Ресторан меҳмонларни кутиб олиш ва хизмат қилиш - Iqtisodiyot - Referatlar

Ресторан меҳмонларни кутиб олиш ва хизмат қилиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Ресторанда меҳмонларни кутиб олиш ва ўтқазиш 2. Мижозлардан буюртма қабул қилиш ва уларни бажариш 3. Таомлар беришнинг асосий усуллари ва мижозлар билан ҳисоб- китоб қилиш

www.arxiv.uz Ресторанда меҳмонларни кутиб олиш ва ўтқазиш Ресторанда хизмат қилишнинг қуйидаги анъанавий шакллари қўлланилади: 1. Кундалик хизмат. 2. Банкетларда хизмат қилиш. 3. Хизмат қилишнинг махсус шакли. Ресторанга меҳмонларнинг оқими келиши узлуксиз давом этганда мижозларга кундалик хизмат қилиш кучаяди. Ресторан хизмати қуйидаги асосий элементлардан иборат: - хўрандаларни кутиб олиш ва жой -жойига ўтқазиш; - буюртмалар қабул қилиш; - буюртмаларни бажариш; - буюрилган таом ва ичимликларни олиб келиб бериш; - хизмат сўнггида ҳисоб-китоб қилиш. Ресторан залига киришда келувчилар кутиб олинади, столларга кузатиб қўйилади, ўтқазилади ва таомнома билан таништирилади. Таом ва ичимликлар танлашда ёрдам берилади. Буюртма қабул қилинади. Келувчиларни кутилган азиз меҳмон каби, биринчи кимга рўпара бўлса, улар кутиб олади: энг аввал меҳмонларни швейцар ва гардероб соҳиби, сўнгра бош официант ва официант қабул қилади. Гардероб соҳиби келувчиларнинг уст кийими билан бирга қўлларидаги портфел, дипломат ва бошқа нарсаларни ҳам топширишни тавсия қилади. Бош официант мижозлар билан ресторан хизмат қилувчиларини бир-бирига боғловчи звено. Бош официант ресторан зали олдида туриб, меҳмонларни кутиб олиши шарт, улар танлаган жойга кузатиб қўйиши ёки ўзи жой кўрсатиб ўтқазиши керак. Шу билан бирга бош официант мезбонлик вазифасини бажаради: келувчиларни ҳуш келибсиз деб кутиб олиши, уларга қараб мулойим жилмайиши лозим. Меҳмонларнинг олдида то столгача юриб, ўтиришга ёрдам қилади ва таомнома тавсия этади. Агар меҳмон ўзи жой танлаган бўлса, бош официант унинг орқасидан боради, танламаган тақдирда улар олдида бориб хоҳлаган жойига ўтқазади.

www.arxiv.uz Келувчилар гуруҳ бўлса, неча кишига жой кераклиги ва залнинг қайси томонидан бўлишини сўрайдй. Уламинг хоҳишини ҳисобга олиб, бош официант столларни кўрсатади ва меҳмонларни ўтқазади, у ерга бориш учун қулай йўлни кўрсатиб, ўзи сал олдинроқда боради. Бош официант ёки официант мижозлардан кимнинг қаерга ўтириши лозимлигини тавсия қилади ва унинг билан бирга ахлоқ-одоб юзасидан қуйидагиларни амалга ошириши мумкин: - ўтиришга таклиф қилинган одам столини қулайроқ қилиб қўйиб бериш; - олдин аёлларни, сўнгра эркакларни ўтқазиш керак, аёллар эркаклардан ўнг томонда, эркаклар столнинг ўнг бурчагида ёки аёлга қарама-қарши томонда ўтириши лозим; - агар мижоз аёл билан келса, аёлни эркакдан олдин ўтқазади, эркакка эса ўтиришда бош официант ёрдам қилади; - борди-ю аёл официант хизмат қилаётган бўлса, у ҳолда ёши улуғларгагина ўтиришда ёрдам қилиши мумкин; - мижозлар ўзлари жой танлаб ўтириб олсалар, уларни безовта қилиб, бошқа столга ўтқазишнинг ҳожати йўқ; - бир жойдан иккинчи жойга ўтқазиш мижозлар хоҳиши билангина бўлиши мумкин; - тайёрланмаган столга таклиф қилиш мумкин эмас; - доимий мижозлар келса, уларни ҳар доим ўтирадиган жойга таклиф қилиш керак; - иш юзасидан учрашадиган меҳмонлар келса, уларни ҳам ўзларига қулай жойга ўтқазиш мақсадга мувофиқдир; - гуллар столнинг марказига қўйилади. Ресторанга гуруҳ меҳмонлар таклиф қилинганда таклиф қилган киши уларни кутиб олади. Бунинг учун бош официант кутувчининг қаерда туриши кераклигини олдиндан айтади. Таклиф қилинганлар ресторан олдида тўпланиши ва залга баробар киришлари мумкин. Таклиф қилган киши албатта уларни бошлаб олдинда киради.

www.arxiv.uz Мижозлардан буюртма қабул қилиш ва уларни бажариш Меҳмонлар жой-жойларига ўтирганларидан сўнг бош официант ёки официант уларга таом ва ичимлик танлаш учун таомнома тавсия этади. Буюртма қабул қилинади ва бажариш учун киришилади. Бундай ҳолларда бош официант ҳам хизмат қилувчи официантга ёрдамлашиши мумкин. Одатда, официант столнинг чап томонидан келиб, ичига таомнома жойлаштирилган папкани меҳмонларга беради. Гуруҳга хизмат қилаётганда таомномани ёши улуғ кишига тақдим этади, агар аёллар бўлса, улар орасидаги ёши каттароғига таомнома тутилади. Агар мижозлар икки киши - эркак ва аёл бўлса, таомнома эркак кишига берилади, ўз навбатида, эркак киши таомномани аёлга узатади. Аёл таом танлаб бўлгач, эркак киши официантга буюртма беради. Гуруҳ кўпчилик бўлган тақдирда таомномани официантга мурожаат қилган одамга берилади. Официант икки ва ундан ортиқ таомнома келтириши ҳам мумкин. Агар ресторанга ҳарбий хизматчилар келган бўлса, таомнома унвони юқорироқ кишига тавсия этилади. Таомномани бериб, официант ичкарига кириб кетади. Меҳмонларга таом танлашга имкон яратади, қайтиб келган официант ўнг томонда туриб буюртмани қабул қилиб олади. Борди-ю, мижозлар таом танлашда қийналса, официант ёрдам беради. Овқатлар номини ва сифатини айтиб, тавсия қилади. Агар официант билимдон, тажрибали бўлсагина таомлар мақтовини ўрнига қўйиши мумкин, мавсумга қараб таомлар, сабзавот, мевалар ҳақида ахборот беради, қандай суюқ овқатлар, иккинчи овқатлар ва ичимликлар, балиқли, сутли, хамирли таомлар ҳақида гапириб тавсия қилади. Совуқ тутпиши билан калорияли таомларга эҳтиёж ошади, буни ҳам ҳисобга олиш керак. Таом танлашда хўрандаларга малакали ёрдам кўрсатиш учун официант қуйидагиларни билиши шарт: хизмат қилиш жараёнини тезлатиш учун иссиқ цехда қанча тайёр таом борлигини;

www.arxiv.uz - қанча вақт ичида овқат тайёр бўлишини; у мавжуд гарнир ва қайла ассортиментини; - таомларга характеристика беришни. Официант мижозларнинг энг нозик имо-ишораларини сезадиган бўлиши керак. Агар хўрандалар ўзаро гапга тушиб кетишса, официант, буюртмаларингни қабул қилишга тайёрман, деб огоҳлантириши лозим. Истеъмолчилар шошилаётганлигини айтишса, официант доимий мавжуд таомларни тавсия қилиши мумкин ва шу заҳотиёқ овқат келтирилади. Буюртма қабул қилганда официант тикка туриши ёки буюртма берувчига сал энгашиши мумкин, аммо столга блокнотни қўйиб ёзиши мумкин эмас. Буюртма икки нусхада ёзилади. Чап қўлда рақамланган бланка дафтарчаси, ўнг қўлда қалам бўлади. Таомнинг номи, баҳоси аниқ ёзилиши керак. Ҳар бир таом ҳақидаги ёзув бир қаторга жойлансин. Мижоз таом ҳақида баъзи мулоҳазаларини айтиши мумкин, официант уни ҳисобга олиб, қаноатлантиришга ҳаракат қилади. Алкоголли ичимликларнинг ишлаб чиқарилган жойи, қуввати айтилади, уларга мос газаклар буюрилади. Қаҳва, қора қаҳва буюрилганда нима қўшилиши, чой лимон биланми ёки бошқа ширинлик биланми, айтилади. Буюртма қабул қилиб олингандан сўнг официант дарров кетиб қолмасдан ёзилган нарсаларни хўранда иштирокида такрорлаб текширади ва тўла ишонч ҳосил қилиб, буюртмани бажаришга киришади. Шундай қилинганда официант баъзи хатолардан холи бўлади ва иккинчи маротаба меҳмоннинг олдига бориб таомномани қайта текшириб юрмайди. Ҳар бир таомга официант қисқача характеристика беради: шўрва, мастава, мошхўрда, угра, палов, манти, чучвара ва ҳоказо. Истеъмолчилардан буюртма қабул қилиб олиш ҳам рестораннинг тегишли даражада ўзига хос рекламасидир. Официант мижозлар эътиборини таомномада мавжуд таомлар, ичимликларга қаратиши керак, маҳсулотларнинг сифатига яхши баҳо бериши лозим. Официант учун мураккаб ишлардан бири бир неча якка келган истеъмолчилардан бирданига буюртма олишдир. Буларнинг ҳар бирига алоҳида

www.arxiv.uz ҳисоб очиши ва бир неча хил таом, ичимликларни олиб келиб, кимга қайсиси тегишли бўлса, алоҳида-алоҳида бериши лозим. Буюртма қабул қилган официант столдаги идиш, қошиқ, санчқи ва бошқа анжомлар келтириладиган таомларга етарли ва мос келадими, буни ҳам текшириб кўради. Уларда камчилик бўлса, ўрнини тўлдиради. Борди-ю, балиқ билан оқ мусаллас буюрилган бўлса, балиқ ейишга хос нарсалар келтирилади, битта санчқи ўнг томонга қўйилади, ортиқчалари олинади, вино учун румка қолдирилади, бошқа румкаларни йиғиштириб олиш мумкин, аммо фужер овқатланиш охиригача туриши керак. Официант хўрандаларга овқатларни келтириш мумкинлиги, буюртмалар 10- 15 дақиқадан сўнг тайёрланишини айтади. Буюртмаларни ошхонага топшириш. Буюртма қабул қилингандан сўнг официант уни навбат билан бажаришга киришади, хизмат қилиш жараёнини қуйидаги схема бўйича амалга ошириш мумкин. Официант идиш-товоқ турадиган хонага кириб, керакли нарсаларни олиб чиқади. Совуқ таом ва газаклар учун идишлар олади, совуқ цехга олиб кириб, ўзи қабул қилган буюртмани беради. Сўнг цехга кириб, иссиқ таомлар буюради. Касса машинасида маҳсулотларни олиш учун чек ёздиради. Чекни ошпазга бермагунча официант овқат тарқатадиган жойдан кетмаслиги керак. Баъзи ресторанларда буюртманинг анча мураккаб усули мавжуд. Бир неча турли буюртмаларни бажаришга тўғри келиб қолса, мижозлар гуруҳда 4-6 киши бўлса, буюртмаларни бажариш бошқача бўлади. Аввал официант идиш-товоқларни олади ва совуқ газак буюради. Бошқа таомларни ҳам олиб, ёрдамчи стол устига қўяди, сув ёки пивони тўғридан тўғри столга беради. Бу пайт буюрилган совуқ газак тайёр бўлади. Уларни спиртли ичимликлар билан столга қўйилади ва иссиқ овқат буюрилади. Уларни ҳам белгиланган дақиқада олиши керак. Агар официант таомни вақтида олиб келиб мижозларга бермаса, у совиб қолади. Таомни тайёр бўлгандан сўнг дарҳол бериш зарур. Бир неча кишиларга бир хил таом, салат бериладиган бўлса, официант уни олади ва тарелкаларга бўлиб, хўрандалар олдига қўяди.

www.arxiv.uz Тарқатиш жойидан таомларни олган официант уларнинг ҳар бирини кўрикдан ўтказиши керак. Бир хил шаклланган таомларда ҳар хил кўриниш бўлса, бири оз, бири кўп бўлса, официант бундай таомларни хўранда олдига қўймаслиги лозим. Бундай ҳолларда бош официант ёки ишлаб чиқариш мудири чақирилади, йўл қўйилган хато тузатилади. Яхши шаклланмаган, куйган ёки совуб қолган таомни мижозга бериш - ресторан обрўйига путур етказишдир. Буюртмага мувофиқ стол устига дастурхон ясатиш. Официант дастурхон ясатишда қуйидаги қоидаларни бажариши лозим: -ошхона анжомлари марказдаги тарелкадан ўнг ва сўл томонга қўйилади, пичоқнинг ўткир томони ўнгга қаратилади, санчқи чапга, уч томони юқорига қаратиб қўйилади; - стол ясатиш пичоқдан бошланади, у чапдан ўнгга қаратиб қўйилади; - санчқилар ўнгдан чапга қаратилади; - столга уч комплект анжомлар қўйилади, тўртинчиси газак тарелкасида салфетка остида туради; - сариёғ учун ишлатиладиган пичоқ сомса тарелкасининг ўнг томонига қўйилади; - ширин таомлар учун анжомлар: пичоқ, санчқи, қошиқ ва бошқалар ҳам қоидага биноан терилади; - анжомларни шундай қўйиш керакки, улар бир-бирларига тегмасин. Овқатланиш анжомларини ҳар бир хўранда учун алоҳида берилади: энг аввал, ошхона кичик тарелкалари, газак учун тарелкалар, чап томонга сомса учун тарелкалар қўйилади. Сомса ва кичик ошхона тарелкалари оралиғида иккита санчқи учлари тепага қаратилган ҳолда қўйилади, тарелканинг ўнг томонига иккита пичоқ, ҳар иккаласи ўткир томони билан тарелкага қаратилган бўлади. Нонушта ва тушлик учун бу анжомлар етарли. Тушлик пайтида қўшимча равишда қошиқ берилиши мумкин. Овқатланиш анжомлари миқдори бериладиган таом ва ичимлик турларига боғлиқ: европача нонушта учун назарда тутилади (колбасадан тайёрланган совуқ газак): биринчи тур - газак тарелкаси ва газак анжомлари: иккинчи тур - (иссиқ таом - омлет) майда ошхона тарелкаси ва ошхона анжоми;

www.arxiv.uz агар сайёҳлар гуруҳига хизмат қилинаётган бўлса, столга ҳар эҳтимолга қарши қаҳва ва чой чашкалари, қаҳва идиши, сут солиш учун идиш, қанддон, қиём ва лимон учун идишлар ва бошқалар қўйилади; ҳар икки турда ҳам сариёғ учун пичоқ қўйилади. Шундай қилиб, аниқ таомномага мувофиқ нонушта, тушлик, кечки овқат дастурхонларини официантлар безатади, тўлдиради. Шунинг билан бирга дастурхонни қўшимча безаш бўйича ҳар хил вазиятлар ҳам вужудга келиши кўзда тутилади. Бир неча мисоллар келтирамиз. Тушлик таомномасида чинни идишлар ва ошхона анжомларидан ташқари қўшимча шиша ва биллур идишлар қўйилади; фужерлар, қадаҳлар, румкалар ўрнига фақат фужерлар қўйилади, чунки мижозлар алкоголли ичимликлар ичадими, йўқми олдиндан айтиш қийин. Анжомлар мўл бўлгандагина фужерлар ёнига румкалар қўйиш мумкин. Кечки пайтларда лукс ва олий тоифали ресторанларда фужер ва румкадан ташқари кучли ичимликлар учун алоҳида румкалар, стол ясатишда биллур, шиша идишлар қўйилиши таомномада кўрсатилган вино-ароқ ичимликлари мавжудлигига боғлиқ. Буни ҳисобга олган ҳолда қуйидагилар қўшимча қўйилади: - шампан виноси учун қадаҳ (биринчи қаторга чапдан ўнгга), фужер, ёнига вино учун румка қўйилади, сўнгра ароқ учун румка; иккинчи қаторга шампан виноси учун қўшимча фужер қўйилади; - шампан виноси учун ўша фужер, оқ мусаллас учун румка (биринчи қаторда ўша тартибда, фужер, кейин вино ва ароқ учун румкалар; иккинчи қаторда шампан виноси учун қадаҳ ва вино учун румка қўйилади); - шампан виноси учун қадаҳ, оқ мусаллас учун румка, қизил мусаллас виноси учун румка (биринчи қаторда фужер, вино ва ароқлар учун румкалар; иккинчи қаторда шампан виноси учун қадаҳ, винолар учун румкалар қўйилади). Стол безатишда юқорида айтилган румка, қадаҳ ва фужерлар ичимликлар берилиши тартибига мос келиши керак. Алкоголсиз ресторанларда вино, ароқ бўлмайди, шунинг учун столга фақат фужер қўйилади. Кўп ҳолларда газак столга хизмат жараёнида берилади. Бундай пайтларда столга ширинликлар учун анжомлар: пичоқ, санчқи, қошиқ ёки пичоқ билан санчқи

www.arxiv.uz қўйилади. Пичоқнинг ўткир тарафи тарелкага қаратиб қўйилади. Официант олти кишилик столга хизмат қилса, шампан виноси солинган челакча ёки мева солинган ваза қўйилиши мумкин. Стол ўртасига бўйи пастроқ вазада гул қўйилади. Рестораннинг даҳлизи ва бошқа очиқ жойларда ҳам стол ясатиб қўйилиши мумкин, аммо чанг тушмаслиги учун румкалар тескари қилиб қўйилади. Газак тарелкалари салфетка билан ёпиб қўйилади ёки стол устига дастурхонга салфетка солиниб, устига тарелкани тескари қилиб қўйилади. Алоҳида ҳолатларда ресторанда шароитга қараб иш қилинади. Ходимлар ҳам бунга доимо тайёр бўлиб туришлари керак. Стол ясатиш ўзгариши, овқатланиш анжомларининг ўринлари алмашиши мумкин. Хизмат вақтига қараб стол ясатилиши ҳам ўзгариб туриши мумкин. Масалан, нонушта пайти бир хил, тушлик ва кечки овқат пайти бошқа хил бўлади. Хизмат жараёнида ҳам стол усти анжомлари ўзгариб қолиши мумкин. Таомномада балиқли ва гўштли овқатлар назарда тутилса, столга фақат газак анжомлари - иккитадан пичоқ ва санчқи қўйилади, иссиқ овқат берилганда яна керакли нарсалар қўшилади. Официантнинг иш техникаси. Таом ва ичимлик беришга киришар экан, официант қуйидаги хизмат қилиш техникасининг умумий қоидаларига риоя қилиши шарт: 1) мижозларга тез ва шовқин-суронсиз, осойишталик билан хизмат қилиш, аммо атрофдагилар кўз олдида шошма-шошарлик билан ҳаракат қилиш ҳам ўринли эмас. Биринчи овқатни беришда мижозларни 20 дақиқадан ортиқ куттирмаслик; 2) идиш-товоқ ва бошқа анжомлами мижозлар олдига шовқинсиз, шошмасдан, эҳтиёт бўлиб, тартиб билан қўйишни билиши; 3) таом ва ичимликларни мижознинг ўнг томонидан ўнг қўли билан қўйиш, навбатдаги таом стол устидан фойдаланилган идишлар йиғиштирилиб олингач берилишини билиш;

www.arxiv.uz 4) таомнома бўйича буюрилган таомлами махсус идишларда олиб келиш (шўрва ва бошқа суюқ овқатларни косаларда, иккинчи иссиқ таомларни тарелкаларда, ширинликларни ўзига хос идишларда); 5) иссиқ таомлар беришдан олдин улар остига қўйиладиган илиқ тарелкалар бўлиши шарт. Агар иссиқ овқатга гарнир ёки кўкатлардан салат бериладиган бўлса, улар таомли тарелканинг чап томонига қўйилади. Бўшаган идишларни ёки ейилмай қолган овқат қолдиқлари бор идишларни официант мижоз рухсати билан олиши керак. 6) таомнома бўйича буюрилган таомни патнисда олиб келиш, кўп ҳолларда овқатланиш анжомлари билан бирга келтириш. Патнисни ёрдамчи столга қўйиб, овқатни тарқатиш; 7) таомлар бир-бирига мосланган ҳолда тарқатилади: увилдириқ сариёғ билан, кам тузланган балиқ янги сабзавот билан, бу маҳсулотлар ҳаммаси бирга берилади. Буларни усти ёпилган патнисда олиб келинади. Вазаларни қўйишда эҳтиёт бўлиш керак, узун оёқли вазаларни юқорироқ томонидан ушланади. Тарелканинг остига панжанинг тўрт бармоғи қўйилиб, бош бармоқ билан четидан ушланади; 8) баъзи тарелкаларнинг таг томонидаги қўйиладиган қисми ночорроқ бўлади, уларни ушлашда эҳтиёт бўлиш керак. Уларни кафтда бош бармоқ билан қисган ҳолда олиб юриш лозим. 9) салат ва гарнирлар қайла билан аралаштирилганда қошиққа ёпишиб қолади, уни санчқи билан қириб тозалаш мумкин. 10) овқатларни бир идишдан иккинчисига солишда ҳам тегишли тартиб мавжуд. Олдин асосий таом, сўнгра гарнир ва соус солинади. Бунда эҳтиётлик билан ҳаракат қилиш керак, овқат қисмлари бир-бирига аралашиб кетмасин. Овқатланиш анжомлари - тарелка, пичоқ, санчқи, қошиқлар, таом келтиришда официант қуйидаги қоидага риоя қилиши керак: - таом олиб келишда официантнинг бош бармоғи тарелка чеккасининг тепа томонида бўлиши шарт; - пиёла, стакан лабларига қўл теккизиш мумкин эмас;

www.arxiv.uz - стакан, пиёла қўйиладиган идишлар қуруқ бўлиши керак; - овқат жиҳозларининг сопидан ушлаш тавсия қилинади; - румка, стакан, чашка ва бошқаларни столга шовқинсиз қўйиш керак; - стол йиғиштирилганда дастурхондаги увоқларни полга қоқиш ярамайди; - истеъмол қилиб бўлинган таом идишлари йиғиштириб олингандан сўнг навбатдаги таом берилади; - таом тарқатишда идишнинг балдоғидан ушлаш, идиш тагини артиш керак; - ёрдамчи столда овқат сузилганда мижозга кўриниб турсин; - овқатни қайта сузишда қошиқ, санчқидан фойдаланилади, қошиқ ўнг қўлда, санчқи чап қўлда бўлиши лозим; - овқат идишга ошхонада қандай солинган бўлса, қайта сузишда ҳам шундай бўлиши шарт, унинг ташқи кўриниши бузилмасин; - агар овқат бир неча мижозга тарқатиладиган ва улар орасида аёллар бор бўлса, энг аввало, таом аёлларга берилади (агар болалар бўлса, биринчи навбатда уларга бериш керак). Кўп ҳолларда столга қайноқ таомлар берилади, бундай ҳолларда официант мижозни огоҳлантириши зарур. 1. Официантнинг асосий асбоби патнисдир, унда официант шакли ва массаси ҳар хил бўлган нарсаларни ташийди. Патнислар: олтитагача ошхона тарелкаси сиғадиган катта, 3-4 та тарелкага мўлжалланган ўртача, ўртачанинг ярмига тенг ҳажмдаги кичик турларга бўлинади. 2. Патнисда ташишнинг бир неча усуллари бор: патнис икки қўл кафтига қўйиб кўтарилади, бармоқлар очиқ ҳолда туради; енгил патнисларни беш бармоқ учлари билан кўтарилади. Ҳар қандай ҳолат бўлса ҳам патнис елкадан баланд кўтарилмайди. Патнисда олиб борилаётган нарсалар салфетка билан ёпилади, бу идишларнинг силжиши ва бир-бирига урилишининг олдини олади. 3. Таом ва ичимликлар патнисга бир сидра қилиб терилади; оғирроқ идишлар официант томонга қўйилади, бўйи узунлари ўртада бўлади. Буфет маҳсулотлари ва ошхона таомлари алоҳида-алоҳида олиб келинади, чунки бирга олиб келиш - хизмат муддатини чўзади ва идишлар бир-бирига тўқнашиб кетиши

www.arxiv.uz мумкин. Буюртмани бажаришда биринчи буфет маҳсулотлари ва сув келтирилиши лозим. Патнисни паст қилиб, тизза тенглигида кўтариш ярамайди. 4. Овқат тарқатадиган жойдан патниснинг икки четидан ушлаб кўтариб кетилади. Сўнгра ўнг қўл билан уни ушлаб, чап қўл бармоқларини патниснинг остига - ўртасига йўналтиради. Официант озгина эгилган тўрт бармоқлари учлари билан патнисни кўтаради ва столга хўранданинг чап томонидан ёндашади. Официантнинг ўнг қўли деярли бўш бўлади, эшик очиши ва бошқа юмушларни бажариши мумкин. 5. Официантнинг иш жараёнида кичик патнислар қўл келади. Уни ушлаб туриш осон, даст силкиб кафтга қўндириш мумкин. Патнисни тирсак баробарида кўтариш тавсия қилинади. Агар официант хизмат қилиш техникаси қоидаларини яхши ўзлаштирса, патнис билан ишлаш муваффақиятли бўлади: - таом идишлари қопқоғи ёрдамчи столга тескари қилиб қўйилади; - навбатдаги таомни беришдан олдин столда жой ҳозирлайди, фойдаланилган идишларни йиғиштириб олади, янги анжомлар қўяди. Идишларни йиғиштиришда ҳар бир мижоз олдига келиб чап томондан хизмат қилади. Идишларни стол тепасидан олиш мумкин эмас; - газаклар, иссиқ таомлар, ичимликлар тегишли идишларда қуйидаги тартибда берилади: биринчи навбатда столга маъданли ёки мева шарбатлари қўйилади, сўнгра нон, агар буюрилган бўлса, газак, вино берилади, булардан сўнг иссиқ овқат келтирилади. Таомлар беришнинг асосий усуллари ва мижозлар билан ҳисоб-китоб қилиш Таом тарқатиш официант хизматида энг мураккаб ва муҳим ишдир. Ресторан иш фаолиятида таомлар тарқатишнинг учта асосий усули қўлланилади: - буюрилган таомни махсус анжомлар ёрдамида хўранда тарелкасига солиб берилади (француз усули); - столга битта идишда овқат келтириб тақсимланади (рус усули)

www.arxiv.uz - газак ва таом мижознинг идишига ёрдамчи столда солинади, (инглизча усул). Француз усули бўйича хизмат қилиш техникаси умумий тарзда қуйидаги ишлардан иборат: - овқат солиш анжомлари-ошхона қошиқлари, санчқилар, куракчалар, қисқичлар олиб келинган таомда бўлади; - чап қўлга сочиқча ташланган, энг четини бекитиб туради. Ўнг қўл билан таомни олиб, сочиқча устига қўяди ва мижозга тутади, таом ва унинг ушлагичи мижозга қаратилади; - ҳамма таомлар идишларда, вазаларда, салат идишларида келтирилган маҳсулотлар чап қўлда бўлади, мижознинг чап томонидан борилади ва чапдан таом қўйилади; - таомни тирсак баробарида кўтарган официант мижоз орқасида тўхтайди, сўнгра, чап қўлидаги таомни кўтариб чап оёғи билан бир қадам ташлайди ва овқатни столга олиб келади, одоб қоидасига биноан ўнг қўлни орқасига қилиб туради. Таомлар кўп ва оғир бўлса, ўнг қўл билан ҳам ушлайди; - овқатни мижозга олиб келиб, унинг тарелкасига яқинлаштиради, тарелкага тегмайди, официант келтирган идиш чети мижоз тарелкаси устига тўғриланади ва таом солинади; - таомни чап қўли билан ушлаб, ошхона қошиғи ва санчқи ёрдамида ҳар бир мижознинг тарелкаларига солади. Бу усул официантдан маҳсулотни бир идишдан иккинчисига сола билишни талаб қилади. Бунинг учун қуйидагиларни изчиллик билан амалга ошириш лозим: - қошиқ сопини ўртасидан бармоқлар орасига олинади, санчқи сопини ўрта тагидан бош бармоқ билан ушланади, сопининг учи жимжилоқ бармоқ асосига тегиб туриши керак. Кўрсаткич бармоқ билан санчқининг тиш томони кўтарилади, қошиқ билан таом олинади, сўнгра бош бармоқ билан овқатни илган санчқи қисилади ва мижоз тарелкасига солинади; шу билан бирга официантнинг ўнг қўл тирсаги мижоз гавдасига тақалади, шу пайт қандайдир эстетик туйғу ҳосил бўлади. Таом беришнинг юқорида айтилган таркибидан ўз-ўзига хизмат қилиш ҳам ўрин олади, мижоз тарелкасига таомни ўзи солиб олиши ҳам мумкин. Бундай

www.arxiv.uz ҳолатларда официант таомни мижоз тарелкаси ёнида ушлаб туради. Овқатни стол устига қўйиш ёки жуда баланд кўтариб юбориш ҳам мумкин эмас. Официант таомни мижоз тарелкасига томон сал қийшайтиради. Мижоз тарелкасига таом солинаётганда овқат анжомлари официант қўлида бўлиши, бироқ таомдан баландда ушлаб туриши лозим; тирсакларни ўз биқинига яқин тутиши, таом солишда, албатта, ошхона анжомларини ишлатиши керак. Русча усул. Буюрилган таомларни анжомлар билан бирга столга қўйилади, тарелкаларга солинади. Овқатларни мижозларнинг ўзлари солиб олади, официант ёрдам бериб туради. Иссиқ таом идиши остига столга официант сочиқча солиб қўяди. идиш қопқоғи ва косалар махсус тарелкаларга қўйилади. Совуқ газак ва таомлар столга бир пайтда, иссиқ таомлар эса навбати билан берилади. Официант овқат қўйишдан олдин ишлатилган идиш-товоқларни йиғиштириб олади ва янгисини қўяди. Хизматнинг бу шакли ичимликларга ҳам тегишли. Иссиқ ичимликлар - қаҳва ва чой қаҳва идишида ва чойнакда, шунингдек, самоварда келтирилади, буфетдан олинган ичимликлар - шиша, графин, кўзачаларда берилади. Таом мижознинг идишига ёрдамчи столда (инглизча) солинади, официант овқат тарқатиш бўлимидан олиб келган таомини мижозларга кўрсатади, сўнгра улар рухсати билан тарелкаларга сузади ва столга олиб келади. Бундай шароитда хизмат қилиш техникаси қуйидаги ҳаракатлардан иборат: 1. Официантнинг ҳаракатини мижозлар кўриши учун овқатланадиган стол ёнига юрадиган кичикроқ стол олиб келинади. 2. Бу столга олиб келинадиган таомлар ва иситилган тарелка қўйилади. 3. Мижозлар кўз ўнгида анжомлар ёрдамида официант таомларни уларнинг тарелкаларига солади. 4. Таомни олиб келиб, ўнг томондан ўнг оёғи билан олдинга бир қадам босган ҳолда ўнг қўли билан мижозларга тарқатади. Ўзига қулайроқ бўлиши учун идиш-товоқлар овқатланиш столида қандай бўлса, ёрдамчи стодда ҳам шу тартибда терилади. Одатда, асосий маҳсулотлар билан таом столнинг чап қисмида, гарнир ўнг қисмида жойланади. Столнинг ўртасида тарелкалар туради.

www.arxiv.uz Таомларни порсия (улуш)ларга бўлиш қуйидагича амалга оширилади: - котлет, лангет, бифштекс, картошка, сабзавот гарнирларини солишда, уларнинг тагига қошиқ тиқилади ва сал кўтарилади, тепасидан санчқи билан бир оз босилиб, кўчириб олинади ва истеъмолчининг тарелкасига қўйилади; - пиширилган гўшт бўлагини олишда қошиқ ва санчқини гўштнинг тагига тиқиб кўтаради ва мижоз тарелкасига солади, қошиқ сал олдинроқ бўлиши ёки ҳар иккаласи бир қаторда баробар туриши мумкин; - таомларни солишда официант қошиқни ўнг қўлида, санчқини чап қўлида ушлайди, қошиқ билан санчқи бир-бирига параллел ҳолда бўлади. Баъзи таомларга гарнир ёки қайла алоҳида берилади, буни ҳисобга олган официант бўш турган официантни ёрдамга чақириши мумкин. Биринчи официант таомни порсияларга бўлиб беради, иккинчиси гарнир солади. Агар таом унча кўп бўлмаса, патнисда ҳам таомни, ҳам гарнирни олиб келиш мумкин. Таом келтиришда официант мижознинг ўнг томонидан келади. Чап томондан келса ҳам бўлади, лекин бунда официант чап қўли билан ишлашга тўғри келади. Таомни кўчма ёрдамчи столда французча ёки инглизча беришда тегишли қоидаларга риоя қилиш керак бўлади: 1. Асосий маҳсулот - гўшт, балиқ, парранда гўшти - тарелкаларда стол ўртасига қўйилади, мураккаб гарнирлар учун чап ёки ўнг томонига кўкатлар - петрушка, укроп, селдерлар қўйилади. 2. Қайла тарелканинг ўнг томонига солинади. 3. Порсияларга бўлиш қуйидаги тартибда бўлади: асосий маҳсулот, қайла, гарнир (картошка ёки макарон маҳсулоти), сабзавот ва кўкатлар; ўз манзараси бўйича қайтадан тарелкага солинган таом ошпаз безаган кўринишни йўқотмаслиги лозим. Мижозлар билан ҳисоб-китоб қилиш Мижозлар билан буюрилган овқат ва ичимликлар учун ҳисоб-китоб счёт бўйича амалга оширилади.

www.arxiv.uz Меҳмонхонага овқат ташиб хизмат қилинганда белгиланган миқдорда қўшимча ҳақ олинади ва счётга алоҳида қаторга ёзилади. Официант счётдаги ёзув тўғрилигини текшириб, умумий суммани чиқаради, чекга қўл қўяди, патнис ёки тарелкада мижозга тақдим этади. Агар мижоз шу заҳотиёқ пул тўламоқчи бўлса, официант унинг олдидан кетмасдан пулни олади ва қайтимини беради. Борди-ю, официантда майда пул бўлмаса, кечирим сўраб пулни майдалашга кетади. Кассага келиб, пулни майдалатади, патнисда пул билан счётни мижозга олиб келиб беради.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар руйхати: 1. Каримов И.А. Мавжуд, Салоҳият ва имкониятлардан оқилона фойдаланиш-мувоффаққият гарови. Халқ сўзи. 2005 й. 8 ноябрь. № 220. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Т. Ўзбекистон, 1997. 3. Управление капиталом торговой организации. Экономический аспект: Учебное пособие. -М.: РДЛ 2004. - 320. 4. Аналоуи Ф. И др. Стратегический менеджмент мальгк и средних предприятий: Учебник. -М.: УНИТИ-ДАНА, 2005. - 400с. 5. Райченко А.В. Об щ ий менеджмент: Учебник. -М.: ИНФРА-М, 2005. -384с. 6. О, ресторан, Т ы -мир. Ж. «Гостиница и ресторан: бизнес и управление» май, 2005. с. 8-13. 7. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш, санитария ва гигиена. Т.: КМКНТМ, «Билим», 2005. - 80 б. 8. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш ва хизмат маданияти. Укув кулланма. -Т.: УМКНТМ, «Билим», 2005. -272 б. 9. Экономика гостиниц и ресторанов: Учеб. пособие/ О. П. Ефимова, Н. А. Ефимова; Под. Ред. Н.И. Кабушкина. -М.: Новое знание, 2004. -392 с. (Экономическое обозрование). 1 0. Чудновский А.Д. Менеджмент в туризме и гостиничном хозяйстве: учебное пособие/ А.Д. Чудновский, МА. Жукова.-М.: КНОРУС, 2005.-320 с.

O'xshashlar

Мехмонларни кутиб олиш, буюртма қабул қилиш ва хизмат кўрсатиш кетма-кетлиги

Ресторан залида меҳмонларга хизмат кўрсатиш

Меҳмонларни қабул қилиш ва жойлаштирув хизмати кўрсатилишини ташкил этиш

Меҳмонларни қабул қилиш, жойлаштириш хизматини ташкил этиш ва унинг технологияси

Ресторанларда хизмат қилиш менежменти