Таннархни калькуляция қилишнинг жараёнли усули - Iqtisodiyot - Referatlar

Таннархни калькуляция қилишнинг жараёнли усули

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

184.5 KB

Ko'chirib olish

Таннархни калькуляция қилишнинг жараёнли усули Режа : 1. Жараёнли калькуляция қилишнинг хусусиятлари 2. Меъёрий ва меъёрдан ортиқча йўқотишлар ва даромадлар ҳисоби 3. Ҳисобот даврининг бошига ва охирига тугалланмаган ишлаб чиқариш ҳисоби 4. Таннархни ҳисобга олишининг усуллари 5. Харажатларни партиялар бўйича калькуляция қилиш

1. Жараёнли калькуляция қилишнинг хусусиятлари . Бу усул асосан оммавий тарзда бир турдаги махсулот ишлаб чиқариш ёки бир неча турдаги махсулот ишлаб чиқарилгани билан улар доимо қайтарилувчи жараёнларга бўлинган ишлаб чиқаришларда қўлланилади. Бундай тармоқлар сифатида киме,цемент ишлаб чиқариш, нефтни қайта ишлаш, лак-буек ва тукимачилик каби корхоналарини келтириш мумкин. Жараёнли усулнинг буюртмали усулдан принципиял фарқи харажат ҳисоби объектни танланди. Ушбу усулда калькуляция объекти бўлиб, алоҳида олинган жараён ҳисобланади. Харажатларни йи ғ иш. 1) Жараёнли калькуляция тизимидан фойдаланаетган ишлаб чиқаришда махсулот бир бўлим(жараён)дан иккинчисига то тайёр ҳолатга келгунча қадар ўтиб боради. 2) Ҳар бир жараён умуман ишлаб чиқариш жараёнининг қайсидур бир қисмини бажаради ва буюмни муомила бажарилиб бўлгач яна ишлови кўзда тўтилаетган жараёнга етказади. 3) Харажатларни йигиб бориш ишлаб чиқариш жараёнига паралел тарзда олиб борилади. Ҳар бир жараён учун назорат счетлари очилиб,тўғри ва эгри харажатлар аниқланиб чиқилади. 4) Тўғри харажатлар буюртмали калькуляция тизимига ўхшаш тарзда аниқланиб, ҳар бир жараён учун тўғри материал ва иш хаки харажатларини ўз ичига олади. Аммо бу усулда ҳисоб – китоблар анча осон. Чунки бу усулда буюртмали усулга ў хшаб жаражатларини ҳар бир махсулот бўйича деталлаштириш зарур эмас. 5) Яна бир фарқи шундаки буюртмали усулда эгри харажат ҳисобланган айрим харажатлар бу усулда тўғри харажатларга айланади. Масалан ишлаб чиқариш жараёнини назорат қилиш ёки жараён ичидаги асосий воситалари амортизацияси ва бошқалар. Чунки улар калькуляция объекти бўлган жами жараёнга тегишли бўлиб, харажатлар ҳисоби йўналишига киради. 6) Таннархнинг жараёндан жараёнга усиб бориши 5.1. чизмада берилган. 7) Буюртмали ва жараёнли калькуляция тизимларининг солиштирма кўриниши эса 5.2. чиз-мада берилган. Меъёрий ва меъёрдан ортиқча йўқотишлар ва даромадлар ҳисоби 1. Йўқотишлар. 1) Ишлаб чиқариш жараёнида йўқотишларни бўлиши табиий хол. Масалан суюкликлар парланади, кастюм учун бичилган материалнинг бир қисми кийким холига келади, мебел тайёрлашда егочнинг бир қисми араланиб чиқиндига айланади в х к .

2) Агар бўлар ишлаб чиқаришни ташкил қилишнинг нормаль тизимида юз берса, бундай йўқотишлар норматив (меъёрий) ёки назорат қилинмайдиган йўқотишлар деб аталади. 3) Меъёрий йўқотишлардан ташқари, нормал ишлаб чиқаришни ташкил қилиш жараёни кўзда тўтилмаган йўқотишлар ҳам юзага келиши мумкун. Улар асосан технологик жараённинг б у зилиши билан боғлиқ бўлиб, таркибий қисмларини нотўғри аралаштириш, паст сифатли материаллардан фойдаланиш, матони нотўғри бичиш каби сабабларга кўра юзага келади. Бундай йўқотишлар меъёрдан ортиқча ёки назорат қилинадиган йўқотишлар деб юритила-ди. 4) Меъёрий чегарасидаги йўқотишларни махсулот таннархига кушиш меъёрдан ортиқчаларини эса давр харажатлари сифатида тан олиниб фойда ва зарарлар счетига езилиши лозим . Мисол 1. Ишлаб чиқариш жараёнида 1200 л сую қ лик ишлатилади. Унинг қиймати 12000 сўм , меъёрдаги йўқотишлар эса 16,5% (200л)ни ташкил қилади. Тайёр махсулот таннархини қуйидаги формула орқали аниқлаймиз . Ишлаб чиқариш харажатлари 12000 = 12 сўм/ л К у тилаетган махсулот чиқиши 1200 л – 200 л Агар ишлаб чиқариш жараёнида хатоликка йўл куйилса бу йўқотишларни ортишига сабаб бўлади. Шундай қилиб кўтилаетган 1000 л махсулот ўрнига 900 л тайёр махсулот олинса, 100 л қўшимча йўқотиш, меъёрдан ортиқча йўқотиш деб тан олинади, таннарх эса ўзгармай колаверади. Ушбу ҳолда умумий харажатлар қуйидагича тақсимланади: Тайёр махсулот (900 л * 12сўм) сўм 10800 Меъёрдан ортиқча йўқотиш (100*12сўм) сўм1200 Жами сўм 12000 Янада аниқ таъсаввур хосил қилиш учун ушбу ҳўжалик муомиласини асосий ишлаб чиқариш счетида кўрсатамиз Миқдори Баҳо Сумма Миқдори Баҳо Сумма Киритила етган ре сурсларга харажат лар 1200 10 12000 Меъёрий йўқ о тиш 200 -- -- Меъёрдан ортиқча йўқотиш 100 12 1200 Махсулотни нг чиқиши 900 12 10800 1200 12000 1200 12000

2. Яроксиз махсулотни сотишдан олинган даромад ҳисоби 1) Ишлаб чиқариш жараёнида олинган яроксиз махсулотниниг бир қисми сотилиши мумкун. Брак махсулотни сотишдан олинган даромад эса таннарх сотишнинг кредити бўйича кўрсатилади. Асосий ишлаб чиқариш Брак Касса 100 100 150 150 фойда ва заралар 50 2) Агар технологик жараёнда умумий қиймати сўм 12000 бўлган 2400 тайёрлама (загатовка) ишлатилиб 2000 та ярокли ва 400 та яроксиз махсулот олиш имкони мавжуд деб фараз қиламиз. Яроксиз махсулотнинг ҳар бири сўм 2,50 дан сотилиши мумкун. Унда махсулот таннархи ҳисоби қуйидагича бўлади: Ишлаб чиқариш харажатлари (яро қ сиз махсулот қийматисиз) 12000-(400*2,50) = = 5,50 К у тилаетган махсулот чиқиши 2400 - 400 Ушбу жараёнларнинг натижаси асосий ишлаб чиқариш счетида қуйидаги кўринишга эга бўлади: Асосий ишлаб чиқариш Миқдори Баҳо Сумма Миқдори Баҳо Сумма Киритилает ган ре сурсларга харажат лари 2400 5 12000 Меъ ё рий брак 400 2,50 1000 Махсулот чиқиши 2000 5,50 11000 1200 12000 2400 12000 3) Агар ишлаб чиқариш жараёнида меъёрдан ташқари яна 200 дона яроксиз махсулот чиқиб колса, уни сотишдан қўшимча даромад олинади. Лекин бу даромадни таннархни пасайтириш учун қабул қилиб бўлмайди. Бу ҳолда жараён таннархи қуйидагича бўлади.

Келгуси жараёнга берилди (1800*5,50) 9900 Меъёрдан ортиқча йўқотиш (200*5.50 ) 1100 Минус яроксиз махсулот қиймати (200*2.50) 500 600 Жараён бўйича соф таннарх 10500 Асосий ишлаб чиқариш Миқдори Баҳо Сумма Миқдори Баҳо Сумма Киритилаетг ан ре сурсларга харажат лари 2400 5 12000 Меъёрий Брак 400 2,50 1000 Меъёр дан ортиқча брак 200 5,50 1100 Махсулот чиқиши 1800 5,50 9900 1200 12000 2400 12000 Меъёрдан ортиқча брак. Сумма Сумма Асосий Ишлаб чиқариш 1100 Пул маблағлари (бракни сотишдан) 500 Фойда ва заралар счети 600 1100 1100 3. Меъёрдан ортиқча даромад. 1) Хақиқатда олинган йўқотишлар кўтилган даражада кам бўлиб чиқса меъёрдан ортиқча даромад юзага келади. 2) Меъёрдан ортиқча олинган даромад таннархдан камайтирилади ва фойда ва заралар счетида ҳисобга олинади . Мисол : Кейинги жараёнга қиймати 1200 f бўлган 1200 дона тайёрлама берилди . Бошланғич миқдорга нисбаттан 1/6 даражада меъёрий йўқотиш кўзда тўтилган эди . Лекин ҳақиқий йўқотиш 100 бирликка кам бўлиб махсулотнинг ҳақиқий чиқиши 1100 донани ташкил қилди . Демак меъёрдан ортиқча даромад юзага келади. Махсулот донасининг қуйидаги формула орқали топилади: Таннарх 1200 = = 1.2 К у тилган махсулот чиқиши (1200-200) Киритилган ресурсларга нисбаттан харажатлар қуйидагича

тақсимланади. Кейинги жараёнга бериладиган махсулот (1100 дона*1,2 ) 1320 Минус меъёрдан ортиқча даромад (100дона *1,2 ) (120) Жараённиниг соф таннархи 1200 Бу жараённи ҳисобга олувчи бухгалтерия езувлари қуйидагича бўлади: Асосий ишлаб чиқариш Миқдори Баҳо Сумма Миқдори Баҳо Сумма Киритилаетган ре сурсларга харажат 1200 1,00 1200 Меъёрий йўқотиш 200 -- -- Меъёр дан ортиқча даромад 100 1,20 120 Кейинги жараёнга ўтказилган махсулот 1100 1,20 1320 1320 1320 4. Махсулотнинг эквивалент бирлиги. 1) Ишлаб чиқариш харажатларини калькуляция қилиш жараёнини тушунтиришни мақсадида ТИЧ муаммосига тухталмаган эдик. Аммо баъзи ҳолларда бўлса ҳам йил боши ва охирига тугалланмаган ишлаб чиқариш мавжуд экан махсулот бирлигининг таннархини аниқлаш қўшимча ҳисоб китобларни қилишни талаб қилади. 2) Ярим тайёр махсулотлар тайёр махсулотга нисбаттан пастрок таннархга эга . Шунинг учун , жараёнда давр бошига ва охирига ТИЧ қолдиғи мавжуд бўлган ҳолда махсулот бирлиги таннархини умумий таннархини жараёнда олинган бирликлар сонига таксимлаб топиб бўлмайди . Масалан : ҳисобот даври ичида 8000 бирлик тулигигача қайта ишловдан ўтди , яна 2000 бирлиги эса ярим тайёр махсулот холига келтирилди . Бу ҳолат меҳнат бирлигинг таннархини иккала бирликни кушган ҳолда аниқлаб бўлмайди . 3) Шунинг учун ҳали қайта ишлов жараёнида бўлган ярим фабрикантларни тайёр махсулотнинг эквивалент бирлигига келтириб олиш лозим . 4) Бунинг учун , қилинган ишларни тугалланиш даражасини аниқлаш ва уни ҳисобот даври охирига қайта ишловда колган бирликлар сонига кўпайтириш лозим . Агар юқорида 2000 дона ярим фабрикант 50% га тайёр бўлган бўлса , уни 1000 та (2000*50%) эквивалент бирликдаги махсулот сифатида келтириш мумкун . Шундан сўнг уни тўла тайёр бўлган 8000 донага кушиб тайёр махсулотнинг жами эквивалент чиқиши миқдорини топиш мумкун . У (8000+1000) эквивалент бирликка тенг. 5) Шундан сўнг махсулот бирлиги таннархи одатдагидек ҳисоблаб топилади. Агар ҳисобот давридаги умумий таннарх 18000 f ни ташкил қилган бўлса, тўлиқ ишловдан ўтган махсулот бирлиги таннархи 2 ни ташкил қилади,

ҳамда таннарх келгуси жараёнга бериладиган махсулот бирлиги ва тугалланмаган ишлаб чиқариш Ўртасида қуйидагича тақсимланади: Тўлиқ ишловдан ўтди ва келгуси жараёнга берилган махсулотлар (8000дона*2) 16000 Тугалланманмаган ишлаб чиқариш (1000 экв.бирлик*2) 2000 Жами 18000 5. Турли туганлланганлик даражасига эга бўлган махсулотнинг элементлари. 1) Буюмларни тугалланиш даражасини аниқлаш анча кийинчилик тугдиради. Масалан: материал қиймати махсулотга жараённинг бошида ўтказилган бўлса, меҳнат ва ишлаб чиқариш устама харажатлари жараён ичида келиб борилади. Бундай ҳолатда таннархни ташкил қилувчи ҳар бир ишлаб чиқариш харажати бўйича калькуляция тўзиб чиқиш лозим. 2) Жараёнга олиб борилган иш хаки ва ишлаб чиқариш устама харажатларнинг суммаси «ишлов қиймати»деб юритилади. 3) Мисол «А» жараёни бўйича маълумотлар: - Давр бошига ТИЧ йўқ - «А» жараёнига киритилган, махсулот, дона 14000 - Ишловдан тўлиқ ўтган ва «Б» жараёнга 1000 берилган махсулот, дона - Давр охирига ТИЧ, дона 4000 - Давр ичидаги материал харажатлар 7000 - Ишлов қиймати 48000 Материал харажатлар давр бошида амалга оширилади ва ишлов қиймати жараён ичида бир тёкисда кушиб борилади. Тугалланмаган ишлаб чиқаришни тайёргарлик даражаси 50% даражада баҳоланади. «Б» жараёнга ўтказилган махсулот ва давр охирига колган ТИЧ таннархини аниқлаш талаб қилинади. Махсулот донаси таннархининг ҳисоби: Таннах элементлари Умумий таннарх Тайёр махсулот Ярим фабри- катлардан эквив. бирлик Эквив. Бирлик суммаси Махсулот донаси таннархи Материаллар 70000 10000 4000 14000 5,00 Ишлов қиймати 48000 10000 2000 12000 4,00 Жами 118000 9,00Ишлаб чикариш харажатлари Тугри Эгри Материал Иш хакиНУХ Ишлов Кийма ти

1. Тугалланмаган ишлаб чиқариш таннархи: Материаллар қиймати (4000*5) 20000 Ишлов қиймати (2000*4) 8000 28000 3. Тайёр махсулот таннархи (10000*9) 9000 «А» жараён бўйича ТИЧ сч ё ти Материаллар 70000 “Б” жараёнга берил-ган тайёр махсулот 90000 Ишлов қиймати 48000 Давр охирига ТИЧ 28000 Жами 118000 Жами 118000 ( I ) Ишлов давом этаетган 4000 бирлик материаллардан фойдаланиш нуктаи назаридан тугалланган ҳисобланади. Бундан ташқари 4000 бирлик 50% ишловдан ўтган, шунинг учун эквивалент бирлик 2000 донага тенг (4000*50%) 6. Аввалги жараёндаги махсулот таннархи. 1) Ишлаб чиқариш жараёнида бир жараённинг охирги махсулоти кейинги жараён учун бошланғич махсулот бўлиб ҳисобланиши ва у кейинчалик ўзгартирилишларни кўзда тўтиши ҳамда бунинг учун материаллар талаб қилиши мумкин. 2) Аввалги жараёндан ўтган махсулот таннархи «Аввалги жараённинг таннархи» термини билан юритилиб, таннархнинг алоҳида элементи сифатида кўрилади. 3) Давр охирига колган ТИЧ таннархини аниқлашда таннархнинг бу элементи тўлиқ фойдаланилган деб юритилади. 4) Келинг энди аввалги мисолни кенгайтириб, «А» жараёниннинг махсулотини «В» тўтишини жараёндаги кўриб чиқамиз: Мисол. «В» жараён тўғрисида маълумот: - Давр бошига тугалланмаган ишлаб чиқариш. йўқ - «А» жараёндан олинган махсулот, дона. 10000 - Давр охирига ТИЧ, дона . 1000 - Омборга топширилган тайёр махсулот, дона. 9000 - Ҳисобот даври учун таннарх : А) “А” жараёндан кейин махсулот таннархи 90000 б) ишлов қиймати 57000 в) материаллар 36000 Материаллар таннархи жараён охирида аниқланади , ишлов қиймати эса жараён ичида бир тёкисда тақсимланади. Ҳисоб-китобларга кўра махсулотнинг тайёрлик даражаси-50%.

Талаб қилинади: А) омборга жўнатилган махсулот таннархини аниқлаш. В) йил охирида колган ТИЧ таннархини аниқланг. Таннарх ҳисоби № Таннарх элементлари Умумий таннарх Тайёр махсулот дона Ярим фабрикатл адан эквивалент бирлик, дона Эквивалент бирликлар умумий миқдори Махсулот бирлиги таннархи 1 Ўтган жараён таннархи 90000 9000 1000 10000 9,00 2 Материаллар 36000 9000 ---- 9000 4,00 3 Ишлов қиймати 57000 9000 500 9500 6,00 Жами 183000 19,00 4. ТИЧ таннархи : - ўтган жараён таннархи (1000дона*9  ) 9000 - материал қиймати йўқ - ишлов қиймати ( 500*6  ) 3000 12000 - тайёр махсулот (900*19) 171000 _______________________________ 183000 « В » жараён бўйича ишлаб чиқариш счёти Аввалги жараён таннархи 90000 Омборга топширилган тайёр махсулот 171000 Материаллар 36000 Давр охирига ТИЧ 12000 Ишлов қиймати 57000 183000 183000 « В» жараёнда материаллар жараён тугагунга қадар ишлатилмайди. Шунинг учун материал харажатлар ТИЧ таннархига таъсир курскатмайди. Демак йил охиридаги товар ишлаб чиқариш қиймати эквивалент бирликларда материаллардан фойдаланиш нуктаи назаридан нолга тенг . 9. Давр бошидаги тугалланмаган ишлаб чиқариш.

1) ТИЧ хажмини аниқлай олган вақтда ҳисобот даври учун махсулот донасини таннархини аниқлаш мақсадида унинг бошланғич қолдиғини жорий ҳисобот даврига тақсимлаш лозимлигини ёдда тўтиш лозим .Буни амалга ошириш учун 2 та альтернатив усул мавжуд: - Ўртача тортилган усул. Бунда давр бошидаги ТИЧ бирлиги тўлиғича ишлаб чиқаришга тортилган деб фараз қилинади ва жорий даврда яна алоҳида кўрилмайди. - IO усули. Давр бошидаги ТИЧ жорий давр ичида ишловдан ўтган ва тугатилган махсулот бирликларининг биринчи грухи деб фараз қилинади. Қуйидаги мисолда уларни таккослаб чиқамиз: Мисол. Компанияда икки жараён мавжуд (Х ва Y ). Материаллар Х жараённинг бошида киритилади, қўшимча материаллар эса Y жараёндинг давомида, яъни жараён 70% га тамомланганда киритилади. Ишлов қиймати иккала жараён давомида тенг тақсимланади. Тайёр махсулот бирликлари Х жараёнида тўғридан тўғри Y жараёнига, Y жараёнидан эса – тайёр махсулот омборига берилади.ишлаб чиқариш даври учун маълумотлар қуйидаги кўринишга эга: 1 Давр бошига ТИЧ Жараён Х. 6000 дона, 3/5 қисмга тайёр, шу жумладан материаллар 2400 ва ишлов қиймати 15300 Жараён Y 2000 дона, 4/5 қисмга тайёр, шу жумладан аввалги жараён таннархи 30600 , материаллар 4000 ва ишлов қиймати 12800 2 Тайёрланиши ҳисобот даврида бошланган махсулот 16000 18000 3 Давр охирига ТИЧ,дона 4000 ¾ êисмга тайёр 8000 ½ êисмга тайёр 4 Давр давомида кушилган материаллар 64000 20000 5 Давр давомида кушилган ишлов қиймати 75000 86400 Биринчи босқичда, ишлов берилиши ҳисобот даврида тугатилган махсулот миқдори аниқланади. Ҳар бир жараён учун ҳисоб китобларни келтирамиз. Жараён Х. Жараён Y 1 Давр бошига ТИЧ дона 6000 2000 2 Ишлаб чиқариш ҳисобот даврида бошланган махсулот 16000 18000 3 Давр давомида жами киритилган ресурслар 22000 20000 4 Минус давр охирига ТИЧ 4000 8000 5 Жами тайёр махсулот 18000 12000 Ўртача тортилган усул.

IO – усули. Жараёнли калькуляция қилишнинг ушбу усули ТИЧ нинг дастлабки қолдиғи биринчи навбатда ишлатилиши ва жорий даврда тугатилишинин кўзда тутади. ТИЧ нинг давр бошидан қиймати тайёр махсулотга алоҳида олиб борилади ва махсулот бирлигининг таннархи фақат жорий давр харажатлари, ҳамда жорий давр махсулоти хажмига асосланади. 10 Таннархни калькуляция қилишнинг жараёнли усулини қарорлар қабул қилишнинг жараёнли усули қарорлар қабул қилиш ва таннархни бошқаришдаги роли. 1) Ушбу бобда кўрилган жиддий ҳисоб – китоблар фойдани аниқлаш ва зарарни баҳолаш учун зарур. Масалан. Жараён якунида юзага келган ТИЧ қиймати балансда кўрсатиладиган ТМК ларининг бир қисмини ёки кейинги жараёнга берилгач омборда колган тайёр махсулот нинг бир қисмига айланиши мумкин. 2) Агар тайёр махсулот сотилса уларнинг қиймати фоизини аниқлашда сотилган махсулорт таннархнинг бир қисмига айланади. 3) Махсулот бирлиги таннархини ТИЧ қийматини ва келгуси жараёнга берилган тайёр махсулот таннархини калькуляция қилиш эса моддий ишлаб чиқариш заҳираларининг баланс баҳоси ва сотилган махсулот таннархини аниқлаш учун зарур. 4) Бир турдаги маълумот ҳам бошқарув қарорлари қабул қилиш, ҳам таннархни бошқариш учун ярокли бўлади деб айтиш, анча шубҳали кўринади. Жумладан қарор қабул қилиш учун бирор бир жараён бўйича махсулот бирлигининг тўла таннархининг аниқлашнинг зарурияти йўқ. Бунинг учун таннарх таркибини ўзгармас ва ўзгарувчан элементлари бўйича таҳлил қилиш кифоя. 5) Таннархни бошқаришнинг мақсади жорий даврнинг ҳақиқий харажатларини шу даврда ишлаб чиқариш махсулотининг эквивалент бирликлари норматив таннархи билан солиштиришдан иборат.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида. Т., Ўзбекистон, 1995. 2. И.А.Каримов. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтшнинг ўзига хос йўли. Т., Ўзбекистон, 1995. 3. И.А.Каримов. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг тамойиллари. Т., Ўзбекистон, 1995. 4. Ўзбекистон Республикасида Мулкчилик тўғрисидаги қонун. 1990 йил 31 октябр. - Ўзбекистон ССР Олий Советининг Ведомостлари, 1990 йил №31-33. 5. Ўзбекистон Республикасида Мулкчилик тўғрисидаги қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 7 май қонуни - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг ахборотномаси, 1993 йил, 5-сон. 6. Ўзбекистон Республикасидаги корхоналар тўғрисидаги қонун. 1991 йил 15 феврал - Ўзбекистон Республикаси қонун ва фармонлари. Т. “Ўзбекистон” - 1992. 7. Ўзбекистон Республикасининг Кооперация тўғрисидаги 1991 йил 14 июн қонуни - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1991 йил 8- сон. 8. Ўзбекистон Республикасининг ташқи иқтисодий фаолият тўғрисидаги 1991 йил 14 июн қонуни. - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1991 йил 8- сон. 9. Давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 19 ноябр қонуни. Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1992 йил, 1-сон. 10. Монополистик фаолиятни чеклаш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 2 июл қонуни. - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1992 йил, 10-сон. 11. www.ziyonet.uz 12. www.nur.uz

O'xshashlar

Таннархни кальқўляция қилишнинг буюртмали усули

Харажатларни тўлиқ тақсимлаб ва ўзгарувчан харажатлар бўйича таннархни калькуляция қилиш усули

Жараёнли калкуляция қилиш усули (process costing)

Буюртмали калькуляция қилиш усули (ордер жоб cостинг)

Маҳсулот таннархи турлари, таркиби ва уларни аниқлаш (калкуляция қилиш) усуллари