O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarning tashkillashtirilishi - Iqtisodiyot - Referatlar

O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarning tashkillashtirilishi

Yuklangan vaqt:

10.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

310.2275390625 KB

Ko'chirib olish

O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarning tashkillashtirilishi Reja: 1. O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarining tashkillashtirilishi va Innovatsion rivojlanish vazirligi faoliyatini yo’lga qo’yilishi. 2. Intellektual mulk muhofazasida patent va uning fan, ijod, ilmiy – texnikaviy rivojlanishidagi roli. 3. O’zbekiston patent idorasi haqida. 4.Patentshunoslik, litsenziyalash va sertifikatsiyalash kursining maqsadi, predmeti va vazifalari.

1. O’zbekistonda intellektual mulk muhofazasi bo’yicha ishlarning tashkillashtirilishig va innovatsion rivojlanish vazirligi faoliyatini yo’lga qo’yilishi. Ma’lumki, har qanday mamlakatning rivojlanganlik darajasi, undagi intellektual mulkning rivojlanganlik darajasiga bog’liq. Shuning uchun, barcha mamlakatlar o’z intellektual mulklarini rivojlanishi borasida, ayniqsa uning davlatda va butun dunyoda himoyalanishiga katta e’tibor beradilar. Agar biz insonning aqlini, tafakkurini, bilimini va ilmini, zakovatini, qobiliyatini va h.k. uning intellekti desak, unda ana shular yordamida yaratilgan, ijod etgan mahsulot yoki mulk uning intellektual mulki deb yuritiladi.Intellektual mulkning asosiy manbai bo’lib insonning ilmiy-tadqiqot faoliyati, inson yashab turgan jamiyatning bu faoliyatga, ayniqsa, bilimiga, ilmiga, umuman fanga texnikaviy rivojlanishga bo’lgan munosabati va mamlakatning ilmiy va texnologik salohiyati hisoblanadi.Hozirgi vaqtda intellektual mulkning yaratilishi va huquqiy muhofazasi bo’yicha ishlarining tashkillashtirish dunyo mamlakatlarida davlat miqyosida – muhim davlat ishlari sifatida olib boriliyapti. Chunki, har qanday mamlakatning rivojlanish darajasi, undagi intellektual mulk bo’yicha ishlarning qanday darajada olib borilishiga, uning yangi texnikatexnologiyalar yaratilishiga, jamiyat va tabiat qonunlarini o’rganib, hayotga tadbiq etganligiga bog’liqdir. Shuning uchun ham er yuzidagi minglab ilmiy muassasa va korxonalarda, muntazam ravishda milionlab ilmiy tadqiqot natijalari olinib, tahlil etilib inson hayoti – amaliyotiga tadbiq etib – bashariyat sivilizatsiyasining rivojlanishiga hissa qo’shib kelmoqda.Bugungi kunda O’zbekiston ham o’zining rivojlangan intellektual mulki material bazasi keng ilmiy fondi, ilmiy ishlari dunyo miqyosida tan olingan yuqori malakaviy ilmiy kadrlari bilan Markaziy Osiyodagi katta salohiyatga ega bo’lgan ilmiy markaz hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi ilmiy-izlanish kompleksini jami sohalar profili bo’yicha ko’plab akademik, oliy ta’lim tashkilotlari tashkil topgan. Bunda ilmiyizlanish institutlari, oliy o’quv yurtlari ilmiy-izlanish bo’limlari, loyihakonstruktorlik tashkilotlari, ilmiy ishlab chiqarish birlashmalari va

eksperimental korxonalar, axborot-hisob markazlari mavjud. Jumladan, yurtimizda xozirgi vaktda 85 ta oliy ta’lim muassasasi bo’lib, uning 21 tasi universitet, 35 tasi institut, 2 tasi akademiya, 18 tasi OTM filiali, 1 tasi konservatoriya, 1 tasi oliy maktab, 7 tasi xorijiy oliy ta’lim muassasalari filiallaridir. O’zbekiston o’zining fan va texnologiyalari rivojlanishini dunyo hamjamiyati bilan qadamma-qadam hamkorlikda, o’zaro kelishuvida olib bormoqda. Hozirda, O’zbekiston Rio Deklaratsiyasiga, BMTning iqlim o’zgarishi, biologik turli xillik, sahrolanishga qarshi konvensiyasiga, ozon qatlamini himoyalash Vena konvensiyasiga, xavfli chiqindilarning tashilishi va chiqarilishini nazorat qilish Bazen konvensiyasiga qo’shilib o’zaro munosabatlarni ratifikatsiya qilgan. Bundan tashqari, yana 12 dan ko’p atrof-muhitni saqlash bo’yicha xalqaro bitimlar va hamkorlik shartnomalariga qo’shilgan. Masalan: “O’zbekiston Respublikasining 1968 yil 8 oktyabrda Lokarnoda imzolagan Sanoat namunalarining xalqaro tavsifini ta’sis etish to’g’risidagi Lokarno bitimiga qo’shilishi haqida”gi, “O’zbekiston Respublikasining 2000 yil 1 iyulda Jenevada Diplomatik konferensiya tomonidan qabul qilingan «Patent huquqi to’g’risidagi Shartnomaga qo’shilishi haqida»gi qonunlari chiqarildi. O’zbekiston hukumati faolligida Orol dengizi va Orol dengizi basseynida ekologik muhitni yaxshilash uchun konsepsiya ishlab chiqildi va bu konsepsiya 1994 yili Markaziy Osiyo davlatlari tomonidan qabul qilindi va bu haqda Xalqaro konferensiya (1995 yil sentyabr Nukusda) o’tkazildi va Nukus Dekloratsiyasi qabul qilindi. Yurtimiz hayotida turli xildagi Milliy dasturlar ishlab chiqilganki, ularning asosiy vazifasi iqtisodiyotimiz asosiy tarmoqlarini texnologik modernizatsiya qilish, eksport potensialini rivojlantirish va O’zbekistonning dunyo iqtisodiy xamjamiyatiga integratsiyasini amalga oshirishdan iboratdir.So’nggi yillarda respublikada mamlakatning innovatsion salohiyatini yanada rivojlantirish uchun kulay shart-sharoitlarni yaratishning samarali mexanizmlarini ishlab chiqishga, ilmiy-innovatsion faoliyatni rivojlantirish va uni xar tomonlama ko’llabquvvatlashga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi.2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini

rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida aholi farovonligini tubdan oshirish va turmush sifatini yaxshilash, jamiyat va davlatni har tomonlama jadal rivojlantirish, mamlakatni modernizatsiya qilish va hayotning barcha sohalarini liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadlar belgilab olindi. Ilg’or xorijiy tajriba, jahon fanining zamonaviy yutuqlari, innovatsion g’oyalar, ishlanmalar va texnologiyalar asosida iqtisodiyotning barcha tarmoqlari va ijtimoiy sohani jadal innovatsion rivojlantirishni ta’minlash , mavjud muammolarni hal qilish, shuningdek, innovatsion faoliyatni qo’llab-quvvatlash, innovatsion g’oyalar, ishlanmalar va texnologiyalar, ilmiy yutuqlarni joriy etishni rag’batlantirishning institutsional va tashkiliy-huquqiy asoslarini tubdan takomillashtirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 2017 yil 29 noyabrdagi «O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to’g’risida»gi PF-5264-son farmoni qabul qilindi Farmon bilan strategik rejalashtirish tizimini yaratish, davlat boshqaruvining innovatsion shakllarini amalga kiritish, fan va innovatsiya faoliyatini rivojlantirishning zamonaviy infrato’zilmasini shakllantirish, investitsiyalarni keng jalb qilish, huquqiy bazani takomillashtirish, ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini qo’llab-quvvatlash va rag’batlantirish, ijtimoiy va iqtisodiy hayotning dolzarb sohalariga ilg’or texnologiyalarni faol joriy etish kabi mamlakat innovatsion rivojlanishining asosiy yo’nalishlari belgilandi. Farmon bilan O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi tashkil etildi hamda uning davlat va jamiyat qurilishi, iqtisodiyot, qishloq xo’jaligi, ijtimoiy rivojlanish, ilg’or texnologiyalarni joriy etish, shuningdek, atrofmuhitni muhofaza qilish va tabiatdan foydalanish sohalaridagi faoliyatining asosiy yo’nalishlari nazarda tutildi. Bundan kelib chiqib, Innovatsion rivojlanish vazirligi O’zbekiston Respublikasining innovatsion va ilmiy-texnik rivojlanishi sohasidagi yagona davlat siyosatini amalga oshiruvchi organ etib belgilandi.Vazirlik davlat ilmiy-texnikaviy dasturlari va loyihalarining yagona buyurtmachisi bo’ladi, innovatsion g’oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni joriy etish bo’yicha davlat boshqaruv organlari,

ilmiy-tadqiqot, axborot-tahlil muassasalari va boshqa tashkilotlar faoliyatini muvofiqlashtiradi.Innovatsion texnologiyalar hisobiga rivojlanishning zamonaviy yondashuvlarini ishlab chiquvchi, shartli ravishda “kelajak vazirliklari” deb nomlanuvchi ixtisoslashtirilgan idoralarni tashkil qilish bo’yicha jahon tendensiyasini qayd etib o’tish lozim. Jumladan, xizmatlar sohasini jadal rivojlantirishga va uning to’zilmasini tubdan o’zgartirishga, eng avvalo, innovatsion ishlanmalar va texnologiyalarni joriy etish hisobiga uning sifatini va yalpi ichki mahsulotni shakllantirishdagi rolini oshirishga ko’maklashadi; innovatsion yondashuvlarni ishlab chiqish va joriy etish orqali turizm sohasining raqobatbardoshligini oshirishga ko’maklashadi; iqtisodiyot tarmoqlariga innovatsiyalarni joriy etish sohasida xizmatlar sohasini tubdan takomillashtirish, eng avvalo, innovatsion ishlanmalar va texnologiyalarni joriy etish hisobiga ularning sifatini va yalpi ichki mahsulotni shakllantirishdagi rolini oshirish; qishloq xo’jaligiga innovatsiyalarni joriy etish sohasida:eng avvalo, mavjud er, suv va boshqa tabiiy resurslardan oqilona foydalanish imkonini beruvchi “Aqlli qishloq xo’jaligi” konsepsiyasiga asoslangan qishloq; ijtimoiy rivojlanishga innovatsiyalarni joriy etish sohasida, “Aqlli tibbiyot” va “YAgona tibbiyot axborot markazi”“Xavfsiz shahar”, “Aqlli shahar” konsepsiyalarini joriy etish vazifalari ko’rsatib utildi.Faoliyatda bir-birini takrorlashni istisno etish, yagona yondashuvlarni ta’minlash maqsadida 2018 yil 1 yanvardan boshlab Fan va texnologiyalar bo’yicha Davlat komissiyasi, Fan va texnologiyalar bo’yicha Davlat komissiyasi ho’zuridagi Ilmiy-texnik faoliyatni qo’llab-quvvatlash va rivojlantirish jamg’armasi, shuningdek, Fan va texnologiyalar agentligi tugatildi. Tashkil etilgan Innovatsion rivojlanish va novatorlik g’oyalarini qo’llab-quvvatlash jamg’armasi o’tkazilayotgan tadqiqotlar bo’yicha hisobot berishning shaffof tizimidan foydalangan holda innovatsion g’oyalar va ularni ishlab chiqishni moliyalashtirishning markazlashtirilgan manbasi hisoblanadi. Xuddi shuningdek, exnoparklarni tashkil etish aqsadida Fanlar akademiyasi va Oliy attestatsiya komissiyasining faoliyatini tanqidiy o’rganish topshirildi. Farmonda innovatsiyalarni joriy etishning qonuniy asoslarini yaratish masalalariga

alohida e’tibor qaratilgan. Shu munosabat bilan, ilmiy va innovatsion faoliyatni davlat tomonidan tartibga solish prinsiplari hamda qo’llab-quvvatlash shakllarini, innovatsion g’oyalar, ishlanmalar va texnologiyalardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirishni belgilovchi “Innovatsion faoliyat to’g’risida”gi va “Fan to’g’risida”gi qonunlar loyihalari ishlab chiqiladi. Ushbu farmonni ijro etish yuzasidan 2017 yil 30 noyabrda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi faoliyatini tashkil etish to’g’risida»gi PQ-3416-son qarori kabul kilindi va unga muvofik vazirlikning tashkiliy to’zilmasi (1-rasm), vazirlik boshqaruv xodimlarining cheklangan soni (82 nafar), markaziy apparati to’zilmasi (2-rasm), vazirlik to’g’risidagi nizom (3- rasm), innovatsion rivojlanish va novatorlik g’oyalarini qo’llab-quvvatlash jamg’armasi ijro etuvchi direksiyasining to’zilmasi (4-rasm), uning Ko’zatuv kengashining tarkibi va innovatsion rivojlanish va novatorlik g’oyalarini qo’llabquvvatlash jamg’armasi to’g’risidagi nizom tasdiqlandi.O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligining maqomi, asosiy vazifalari, funksiyalari, huquq va majbo’riyatlari, faoliyatini tashkil etish va hisobot berish tartibi, shuningdek, uning rahbarlarining funksional majbo’riyatlari va javobgarligini belgilovchi Nizomida:. Vazirlik va uning markaziy apparati vazifalari va funksiyalari, huquqlari va javobgarligi, Vazirlik rahbarlarining asosiy funksional majbo’riyatlari, javobgarligi, Vazirlik faoliyatini tashkil etish, faoliyatining samaradorligi va natijadorligini baholash mezonlari va ish indikatorlari, moliyalashtirish va moddiy-texnik ta’minlash, uning xodimlari mehnatiga haq to’lash va moddiy rag’batlantirish, hisobdorligi belgilab berildi.

1 – rasm. O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligining TAShKILIY TO’ZILMASI 2 – rasm. O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi markaziy apparatining TUZILMASI O’zbekiston respublikasi prezidentining 2018 yil 19 apreldagi pq-3674sonli « O’zbekiston respublikasi innovatsion rivojlanish vazirligi ho’zurida ilg’or texnologiyalar markazini tashkil qilish to’g’risida qarori ga a sosan: ilmiy va innovatsion faoliyatning rivojlanishini faollashtirish, fan, ta’lim va ishlabchiqarishning yanada keng integratsiyasini ta’minlash, yangi bilimlarni

yaratish va ko’llash, ilg’or innovatsion g’oyalar, texnologiyalar va loyihalarni ishlab-chiqish va joriy etishda ilmiy-innovatsion salohiyatdan va ilmiy laboratoriya bazasidan samarali foydalanish bo’yicha sharoitlar yaratish maqsadida: O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, Fanlar Akademiyasi xamda Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining «Yuqori texnologiyalar o’quv- eksperimental markazi» Davlat korxonasini O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi ho’zuridagi Ilg’or texnologiyalar markaziga aylantirildi. Jumladan unga, xalqaro darajada patentlash imkoniyatiga ega bo’lgan ilmiy hajmdor va ilg’or texnologiyalarni yaratish, yangi innovatsion mahsulotlarning namunalarini maketlashtirish, modellashtirish, tayyorlashda va ularni tekshirishda ishtirok etish; mahalliy va xorijiy ilmiy va oliy ta’lim muassasalari bilan hamkorlikda, shu jumladan innovatsion faoliyatni tashkil etish va boshqarish, texnologiyalarning transferi va intellektual mulk ob’ektlarini kommersializatsiyalash masalalari yuzasidan ilmiy konferensiyalar, seminarlar, treninglar va mahorat darslarini tashkillashtirish belgilangan. Mazkur holatlar innovatsion g’oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy etishni tashkil qilish sohasida davlat boshqaruvining institutsional va tashkiliy-huquqiy asoslarini tubdan takomillashtirishni talab qiladi. Yuqorida keltirilgan manbalardan ma’lum bo’ldiki, O’zbekiston so’nggi yillarda intellektual mulk bo’yicha faoliyati samaradorligini oshirishga, ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishda, mamlakatni demokratik yangilashda fanning rolini kuchaytirishga qaratilgan keng ko’lamli ishlar amalga oshirilib kelmoqda. Zamonaviy sanoat ishlab chiqarish, energetika, qishloq xo’jaligi va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari, fan va texnikaning g’oyat muhim ilmiy va texnologik muammolarni hal qilishga qaratilgan fundamental, amaliy tadqiqotlar va innovatsiya ishlar sohasidagi 25 davlat ilmiy-texnika dasturi bo’icha ishlar olib borilmoqda. Ilmiy-tadqiqot muassasalarini bazaviy ta’minlash tizimidan ilmiy-texnik vazifalarni hal qilishga qaratilgan maqsadli loyihalarni moliyalashga o’tish ilmiy jamoalar ijodiy faolligini rag’batlantirilishini, ularning sa’y-harakatlari real

yakuniy natijalarga erishishga safarbar qilinishini, fan va texnika taraqqiyotining dolzarb 3 – rasm. O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi qoshidagi Ilg’or texnologiyalar markazining TUZULMASI masalalari hal qilinishini, ularning ishlab chiqarishga joriy etilishini ta’minladi. Ilmiy-texnika, ayniqsa intellektual mulkni muhofazasi sohasida xalqaro aloqalar jadal rivojlanmoqda. Bunday natijalar, albatta ilmiy izlanish ishlari yurtimizda davlat tomonidan to’g’ri yo’naltirilganligini natijasidir. Yuqorida qayd etilgan barcha tashkiliy-amaliy ishlar O’zbekistonda intellektual mulkning yaratilishi uning muhofazasi bo’yicha qilingan muhim ishlar hisoblanib, uning ravnaqiga o’z hissasini qo’shadi. Pirovard natijada, O’zbekistonni rivojlantirishning innovatsion yo’li iqtisodiy

o’sishning harakatlantiruvchi kuchi, mamlakat barqarorligi va aholi farovonligini ta’minlashning omili bo’lishiga ishonamiz. 2. Intellektual mulk muhofazasida patent va uning fan, ijod, ilmiy texnikaviy rivojlanishdagi roli Yuqorida qayd etib o’tganimizdek, intellektual mulk asosini fan-ijod, texnika va ishlab chiqarish bo’lib, bular bir-biriga chambarchas bog’langan. Eng yangi ilmiy ijod mahsulidan uning amaliyotga tadbiq etilishigacha bo’lgan yo’lni tashkil tadi. Bundagi ilmiy-texnikaviy rivojlanish, xalq xo’jaligi ishlab chiqarish va xizmat sohasida iqtisodiy qonunlariga asoslangan holda, muntazam ravishda fan va texnika yutuqlarini amaliyotda qo’llab borish bilan olib boriladi. Ilmiy-texnikaviy rivojlanishda, mamlakatdagi ixtirochilikga bo’lgan munosabat o’ta muhim hisoblanadi. Ixtirolarning xalq xo’jaligida qo’llanilishi natijasida olingan iqtisodiy samara ilmiy-texnikaviy rivojlanishning hal qiluvchi omillaridan hisoblanadi. Shuning uchun ham intellektual mulk bo’lgan ixtiro – patentlarning yangi texnologiya, texnika sifatida xalq xo’jaligiga tadbiqi yurtimiz iqtisodiyotiga yalpi ishlab chiqarish sur’atini jadallashtiradi. Iqtisodiyotimizning jadal rivojlanish vaqtida mavjud va bo’lajak intellektual mulkning muhofazasiga yurtimizga katta e’tibor berilayaptiki, bunga ayniqsa yuqorida keltirilgan, mustaqillik yillarida qabul qilingan qonun va qoidalar buning isboti bo’la oladi. Intellektual mulk strukturaviy tarkibi bo’yicha u asosan sanoat mulki, nosanoat mulki va fan adabiyot sanoat asarlari va ulardan foydalanish bo’yicha bo’linadi (rasm 1.1). Yurtimizda ko’pgina rivojlangan mamlakatlar qatori intellektual mulkning muhofazasi huquqiy asoslari yaratilgani, mulk sohiblarining barcha huquqlari, qabul qilingn qonun va qoidalar orqali to’la muhofazalanadi. Hozirgi vaqtda O’zbekistonda bu borada juda muhim ishlar bajarildi. Jumladan:“Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to’g’risida”gi, “Tovar

belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari va tovarlar kelib chiqish joylarining nomlari to’g’risida”gi, “Seleksiya yutuqlari to’g’risida”gi, “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”gi, “Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”gi, “Firma nomlari to’g’risida”gi, “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi qonunlarining qabul qilinishi, shulardan kelib chiqqan holda, intellektual mulklarni sohibiga aylanish uchun talabnomalar berish, uni ko’rib chiqish va Davlat ro’yxatidan o’tish qoidalarining yaratilishi misol bo’la oladi. Shu bilan birga O’zbekiston Vazirlar Mahkamasi qoshidagi vakolatli Davlat Patent idorasini tashkil etilishi va shu orqali sanoat mulki, jumladan ixtirolar, sanoat namunalari, foydali modellar, tovar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari, tovar kelib chiqqan joy namunalarini, shuningdek seleksiya yutuqlari, elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar, ma’lumotlar ba’zalari va integral mikrosxemalar topologiyalarining huquqiy muhofazasi sohasida yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishga ishtirok etadi.

1.1 rasm. Intellektual mulk strukturaviy tarkibi. 3. O’zbekiston patent idorasi haqida O’zbekiston Patent idorasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 14 iyundagi 209-sonli qaroriga asosan takshil etilgan bo’lib, shu qaror Bilan tasdiqlangan Nizom asosida ish yuritadi. Nizomning umumiy qoidalariga asosan, “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to’g’risida”, “Tovar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari va tovarlar kelib chiqishi joylarining nomlari to’g’risida”, “Seleksiya yutuqlari to’g’risida”, “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”, “Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikavi qonunlariga muvofiq Интеллектуал мулк Саноат мулки Носаноат мулки санъат Фан, адабиёт, улардан асарлари ва фойдаланиш Ихтиролар; Фойдали моделлар; Саноат намуналари; Товар белгилари: кХизмат ў рсатиш белгилари;Товар ке - либ чи қ иш жойла - рини номлари;Ра - ционализаторлик ишланмалари ЭҲМ дастурлари; ЭҲ М маълумот ба за - лари; Интегра л мик - ро с хемалар, т ополо - гия лари, Селекция ю туқлари; Фирма номлари Adabiy asarlari (adabiy - илмий, o‘quv, badiiy, publistik va boshqalar); Drama va senariy matnli yoki matnsiz musiqa, musi - qali drama; Xoreografiya asarlari va pantanima - asarlar lar; Audivizual rang tasvir, haykaltarosh - lik, grafika, dizayn, tas - viriy asarlar; Manzarali amaliy va sahna bezagi; Ар - хитектура шаҳарсозлик ва боғ - парклар барпо этиш; Фотография ва уларга ўх - шаш асарлар; Жўғрофия, геология ха риталари, топо - графия ва ҳ.к.

O’zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasining (keyingi o’rinlarda – Patent idorasi deb ataladi) asosiy vazifalari, funksiyalari va vakolatlarini belgilaydi. Patent idorasi sanoat mulkini, shu jumladan ixtirolarga, sanoat namunalariga, foydali modellarga, tovar belgilariga, xizmat ko’rsatish belgilariga va tovarlar kelib chiqishi joylarining nomlari (keyingi o’rinlarda – sanoat mulki ob’ektlariga) huquqlarni muhofaza qilish sohasida, shuningdek seleksiya yutuqlarini, elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlarni (keyingi o’rinlarda – EHM uchun dasturldar deb ataladi), ma’lumotlar bazalarini va integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish borasida yagona davlat siyosatini shakllantirish va ro’yobga chiqarishda ishtirok etuvchi vakolatli davlat organi hisoblanadi. Patent idorasi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot beradi. Patent idorasi o’z faoliyatini davlat organlari, ixtirochilar va ratsionalizatorlarning jamoat tashkilotlari, ilmiy-tadqiqot muassasalari, faoliyati intellektual mulk muhofazasi bilan bog’liq bo’lgan boshqa tashkilotlar bilan o’zaro hamkorlikda amalga oshiradi. Patent idorasining asosiy vazifalari va funksiyalariga quyidagilar kiradi: - sanoat mulki ob’ektlarini, seleksiya yutuqlarini, EHM uchun dasturlarni, ma’lumotlar bazalarini, integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosatining ro’yobga chiqarilishini ta’minlash; - sanaot mulki ob’ektlari, seleksiya yutuqlari, EHM uchun dasturlar, ma’lumotlar bazalari, integral mikrosxemalar topologiyalariga huquqiy muhofaza xizmati ko’rsatish; - rasmiy ro’yxatdan o’tkazilgan EHM uchun dasturlar, ma’lumotlar bazalari va integral mikrosxemalar topologiyalariga oid patent hujjatlarining davlat fondini va ma’lumotlar bankini shakllantirish; O’zbekiston Respublikasida ilmiy-texnika, badiiy konstruktorlik va boshqa ijodiyotlarning rivojlanishi uchun sharoitlar yaratishga ko’maklashish.

Bundan tashqari Patent idorasi o’ziga yuklangan asosiy vazifalarga muvofiq quyidagi funksiyalarni bajaradi: huquqiy muhofaza qilish sohasida davlat siyosatini shakllantirish bo’yicha takliflar kiritadi va uni ro’yobga chiqarishda bevosita ishtirok etadi; qonun hujjatlarini tayyorlashda qatnashadi, shuningdek o’z vakolatlari doirasida zarur normativ hujjatlar qabul qiladi; ro’yxatdan o’tkazishga oid buyurtmanomalarni davlat ekspertizasidan o’tkazadi; berilgan buyurtmanomalarning belgilangan talablariga muvofiqligini tekshirish natijalariga ko’ra rasmiy ro’yxatdan yoki ro’yxatdan o’tkazishni rad etish to’g’risida qarorlar qabul qiladi; davlat ro’yxatidan o’tkazishni amalga oshiradi, shuningdek muhofaza qilish hujjatlarini beradi, tegishli davlat reestrlarini yuritadi; muhofaza qilish va boshqa zarur hujjatlarning yagona shakllarini belgilaydi; davlat ilmiy-texnika ekspertizasini o’tkazishda qatnashish uchun manfaatdor vazirliklar, idoralar va tashkilotlar mutaxassislarini belgilangan tartibda jalb etadi; foydalanish huquqini berish to’g’risidagi litsenziya shartnomalarini, shuningdek, ularni to’liq yoki qisman berish to’g’risidagi yoki ularning kafolati to’g’risidagi shartnomalarni ro’yxatdan o’tkazadi; ro’yxatdan o’tkazilgan shartnomalar va litsenziyalar to’g’risidagi ma’lumotlar bankini yuritadi; Patent idorasining byulletenlarini va boshqa rasmiy nashrlarini huquqiy muhofaza qilish va ulardan foydalanish masalalari bo’yicha boshqa ma’lumotlar va materiallarni chop etishni tashkil qiladi va amalga oshiradi; davlat patent tizimini rivojlantirishning muhim istiqbolli muammolarini ishlab chiqish va hal etish uchun vaqtinchalik ijodiy ilmiy jamolarni tashkil qiladi; huquqiy muhofaza qilish va ulardan foydalanish sohasidagi kadrlarni tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni tashkil etadi. Bundan tashqari, Patent idorasining xalqaro faoliyati mavjuddir. Patent idorasi: - itellektual mulk huquqlarini muhofaza qilish sohasida xalqaro hamkorlikni belgilangan tartibda amalga oshiradi;

- o’z vakolati doirasida O’zbekiston Respublikasining tegishli xalqaro shartnomalari (bitimlari)dan kelib chiqadigan O’zbekiston Respublikasi majbo’riyatlarining bajarilishini ta’minlaydi; - tegishli xalqaro tashkilotlar, patent idoralari va chet mamlakatlarning boshqa tashkilotlari bilan hamkorlik qilish va shartnomalar tuzish to’g’risida mo’zokaralar olib boradi hamda Vazirlar Mahkamasining topshirig’iga binoat mazkur shartnomalarni imzolaydi; - intellektual mulk huquqlarini muhofaza qilish sohasidagi chet el tajribasini o’rganish va undan foydalanishni tashkil qiladi. Shuningdek, patent idorasining huquqlari, Patent idorasining javobgarligi, Patent idorasining faoliyatini tashkil etish ham ushbu Nizomda batafsil ko’rsatilgan. Patent idorasini O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan Direktor boshqaradi.Direktorning O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan ikki nafar o’rinbosari, shu jumladan bir nafar birinchi o’rinbosari bo’ladi.Patent idorasida hay’at to’ziladi, uning tarkibiga Direktor (hay’at raisi) va unng o’rinbosarlari, shuningdek Patent idorasining boshqa rahbar xodimlari kiradi. Hay’at 7 kishidan iborat tarkibda to’ziladi.Hay’at maslahatlashuv organi hisoblanadi, u o’zining muntazam ravishda o’tkaziladigan majlislarida Patent idorasi va uning tarkibiy bo’linmalari faoliyatining muhim masalalarini ko’rib chiqadi.Apellyasiya kengashi tarkibiga Patent idorasi direktori, uning o’rinbosarlari va bosh ekspertlar kiradi. Hozirgi vaqtda Patent idorasining quyidagi bo’limlari mavjud: • Kadrlar bo’limi. • Moliya bo’limi. • Ekspert bo’limi. • Xalqaro aloqalar va patent kooperatsiyasi bo’limi. • Axborot texnologiyalari bo’limi. • Intellektual mulk ob’ektlarini ta’minoti bo’limi.

• Intellektual mulk ob’ektlarining rasmiy ekspertizasi bo’limi. • Ixtirolar va foydali modellarning davlat ilmiy-texnika ekspertizasi bo’limi. • Sanoat namunalari, tovar belgilari va tovarlar kelib chiqqan joy nomlarini davlat ekspertizasi bo’limi. • Intellektual mulk ob’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish va muhofaza hujjatlarini berish bo’limi. • Patent – axborot tahlili markazi (PATM). • Patent hujjatlari davlat fondi. • Ma’muriy-xo’jalik bo’limi. • Xavfsizlik xizmati bo’limi. • Istiqbolli va tezkor rejalashtirish, muvofiqlashtirish va nazorat qilish bo’lim. 4. Patentshunoslik, litsenziyalash va sertifikatlash kursining maqsadi va vazifalari “Patentshunoslik, litsenziyalash va sertifikatlash” fanining maqsadi, talabalarni intellektual mulk huquqiy himoyasida ixtirochilik patent litsenziyalash va sertifikatlash hujjatlari bilan bog’liq bo’lgan ko’nikmalarni shakllantirishdan iborat. Fanning maqsadidan kelib chiqqan holda, unga quyidagi vazifalar qo’yiladi: patent ishlarining tashkillantirilishi, ixtirochilik – patentlashtirish ishlarining qonuniy himoyalanishi, ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari, tovarlar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari, tovarlar kelib chiqish joylarining nomlari, elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalarini, firma nomlari haqida ma’lumot va ularni tasdiqlovchi hujjatlarning rasmiylashtirilishi, O’zbekiston patent idorasi axborotnomasi, ixtirochilikning moliyalashtirilishi va boshqalar haqida ma’lumotlar berish. “Patentshunoslik, litsenziyalashva sertifikatlash” fanini o’rgangan magistr:intellektual mulk huquqiy asoslari bo’lgan O’zbekiston Respublikasi qonunlariga va O’zbekiston patent idorasi qoidalariga rioya qilib, mustaqil

ravishda ixtirochilik ishlari bilan shug’ullanishi, ixtirolar, foydali modellar, xizmat ko’rsatish belgilari, tovarlar kelib chiqish joylarining nomlari, elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalarini, firma nomlari va boshqalarni ro’yxatdan o’tkazish uchun talabnoma tuzish, topshirish va ko’rib chiqish – rasmiylashtirish ishlarini olib borish va boshqa ko’nikmalarga ega bo’lishi kerak. Tayanch iboralar: Intellektual mulk, ustuvor yo’nalishlar, Vena konvensiyasi, innovatsiya, innovatsion rivojlanish, patent, patent idorasi, sanoat mulki, seleksiya yutuqlari.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to’g’risida (yangi tahriri)”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 2. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Tovar belgilari, xizmat ko’rsatish belgilari va tovar kelib chiqish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 3. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar ba’zalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 1994 y. 6 may. O’zbekiston Respublikasi qonuniga o’zgartirishlar 05.04.2002. №364-11. 30.08.2002 y. №405-11. 4. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Integral mikrosxemalar topologiyalarini huquqiy muhofaza qilish to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2001 y. 30 avgust. 5. O’zbekiston Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 14 iyun 209 – sonli qarori: O’zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi to’g’risida Nizom. 6. Kak zaregistrirovat tovarn ы y znak v Respublike O’zbekistan. – Tashkent, GPV RO’z. 2006 g. 7. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Seleksiya yutuqlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2002 y. 29 avgust. 8. O’zbekiston Respublikasi qonuni “Firma nomlari to’g’risida”. – “Xalq so’zi” gazetasi. 2006 y. 18 sentyabr.

O'xshashlar

Intellektual mulk huquqiy muhofazasi asoslari

Standartlashtirish va sertifikatlashtirishning O’zbekistonda tashkillashtirilishi

Sanoat mulkidan tashqari intellektual mulklarning huquqiy muhofazasi

EHM uchun dasturlar va ma’lumotlar ba’zalari, integral mikrosxemalar topologiyalar intellektual mulk sifatida

Mehnat muhofazasi