Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklarning huquqiy muhofazasi - Iqtisodiyot - Referatlar

Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklarning huquqiy muhofazasi

Yuklangan vaqt:

10.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20.083984375 KB

Ko'chirib olish

Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklarning huquqiy muhofazasi Reja: 1.Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklar 2.Firma nomlari. 3.Ratsionalizatorlik ishlari haqida umumiy ma’lumot.

1. Sanoat mulkidan tashqari intellektual (nosanoat) mulklar Nosanoat mulk tarkibida EHM dasturlari, EHM ma’lumot bazalari; Integral mikrosxemalar topologiyalari, Seleksiya yutuqlari va firma nomlari kiradi. Albatta, bularning nosanoat mulk deb ajratish shartli ravishda bajariladi. Ma’lumotlar bazasi, bu sistemalashgan, ob’ektiv formada maqolalar, hisoblar va h.k. ko’rinishidagi ma’lumotlar bo’lib, bularni EHM yordamida topish va qayta ishlash mumkin bo’lsin: - EHM uchun dasturlar ob’ektiv formada EHM ishlashi va EHM tarmoqlarining ma’lum natija olish uchun ma’lumotlar va ko’rsatmalar; - boshlang’ich tekst – dasturlash tilida yozilgan, kompilyator yordamida qayta ishlovi mumkin bo’lgan tekst; - ob’ektiv kod – boshlang’ich tekstni mashina kodiga aylantirishda vujudga kelgan dastur; - EHM uchun dekompilirovlangan dastur deb, struktura va EHM kodlashni o’rganish maqsadida ob’ekt kodini boshlang’ich tekstga aylantirish texnikaviy priyomi; - EHM yoki ma’lumotlar bazasi uchun adaptatsiya dasturi – konkret sharoitlarda EHM dasturlarini ishlashi uchun, mualliflik boshlang’ich tekstni o’zgartirmagan holda ma’lumotlar bazasiga qo’shimchalar kritish; - EHM yoki ma’lumotlar bazasi dasturlarini adaptatsiyasi (qayta ishlovi) – boshlang’ich tekstni o’zgartirmagan holda kritilgan o’zgartirishlar; - EHM yoki ma’lumotlar bazasini dasturini qayta ishlab chiqarish; - EHM yoki ma’lumotlar bazasini bir yoki hohlagan nusxalarda material formada, yoki xotirada tayyorlash; - EHM yoki ma’lumotlar bazasi dasturlarini tarqatish; - EHM yoki ma’lumotlar bazasi dasturlarini sotish, prokatga berish, import qilish va h.k. bilan ishlashga yo’l qo’yilishiga tushuniladi; - EHM yoki ma’lumotlar bazasini chop etish – muallifning roziligi bilan EHM yoki ma’lumotlar bazasini pechatga, ishlashga berish;

- huquq egalari deganda, uning muallif, yoki merosxo’ri yuridik yoki jismoniy shaxslarning qonun asosida to’la mulkchilik huquqiga egaligiga tushuniladi. Ushbu asosiy tushunchalar EHM uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalarining mohiyatini echish uchun qonunda qo’llanib kelinmoqda. Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risidagi qonun hujjatlari. Integral mikrosxemalarning topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir. Agar O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O’zbekiston Respublikasining integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo’lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi. Asosiy tushunchalar. Ushbu Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qo’llaniladi: - integral mikrosxema – elektron vazifalarni bajarishga mo’ljallangan, tuga lyoki oraliq shakldagi mikroelektron buyum bo’lib, undagi elementlarining hech bo’lmaganda biri faol hisoblanadi, buyumdagi bog’lanishlarning ayrimlari yoki borchasi bu buyum tayyorlangan jismlar tarkibida va (yoki) sirtida o’zviy shakl topgan bo’ladi; integral mikrosxema topologiyasi – integral mikrosxema elementlarining va ular o’rtasidagi bog’lanishlar majmuining moddiy jismda qayd etilgan fazoviygeometrik joylashuvi; huquq egasi – integral mikrosxema topologiyasining muallifi, uning merosxo’ri, shuningdek integral mikrosxema topologiyasidan foydalanish mulkiy huquqlarini qonunga yoki shartnomaga asosan olgan va ularga ega bo’lgan yuridik yoki jismoniy shaxs. Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish ob’ektlari va shartlari. Integral mikrosxemaning ushbu Qonunda belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tkazilgan o’ziga xos topologiyasi (bundan buyon matnda

topologiya deb yuritiladi) integral mikrosxema topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish ob’ekti hisoblanadi. Muallifning ijodiy faoliyati natijasida yaratilgan va yaratilgan sanasida integral mikrosxemalar ishlab chiquvchi yoki tayyorlovchilarga ma’lum bo’lmagan topologiya boshqacha holat isbotlangunga qadar o’ziga xos deb e’tirof etiladi. YAartilgan sanasida integral mikrosxemalar ishlab chiquvchi yoki tayyorlovchilarga ma’lum bo’lgan elementlardan tarkib topgan topologiyaga, agar bunday elementlar yig’indisi ushbu modda ikkinchi qismining talablariga to’la muvofiq bo’lsagina, huquqiy muhofaza beriladi. Ushbu Qonun bilan beriladigan huquqiy muhofaza topologiyaga singdirilgan g’oyalar, usullar, tizimlar, texnologiya yoki kodlashtirilgan axborotga nisbatan tadbiq etilmaydi. Topologiya muallifi. Ijodiy mehnati bilan topologiyani yaratgan jismoniy shaxs shu topologiya muallifi deb e’tirof etiladi. Agar topologiya ikki yoki undan ortiq jismoniy shaxslarning birgalikdagi ijodiy mehanti bilan yaratilgan bo’lsa, ular birgalikda mualliflar (hammualliflar) deb e’tirof etiladi. Topologiyani yaratishga shaxsan ijodiy hissa qo’shmagan, biroq muallifga texnik, tashkiliy yoki moddiy yordam ko’rsatgan yoxud topologiyadan foydalanish huquqini rasmiylashtirishga ko’maklashgan jismoniy shaxslar mualliflar deb e’tirof etilmaydi. Muallifning topologiyaga bo’lgan huquqi boshqa shaxsga o’tkazilmaydigan shaxsiy nomulkiy huquq hisoblanadi va qonun bilan muhofaza qilinadi. Topologiyadan foydalanish huquqi. Huquq egasiga topologiyadan o’z ixtiyoriga binoan foydalanish, shu jumladan uni tayyorlash, qo’llash va tarqatish mutlaq huquqi tegishlidir. Huquq egasi topologiyada, shuningdek shunday topologiyani o’z ichiga olgan buyumlarda “T” harfi yoki aylanadagi “T” harfi yoxud boshqacha tarzda

ifodalangan “T” harfini joylashtiradi va bu uning O’zbekiston Respublikasida muhofaza qilinishini ko’rsatadi. Bir nechta huquq egalariga tegishli huquqlardan foydalanish tartibi ular o’rtasidagi shartnomaga binoan belgilanadi. 2. Firma nomlari Firma nomi. Firma nomi yuridik shaxs bo’lgan tijorat tashkilotining (bundan buyon matnda yuridik shaxs deb yuritiladi) individual nomi bo’lib, unga doir mutlaq huquq yuridik shaxs davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtda yuzaga keladi. Yuridik shaxs to’liq firma nomi bilan birga qisqartirilgan firma nomiga ham ega bo’lishi mumkin. Yuridik shaxsning firma nomida uning tashkiliy-huquqiy shakli ko’rsatilishi kerak. Qonunda nazarda tutilgan hollarda firma nomida yuridik shaxs faoliyatining xususiyati ko’rsatilishi kerak. Firma nomini huquqiy jihatdan muhofaza qilish. Firma nomi yuridik shaxs davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtdan e’tiboran, chet el yuridik shaxsining firma nomi esa, chet el yuridik shaxsi O’zbekiston Respublikasi hududida fuqarolik muomalasi ishtirokchisi sifatida faoliyatni amalga oshirishni boshlagan sanadan e’tiboran huquqiy jihatdan muhofaza qilinadi. 3. Ratsionalizatorlik ishlari haqida umumiy ma’lumot Ratsiaonalizatorlik talabnomasini tuzish va uning berilishi kerak. Ratsionalizatorlik talabnomasi nafaqat ixtirodan, balkim har xil ko’rinishda beriladigan novatorlik ishlaridan ham, o’zining tuzilishi bilan farq qiladi. Quyidagi ijodiy takliflar ratsionalizatorlik ishi turiga kirmaydi: 1. Xo’jalikni boshqarish va ishini tashkil etish bo’yicha bo’lgan taklif. 2. Ilmiy-izlanish, loyiha, konstruktorlik, texnologik tashkilotlar va shunga o’xshash korxona bo’limlari muxandis-texnik ishchilarining (ixtirodan

tashqari) takliflari (agar bu takliflar shu korxonalar bajarayotgan mavzuda, jarayon bo’yicha bo’lsa. 3. Ixtiro va ratsionalizatorlik taklifi tajriba almashinish tartibi bo’yicha qo’llash taklifi. Albatta, yuqorida ko’rsatilgan takliflar turlari bo’yicha hamma ishlar korxona tomonidan inobatga olinadi, taqdirlanadi. Lekin bularning hammasi korxona rahbarining qaroriga muvofiq boshqa manbaalardan sarflanadi. Ixtiro yoki ratsionalizatorlik manbaiga kirmaydi. Xuddi, shuningdek ratsionalizatorlik takliflari, agar shu korxona ishini tasdiqlovchi yuqori tashkilot rahbarlari yoki ular bilan birga berilsa ham, qabul qilinmaydi, hisoblanmaydi. Ilmiy-texnikaviy va ilmiy ishchilarning takliflari, quyidagi vaqtda ratsionalizatorlik takliflarini qabul qilishga ruxsat beriladi: 1. Bu ishchilar tomonidan ishlab chiqilgan loyihalarni ishchi chizmalar yoki texnikaviy loyihalar tasdiqlangandan so’ng berilsa; 2. Agar konstruktiv ish bo’lsa, asosiy namunani seriyada qabul qilingandan so’ng berilsa; 3. Agar texnologik jarayon bo’lsa, ma’lum tartibda ekspluatatsiyaga qabul etilgandan so’ng berilsa. Umuman, berilgan takliflar loyihani, konstruksiya va texnologik jarayonni texnikaviy tavsifini yaxshilasa, bunday takliflar qabul qilinib ma’lum tartibda rag’batlantiriladi. Xuddi shuningdek, takliflarda aniq texnikaviy echim bo’lmasa ham, bunday takliflar ratsionalizatorlik taklifi sifatida qabul qilinmaydi. Ratsionalizatorlik takliflar to’zilgandan so’ng, qaysi korxonada ishlatiladigan bo’lsa, shu korxonaga berilishi kerak. Ratsionalizatorlik taklif tushgandan so’ng chuqur tekshirilishi va shu korxona profiliga to’g’ri kelish-kelmasligi aniqlanishi kerak.

Agar tekshirish natijalari ijobiy bo’lsa, so’ng ratsionalizatorlik taklifning arizasi rasmiy ravishda qabul qilinib, registratsiya etiladi. Agar tekshirish natijasi ijobiy bo’lmasa, sababi tushuntirilib, ariza qaytarilib beriladi. Ko’p holda, arizani qaysi tashkilotga berilishi haqida tushunmovchilik bo’lishi mumkin. Shuning uchun normativ aktlarda bu haqda aniq ko’rsatmalar berilgan. Masalan, mahsulotni takomillashtirishga qaratilgan takliflar, faqat shu mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi korxonaga berilishi kerak, ya’ni bu mahsulotlarni qo’llovchilarga emas. Xuddi shuningdek, ishlab chiqarish uslubini o’zgartirishga taalluqli ratsionalizatorlik taklif, shu taklif muallifi kim bo’lsa ham, unga bog’liq bo’lmagan holda podryadchikga (ishga yollangan korxonaga) beriladi. Qabul qilingan ariza albatta maxsus kitobda qabul qilingan kuni ko’rsatilib, registratsiya qilinishi kerak. Registratsiya qilinishning mohiyati, ko’rib chiqish uchun qabul qilinganligini, shakllarini birinchi bo’lib berilganligini tasdiqlasa, shu bilan birga korxonaning ushbu arizani ko’rib chiqishini javobgarligini oshiradi, shu kundan boshlab arizani ko’rib chiqish vaqti sanaladi, umuman olganda, ariza - takliflarni registratsiya qilingan kundan boshlab ushbu hujjat rasmiy hisoblanadi va muallif uni qaytib ololmaydi.Beriladigan yozma arizada ratsionalizatorlik taklifning mazmuni yozib beriladi. Agar kerak bo’lsa, arizaga qo’shimcha ravishda chizmalar, sxemalar yoki eskiz, rasmlar berilishi mumkin. Umuman olganda, berilgan yozma tushuntirish xati yordamida, qilingan taklif amaliyotda tadbiq etishi mumkin bo’lsin. Davlat ixtiro komiteti tomonidan, ratsionalizatorlik taklif arizasi va shunga bog’liq berilgan boshqa hujjatlar formasi ishlab chiqilgan. Arizaga faqat bitta texnikaviy echim beriladi. Agar berilgan arizada bir nechta texnikaviy echim haqida yozilgan bo’lsa, muallifga 15 kunlik muhlat beriladiki, bu vaqtda muallif, har bir texnikaviy echim bo’yicha, alohida-alohida ariza tayyorlab berishi kerak. Lekin, birinchilik vaqti, birinchi birgalikda berilgan ariza bo’yicha hisoblanadi.Korxona arizani qabul qilinganligi to’g’risida besh kun muhlat ichida, muallifga ma’lumotnoma berishi kerak.

Berilgan ariza-takliflarni ko’rib chiqish vaqtida, muallif qo’shimchalar kiritishi yoki o’zgartirishlar kiritishi huquqiga ega. Lekin qilingan o’zgartirishlar ariza - taklif mohiyatini o’zgartirmasligi lozim.Agar beriladigan ariza - taklif, amaliyotda qo’llanilayotgan bo’lsa, unda muallif faqat uch oydan so’ng ariza-taklif berishi mumkin. Ariza-taklifni to’la ko’rib chiqqunga qadar, mualliflar, mualliflar sonini ko’paytirishi yoki kamaytirishi ham mumkin. Berilgan ariza takliflarni ko’rib chiqish muddati: korxonalar uchun 15 kun, vazirlik uchun esa 1,5 oy, kelib tushgan kundan boshlab hisoblanadi. Agar berilgan ariza-taklif boshqa korxonalarga ham ishlatilishi mumkinligi aniqlansa, unda korxona 3 oylik muddatda yuqori tashkilotlarga xabar berishi kerak. Ariza-taklif ko’rib chiqilgandan so’ng uning natijasida quyidagi qarorlar qilinishi lozim: taklifni ratsionalizatorlik taklif deb uni qo’llanilishi haqida yoki tajriba o’tkazish va tekshirish yoki qaytarilishi albatta sabablarini ko’rsatilgan holda taklifning qabul qilinganligi yoki qaytarilganligi haqidagi qaror texnik, ilmiy kengashlarda ko’rib chiqilsa maqsadga muvofiq bo’ladi.Ratsionalizatorlik taklifning qabul qilinishi va unga mualliflik huquqini berilishi ratsionalizatorlik taklif guvohnomasi berilishi bilan tasdiqlanadi. Agar mualliflar bir necha kishi bo’lsa, guvohnoma ham har bir kishiga ma’lum qoidaga asosan beriladi. Mualliflik guvohnomasini shu ariza - taklifni qabul qilgan korxona tomonidan beriladi. Agar taklifni bir necha korxona qabul qilgan va o’z ishlab chiqarishda qo’llamoqchi yoki qo’llayotgan bo’lsa, barcha korxonalarga alohida-alohida guvohnoma beriladi. Agar shu korxonalar vazirligi tomonidan berilsa, unda korxonalar tomonidan berilgan guvohnomalar o’z kuchini yo’qotadi.Agar guvohnoma noto’g’ri berilgan bo’lsa, unda u to’la yoki qisman qaytarilishi mumkin. Guvohnoma noto’g’ri berilgan deb hisoblansa, unda to’la qaytariladi, agarda qisman noto’g’riligi (mualliflar sonida, mohiyatining bir qismi va hokazo)

aniqlansa, qisman qaytariladi, ya’ni noto’g’ri deb topilgan xatoliklar hisobga olinadi va bekor qilinadi. Tayanch iboralar: nosanoat mulk; EHM dasturi; integral mikrosxema; seleksiya yutuqlari; ob’ektiv kod; huquq egasi; topologiya muallifi; firma nomi; muhofaza qilish; ratsionalizatorlik; yozma ariza; mualliflik guvohnomasi.

Nazorat uchun savollar: 1. Nosanoat mulklariga nimalar kiradi? 2. Firma nomlari, mualliflik huquqi va ratsionalizatorlik ishlarining umumiy ma’lumotlari. 3. “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to’g’risida”gi qonunning asosiy tushunchalari. 4. Ratsionalizatorlik ish turiga qanday takliflar kirmaydi? 5. Qanday hollarda ratsionalizatorlik takliflari qabul qilinadi? 6. Mualliflik guvohnomasi qanday amalga oshiriladi?

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to’g’risida (yangi tahriri)”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 2. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Tovar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari va tovar kelib chiqish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 3. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar ba’zalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 1994 y. 6 may. O’zbekiston Respublikasi qonuniga o’zgartirishlar 05.04.2002. №364-11. 30.08.2002 y. №405-11. 4. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 5. O’zbekiston Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 14 iyun 209 – sonli qarori: O’zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi to’g’risida Nizom. 6. Kak zaregistrirovat tovarn ы y znak v Respublike O’zbekistan. – Tashkent, GPV RO’z. 2006 g. 7. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Seleksiya yutuqlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 8. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Firma nomlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2006 y. 18 sentyabr.

O'xshashlar

Intellektual mulk huquqiy muhofazasi asoslari

O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarning tashkillashtirilishi

Mehnat muhofazasi

Sanoat marketingi

Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalariga mazmuni tushunchasi, mohiyati