Savdo menejmentining mohiyati va vazifalari. - Iqtisodiyot - Referatlar

Savdo menejmentining mohiyati va vazifalari.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

58 KB

Ko'chirib olish

Savdo menejmentining mohiyati va vazifalari. Reja: 1. Savdo menejmentining mohiyati. 2. Savdo menejmentining usul va tamoyillari. 3. Savdo menejmentining maqsad va vazifalari.

1.Savdo menejmentining mohiyati. Savdo - faoliyat doirasi va unda band bo‘lgan xodimlar soni jihatidan barcha mamlakat iqtisodiyotining muhim tarmog‘i hisoblanadi va bu tarmoqning iqtisodiyotdagi salmog‘i yuqoridir. Savdo korxonalarining faoliyati iste’molchilar talablarini qondirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgani uchun kundalik hal etilishi lozim bo‘lgan tashkiliy - texnik, iqtisodiy va moliyaviy masalalar ushbu sohaning hal qiluvchi omillaridan hisoblanadi. Serqirra va nozik soha bo‘lgan savdo faoliyatini boshqarish - murakkab jarayon bo‘lib, u savdo menejmentining turli usullari yordamida amalga oshiriladi. Savdo menejmenti savdo korxonasi faoliyatini boshqarish jarayonining barcha asosiy jihatlarini o‘rganadi. U savdo korxonasining rivojlanish shartlari bilan bog‘liq masalalarni hal etish uchun boshqarishning oqilona tashkil etilishini shakllantirshga qaratilgandir. Kompleks tarmoqlarning bir sohasi sifatida savdo menejmenti hozirgi paytda amalda yuzaga kelish pallasida turibdi. Savdo menejmentining asosiy qoida va tamoyillari hozircha chet el va mahalliy adabiyotlarda umumme’yoriy aksini topmagan. Shularni hisobga olgan holda biz yangi ilmiy soha bo‘lgan, bozor iqtisodiyotininig shakllanishida katta ahamiyatga ega bo‘lgan savdo menejmentining mohiyati va uning asosiy xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz. Savdo menejmenti umumiy menejment nazariyalariga asoslangan holda turli menejment usullari va qoidalarini savdo faoliyatiga muvofiqlashtirish orqali o‘rganadi. Shu jumladan, savdo menejmenti, savdo korxonalari faoliyatiga aloqador ishlab chiqarish menejmenti, innovatsion menejment, personal menejment va moliyaviy menejmentning umumiy usullaridan foydalanadi. Savdo menejmentining muhim tomoni shundaki, u savdo faoliyatining turli qirralariga aloqador barcha masalalarni kompleks tarzda boshqarilishini shakllantiradi. Ushbu boshqarish masalalari tor ma’noda xo‘jalik faoliyatining

oxirgi natijasiga bog‘liq bo‘lib, savdo korxonasining faoliyatini oxirgi natijalariga to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki egri (bilvosita) ta’sir etadi. Korxonada savdo jarayonining takomillashtirilishiga qaratilgan alohida chora-tadbirlar, qarorlarning faqat innovatsion menejment nuqtai nazari bilan qaralishi korxonaning iqtisodiy faoliyati, shart-sharoitlarini to‘la hisobga olgan holda amalga oshirishni ta’minlay olmaydi. Balki, boshqaruvga bir tomonlama yondashish korxonaning moliyaviy ahvoliga salbiy ta’sir etadi. Shularni nazarda tutgan holda savdo menejmenti savdo korxonasi xo‘jalik faoliyatining oxirgi natijalariga o‘z ta’sirini ko‘rsatuvchi har bir boshqaruv masalalarini umumlashtirgan holda, kompleks faoliyat tarzida ko‘rib chiqadi. 2. Savdo menejmentining usul va tamoyillari. Barcha savdo korxonalari bitta tarmoqda xo‘jalik yurituvchi subyektlar sifatida savdo-texnologik va savdo xo‘jalik ishlari jarayonlarining tashkil etilishida bir qator umumiyliklarga ega bo‘lsalarda, ular faoliyatlarining tashkil etish shakllari, joriy texnologiya va xo‘jalik yuritishning ma’lum shart-sharoitlari orasida tafovutlar mavjud. Ular faoliyatlarini boshqarishni o‘ziga xosligi, o‘rtasidagi mavjud tafovutlar o‘sha sohaning yakuniy natijalariga turlicha ta’sir etadi. Savdo menejmenti aynan o‘sha tafovutlarni barcha boshqaruv faoliyatlari nuqtai nazaridan hisobga olib, mavjud savdo korxonasi faoliyatining oqilona tashkil etilishi va maqsadga muvofiq natijalarga erishilishini ta’minlaydi. Shu bilan birga savdo sohasiga yangi kirib kelgan tadbirkorlardan boshqarishning aniq qarorlariga ega bo‘lishi va qabul qilingan qarorlar, ko‘rilgan chora-tadbirlar korxona faoliyatining eng optimal darajada tashkil etilishiga xizmat qilishi talab etiladi. Bu o‘rinda shuni alohida ta’kidlash lozimki, boshqa korxona faoliyatining boshqaruv tizimini ko‘r-ko‘rona tarzda aynan ko‘chirib olib, amaliyotga tadbiq qilish savdo korxonasini salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Bu borada

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov shunday degan edilar: “Bugungi kunning eng muhim vazifasi hayotimizning barcha sohalarida, ayniqsa boshqaruvda, respublika miqyosida, viloyat, shahar, tuman, qishloq va mahallalarni boshqarishda, tarmoq va bo‘g‘inlarni idora etishda yangicha fikrlaydigan, qiyin damlarda ma’suliyatni o‘z zimmasiga ola biladigan, hayot bilan hamqadam yurishga qodir, imoni pok, bilimdon, ishbilarmon odamlarni topish, ularga ishonch bildirishdan iboratdir.”1 Hatto eng maqbul boshqaruv qarorlari savdo korxonasining faoliyatiga ijobiy ta’sir etgan bo‘lsada, o‘sha qarorlar, chora-tadbirlardan savdo faoliyatining kelgusi, yangi bosqichlarda foydalanish va aynan ko‘chirib olib amalda tadbiq etish muvaffaqiyat keltirmaydi. Chunki, bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida tashqi omillarning tasir dinamikasi va iste’mol bozori holatining doimiy tarzda o‘zgarishi ma’lum faoliyat doirasidagi qarorlarning qat’iy va doimiy belgilab qo‘yilishiga yo‘l qo‘ymaydi. Bundan tashqari savdo korxonasining hayotiylik davri mobaynidagi kelgusi bosqichiga o‘tishi bilan korxonaning ixtisosligi bo‘yicha ichki shart-sharoitlari o‘zgarib turadi. Shuning uchun savdo menejmenti tashqi omillar ta’sirining o‘zgarishi dinamikasi, resurs potensiali, mehnat va boshqaruv shakllari, moliyaviy holatlar kabi savdo korxonasining faoliyatiga aloqador barcha omillarni inobatga olgan holda o‘rganilishini o‘z oldiga maqsad qilib qo‘yadi. Savdo menejmenti savdo korxonasi faoliyatining barcha jabxalaridagi aniq ishlab chiqilgan boshqaruv qarorlariga bir necha variantlar orqali yondashadi. Bu shuni ko‘rsatadiki, har bir boshqaruv qarorining tayyorlanishi mavjud xo‘jalik faoliyatlarining muqobil imkoniyatlarini ham nazarda tutmog‘i kerak. Boshqaruv qarorlarining muqobil loyihalari savdo korxonasining yakuniy natijalariga ijobiy ta’sir etish va yutuqlarga erishishning imkoniyat mezoni sifatida tashkil etilishi lozim. Bunday mezonlar tizimi korxonaniig o‘zi tomonidan kuzatiladi. Savdo menejmenti savdo korxonasini rivojlantirishning strategik

maqsadlariga qaratilgan bo‘lishi lozim. Qandaydir foydali ahamiyatta ega bo‘lmagai boshqaruv qarorlarining loyihalari joriy davrda amaliyotga tadbiq etilmasligi kerak. Agar loyiha korxonani rivojlantirishning strategik maqsadlariga muvofiq tarzda joriy etilmasa kelajakda korxonaning yutuqlarga erishishi amrimahol. Savdo menejmentining usul va tamoyillariga ilmiy soha sifatida yondashilishi bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida doimiy o‘zgarib turadi. Bunday o‘zgarishlar iste’mol bozorining o‘zgarish dinamikasi, aholi daromadining o‘sish differensiatsiyasi, xususiylashtirish va korporatizatsiyalash natijasida savdo korxonalari faoliyatlariniig takomillashishi va bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlar savdo korxonalari boshqaruv tizimini amalda qo‘llash imkoniyatlarining kengayishi kabi boshqaruvning iqtisodiy negizini tashkil qiluvchi bir qator omillarga bog‘liq. 3. Savdo menejmentining maqsad va vazifalari. Savdo menejmentining asosiy xususiyatlarini hisobga olgan holda uning maqsad va vazifalari namoyon bo‘ladi. Savdo menejmentining asosiy maqsadi bo‘lib, savdo korxonasining rivojlanish istiqbolini mukammal darajada ta’minlash va korxonaning raqobatchilari orasidagi mavqeini oshirishga qaratilgan chora- tadbirlarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishini ta’minlash hisoblanadi. Ushbu asosiy maqsadlardan tashqari savdo menejmenti quyida qayd etilgan asosiy masalalarni yechishni ham o‘z oldiga asosiy maqsad qilib qo‘yadi(1- chizma): 1.Iste’mol bozorining mavjud segmenti doirasida iste’molchilar talabini to‘laroq qondirishga qaratilgan chora-tadbirlarni shakllantirish. Bu masala savdo korxonasining iste’mol bozoridagi o‘z o‘rnini topishi, iste’mol bozoridagi mavjud segment doirasida iste’molchi

talabining asosiy parametrlarini aniqlashi assortiment siyosatining shakllantirilishi, iste’molchi talabini qondirishga mo‘ljallangan tovarlar assortimentining barqarorligiga erishish kabi omillarning ta’minlanishi orqali amalga oshiriladi. 2.Xaridorlarga savdo xizmati ko‘rsatilishini yuqori darajada ta’minlash. Bu masala xaridorlarnipg savdo xizmatiga aloqador barcha talab- xohishlarini bajarish bilan hal etiladi. Iste’molchi bozoridagi mavjud segmentning mohiyat va asosiy xususiyati uning iste’molchiga oz vaqt sarflab, qulay xizmat ko‘rsatishi bilan namoyon bo‘ladi. Xaridorlarga xizmat ko‘rsatishga qaratilgan talablar tashkiliy-texnologik tadbirlar kompleksining yaratilishi, xizmat ko‘rsatishning barcha zaruriy jihatlarini ishlab chiqilishi bilan bajariladi. . 1-Chizma.Savdo menejmentining asosiy vazifalari mazmuni 3. Savdo korxonasining savdo-texnologik va savdo xo‘jalik ishlarini amalga oshirishda tejamkorlikni ta’minlash. Bu masala tovar harakati va xaridorlarga ko‘rsatiladigan xizmatga aloqador mehnat, moddiy va moliyaviy harajatlarni alohida texnologik jarayonlar va operatsiyalar miqyosidagi tejamkorligiga erishish orqali amalga oshiriladi. 4.Foyda miqdorini oshirish va korxona ixtiyorida qoladigan foydaning oqilona taqsimlanishini ta’minlash. Bu masala korxonaning tovar aylanish hajmining optimallashtirilishi, ma’lum maqsadlarga yo‘naltirilgan narx, amortizatsiya va soliq siyosatining yuritilishi, foydaning kapital va iste’mol qismlari o‘rtasidagi muvozanatnii optimallashtirilishiga erishish kabi

omillarga bog‘liq. 5.Savdo korxonasining xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq tavakkalchilik darajasining kamaytirilishi. Bu masala savdo korxonasining xo‘jalik faoliyatiga aloqador bo‘lgan turli tijorat, moliya va investitsion sohalardagi tavakkalchilikning maqsadiga muvofiq boshqarilishi bilan amalga oshiriladi. Savdo korxonasining xo‘jalik tavakkalchiligi darajasining kamaytirilishi uning moliyaviy natijalarini barqarorlashtiradi va korxonaning rivojlanishini kafolatlaydi. 6.Savdo korxonasining bozordagi muntazam o‘sishini ta’minlash. Bu masala eng birinchi korxonaning investitsion aktivligini oshirish bilan hal etiladi. Bundan tashqari savdo korxonasining bozordagi muntazam o‘sishiga uning raqiblari va iste’molchilari mavqei, iste’mol bozorida tutgan amaliy obro‘si, puxta ishlab chiqarilgan xo‘jalik faoliyati va boshqaruvning ichki texnologiyalari, savdo korxonasiga qo‘shimcha foyda keltirish imkoniyatini beradigan boshqa bir qator «sezilmas aktivlar» ta’sir etadi. Savdo menejmentining barcha masalalari bir - biri bilan bevosita bog‘liq. Masalan, iste’molchilarning talabini to‘laroq qondirish va xaridorlarga savdo xizmati ko‘rsatilishini yuqori darajada ta’minlash bevosita tovar aylanish hajmini o‘stirish va korxonaning foyda miqdorini oshirishni talab etadi. Xuddi shu maqsadga savdo korxonasining savdo- texnologik va savdo xo‘jalik ishlarini amalga oshirishdagi tejamkorlik masalasi ham bevosita bog‘liq. O‘z o‘rnida foyda miqdorini oshirish, uning oqilona taqsimlanishi va korxonaning xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq tejamkorlik darajasining kamaytirilishi savdo korxonasining bozordagi muntazam o‘sishini ta’minlovchi muhim shartlari hisoblanadi. Lekin savdo menejmentining bir qator vazifalari mutlaqo turlicha ahamiyat kasb etadi. Masalan, xaridorlarga savdo xizmati ko‘rsatilishini yuqori darajada ta’minlashga qaratilgan tadbirlar korxonaning mehnat, moddiy va moliyaviy resurslaridan qo‘shimcha harajatlar qilishiga olib kelishi mumkin. Bu bilan savdo korxonasi foyda

miqdorining kamayib ketishi tabiiy hol. O‘z navbatida, savdo korxonasi foyda miqdorini oshirish bevosita xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq tavakkalchilik darajasining o‘sishi bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun, savdo menejmentining bu kabi alohida vazifalari bir-birlari bilan muvofiqlashtirilgan tarzda optimallashtirilishi zarur. Savdo sohasida faoliyat yuritayotgan tadbirkorlar orasida «Savdo msnejmentining birlamchi vazifasi va asosiy maqsadi-korxona ixtiyoridagi foyda miqdorini oshirish» degan fikr keng tarqalgan. Ammo bu fikrni keng qamrovda munozara yetgan holda ko‘rib chiqish lozim. Gap shundaki, savdo korxonasi faoliyatining ma’lum bosqichida foyda miqdorini oshirish uning bozordagi muntazam o‘sishini avtomatik tarzda taminlay olmaydi. Qo‘lga kiritilgan yuqori foyda miqdori butunlay iste’mol uchun sarflanishi mumkin. Natijada, savdo korxonasi o‘z rivojlanishini ta’minlashga qaratilgan moliyaviy resurslarning asosiy va yagona manbasidan mahrum bo‘ladi (o‘tirib qolgan korxona esa iste’mol bszoridagi raqobatchilari orasida o‘z o‘rnini yo‘qotadi va bozordagi mavqesi umuman tushib ketadi). Bundan tashqari, faqat yuqori foyda miqdoriga erishishga yo‘naltirilgan maqsadlar sari intilish xo‘jalik faoliyati tavakkalchilik darajasining oshishi, faoliyatning kelgusi bosqichidagi bankrotlik xavfining tug‘ilishiga olib keladi. Bu ham korxonaning bozordagi raqobatchilari o‘rtasidagi bosqich va tutgani o‘rnini yo‘qolishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun, bozor sharoitida foyda miqdorini oshirish alohida,o‘ziga xos ahamiyat kasb etsada, uni savdo monejmentining birlamchi maqsadi va ustuvor vazifasi deyish mutlaqo nojoizdir. Samarali savdo menejmenti to‘la ma’noda o‘zining asosiy maqsad va vazifalari bilan xaridorlarga xizmat ko‘rsatishining yuqori darajada amalga oshirilishini ta’minlash, savdo korxonasi rivojlanishi istiqbolining barcha zaruriy jihatlarini o‘rganish, uning moliyaviy holatini mustahkamlash va iste’mol bozoridagi raqobatchilari orasida tutgan o‘rni va mavqeini shakllantirishga

qaratilgandir. Tayanch iboralar: Iste’molchilar talablari, tashkiliy-texnik, iqtisodiy-moliyaviy masalalar, boshqarish jarayoni, menejment usullari, menejment tamoyillari, tashkil etish shakllari, joriy texnologiya, boshqaruv qarorlari, tashqi omillar ta’siri, moliyaviy holatlar, strategik maqsadlar, bozorning o‘zgarish dinamikasi, iste’mol bozori, tejamkorlikni ta’minlash, foyda miqdorini oshirish, tavakkalchilik darajasi, investitsion aktivlik, moliyaviy resurslar, raqobatchilar, rivojlanish istiqboli.

Adabiyotlar: 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. Ўзбекистон иқтисодиётида хусусий секторнинг улуши ва аҳамиятини тубдан ошириш чора-тадбирлари тўғрисида. «Халқ сўзи», 2003 йил 28 январь. №23, (3135). 2. И.А.Каримов «Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон хаёт приовард максадимиз» Т.: «Узбекистон» 2000. 3. Бланк И.А. «Торговый менеджмент», «Украинско-финский институт менеджмента и бизнеса». Киев 1997 г. 4 Лукашевич В.В. «Основы менеджмента в торговле», Москва, «Экономика» 1998 г. 5. Хисрик Р., Джексон Р. «Торговля и менеджмент», Москва, «Филин» 1995 г. 6. Гревнов А.И. и др. «Совершенствование управления торговлей», Москва, «Экономика» 1990 г. 7. Торговое дело: Экономика, маркетинг, организация. М.: Инфра-М, 2002, С.560 8. Том Хопкинс. Исскуство торговать. М.:2002, С.416 9. Петров П.В., Соломатин А.Н.Экономика товарного обращения. М.: Инфа-М, 2001, С.220 10. Поведение потребителя. Практикум. Минск. Новое знание, 2002, С.123 11. Коммерческо-посредническая деятельность на товарном рынке. Учебник под ред. Проф. А.В.Зверьянова. Екатеринбург,2002, С.560 12. Юлдашев Н.К., Козоков О.С. Менежмент. Т.: Фан, 2004, С.213 13. Вергилес Э.В. Менеджмент (практические навыки): Учеб. пособие – М. 2004.-80с.

14. Воронина Э.М. Менеджмент предприятия и организации: Учебно- практ. пособ. - М.: 2004.-256 с. 1 5 .Босчаева З. Н. Управление экономическим ростом. М.: ЗАО « Экономикс», 2004 1 6 .Развитие организации и Н R -менеджмент. М.: Независимая фирма «Класс», 2004 1 7 .Майкл У. 50 Методик а менеджмента. 2004 18 .Волгин В.В. Тор говые операции. М.: 2004 19 .Ласкина Н.В. Международное торговое дело. М.: Экономика, 2004 20. www . edu . ru 21. www . economics . ru 22. www.torg.uz 23. www.uzbussines.unitech.uz 24. www.cer.uz

O'xshashlar

Savdo menejmentining strategiyasi.

Savdo menejmentining funksiyalari va mexanizmi

Savdo menejmentining tashkiliy asoslari

Moliyaning mohiyati va vazifalari

Savdo tadbirkorligi fanining predmeti va vazifalari