi, natijada O’zbekistonda turizmning xorijiy hamda ichki turistlarga xizmat ko’rsatuvchi turdosh sohalari va tarmoqlarining rivojlanishini ta’minlashda milliy turizm sohasining yangi beshinchi bosqichi boshlandi .

2.2-rasm. O’zbekiston Respublikasida xorijiy fuqarolarga xizmat ko’rsatishning 2005–2017-yillardagi ko’rsatkichlari 5 (ming kishi). 2.3-rasm. O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining chet elga chiqishlarining 2005–2017-yillardagi ko’rsatkichlari 6 (ming kishi). 5 O’zbekiston Davlat statistika qo’mitasining ma‘lumotlari asosida tuzildi. 6 O’zbekiston Davlat statistika qo’mitasining ma‘lumotlari asosida tuzildi.

Farmonda quyidagilar o’rta muddatli istiqbolda turizm sohasidagi davlat siyosatining maqsadli vazifalari va ustuvor yo’nalishlari etib belgilandi: – turizmni rivojlantirishning yaxlit konsepsiyasini shakllantirish va izchil amalga oshirish, turizmga iqtisodiyotning strategik sektori maqomini berish, ushbu sohani barcha hududlarni va o’zaro bog’liq tarmoqlarni kompleks ravishda jadal rivojlantirishning yetakchi kuchiga aylanishi lozim bo’lgan iqtisodiyotni diversifikatsiyalash, tarkibiy o’zgartirish va barqaror rivojlanishning qudratli vositasiga aylantirish, yaratiladigan yalpi ichki mahsulotda, mahalliy budjet daromadlarida turizmning ulushini ko’paytirish, ish bilan bandlikni ta’minlash, aholining turmush darajasi va sifatini oshirish bo’yicha tizimli chora-tadbirlarni amalga oshirish; – turizm industriyasi subyektlari faoliyati uchun qulay shartsharoitlarni shakllantirishga yo’naltirilgan turizm faoliyati sohasidagi qonun hujjatlarini va normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish, turizmning rivojlanishidagi barcha to’siq va g’ovlarga barham berish, viza va ro’yxatdan o’tkazish tartib- tamoyillarini, pasport va bojxona nazoratini soddalashtirish, turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish va bozorga xos tarzda tartibga solish mexanizmini maqbullashtirish, turizm sohasida tadbirkorlik faolligini rag’batlantirish va turizm xizmatlari bozorida raqobatni rivojlantirish bo’yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish, turizm sohasida statistik hisobga olish tizimini takomillashtirish; – turizm xizmatlarini tashkil etishda, eng avvalo, turistlar joylashtiriladigan joylarda, ovqatlanish punktlarida, respublika hududi bo’ylab harakatlanishda, turizm obyektlariga tashriflarni uyushtirishda turistlar va ekskursantlarning hayoti va sog’lig’i, xavfsizligini ta’minlash bo’yicha kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish; – mamlakatda turizmni jadal rivojlantirish, mavjud ulkan turizm salohiyatidan yanada to’liq va samarali foydalanish, an’anaviy madaniy-tarixiy turizm bilan birgalikda turizmning boshqa salohiyatli turlarini – ziyorat qilish, ekologik, ma’rifiy, etnografik, gastronomik, sport, davolash-sog’lomlashtirish, qishloq, sanoat, ishbilarmonlik turizmi va boshqa turlarini jadal rivojlantirish,

bolalar, o’smirlar va yoshlar turizmini, oilaviy turizmni, keksalar uchun ijtimoiy turizmni rivojlantirish hisobiga turizmning ijtimoiy ahamiyatini kuchaytirish, hududlarda yangi turizm yo’nalishlarini tashkil etish, ularni pasportlashtirish, turizm yo’nalishlari va turizm obyektlari bo’yicha yagona milliy reestrlarni shakllantirishga yo’naltirilgan ichki, kirish va chiqish turizmini kompleks rivojlantirishning milliy va hududiy dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish; – turizm faoliyati sohasida xalqaro hamkorlikni, birinchi navbatda, BMTning Butunjahon turizm tashkiloti (UNWTO), xorijiy mamlakatlarning turizm bo’yicha nufuzli xalqaro va milliy tashkilotlari – turizm xizmatlari mintaqaviy va jahon bozorlarining faol ishtirokchilari bilan hamkorlikni kengaytirish, O’zbekistonning turizm sohasida tartibga soluvchi universal xalqaro konvensiyalar va bitimlardagi ishtiroki, turizm faoliyati amaliyotiga xalqaro va davlatlararo standartlar va normalarni joriy etish; – respublikaning barcha mintaqalarida zamonaviy jahon standartlariga, turistlarning ehtiyojlari va talablariga javob beradigan turizm industriyasi obyektlarini – mehmonxonalarni va joylashtirishning shu kabi vositalarini, umumiy ovqatlanish obyektlarini, transport-logistika tuzilmalarini, axborot markazlarini, madaniyat va sport muassasalarini jadal rivojlantirish, asosiy turizm yo’nalishlari bo’yicha yo’l-transport va muhandislik-kommunikatsiya infratuzilmasini, yo’lbo’yi infratuzilmasini jadal qurish va rekonstruksiya qilish, ushbu maqsadlar uchun xorijiy investorlarni keng jalb etish; – xalqaro turizm rivojlanishi tendensiyalarini va zamonaviy marketing vositalari qo’llanilishini hisobga olgan holda, raqobatbardosh turizm mahsulotlari va xizmatlarini ishlab chiqish, ularni ichki va xalqaro turizm bozorlarida targ’ibot qilish bo’yicha strategiyani ishlab chiqish, qulay turizm axborot muhitini tashkil etish va rivojlantirish, keng reklama-axborot faoliyatini amalga oshirish, mamlakat hududlarida turizm axborot markazlari va chet elda turizm vakolatxonalari ochish, internet tarmog’idan faol foydalanish, har yili Toshkent xalqaro turizm yarmarkasini o’tkazish yo’li bilan turizm sohasida mamlakatimizning ijobiy qiyofasini shakllantirish;

– turizm tarmog’i uchun, ayniqsa, menejment va marketing sohasida malakali kadrlarni sifatli tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish, gidlar (ekskursiya yetakchilari) tayyorlash, turizm faoliyati subyektlari xodimlarini muntazam ravishda qayta tayyorlash va malakasini oshirish. Milliy turizm sohasining yangi beshinchi bosqichi 2017–2021yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha Harakatlar strategiyasining iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishda turizm sohasini rivojlantirish ustuvor yo’nalishlaridan biriga kiritilishi bilan boshlandi. Harakatlar strategiyasi turizm sohasini isloh qilishda farmonda belgilangan o’rta muddatli istiqbolda amalga oshiriladigan masalalarga alohida e’tibor berishni talab qiladi. Bosqichlarga e’tibor berilsa, mamlakatimizda turizmni rivojlantirishga mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq asosiy davlat siyosatining ustuvor yo’nalishi sifatida qaralmoqda. Turizm sohasining rivoji uchun barcha zaruriy tashkiliy-huquqiy mexanizm vujudga keltirilgan bo’lib, muhim me’yoriy hujjatlar qabul qilindi, jumladan, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonuni, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining turizmga oid qator Farmonlari, respublika Vazirlar Mahkamasining qarorlari, Adliya vazirligining va boshqa mutasaddi davlat idoralarining yo’riqnoma, ko’rsatma va tartiblari ishlab chiqilib, amaliyotga tatbiq etilmoqda. O’zbekistonda kelgusida turizmni rivojlantirish vazifalarini samarali amalga oshirish va xorijiy hamda ichki turistlarga xizmat ko’rsatuvchi turdosh sohalar va tarmoqlar rivojlanishi uchun vertikal diversifikatsiya asosida milliy turizm xizmat bozorini innovatsion rivojlantirish strategiyasini amalga oshirish yo’li bilan qulay sharoit yaratishda turistik xizmatlar hajmining bashorat ko’rsatkichlari bir me’yorda, muntazam o’sishdan dalolat beradi. Tayanch so’z va iboralar: Harakatlar strategiyasi, turizm sohasidagi islohotlar, xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish, O’zbekistonda turizm sohasini rivojlantirish bosqichlari, turistik xizmatlar, turistlar oqimi, xorijiy valyutada sarmoya, rivojlanish dinamikasi va bashorat, kiruvchi turistlar.

Mustaqil ishlash uchun savollar 1. «Turizm: nazariya va amaliyot» fani nimalarni o’rgatadi? 2. Fanning maqsadi nimadan iborat? 3. Fanning vazifalarini ta’riflab bering. 4. Mazkur fan turizmga oid fanlarning alifbosi deyilishiga sabab nimada? 5. O’zbekistonda turizm sohasini rivojlantirish bosqichlari nimalarni ifodalaydi? 6. Turizm sohasi bo’yicha 2014-yilda xalqaro anjuman Birlashgan millatlar tashkiloti Butunjahon turizm tashkiloti (BTT) Ijroiya kengashining 99-sessiyasi nega aynan Samarqand shahrida bo’lib o’tdi? 7. O’zbekistondagi turizm sohasining 2005–2017-yillar davomidagi rivojlanish dinamikasi qanday o’zgarishlarni ko’rsatadi?

ADABIYOTLAR 1. Абдурахмонов К . Х . Менеджмент туризма . Учебное пособие. –Т.: Филиал ФГБОУ ВПО ― РЕУ им. Г.В. Плеханова ‖ в г. Ташкенте, 2013, 248 с. 2. Агзамов С., Ташмуратов Т. Менеджмент международного туризма – Т.: ТашГУ, 1996. 3. Adilova Z.D, Sodiqov T. Xalqaro turizm biznesi. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2010. 4. Adilova Z.D, Aliyeva M.T., Norchayev A. Turizm menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2011. 5. Aliyeva M.T., Umarjonov A. Turistik mamlakatlar iqtisodiyoti. – T:. Moliya, 2005. 6. Asror Mo’min. Dunyo mo’’jizalari. Yangi nashr. – T.: 2012, 8b. 7. Ahmadxo’jayev H. va boshqalar. Marketing tadqiqotlari. – T., 2002. 8. Boltaboyev M.R., Tuxliyev I.S., Muhamadiyev A.N., Abduxamidov S.A. ―Turizm: nazariya va amaliyot ‖ fanidan elektron darslik yaratish texnologiyasi. Uslubiy qo ’llanma. –S., 2016. 9. Gadoyev K., Berdiyeva S. Jahongashta sayyoh olimlar. – T.: O’zbekiston, 2012. 10. Данилов С. Туризм со вкусом узбекского плова. – T., 2013. 11. Ivatov I. Restoran menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: Iqtisodiyot, 2007. 12. Tashmuratov T.T., Saidov A., Umarqulov E. Turizm iqtisodi. – T.: TMI, 2000.

O'xshashlar

Makroiqtisodiyot faniga kirish

“Industrial iqtisodiyot” faniga kirish

Korporativ boshqaruv jarayonlarini iqtisodiy matematik modellashtirish faniga kirish

Turizm industriyasi va infratuzilmasi

Turizm bozori tushunchasi va vazifalari