Ресторан залида меҳмонларга хизмат кўрсатиш - Iqtisodiyot - Referatlar

Ресторан залида меҳмонларга хизмат кўрсатиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

102.5 KB

Ko'chirib olish

Ресторан залида меҳмонларга хизмат кўрсатиш Режа: 1. Меҳмонларни кутиб олиш ва стол атрофига ўтқазиш қоидалари 2. Буюртма қабул қилиш 3. Буюртмаларни бажариш 4. Таомлар беришнинг асосий усуллари

1. Меҳмонларни кутиб олиш ва стол атрофига ўтқазиш қоидалари Ресторанда хизмат қилишнинг қуйидаги анъанавий шакллари қўлланилади: 1. Кундалик хизмат. 2. Банкетларда хизмат қилиш. 3. Хизмат қилишнинг махсус шакли. Ресторанга меҳмонларнинг оқими келиши узлуксиз давом этганда мижозларга кундалик хизмат қилиш кучая- ди. Ресторан хизмати қуйидаги асосий элементлардан иборат: — хўрандаларни кутиб олиш ва жой-жойига ўтқазиш; — буюртмалар қабул қилиш; — буюртмаларни бажариш; — буюрилган таом ва ичимликларни олиб келиб бериш; — хизмат сўнгида ҳисоб-китоб қилиш. Ресторан залига киришда келувчилар кутиб олинади, столларга кузатиб қўйилади, ўтқазилади ва таомнома би- лан таништирилади. Таом ва ичимликлар танлашда ёрдам берилади. Буюртма қабул қилинади. Келувчиларни кутилган азиз меҳмон каби, биринчи кимга рўпаро бўлса, улар кутиб олади: энг аввал меҳмон-ларни швейцар ва гардероб соҳиби, сўнгра бош официант ва официант қабул қилади. Гардероб соҳиби келувчиларнинг уст кийими билан бирга қўлларидаги портфел, дипломат ва бошқа нарса- ларни ҳам топширишни тавсия қилади. Бош официант мижозлар билан ресторан хизмат қилув- чиларини бир-бирига боғловчи звено. Бош официант рес- торан зали олдида туриб, меҳмонларни кутиб олиши шарт, улар танлаган жойга кузатиб қўйиши ёки ўзи жой кўрса- тиб ўтқазиши керак. Шу билан бирга бош официант мез-бонлик вазифасини бажаради: келувчиларни ҳуш келиб сиз деб кутиб олиши, уларга қараб мулойим жилмайиши лозим. Меҳмонларнинг олдида то столгача юриб ўтириш- га ёрдам қилиб таомнома тавсия этади.

Агар меҳмон ўзи жой танлаган бўлса, бош официант унинг орқасидан боради, танламаган тақдирда улар олди- да бориб хоҳлаган жойига ўтқазади. Келувчилар гуруҳ бўлса, неча кишига жой кераклиги ва залнинг қайси то- монидан бўлишини сўрайди. Уларнинг хоҳишини ҳисоб- га олиб, бош официант столларни кўрсатади ва меҳмон- ларни ўтқазади, у ерга бориш учун қулай йўлни кўрсатиб, ўзи сал олдинроқда боради. Бош официант ёки официант мижозлардан кимнинг қаерга ўтириши лозимлигини тавсия қилади ва унинг би- лан бирга ахлоқ-одоб юзасидан қуйидагиларни амалга ошириши мумкин: — ўтиришга таклиф қилинган одам столини қулайроқ қилиб қўйиб бериш; — олдин аёлларни, сўнгра эркакларни ўтқазиш керак, аёллар эркаклардан ўнг томонда, эркаклар столнинг ўнг бурчагида ёки аёлга қарама-қарши томонда ўтириши ло зим; — агар мижоз аёл билан келса, аёлни эркакдан олдин ўтқазади, эркакка эса ўтиришда бош официант ёрдам қилади; — бордию аёл официант хизмат қилаётган бўлса, у ҳолда ёши улуғларгагина ўтиришда ёрдам қилиши мумкин; — мижозлар ўзлари жой танлаб ўтириб олсалар, улар-ни безовта қилиб бошқа столга ўтқазишнинг ҳожати йўқ; — бир жойдан иккинчи жойга ўтқазиш мижозлар хо- ҳиши билангина бўлиши мумкин; — тайёрланмаган столга таклиф қилиш мумкин эмас; — доимий мижозлар келса, уларни ҳар доим ўтиради- ган жойга таклиф қилиш керак; — иш юзасидан учрашадиган меҳмонлар келса, уларни ҳам ўзларига қулай жойга ўтқазиш мақсадга мувофиқдир; — гуллар столнинг марказига қўйилади. Ресторанга гуруҳ меҳмонлар таклиф қилинганда так- лиф қилган киши уларни кутиб олади. Бунинг учун бош официант кутувчининг қаерда туриши кераклигини ол- диндан айтади.

Таклиф қилинганлар ресторан олдида тўпланиши ва залга баробар киришлари мумкин. Таклиф қилган киши албатта уларни бошлаб олдида киради. 2. Буюртма қабул қилиш Меҳмонлар жой-жойларига ўтирганларидан сўнг бош официант ёки официант уларга таом ва ичимлик танлаш учун таомнома тавсия этади. Буюртма қабул қилинади ва бажариш учун киришилади. Бундай ҳолларда бош официант ҳам хизмат қилувчи официантга ёрдамлашиши мумкин. Одатда официант столнинг чап томонидан келиб ичи-га таомнома жойлаштирилган папкани меҳмонларга бе- ради. Гуруҳга хизмат қилаётганда таомномани ёши улуғ кишига тақцим этади, агар аёллар бўлса, улар орасидаги ёши каттароғига таомнома тутилади. Агар мижозлар икки киши — эркак ва аёл бўлса, таом- нома эркак кишига берилади, ўз навбатида эркак киши таомномани аёлга узатади. Аёл таом танлаб бўлгач, эркак киши официантга буюртма беради. Гуруҳ кўпчилик бўлган тақцирда таомномани официантга мурожаат қилган одамга берилади. Официант икки ва ундан ортиқ таомнома кел- тириши ҳам мумкин. Агар ресторанга ҳарбий хизматчи- лар келган бўлса, таомнома унвони юқорироқ кишига тав- сия этилади. Таомномани бериб, официант ичкарига кириб кета- ди. Меҳмонларга таом танлашда имкон яратади, қайтиб келган официант ўнг томонда туриб буюртмани қабул қилиб олади. Бордию, мижозлар таом танлашда қийнал- са, официант ёрдам беради. Овқатлар номини ва сифа-тини айтиб, тавсия қилади. Агар официант билимдон, тажрибали бўлсагина таомлар мақтовини ўрнига қўйи- ши мумкин, мавсумларга қараб таомлар, сабзавот, мева-лар ҳақида ахборот беради, қандай суюқ овқатлар, ик- кинчи овқатлар ва ичимликлар, балиқли, сутли, хамир- ли таомлар ҳақида гапириб тавсия қилади. Совуқ тушиши билан калорияли таомларга эҳтиёж ошади, буни ҳам ҳи- собга олиш керак. Таом танлашда хўрандаларга малакали ёрдам қилиш учун официант қуйидагиларни билиши шарт: — хизмат қилиш жараёнини тезлатиш учун иссиқ цех- да қанча тайёр таом

борлигини; — қанча вақт ичида овқат тайёр бўлишини; — мавжуд гарнир ва соус ассортиментини; — таомларга характеристика беришни. Официант мижозларнинг энг нозик имо-ишоралари- ни сезадиган бўлиши керак. Агар хўрандалар ўзаро гапга тушиб кетишса, официант, буюртмаларингни қабул қилишга тайёрман, деб огоҳлантириши лозим. Истеъмол- чилар шошилаётганлигини айтишса, официант доимий мавжуд таомларни тавсия қилиши мумкин ва шу заҳо- тиёқ овқат келтирилади. Буюртма қабул қилганда офици- ант тикка туриши ёки буюртма берувчига сал энгашиши мумкин, аммо столга блокнотни қўйиб ёзиши мумкин эмас. Буюртма икки нусхада ёзилади. Чап қўлда рақам- ланган бланка дафтарчаси, ўнг қўлда қалам бўлади. Таом- нинг номи, баҳоси аниқ ёзилиши керак. Ҳар бир таом ҳақидаги ёзув бир қаторга жойлансин. Мижоз таом ҳақида баъзи мулоҳазаларини айтиши мумкин, официант уни ҳисобга олиб, қаноатлантиришга харакат қилади. Алкоголли ичимликларнинг ишлаб чиқарилган жойи, қуввати айтилади, уларга мос газаклар буюрилади. Кофе, қора кофе буюрилганда нима қўшилиши, чой лимон би- ланми ёки бошқа ширинлик биланми, айтилади. Буюртма қабул қилиб олингандан сўнг официант дар- ров кетиб қолмасдан ёзилган нарсаларни хўранда ишти- рокида такрорлаб текширади ва тўла ишонч ҳосил қилиб, буюртмани бажаришга киришади. Шундай қилинганда официант баъзи хатолардан ҳоли бўлади ва иккинчи маро- таба меҳмоннинг олдига бориб таомномани қайта текши-риб юрмайди. Ҳар бир таомга официант қисқача характе- ристика беради: шўрва, мастава, мошхўрда, увра, палов, манти, чучвара ва ҳоказо. Истеъмолчилардан буюртма қабул қилиб олиш ҳам ўз йўлига рестораннинг тегишли даражада ўзига хос реклама- сидир. Официант мижозлар эътиборини таомномада мав- жуд таомлар, ичимликларга қаратиши керак, маҳсулот- ларнинг сифатига яхши баҳо бериши лозим.

Официант учун мураккаб ишлардан бири бир неча якка келган истеъмолчилардан бирданига буюртма олишдир. Буларнинг ҳар бирига алоҳида ҳисоб очиши ва бир неча хил таом, ичимликларни олиб келиб, кимга қайсиси те-гишли бўлса, алоҳида-алоҳида бериши лозим. Буюртма қабул қилган официант столдаги идиши, қошиқ, вилка ва бошқалар келтириладиган таомларга етарли ва мос кела- дими, буни ҳам текшириб кўради. Уларда камчилик бўлса, ўрнини тўлдиради. Бордию, балиқ билан оқ мусаллас буюрилган бўлса, балиқ ейишга хос нарсалар келтирилади, битта вилка ўнг томонга қўйилади, ортиқчалари олинади, вино учун рюм-ка қолдирилади, бошқа рюмкаларни йиғиштириб олиш мумкин, аммо фужер овқатланиш охиригача туриши керак. Официант хўрандаларга овқатларни келтириш мумкин- лиги, буюртмалар 10—15 дақиқадан сўнг тайёрланишини айтади. 3. Буюртмаларни бажариш Буюртмаларни ошхонага топшириш. Буюртма қабул қилингандан сўнг официант уни навбат билан бажаришга киришади, хизмат қилиш жараёнини қуйидаги схема бўйи- ча амалга ошириш мумкин. Официант идиш-товоқ тура-диган хонага кириб, керакли нарсаларни олиб чиқади. совуқ таом ва газаклар учун идишлар олади, совуқ цехга олиб кириб, ўзи қабул қилган буюртмани беради. Сўнг иссиқцехга кириб, иссиқтаомлар буюради. Касса маши-насида маҳсулотларни олиш учун чек ёздиради. Чекни ошпазга бермагунча официант овқат тарқатадиган жой-дан кетмаслиги керак. Баъзи ресторанларда буюртманинг анча мураккаб усу- ли мавжуд. Бир неча турли буюртмаларни бажаришга тўғри келиб қолса, мижозлар гуруҳда 4—6 киши бўлса, буюрт- маларни бажариш бошқача бўлади. Аввал официант идиш- товоқлар олади ва совуқ газак буюради. Бошқа таомларни ҳам олиб, ёрдамчи стол устига қўяди, сув ёки пивони тўғри- дан-тўғри столга беради. Бу пайт буюрилган совуқ газак тайёр бўлади. Уларни спиртли ичимликлар билан столга қўйилади ва иссиқ овқат буюрилади. Уларни ҳам белгиланган

дақиқада олиши керак. Агар официант таомни вақ-тида олиб келиб мижозларга бермаса, у совиб қолади. Таомни тайёр бўлгандан сўнг дарҳол бериш зарур. Бир неча кишиларга бир хил таом, салат бериладиган бўлса, официант уни олади ва тарелкаларга бўлиб хўрандалар олдига қўяди. Тарқатиш жойидан таомларни олган официант улар- нинг ҳар бирини кўриқцан ўтказиши керак. Бир хил шакл- ланган таомларда ҳар хил кўриниш бўлса, бири оз, бири кўп бўлса, официант бундай таомларни хўранда олдига қўймаслиги лозим. Бундай ҳолларда бош официант ёки ишлаб чиқариш мудири чақирилади, йўл қўйилган хато тузатилади. Яхши шаклланмаган, куйган ёки совуб қол-ган таомни мижозга бериш — ресторан обруйига путур етказишдир. Буюртмага мувофиқ стол устига дастурхон ясатиш. Офи- циант дастурхон ясатишда қуйидаги қоидаларни бажари- ши шарт: — ошхона анжомлари марказдаги тарелкадан ўнг ва сўл томонга қўйилади, пичоқнинг ўткир томони ўнгга каратилади, вилка чапга уч томони юқорига қаратиб қўйи- лади; — стол ясатиш пичоқдан бошланади, у чапдан ўнгга қаратиб қўйилади; — вилкалар ўнгдан чапга қаратилади; — столга уч комплект анжомлар қўйилади, тўртинчи-си газак тарелкасида салфетка остида туради; — ёғ учун ишлатиладиган пичоқ пирожки тарелкаси-нинг ўнг томонига қўйилади; — ширин таомлар учун анжомлар: пичоқ, вилка, қошиқ ва бошқалар ҳам қоидага биноан терилади; — анжомларни шундай қўйиш керакки, улар бир-бир- ларига тегмасин.

Овқатланиш анжомларини ҳар бир хўранда учун ало-ҳида берилади: энг аввал ошхона кичик тарелкалари, га-зак учун тарелкалар, чап томонга гумма учун тарелкалар қўйилади. Гумма ва кичик ошхона тарелкалари оралиғида иккита вилка учлари тепага қаратилган ҳолда қўйилади, тарелканинг ўнг томонига иккита пичоқ — ҳар иккаласи ўткир томони билан тарелкага қаратилган бўлади. Нонушта ва тушлик учун бу анжомлар етарли. Тушлик пайтида қўшимча равишда қошиқ берилиши мумкин. Овқатланиш анжомлари миқдори бериладиган таом ва ичимликлар ас-сортиментига боғлиқ: — европача нонушта учун назарда тутилади (колбаса- дан тайёрланган—совуқ газак): биринчи тур — газак та- релкаси ва газак анжомлари: иккинчи тур — (иссиқтаом— омлет) майда ошхона тарелкаси ва ошхона анжоми; агар туристлар гуруҳига хизмат қилинаётган бўлса, столга ҳар эҳтимолга қарши кофе ва чой чашкалари, кофе идиши, сут солиш учун идиш, қанддон, қиём ва лимон учун идиш- лар ва бошқалар қўйилади; ҳар икки турда ҳам ёғ учун пичоқ қўйилади. Шундай қилиб, аниқ таомномага мувофиқ нонушта, тушлик, кечки овқат дастурхонларини официантлар беза- тади, тўлдиради. Шунинг билан бирга дастурхонни қўшим- ча безаш бўйича ҳар хил вазиятлар ҳам вужудга келиши кўзда тутилади. Бир неча мисоллар келтирамиз. Тушлик таомномасида чинни идишлар ва ошхона анжомларидан ташқари қўшимча шиша ва биллур идишлар қўйилади; фужерлар, қадаҳлар, рюмкалар ўрнига фақат фужерлар қўйилади, чунки мижозлар алкоголли ичимликлар ичади-ми-йўқми олдиндан айтиш қийин. Анжомлар мўл бўлган-дагина фужерлар ёнига рюмкалар қўйиш мумкин. Кечки пайтларда люкс ва олий тоифали ресторанларда фужер ва рюмкадан ташқари кучли ичимликлар учун ало-ҳида рюмкалар қўйилади.

Стол ясатишда биллур, шиша идишлар қўйилиши та-омномада қўрсатилган вино-ароқ ичимликлари мавжуд-лигига боғлиқ. Буни ҳисобга олган ҳолда қўшимча қуйи-дагилар қўйилади: — шампан виноси учун қадаҳ (биринчи қаторга чап-дан ўнгга), фужер, ёнига — вино учун рюмка қўйилади, сўнгра ароқ учун рюмка; иккинчи қаторга шампан вино-си учун қўшимча фужер қўйилади; — шампан виноси учун ўша фужер, оқ мусаллас учун рюмка (биринчи қаторда ўша тартибда, фужер, кейин — вино ва ароқ учун рюмкалар; иккинчи қаторда — шампан виноси учун қадаҳ ва вино учун рюмка қўйилади); — шампан виноси учун қадаҳ, оқ мусаллас учун рюм-ка, қизил мусаллас виноси учун рюмка (биринчи қаторда фужер, вино ва ароқлар учун рюмкалар; иккинчи қаторда шампан виноси учун қадаҳ, винолар учун рюмкалар қўйи лади). Стол безатишда юқорида айтилган рюмка, қадаҳ ва фужерлар ичимликлар берилиши тартибига мос келиши керак. Алкоголсиз ресторанларда вино-ароқ бўлмайди, шунинг учун столга фақат фужер қўйилади. Қўп ҳолларда газак столга хизмат жараёнида берилади. Бундай пайтларда столга ширинликлар учун анжомлар: пичоқ, вилка, қошиқ ёки пичоқ билан вилка қўйилади. Пичоқнинг ўткир тарафи тарелкага қаратиб қўйилади. Официант олти кишилик столга хизмат қилса, шампан виноси солинган челакча ёки мева солинган ваза қўйили-ши мумкин. Стол ўртасига бўйи пастроқ вазада гул қўйи-лади. Рестораннинг дахлизи ва бошқа очиқ жойларда ҳам стол ясатиб қўйилиши мумкин, аммо чанг тушмаслиги учун рюмкалар тескари қилиб қўйилади. Газак тарелкала-ри салфетка билан ёпиб қўйилади, ёки стол устига дас-турхонга салфетка солиниб, устига тарелкани тескари килиб қўйилади. Алоҳида ҳолатларда ресторанда шароит-га қараб иш қилинади. Ходимлар ҳам бунга доимо тайёр бўлиб туришлари керак. Стол ясатиш ўзгариши, овқатла-ниш анжомларининг ўринлари алмашиши

мумкин. Ша-роитга қараб фойдаланиб бўлингач, рекламалар олини-ши, улар ўрнини фужерлар эгаллаши ҳам мумкин. Хизмат вақтига қараб стол ясатилиши ҳам ўзгариб ту-риши мумкин. Масалан, нонушта пайти бир хил, тушлик ва кечки овқат пайти бошқа хил бўлади. Хизмат жараёни-да ҳам стол усти анжомлари ўзгариб қолиши мумкин. Та-омномада баликди ва гўштли овқатлар назарда тутилса, столга фақат газак анжомлари — иккитадан пичоқ ва вилка қўйилади, иссиқ овқат берилганда яна керакли нарсалар қўшилади. Официантнинг иш техникаси Таом ва ичимлик беришга киришар экан официант қуйидаги хизмат қилиш техникасининг умумий қоидала-рига риоя қилиши шарт: 1. Мижозларга тез ва шовқин-суронсиз, осойишталик билан хизмат қилиш, аммо атрофдагилар кўз олдида шош ма-шошарлик билан ҳаракат қилиши ҳам ўринли эмас. Биринчи овқат берилишини мижозлар 20 дақиқадан ор- тиқ кутмасликлари лозим. 2. Официант идиш-товоқ ва бошқа анжомларни ми- жозлар олдига шовқинсиз, шошмасдан, эҳтиёт бўлиб, тар- тиб билан қўиишни билиши. 3. Официант таом ва ичимликларни мижознинг ўнг томонидан ўнг қўли билан қўйиши. Навбатдаги таом стол устидан фойдаланилган идишлар йиғиштирилиб олингач берилади. 4. Таомнома бўйича буюрилган таомларни официант махсус идишларда олиб келади: шўрва ва бошқа суюқ ов- қатларни косаларда, иккинчи иссиқ таомларни тарелка-ларда, ширинликларни ўзига хос идишларда. 5. Иссиқтаомлар беришдан оддин улар остига қўйила- диган илиқ тарелкалар бўлиши шарт. Агар иссиқ овқатга гарнир ёки кўкатлардан салат бериладиган бўлса, улар таомли тарелканинг чап томонига қўйилади. Бўшаган идишларни ёки ейилмай қолган овқат қолдиқлари бор идишларни официант мижоз рухсати билан олиши керак. Бу ишларнинг ҳаммаси навбатдаги таом келишига қадар бажарилади. 6. Официант таомнома бўйича буюрилган таомни пат- нисда олиб келади, кўп

ҳолларда овқатланиш анжомлари билан бирга келтиради. Патнисни ёрдамчи столга қўйиб, овқатни тарқатиш мумкин. 7. Таомлар бир-бирига мосланган ҳолда тарқатилади: увилдириқ сариёғ билан, кам тузланган балиқ янги сабза-вот билан, бу маҳсулотлар ҳаммаси бирга берилади. Бу- ларни усти ёпилган патнисда олиб келинади. Вазаларни қўйишда эҳтиёт бўлиш керак, узун оёкди вазаларни юқори- роқ томонидан ушланади. Тарелкани ушлашда панжанинг тўрт бармоғи остига қўйилиб бошбармоқ билан чети ту- тилади. 8. Баъзи тарелкаларнинг таг томонидаги қўйиладиган қисми ночорроқ бўлади, уларни ушлашда эҳтиёт бўлиш керак. Уларни кафтда бошбармоқ билан қисган ҳолда олиб юриш лозим. 9. Салат ва гарнирлар соус билан аралаштирилганда қошиққа ёпишиб қолади, уни вилка билан қириб тозалаш мумкин. 10. Овқатларни бир идишдан иккинчисига солишда ҳам тегишли тартиб мавжуд. Олдин асосий таом, сўнгра гар- нир ва соус солинади. Бунда эҳтиётлик билан ҳаракат қилиш керак, овқат қисмлари бир-бирларига аралашиб кетмасин. Овқатланиш анжомлари — тарелка, пичоқ, вилка, қошикдар, таом келтиришда официант қуйидаги қоидага риоя қилиши керак: — таом олиб келишда официантнинг бош бармоғи та- релка чеккасининг тепа томонида бўлиши шарт; — пиёла, стакан лабларига қўл теккизиш мумкин эмас; — стакан, пиёла қўйиладиган идишлар қуруқ бўлиши керак; — овқат жиҳозларининг сопи, балдоқларидан ушлаш тавсия қилинади; — рюмка, стакан, чашка ва бошқаларни столга шовқин- сиз қўйиш керак; — стол йиғиштирилганда дастурхондаги увоқларни полга қоқиш ярамайди; — истеъмол қилиб бўлинган таом идишлари йиғишти- риб олингандан сўнг навбатдаги таом берилади; — таом тарқатишда балдоғидан ушлаш, идиш тагини артиш керак; — ёрдамчи столда овқат сузилганда мижозга кўриниб турсин;

— овқатни қайта сузишда қошиқ, вилкадан фойдала- нилади, қошиқ ўнг қўлда, вилка чап қўлда бўлиши лозим; — овқат идишга ошхонада қандай солинган бўлса, қайта сузишда ҳам шундай бўлиши шарт, унинг ташқи кўриниши бузилмасин; — агар овқат бир неча мижозга тарқатиладиган бўлса, улар орасида аёллар бор бўлса, энг аввало таом аёл- ларга берилади (агар болалар бўлса, биринчи навбат- да уларга бериш керак). Кўп ҳолларда столга қайноқ таомлар берилади, бундай ҳолларда официант мижозни огоҳлантириши зарур. Патнис билан овқат ташиш қоидалари 1. Официантнинг асосий асбоби патнисдир, унда офи- циант шакли ва массаси ҳар хил бўлган нарсаларни та шийди. Патнислар: олтитагача ошхона тарелкаси сиғади- ган катта, 3—4 та тарелкага мўлжалланган ўртача, ўрта- чанинг ярмига тенг ҳажмдаги кичик турларга бўлинади. 2. Патнис ташишнинг бир неча усуллари бор: патнис икки қўл кафтига қўйиб кўтарилади, бармоқлар очиқҳолда туради; енгил патнисларни беш бармоқ учлари билан кўта- рилади. Ҳар қандай ҳолат бўлса ҳам патнис елкадан ба-ланд кўтарилмайди. Патнисда олиб борилаётган нарсалар салфетка билан ёпилади, бу идишларнинг силжиши ва бир- бирига урилишининг олдини олади. 3. Таом ва ичимликлар патнисга бир сидра қилиб те- рилади; оғирроқ идишлар официант томонга қўйилади, бўйи узунлари ўртада бўлади. Буфет маҳсулотлари ва ош- хона таомлари алоҳида-алоҳида олиб келинади, чунки бирга олиб келиш — хизмат муддатини чўзади ва идиш- лар бир-бирига тўқнашиб кетиши мумкин. Буюртмани ба- жаришда биринчи буфет маҳсулотлари ва сув келтирили- ши лозим. Патнисни паст қилиб тизза тенглигида кўта- риш ярамайди. 4. Овқат тарқатадиган жойдан патниснинг икки чети-дан ушлаб кўтариб кетилади. Сўнгра ўнг қўли билан уни ушлаб, чап қўли бармоқларини патниснинг остига ўрта- сига йўналтиради. Официант озгина эгилган тўрт бармоқ- лари учлари билан патнисни кўтаради. Официант столга хўранданинг чап томонидан ёндашади. Официантнинг ўнг қўли деярли бўш бўлади, эшик очиши ва бошқа

юмуш- ларни бажариши мумкин. 5. Официантнинг иш жараёнида кичик патнислар қўл келади. Уни ушлаб туриш осон, даст силкиб кафтга қўнди- риш мумкин. Патнисни тирсак баробарида кўтариш тав- сия қилинади. Агар официант хизмат қилиш техникаси қоидаларини яхши ўзлаштирса, патнис билан ишлаш муваффақиятли бўлади: — таом идишлари қопқоғи ёрдамчи столга тескари қилиб қўйилади; — навбатдаги таомни беришдан олдин столда жой ҳозирлайди, фойдаланилган идишларни йиғиштириб ола-ди, янги анжомлар қўяди. Идишларни йиғиштиришда ҳар бир мижоз оддига келиб чап томондан хизмат қилади. Идишларни стол тепасидан олиш мумкин эмас; — газаклар, иссиқтаомлар, ичимликлар тегишли идиш- ларда қуйидаги тартибда берилади: биринчи навбатда стол- га маъданли ёки мева сувлари қўйилади, сўнгра нон, агар буюрилган бўлса, газак, вино берилади, булардан сўнг иссиқ овқат келтирилади. 4. Таомлар беришнинг асосий усуллари Таом тарқатиш официант хизматида энг мураккаб ва муҳим ишдир. Ресторан иш фаолиятида таомлар тарқа- тишнинг учта асосий усули қўлланилади: — буюрилган таомни махсус анжомлар ёрдамида хўран- да тарелкасига солиб берилади (француз усули); — столга битта идишда овқат келтириб тақсимланади (русусули); — газак ва таом мижознинг идишига ёрдамчи столда солинади (инглизча усул). Француз усули бўйича хизмат қилиш техникаси уму- мий тарзда қуйидаги ишлардан иборат: — овқат солиш анжомлари—ошхона қошиқлари, вилка- лар, куракчалар, қисқичлар олиб келинган таомда бўлади; — чап қўлга сочиқча ташланган, енг четини бекитиб туради. Ўнг қўл билан

таомни олиб сочиқча устига қўяди ва мижозга тутади, таом ва унинг ушлагичи мижозга қара- тилади; — ҳамма таомлар — идишларда, вазаларда, салат идиш-ларида келтирилган маҳсулотлар чап қўлда бўлади, мижоз- нинг чап томонидан борилади ва чапдан таом қўйилади; — таомни тирсак баробарида кўтарган официант ми- жоз орқасида тўхтайди, сўнгра, чап қўлидаги таомни кўта- риб чап оёғи билан бир қадам ташлайди ва овқатни стол- га олиб келади, одоб қоидасига биноан ўнг қўлни орқаси- га қилиб туради. Таомлар қўп ва оғир бўлса, ўнг қўл билан ҳам ушлайди; — овқатни мижозга олиб келиб, унинг тарелкасига яқинлаштиради, тарелкага тегмайди, официант идиш чети мижоз тарелкаси устига тўғриланади ва таом солинади; — таомни чап қўли билан ушлаб ошхона қошиғи ва вилка ёрдамида овқатни мижозларнинг ҳар бири тарелка- сига солади. Бу усул официантдан маҳсулотни бир идишдан иккин- чисига сола билишни талаб қилади. Бунинг учун қуйида-гиларни изчиллик билан амалга ошириш лозим: — қошиқ сопини ўртасидан бармоқлар орасига олина-ди, вилка сопини ўрта тагидан бош бармоқ билан ушла-нади, сопининг учи чинчалоқ бармоқ асосига тегиб тури-ши керак. Кўрсаткич бармоқ билан вилканинг тиш томо- ни кўтарилади, қошиқ билан таом олинади, сўнгра бош бармоқ билан овқатни илган вилка қисилади ва мижоз тарелкасига солинади; шу билан бирга официантнинг ўнг қўл тирсаги мижоз гавдасига тақалади, шу пайт қандай-дир эстетик туйғу ҳосил бўлади. Таом беришнинг юқори-да айтилган таркибига ўз-ўзига хизмат қилишни ҳам ки-ритиш мумкин: мижоз тарелкасига таомни ўзи солиб оли-ши ҳам мумкин. Бундай ҳолатларда официант таомни мижоз тарелкаси ёнида ушлаб туради. Овқатни стол усти- га қўйиш ёки жуда баланд кўтариб юбориш ҳам мумкин эмас. Официант таомни мижоз тарелкасига томон сал қийшайтиради. Мижоз тарелкасига таом солинаётганда овқат анжомлари официант қўлида бўлиши, бироқ таом-

дан баландда ушлаб туриши лозим; тирсакларни ўз биқи-нига яқин тутиши, таом солишда албатта ошхона анжом-ларини ишлатиши керак. Русча усул. Буюрилган таомларни анжомлар билан бирга столга қўйилади, тарелкаларга солинади. Овқатлар-ни мижозларнинг ўзлари солиб олади, официант ёрдам бериб туради. Иссиқ таом идиши остига столга официант сочиқча солиб қўяди. Идиш қопқоғи ва косалар махсус тарелкаларга қўйилади. Совуқ газак ва таомлар столга бир пайтда, иссиқ таом-лар эса навбати билан берилади. Официант овқат қўйиш-дан олдин ишлатилган идиш- товоқларни йиғиштириб олади ва янгисини қўяди. Хизматнинг бу шакли ичимликларга ҳам тегишли. Иссиқ ичимликлар кофе ва чой кофедонда ва чойнақца, шунингдек самоварда берилади, буфетдан олинган ичим-ликлар — шиша, графин, кўзачаларда берилади. Таом мижознинг идишига ёрдамчи столда (инглизча) солинади, официант овқат тарқатиш бўлимидан олиб кел-ган таомини мижозларга кўрсатади, сўнгра улар рухсати билан тарелкаларга сузади ва столга олиб келади. Бундай шароитда хизмат қилиш техникаси қуиидаги ҳаракатлардан иборат: 1. Официантнинг ҳаракатини мижозлар кўриши учун овқатланадиган стол ёнига юрадиган кичикроқ стол олиб келинади. 2. Бу столга олиб келинадиган таомлар ва иситилган тарелкалар қўйилади. 3. Мижозлар кўз-ўнгида анжомлар ёрдамида офици-ант таомни уларнинг тарелкаларига солади. 4. Таомни олиб келиб ўнг томондан ўнг оёғи билан олдинга бир қадам босган ҳолда ўнг қўли билан мижоз-ларга тарқатади. Ўзига қулайроқ бўлиши учун идиш-товоқлар овқатла-ниш столида қандай бўлса, ёрдамчи столда ҳам шу тар-тибда терилади. Одатда асосий маҳсулотлар билан таом столнинг чап қисмида, гарнир — ўнг қисмида жойланади. Столнинг ўртасида тарелкалар туради. Таомларни порция (улуш)ларга бўлиш қуйидагича амал- га оширилади:

— котлет, лангет, бифштекс, картошка, сабзавот гар-нирларини солишда, уларнинг тагига қошиқ тиқилади ва сал кўтарилади, тепасидан вилка билан бир оз босилиб, кўчириб олинади ва истеъмолчининг тарелкасига қўйилади; — пиширилган гўшт бўлагини олишда қошиқ ва вил-кани гўштнинг тагига тиқади, кўтаради ва мижоз тарел-касига солади, қошиқ сал олдинроқ бўлиши ёки ҳар ик-каласи бир қаторда баробар туриши мумкин; — таомларни солишда официант қошиқни ўнг қўлида, вилкани чап қўлида ушлайди, қошиқ билан вилка бир-бирига параллел ҳолда бўлади. Баъзи таомларга гарнир ёки соус алоҳида берилади, буни ҳисобга олган официант бўш турган официантни ёрдамга чақириши мумкин. Биринчи официант таомни порцияларга бўлиб беради, иккинчиси гарнир солади. Агар таом унча кўп бўлмаса, патнисда ҳам таомни, ҳам гарнир-ни олиб келиш мумкин. Таом келтиришда официант мижознинг ўнг томони-дан келади. Чап томондан келса ҳам бўлади, лекин бунда официантга чап кўли билан ишлашга тўғри келади. Таомни кўчма ёрдамчи столда французча ёки инглиз- ча беришда тегишли қоидаларга риоя қилиш керак бўлади: Залда қандолат маҳсулотлари, сувенир- совғалар, гул-лар сотилганда официант кассасиз ўзи ҳисоб-китоб қила- веради. Ресторанда эстрада концертлари бўлса, қўшимча ҳақ олинади, кириш билети берилади. Ресторан ансамбл-га тўланадиган пулни мижозлардан олиб қолади. Ресторанда дам олиш кечалари, тантаналар, банкетлар ўтказиладиган бўлса, ҳамма ҳаражатларни ҳисоблаб, та-омлар баҳосини ҳам қўшиб олдиндан чипталар сотилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати : 1. «Туризм тўғрисида» ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни. 2. «Ўзбекистон Республикасида 2006-2010 йилларда хизмат ва сервисни ривожлантиришни жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Президенти қарори. 2006 йил 17 апрел, Тошкент. 3. З. Романович Ж.А., Калачев С.Л. Сервисная деятельность. Учебник.- М.: Изд. Торг. Корпорация «Дашков и К», 2007.- 268с 4. Э. Мухамадиев. Рангшунослик: Ўқув қўлланма.-Самарқанд, 2002 й 5. В.С. Сенин. Организация международного туризма: Учебник, 2-е изд., перераб.и доп.-М.: Финансы и статистика, 2004 г. 6. Туризм, гостеприимство, сервис: Словарь-справочник/ Г.А.Аванесова, Л.П.Воронкова, В.И.Маслов, А.И.Фролов; Под ред. Л.П. Воронковой.-М.: Аспект Пресс,2002г. 7. И.Ю.Ляпина. Организация и технология гостиничного обслуживания: Учебное пособие.-М.: ACADEMA , 2002г. 8. Д.Нозилов. Ўрта Осиё дизайни тарихидан. Халқ амалий-бадий саньати: Қўлланма.-Т.: «Ўзбекистон», 1998 й. 9. Т.З.Соибов. Дизайн: Қўлланма.-Т.: 2003 й. 10. В.П.Скараманга. Фирменний стиль в гостеприимстве: Учебное пособие.-М.: Финансы и статистика, 2005 г.

O'xshashlar

Ресторанларда хизмат кўрсатиш менежменти

Меҳмонхона ва ресторанларда хизмат кўрсатиш тизими

Савдо ва хизмат кўрсатиш соҳаси маркетинги

Ресторан меҳмонларни кутиб олиш ва хизмат қилиш

Мижозларга хизмат кўрсатишнинг халқаро стандартлари