Ресторанларда хизмат қилиш менежменти - Iqtisodiyot - Referatlar

Ресторанларда хизмат қилиш менежменти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

128.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Тантаналар, банкетлар, тўйларда хизмат қилиш 2. Официантларнинг тўла хизмати билан ўтказиладиган банкетлар 3. Банкет столига меҳмонларни жойлаштириш ва уларга хизмат қилиш 4. Официантларнинг қисман хизмати билан ўтказиладиган банкетлар

www.arxiv.uz Тантаналар, банкетлар, тўйларда хизмат қилиш Ресторанларда қабул маросимлари, юбилей, банкетлар, тўй ва бошқа тантаналар ўтказилади. Ташкил қилинадиган банкетлар официантларнинг тўла ёки қисман иштироки билан амалга оширилади. Банкет фуршет, банкет коктейл, чой банкетлари бўлади. Булар кўпинча хорижий мамлакатларда ўтказилади. Банкет ўтказиш учун тайёргарлик ишлари буюртма қабул қилиш, тайёргарлик кўриш ва хизматдан иборат. Буюртма қабул қилиш. Банкетлар, тантаналар, тўйларга буюртма қабул қилиш якка ёки гуруҳ буюртмаларидан тубдан фарқ қилади. Бундай буюртмалар бир неча кун, ҳатто ой олдин берилади. Айнан белгиланган кун ресторан бўш бўлиши керак. Шунинг учун буюртмачи олдинроқ ҳаракат қилиши мақсадга мувофиқдир. Бундай тантанали кечалар ўтказишда фақат таом, ичимликларгина эмас, яна қатор масала ва тадбирлар бўйича келишиб олинади. Буюртма берувчи билан ресторан маъмурияти ўртасида оғзаки ёки ёзма қатор бандлардан иборат шартнома тузилади. Тажриба шуни кўрсатадики, буюртма бош официантга берилса, у билан келишилса, банкетлар, тантаналар муваффақиятли ўтади, чунки ресторандаги бутун хизмат жараёни унинг раҳбарлигида ўтади. Буюртма қабул қилишдан олдин бош официант буюртмачига зални кўрсатади, шароит билан таништиради, столлар қўйилиши режасини келишиб олади. Энг ҳурматли меҳмонлар қаерга ўтиради, бошқа меҳмонларнинг жойи қаерда - буларнинг ҳаммаси келишилади. Столларни гуллар билан безаш, санъаткорлар ўрни, рақс жойлари ва бошқа масалалар ҳал қилинади. Бош официант буюртмачини ресторан тартиб -қоидаси билан таништиради, хизмат кўрсатиш тартибини, шунинг билан бирга, идиш- анжомларга етказилган зарарни тўлашни ҳам тушунтиради. Буюртмани расмийлаштиришда тантана ўтказиладиган сана, бошланиш вақти, тугаши, тантана ўтказиш жойи, қатнашувчилар миқдори, дастлабки таомнома ва буюртманинг хомаки баҳоси лсўрсатилади. Буюртма махсус буюртмалар китобида белгиланган шаклда рўйхатдан ўтказилади. Буюртма қабул қилиш китобидаги варақанинг 1, 6, 12, 13 - бандлари олдин тўлдирилади. Буюртмачи дастлабки келишувдан сўнг

www.arxiv.uz бухгалтерия кирим ордери асосида 50% дан кам бўлмаган миқдорда кассага аванс тўлайди ва квитанция олади. Кейинчалик тантана бошланишига икки кун қолганда бош официант буюртмачи билан биргаликда буюртма - счётни расмийлаштиради. Буюртма - счёт беш нусхада тузилади, ресторан раҳбари томонидан тасдиқланади ва кассага топширилади. Кассир буюртмачидан қолган пуллами ҳам қабул қилиб олади, буюртма - счётни имзо билан тасдиқлайди ва «тўланди» штампини босади. Буюртма - счётнинг биринчи нусхаси буюртмачига берилади, иккинчиси кассирда қолади, учинчи, тўртинчи, бешинчи нусхалари официантлар бригадирига, ошхонага, буфетга берилади. Қолган пул тўланган ордерга сумма ёзилади, ордер рақами буюртмани ҳисобга олиш китобига қайд қилинади (9-11- бандлар). Кассир буюртма - счёт асосида назорат касса машинасида чек ёзади ва буюртма бажараётган официантлар бригадирига беради. Бригадир иккинчи нусхага қўл қўйиб, чекни олади. Ошхона ва буфетнинг моддий масъул шахси чек ва буюртма - счёт бўйича маҳсулот беради. Иссиқ таомлар, ичимлик, қандолат ва бошқа маҳсулотларга бутортма камайтирилса, борди-ю, у буюртмачининг таклифи билан бўлса ҳам, маҳсулот баҳосидаги пул буюртмачига қайтарилади. Буюртмачининг ёзма аризасига асосан чиқим-касса ордери ёзилади, ресторан директори ва бухгалтер қўл қўяди. Бош официант буюртмадаги таомларни ўчириб ташлайди. Бу ҳолда буюртмачи аризасида бош официантнинг тасдиқловчи белгиси бўлади. Буюртмачининг хоҳишига қараб, қайтариладиган суммага бошқа маҳсулот берилиши мумкин, бу ҳақда буюртма - счётга қайд қилинади. Ресторандаги тантана пайтида қўшимча буюртма бериладиган бўлса, официант счёт бўйича расмийлаштиради. Буюртма - счётга ўчириб ёзиш мумкин эмас. Буюртма -счёт нусхаси қуйида берилади. Буюртма - счётда турли сабабларга кўра хизмат қилинаётган кунга ўзгаришлар киритиладиган бўлса, буюртма - счётнинг орқа томонида тегишли бандда белгиланади ва буюртмачи билан келишилиб, унинг имзоси қўйилади.

www.arxiv.uz Ресторан буюртма қабул қилиб қўйган, аммо ўзига боғлиқ бўлмаган сабабларга кўра тадбир ўтказа олмайдиган бўлиб қолса маъмурият яқин ўртадаги ресторанлардан биронтасида тантаналарни ўтказиб бериш чорасини кўради. Бу ҳақда буюртмачига белгиланган санадан 7 кун олдин хабар бериш керак. Ресторан тантанали кечани белгиланган тартибда мусиқа хизмати билан ўтказишни амалга оширади. Мавзу кечалари ўтказилганда ресторан маъмурияти тантананинг мусиқа дастурига ўзгартиришлар киритишга эришади. Буюртмачининг ҳуқуқ ва мажбурияти. Буюртмачи ҳамма буюрилган маҳсулотлардан хизмат бошланишига бир кеча-кундуздан кам бўлмаган муддат ичида воз кечиши мумкин. Агар тантанага, банкетга қатнашадиганларнинг бир қисми келмайдиган бўлса, буюртмачининг ёзма аризаси тантана бошланишига 4 соат қолганда берилса, келмаганлар ҳисобига тўғри келадиган маблағ қайтарилади. . Тантанага қатнашувчилар сони камайиши ҳақида буюртмачи хизмат бошланиши олдидан айтган тақдирда буюртмадан бир қисмининг баҳосигина қайтарилиши мумкин. Пул қайтарилиши буюртмачининг ёзма аризаси ва касса ордери асосида амалга оширилади. Бундай ҳолатда таомни бошқаларга реализация қилиш имконияти йўқ бўлса, буюртмачи тайёрланган маҳсулот таннархини қоплаши лозим. Реализация қилиб бўлмайдиган овқатларга уч нусхада далолатнома тузилади. Далолатномага ресторан раҳбари, моддий масъулиятли шахс қўл қўяди ва бир нусхаси буюртмачига берилади. Далолатномага ичимликлар, шунингдек, буюртма-счётга киритилган, аммо столга тортилмаган иссиқ ва ширин таомлар, қандолат маҳсулотлари киритилмайди. Далолатномага киритилган маҳсулотларни нима қилиш кераклиги буюртмачининг иҳтиёрида. Реализация қилинмайдиган, аммо далолатномага киритилган маҳсулотлар суммаси буюртмачи хизмат учун тўлаган суммадан айрилади.

www.arxiv.uz Буюртмачи ресторанга ичимликлар ва бошқа маҳсулотлар олиб келиши ёки таомлар тайёрлаш учун ташқаридан одамлар ёллаши мумкин эмас. Буюртмачи меҳмонлар айби билан синдирилган ёки ишдан чиқарилган идиш-анжомлар баҳосини прейскурант бўйича тўлаши шарт. Бунинг учун чек ёзиб берилади ва пул белгиланган тартиб бўйича кассага кирим қилинади. 2. Официантларнинг тўла хизмати билан ўтказиладиган банкетлар Бундай банкетлар дипломатлар йиғинларида, расмий қабул маросимларида ўтказилади. Дипломатик амалиётда қўлланиладиган протокол асосида меҳмонлар ресторан залига жойлаштирилади. Бироқ, бундай қабуллар фақат дипломатлар учунгина, деб қараш ресторан фаолиятини чеклаган бўлади. Ресторанларда худди шундай меҳмонлар кутиш, уларга хизмат қилиш ҳамма учун эркиндир. Бундай банкетларда 8 дан 50 гача, баъзан эса 100 дан ортиқ одам қатнашади. Қуйида бу тантанани ўтказиш тадбирлари ҳақида сўз боради. Буюртма қабул қилиш. Бош официант банкет ташкилотчиларидан буюртма қабул қилиб олар экан, энг аввал, тантананинг санаси, соатини аниқлайди, меҳмонлар миқдори, таркиби (жинси, ёши, миллати, касби)ни билади, тантананинг мақсади, умумий сарф қилинадиган пул суммаси, ҳар бир кишига ҳисобланган чиқим, пул тўлаш шакли (нақд, кредит), таклиф қилинган ҳурматли меҳмонлар рўйхати аниқланади. Сўнгра бош официант буюртмачини зал билан таништиради, банкет ўтказиладиган жойни кўрсатади. Столларнинг қўйилиш тартиби, меҳмонларни ўтқазиш режалари келишиб олинади. Яна у хизмат қилиш жараёнида ким билан муносабатда бўлиш зарурлигини аниқлайди. Бош официант вазифасига яна қуйидагиларни аниқлаш киради: 1. Хорижий давлатларнинг турли элчихоналаридан меҳмонлар келадиган бўлса, ўша мамлакатлар байроқларини осиб қўйиш. 2. Ҳурматли меҳмонларни ресторанга таклиф қилиш. 3. Столларда микрофонлар бўлишини таъминлаш. 4. Оркестр керак бўлса, унинг дастури аниқланади, ёзув учун магнитафон.

www.arxiv.uz 5. Банкет қатнашчилари учун шаҳарлараро ва халқаро телефон бўйича гаплашиш, расмга тушиш, пианино ва роялда чалиш имконияти туғдирилади. Меҳмонлар тарқалиши олдидан машиналар чақириш учун микрофонлар қўйиш. Буюртмачи билан таомнома муҳокама қилинади, таомларни бериш вақти ва навбати, хизмат қилиш жараёнида танаффус ва меҳмонларнинг айланадиган жойлари ҳақида келишиб олинади. Банкет таомномасига 3-4 номли совуқ таомлар, иссиқ газак, бир-иккита иссиқ таомлар, ширинликлар, қахва, мевалар, ичимликлар киритилади. Танаффус пайтларида қандай ичимликлар ва бошқа нарсалар бериш мумкинлиги ҳақида келишиб олинади. Бунинг учун танаффус қанча вақт давом этишини ҳам белгилаб олиш керак. Банкет таомномаси тузганда миллий таомлар ҳам қўшилиши зарур. Таомномада қадаҳ кўтариш қайси таомлар олдидан бўлиши, қачон иссиқ газак, иссиқ таом ва ширинлик берилиши белгиланади. Таомнома бланки, одатда, тўрт нусхада босилади ва ишлаб чиқариш ҳамда буфет учун, бухгалтерия, бош официант, буюртмачига берилади. Босмахонада чоп этилади, ҳажми 12x12 см бўлади. Таомномада бир неча совуқ газаклар, битта иссиқ, тушлик банкетларида шўрва, шунингдек, иккинчи иссиқ таом, ширинлик, мева, ичимликлар бўлади. Банкетнинг ҳар бир қатнашчиси учун таом ва ичимликларнинг таомнома карточкаси берилади, бу ўз навбатида столни безатадиган бир манзара бўлади. Бу карточкада фақат таом, ичимликлар рўйхатигина эмас, банкет тантанасининг мақсади ҳам қисқача баён этилади. Банкетда қатнашаётган хорижий меҳмонлар учун таомнома уларнинг тилларида ёзилади. Бу хусусий таомнома ҳар бир меҳмон олдида столда бўлади, меҳмонларнинг ҳар бири учун яна махсус карточка бўлади, унда уларнинг исми шарифи, унвони, лавозими кўрсатилади. Булар кичик тарелкалар ёнига қўйилади. Официантларни хизматга тайёрлаш. Бош официант хизмат қилиш, банкет дастурхонини тузаш, ясатиш, қаҳва столларини тайёрлаш, буфет маҳсулотларини олиш ва тайёрлаш бўйича официантларни тайёрлайди.

www.arxiv.uz Бош официант меҳнат тақсимоти тамойили асосида раҳбарлик қилади. 2-4 меҳмонга битта официант хизмат қилади. Ёки бир официант таом келтирса, иккинчиси ичимлик олиб келади. Тажриба яна шуни кўрсатадики, банкет 50-60 дақиқа давом этадиган бўлса, хизматни қуйидагича ташкил қилиш мумкин. 12-16 меҳмонга 3 та официант хизмат қилади, иккитаси таомлар, биттаси ичимлик келтиради. Ҳамма меҳмонларга баробар хизмат қилинади. Баъзи ҳолларда тегишли миқдордаги меҳмонларга биргина официант хизмат қилади, ҳам овқат, ҳам ичимликлар билан ўзи таъминлайди. Бош официантнинг вазифаси - банкет ким ва нима муносабати билан ўтказилаётганини официантларга тушунтириш, банкет бошланадиган кун бош официант ҳамма официантларни йиғиб, банкет қачон бошланиши, меҳмонлар сони, уларнинг таркиби (миллати, жинси, ёши) ҳақида ахборот беради. Меҳмонларни қабул қилиб олиш, жой-жойига ўтқазиш режалари билан таништиради, таом, ичимликлар таомномаси, банкет столлари ясатилиш хусусиятлари ҳақида кўрсатма беради. Буфетдан маҳсулотлар олиш. Бош официант ва официантлар бригадири олдин тузилган буюртма бўйича ичимликлар олади. Хизмат бошланишига қадар ҳамма нарса тахт қилиб қўйилади. Мебелларни жойлаштириш. Банкет ўтказишда мебеллар қуйидагича ўрнатилади. Столлар, стуллар, кресло, яримкреслолар, официант учун ёрдамчи стол, сервантлар қўйилади. Агар буюртма берилишида айтилган бўлса, қаҳва учун алоҳида зал тайёрланади ва шунга мосланган стол, стул, кресло, яримкресло, диван қўйилади. Ресторанда ҳамма вақт ҳам тегишли банкет столлари бўлавермайди. Булар одатдаги квадрат столлар билан алмаштирилиши мумкин, чунки бундай столлардан хоҳлаган банкет столлари ясаш имкони бор. Агар банкет қатнашчилари унча кўп бўлмаса, думалоқ стол атрофига ўтқазиш лозим, бу анча қулай, ҳамма қатнашчилар бир-бирларини кўриб турадилар, бундай столларга 8 дан 25 кишигача жойлаштириш мумкин.

www.arxiv.uz Алоҳида залда қаҳва тарқатишда думалоқ ёки чўзинчоқ столлардан фойдаланиш тавсия этилади, буларга 10-12 меҳмон сиғиши мўлжалланади. Банкет столларини жойлаштиришда залнинг майдони ҳисобга олинади, унинг сиғими, банкет иштирокчиларининг миқдори, ойна-эшиклар жойлашуви, устунлар, токчалар мавжудлиги назарда тутилади. Столларни бир қатор, бир- бирига параллел қилиб қўйиш мумкин. Бунда ҳурматли меҳмонлар учун алоҳида жой ажратилади. Энг муҳими шундаки, залдагиларнинг биронтаси ҳурматли меҳмонларга орқа томони билан ўтирмасин. Бу ҳақда бош официант ғамхўрлик қилиши керак. Ўринларни режалаштирганда буюртмачи билан келишиб олиш лозим. Айниқса, хорижий меҳмонлар, сайёҳлар зиёфатида ўша мамлакатларга хос удумлар қўлланилиши мақсадга мувофиқдир. Банкет столлари эни бўйича бир текис, тўғри туриши учун майда-чуйда нуқсонларни ҳам бартараф этиш керак. Бунинг учун стол оёқлари остига тегишли нарсалар қўйиш, столларни бир-бирига зичлаб қўйиш билан ҳам бунга эришиш мумкин. Айниқса, ҳурматли меҳмонлар ўтирадиган столларга эҳтиёт бўлиш керак. Меҳмон столи билан кўндаланг қўйилган асосий столлар орасида 1-2 м ли йўлак бўлиши зарур. Ҳурматли меҳмонлар учун стол фақат бир томондан ясатилади, унинг эни энсизроқ бўлади, лекин 70 см дан кам бўлмаслиги керак. Залда банкет столларидан ташқари ёрдамчи столлар, сервантлар девор ёнларига, бурчаклар, устунлар атрофига қўйилади. Улар идиш-анжомлар ва ичимликлар қўйишда фойдаланилади. Буларнинг сони зал майдонига боғлиқ. Битта ёрдамчи стол ёки сервант 12-15 кишига хизмат қилиш учун етади. Официантлар столлар атрофига стул ва креслолар қўйиб чиқади, стуллар мижозларнинг стол томон ўтишида халақит бермаслиги керак. Сўнгра официантлар столларни тўғрилайди ва дастурхон ёзади. Столларга дастурхон ёзилиши. Аввал столлар устига қалинроқ юмшоқ мато солинади, сўнгра дастурхон ёзилади. Устига идишлар қўйилганда тақир-туқур овоз чиқмайди, чинни, шиша ва бошқа хил идишлар синмайди, идиш туби стодда текис туради, тўкилган суюқлик намини ўзига тортади.

www.arxiv.uz Ресторандаги банкет столлари устига ёзиладиган дастурхонлар уларга мос келиши зарур. Бир дастурхонни битта столга солиш мумкин, унинг четлари стол четидан 20-30 см осилиб туриши керак. Агар бундан узун бўлса, осилиб қолади, калта бўлса, хунук кўринади. Агар столнинг ён томонига одам ўтир майдиган бўлса, стол четидан 30- 40 см осилиб туриши мумкин. Думалоқ столларга бир ёки бир неча дастурхон ёзиш мумкин, осилган бурчакларини мослаб қайтарилади. Стол ясатиш. Банкет столига идишлар, қадаҳ, фужер, румка ва бошқа анжомлар қўйилиши ресторан таомномасига ва газак, таом, ичимликлар берилишига боғлиқ. Банкет столига олдин майда ошхона тарелкалари булар устига газак ва бошқа чуқур тарелкалар қўйилади. Тарелкаларни қўйиш тартиби қуйидагича. Официант мўлжал билан стол марказини аниқлайди ва уни ўртадан бўлади. Бир томонига марказий тарелкани қўяди, унинг ўнг ва сўл томонларига бошқа тарелкаларни қўйиб чиқади. Ҳар бир кишига 0,8 - 1 м жой мўлжалланади. Меҳмонлар сонига қараб тарелка терилади. Бир томонга тарелкалар қўйиб чиққан официант столнинг иккинчи томонига ўтади ва қарши томондаги тарелкалар рўпарасига бир қатор тарелкалар қўйиб чиқади. Яна бошқа усули ҳам бор, олдин стуллар қўйиб чиқилади, столнинг нариги томонидан ҳар бир стул рўпарасига тарелка қўйилади ва уларга мослаб столнинг иккинчи томонига ҳам тарелкалар терилади. Банкет столига тарелкалар териш қуйидагича бўлади: 1. Тарелканинг чети стол четидан 1-2 см ичкарида бўлади. 2. Тарелканинг ресторан эмблемаси ёки белгиси туширилган томони меҳмонга юзланиши керак. 3. Ҳурматли меҳмонлар ўтирадиган жойлардаги дастурхон махсус усулда ясатилади, тарелкалар оралиғи бошқаларга қараганда кенгроқ қолдирилади. 4. Тарелкаларни стол оёқлари тепасига қўйилмайди. Ошхона анжомлари қўйилганда шу нарсага эътибор бериш керакки, тарелканинг ўнг томонига ошхона пичоғи ўткир томони тарелкага қаратиб қўйилади, сал ўнгроқда балиқ учун пичоқ,

www.arxiv.uz яна ўнгроқда суюқ овқат ичиш учун қошиқ ич томони тепага қаратиб қўйилади, яна ўнгроқда газак пичоғи ўткир тарафи тарелкага қаратиб қўйилади. Ошхона тарелкасининг чап томонига тишларини юқорига қаратиб санчқи қўйилади. Чапроқда ош қошиқ ёнида балиқ учун санчқи туради, унинг ёнида газак санчқиси тишлари юқорига қаратилган ҳолда қўйилади. Ҳамма анжомлар соплари бир чизиқда бўлади. Қошиқ ва пичоқлар сопи ўнгга, санчқи сопи чапга қаратилади. Таомномада белгиланган анжомлардан ташқари бошқа нарсалар олиб келиш тавсия этилмайди. Банкетларда стол ясатишнинг ўзига хос хусусияти яна шундан иборатки, пичоқ ва санчқи дастурхон устига эмас, газак тарелкасига қўйилади ва усти салфетка билан ёпилади. Банкет столига фужерлар қўйилганда официант шу нарсага эътибор бериши керакки, фужерлар тарелка чеккасида 3-5 см оралиқда турсин. Столнинг чиройли чиқиши кўп ҳолларда фужерларнинг дид билан терилишига боғлиқ. Фужерлардан ўнг томонда, стол четига параллел қилиб румкалар терилади. Фужер ва румкалар орасига шампан қадаҳлари қўйилади. Коняк ёки ликор учун румкалар бу ичимликлар келтирилганда олиб келинади. Агар таомномада винолар белгиланган бўлса, вино учун румкалар ароқ ва вино румкалари орасига қўйилади. Шарбат ичиш учун стакан иккинчи қаторга вино румкаларидан чап томонга қўйилади. Банкет столи безакларининг ажралмас бир қисми - сочиқ-салфеткалардир. Улар чиройли тахланган ва газак тарелкаларига солинган бўлади. Янги узилган гуллар сувли вазаларда қўйилади. Гул қўйилган вазалар унча баланд бўлмаслиги керак, чунки гуллар баланд бўлса, столнинг икки томонида ўтирувчи меҳмонларнинг ўзаро суҳбатига халақит беради. Гул вазаларини, одатда, стол марказига бир қатор қилиб қўйилади, улар ораси бир хил узунликда бўлиши, гуллар бир текис туриши лозим. Бу ишлар официант зиммасига юклатилади. Энг чиройли, манзарали гул стол марказига қўйилади. Чунки бу ерда банкет ташкилотчилари ва ҳурматли меҳмонлар ўтиради. Кўп ҳолларда гул солинадиган вазалар ичига яхши ювилган шағал ташланади. Ана шундай қилинганда ҳар бир гулнинг чўпини шағал ораларига

www.arxiv.uz киритиб хоҳлаган томонга қаратиб қўйиш мумкин. Гуллар бир-бирига муносиб ўрнашиши учун сим тўғноғичлардан ҳам фойдаланилади, улар гулларнинг тик туришини таъминлайди. Натижада вазада худди жонли гул ўсаётгандай манзара ҳосил бўлади. Баъзан банкет столларини гул билан безашда вазаларга бир донадан ёки бир неча донадангина гул солинади, бу ҳам ўзига хос чиройли манзара кашф этади. Думалоқ банкет столларини гул билан безашда гуллар катта вазага солиниб, стол ўртасига қўйилади. Ясатилган банкет столида ортиқча ҳеч нарса бўлмаслиги, у ўзига хос бадиий кўринишли бўлиши керак. Зираворлар солинган идишчалар жуфт-жуфт қўйилади. Туз чап томонда, гаримдори ўнг томонда бўлади. Усти очиқ идишли зираворларга кичкина қошиқча қўйилади. Стол устига олдиндан кулдон қўйиб чиқиш, чекиш воситалари ва гугурт қўйиш тавсия этилмайди. Дипломатия қоидаларига, кўра қаҳва берилгандан кейингина чекилади. Бу қоидага риоя қилмай, меҳмон сигарета чека бошласа, официант кулдон келтириб бериши керак. Стол ясатилаётганда буюртмачи кулдон қўйишни талаб қилган тақдирдагина, официант олдиндан кулдон қўйиши мумкин. Кулдон чекувчига яқинроқ, стол устидаги бўшроқ жойга қўйилади. Кулдонлар кичикроқ бўлгани мақсадга мувофиқдир. Сигаретларни официант пачкани очиб тавсия қилади, бирга гугурт қўшиб беради. Банкет столи ясатишдаги ўзига хос хусусиятлардан яна бири шундан иборатки, ҳар бир банкет қатнашчиси тарелкасининг ўнг томонида стол марказига яқин жойда таомнома карточкаси бўлади, бу карточка босмахонада босилган ёки компьютердан чиқарилган бўлади, шунингдек, меҳмоннинг ташриф карточкаси қўйилади. Ҳар бир таомнома-карточкада банкетнинг тури кўрсатилади. Агар банкет хорижий делегатлар шарафига ўтказилаётган бўлса, карточка икки тилда - меҳмон миллати тилида ва банкетни ташкил қилувчилар тилида чоп қилинади.

www.arxiv.uz Буханка нонлар, булочкалар кесилган ҳолда, тандирда ёпилган нонлар бутунича ёки кесилиб, тўртга бўлиниб қўйилади. Банкет бошланишидан 15 дақиқа олдин бош официант ичимлик сувларини олиб кириш ҳақида буйруқ беради. Официант сув шишаларининг тозалаб артилишига эътибор бериши лозим. Ичимликлар этикеткаси залга қаратилган ҳолда қўйилади. Шишалар усти сочиқ- салфеткалар билан ёпилади. Банкет бошланишидан олдин ичимликлар тарқатиш назарда тутилган бўлса, бу тадбир банкет бошланишига 15-20 дақиқа қолганда бошланади. Алкоголсиз ичимликлар, мусаллас, шарбатлар тавсия этилади. Иссиқ пайтлар мева ва маъданли сувлар берилади. Кулдон, гугуртлар қўйилади. Румкаларга, фужерларга қуйилган ичимликларни официантлар патнисларда меҳмонларга тавсия этиб юради. Ичимликлар қуйилган румкалар тўла бўлмаслиги керак. Патнисда оралари 2-5 см оралиқда туриши лозим. Бўйи баланд румкалар патниснинг ўрта томонига қўйилади. Бирданига жуда кўп румкалар тўлдирилмаслиги, эҳтиёжга биноан ичимликлар келтирилиши керак. Банкетда унча кўп одам қатнашмайдиган бўлса, залга кираверишда буфет- бар ташкил қилиш ҳам мумкин. Бунда меҳмонлар хоҳлаган ичимликларини олиб ичадилар. Меҳмонлар четроқда суҳбат билан банд бўлсалар, официант бардан олган ичимликларни уларга тавсия қилиши мумкин. Официантлар бўшаган идишларни йиғиштириб олишлари, кулдонларни алмаштириб, тозалаб туришлари зарур. Бу маросим тугагач, меҳмонлар залга ўтадилар ва банкет тантанаси бошланади. Банкет столига меҳмонларни жойлаштириш ва уларга хизмат қилиш Расмий қабул - банкетларда меҳмонларни стол атрофига жойлаштиришда қуйидаги қоидаларга риоя қилиш назарда тутилади:

www.arxiv.uz 1. Эшикдан кириш қаршисида ҳурматли меҳмон учун ўрин белгиланади, агар эшик ёнбошда бўлса, ҳурматли меҳмон ўрни кўча томондаги деразалар қаршисидан белгиланади. 2. Қабул - банкет аёл сардорининг ўнг томонидаги ўрин ҳурматли жой ҳисобланади, хўжайиннинг ўнг томони - иккинчи жой бўлади. 3. Аёллар бўлмаса, ҳурматли ўринлар қабул-банкет сардоридан ўнг томондаги ва ундан чапдаги-иккинчи ўрин ҳисобланади. 4. Азиз меҳмон банкет сардори рўпарасида ўтиради. Бунда сардордан чап томондаги жой иккинчи ўрин бўлади. 5. Агар қабул-банкет сардорининг аёли йўқ бўлса, унинг розилиги билан меҳмонлардан бирон аёл бу жойни эгаллаши мумкин. Ахлоқ-одоб қоидаларига биноан банкетда аёлларга биринчи навбатда хизмат қилинади. Ҳурмат нуқтаи назаридан баъзан банкет сардори аёл розилиги билан ҳурматли меҳмонларга олдин хизмат кўрсатилади. Агар меҳмонлар қаерга ўтиришлари лозимлигини олдиндан билсалар, яна ҳам яхши бўлади. Бунинг учун меҳмонлар пешзалда йиғилишгандаёқ ўтириладиган жойлар режаси уларга кўрсатилса, мақсадга мувофиқ бўлади. Ресторанда банкет залига кириш учун кўрсаткичлар қўйилади. Банкет столлари безатилиб бўлгандан сўнг, бош официант банкет хизматининг хусусиятлари ҳақида официантларга тушунтиради. Уларни секторларга, столларга биркитади. Ҳар бир официантга ва таомлар бериш, секторлар хизматида навбат қоидаларига риоя қилиш ҳақида тушунтирилади. Меҳмонлар залга кириши билан ҳар бир официант ўз секторида уларга ўтиришида ёрдам қилади. Ҳурматли меҳмонларга бош официант қарайди. Меҳмон кутишнинг энг мураккаб томони - меҳмонлар сони кўп бўлган банкетларда хизмат қилишдир. Хизмат қилиш қулай бўлсин, деб секторлардаги ҳамма столларга рақамлар қўйиб чиқилади. Одатда, рақам қўйиш тўрга қўйилган столлардан бошланади. Эшикка яқин столларга охирги рақамлар берилади. Хизмат қилиш тартиб-қоидалари ҳақида бош официант олдиндан режа тузиб олади. Режада столлар, секторлар, хизмат қиладиган официантлар

www.arxiv.uz фамилиялари ёзилади. Олдиндан ҳар бир официант учун ёрдамчи стол белгиланади, бош официант раҳбарлигида официантлар улардан фойдаланади. Ҳар бир официант гуруҳи учун бош официант хизмат соҳасини режалаштиради, таом, ичимлик ва бошқа нарсаларни ким, қачон олиб келишини буюради ва назорат қилиб туради. У ким, қачон фойдаланилган идиш-анжомларни йиғиштириб олади, тозаларини олиб келиб столга қўяди олдиндан белгилайди. Ҳар қайси официант бу вазифани бажаришни хизмат бошланмасдан олдин билиши керак. Меҳмонлар қаҳва залига ўтганларидан сўнг қайси официантлар хизмат қилади, шу вақт банкет столларини кимлар йиғиштиради - ҳаммаси бош официантнинг кўрсатмаси ва назорати остида амалга оширилади. Банкетнинг муваффақиятли ўтишида кўп нарса бош официантга боғлиқ. У ошхона ходимлари, таом тайёрловчилар билан келишилган ҳолда таомномага киритилган овқатлар, газакларни тайёрлаш ва столга тортиш вақтини белгилайди. Официантлар бош официант кўрсатмаларини сўзсиз амалга оширишлари зарур. Хизмат жараёнининг бажарилишини назорат қилиб турган бош официант таомларни залга бериш муддатида бажарилаяптими, навбатдаги таом келдими, тоза идишлар столларга қўйилдими - ҳаммасини кузатиб туриши керак. Банкетда одамлар кўп бўлганда биргина бош официант ҳаракати етарли бўлмай қолади. Бундай ҳолларда бош официант бир-икки официантни ўзига ёрдамчи қилиб олади. Ёрдамчилар рестораннинг ишлаб чиқариш бўлими билан боғланади ва банкет залининг айрим бўлимларида хизмат қилаётган бошқа официантларга раҳбарлик қилади. Бош официант бу вақтда залда бўлади. Хизмат қилиш жараёнида энг масъулиятли давр ҳамма официантларнинг залга бир вақтда таом ва ичимликлар келтириши ва залдан чиқишидир. Бу ерда, албатта, навбат тартибини сақлаш керак, агар навбат тартиби бузилса, официантлар орасида шовқин-сурон, бир-бирига тўқнашиш, стулларга тегиб кетиш, қоқилиш ҳолатлари вужудга келади ва хизмат қилиш жараёни сусаяди. Шунинг учун бош официант официантлар билан махсус дарс ўтказади. Банкетларга хизмат қилишда, айниқса, официантнинг касб маҳорати керак. У хушмуомала, эътиборли, хушчақчақ, зукко бўлиши талаб қилинади. Бу хизмат

www.arxiv.uz қилишнинг юксак маданий даражасини вужудга келтиради ва меҳмонларда яхши кайфият уйғотади. Банкет ўтказишдаги яна бир муҳим шарт шундан иборатки, официант нафақат бош официант билан, балки бошқа ҳамма официантлар билан ҳам яхши муомалада бўлиши шарт. Официант ёнверидаги тармоқларда ким хизмат қилишини яхши билиши керак. Таом ва ичимликлар берилганда ҳам официант ҳушёр бўлиши, белгиланган таомни ўз эгасига янглишмасдан етказиши керак. Банкетларда хизмат қилиш официант учун синов бўлиши лозим. Тез, хотиржамлик билан, паришонхотир бўлмасдан, шошқалоқлик қилмасдан ишлаш керак. Официант ортиқча шовқинларга йўл қўймаслиги, идиш-товоқлар йиғиштирилаётганда тақир-туқур қилмаслиги талаб қилинади. Иложи бўлса, официант залда шивирлашиб гаплашиши, қўшни столлардаги шериклари ишини ҳам имкони борича кузатиши, ортиқча ҳаракатлар бўлса, секин тартибга чақириши лозим. Бироқ, меҳмонларнинг биронта илтимоси ёки таклифи эътиборсиз қолмаслиги керак. Бажариш имкони бўлмаса, меҳмонга тушунтириш, ундан кечирим сўраш лозим. Банкетга хизмат қилиш вақтида официантнинг умумий иш тартиби қуйидагича бўлиши керак: - расмий банкетларда юпқа оқ қўлқоп билан ишлаши; - таом олиш учун овқат тарқатиш жойига боришда чап билагида сочиқча, зарур бўлса патнис ва анжомлар бўлиши; - овқат тарқатиш жойида, таомларга яхши шакл берилишига эътибор қилиши (тарелка четлари тоза ва бошқа анжомлар ҳам талабга жавоб берсин). Камчиликлар сезилса, тезлик билан ишлаб чиқариш бошлиғи ёки ошпазларга хабар қилиши; - гарнир, соус алоҳида бериладиган бўлса, асосий таом билан бирга олиниши; - таомлар олингандан сўнг залга белгиланган рақам навбати билан кириши. Навбатдаги таом бериш учун банкет столи тайёр эканлигини кўрган бош официант залга кириш учун официантларга ишора қилади. Ўз навбати ва рақамига

www.arxiv.uz риоя қилган ҳолда официантлар залга киради, ўз тармоқлари томон боради, меҳмонлар орқасида икки-уч қадам масофада туради. Бош официант ҳамма нарса тайёрлигига, таомлар келтирилганлигига ишонч ҳосил қилиб, хизматни бошлаш ҳақида имо-ишора қилади. Шундан сўнггина официантлар бир вақтда меҳмонлар олдига келиб таом қўйишни бошлайдилар. Таомлар тарқатишнинг эстетик хусусияти шундан иборатки, залда ҳаракат қилаётган ҳамма официантлар бир тартибда таомларни чап қўлда ёки патнисда олиб келишлари лозим, идишлар баландлиги тирсак баробарида бўлиши керак. Залда фақат бош официант кўрсатган йўналишлар бўйича ҳаракат қилиш лозим. Залда ҳаракат қилганда тез ва майда қадам ташлаб юриш тавсия қилинади. Банкет шаклига қараб умумий қоидаларга риоя қилинади. Румкаларга ичимликлар таом келганга қадар қуйилади. Табрик сўзлари айтилаётган пайтда официант ҳаракатни тўхтатади, ўз секторида меҳмонлардан орқа томонда туради. Меҳмонлар олдин қўйилган таомларни истеъмол қилиб бўлгач, официантлар идишларни йиғиштиришга тушади. Банкетнинг расмий қисми тугаганлиги белгиси зиёфат соҳибининг ёки соҳибасининг ўрнидан туриши билан билинади. Банкетдан сўнг бош официант меҳмонларни қаҳва залига таклиф қилади. Агар қаҳва зали бўлмаса ёки банкет залидан узоқда жойлашган бўлса, қаҳва ичиш пешзалда ўтказилади. Банкет залидаги тантаналардан сўнг вақтни шинам жиҳозланган, мебеллар қўйилган манзарали қаҳва залида ўтказиш меҳмонларга қувонч бахш этади. Бу ерда ўтириш учун юмшоқ кресло, диванлар, яримкресло, стуллар қўйилади. Имконият борича бўйи паст, думалоқ ёки чўзинчоқ столлар қўйилади. Бу столлар атрофида 6-12 киши ўтириши мумкин. Меҳмонлар бу ерда ўзларини эркин ҳис қилишлари керак. Дипломатик ахлоқ-одоб нуқтаи назаридан аёллар учун алоҳида қаҳва зали бўлиши мақсадга мувофиқ. Агар бундай имконият ресторанда бўлмаса, умумий залда бир неча столлар қаҳва ичишга мослаштирилади. Бу столлар оралари узоқ-

www.arxiv.uz узоқ қўйилади, меҳмонлар эркин ўтириши ва хизмат қилиш осон бўлиши учун шундай қилинади. Қаҳва столлари қуйидагича ясатилади. Агар стол устига дастурхон ёзилмаган бўлса, столнинг ўртасига сочиқ-салфетка солинади ва уни саккиз бурчакли қилиб қайирилади. Салфетка марказига мевалар солинган ваза қўйилади. Банкет столига мевалар қўйилмаган бўлса, шундай қилинади. Ширинликлар учун икки-уч тахлам тарелкалар келтирилади. Уларнинг ёнига салфеткалар устига мева учун анжомлар қўйилади. Тарелкалар олдида думалоқланган салфеткалар бўлади. Қаҳва столининг ўртароғида ваза ёки қутичаларда конфетлар, печений, пирожний, ширин ёнғоқ, қанд, кулдон, сигаретлар, гугурт ва бошқалар бўлиши мумкин. Хорижий меҳмонларга хизмат қилганда уларнинг миллий анъаналарини ҳисобга олиб, қаҳва билан спиртли ичимликлар ҳам берилади. Шунинг учун официант стол ясатганда фақат қаҳва ичадиган идиш билан чекланиб қолмай, коняк румкаларини ҳам қўйиши керак. Қаҳва чашкалари чап томонга, стол четидан 5- 10 см ичкарига қўйилади. Қаҳва қошиғини ўнг томонга, қаҳва идиши ичига қўйилади. Коняк румкалари чашкалар ёнига алоҳида-алоҳида ёки 3-4 донаси бирга бир жойга қўйилади. Хорижий меҳмонлар коняк сифатига ишонч ҳосил қилишлари учун улар столга шишаси билан қўйилади. Одатда, ликор румкалари столга қўйилмайди. Улар ёрдамчи столларда туради, агар меҳмонлар ликор ичиш истагини билдирсалар, румкалар келтирилади. Меҳмонлар қаҳва залига ўтириб олганларидан сўнг официантлар уларга қаҳва қуйиб бера бошлайдилар. Шуни ҳам эътиборга олиш керакки, баъзи меҳмонлар чой ичишни афзал кўрадилар. Бундай пайтларда қаҳва идиши столдан олинади, Европа одатига биноан чашкаларда чой берилади. Ўзбекистон шароитида чой бериш тартиби бошқача. Кўк ёки памил чой чойнакларга дамланади, пиёлалар билан тарелкаларда меҳмонлар олдига келтирилади, официант чойни ўзбек миллий удумига кўра қайтаради, бир зум тиним олгач, чойни пиёлаларга қуйиб, таъзим билан ўнг қўлда пиёлани меҳмонга узатади. Кичкина идишчаларда лимон келтирилади. Иссиқ ичимликлар тарқатиб бўлингандан сўнг официантлар румкаларга коняк ёки ликор қуйиб, меҳмонларга тавсия этадилар.

www.arxiv.uz Қаҳва столларига қаҳва чашкалари ва коняк румкаларини қўйиш меҳмонлар ўтириб олганларидан сўнг амалга оширилади. Қаҳва ва чойларни официантлар ёрдамчи столларда қуйиб олиб, патнисда қаҳва залига олиб кирадилар ва ҳар бир меҳмон олдига қўядилар. Сут ва қиёмларни ҳар бир меҳмонга тавсия қиладилар ва хоҳловчиларга қуйиб берадилар. Булар қаҳва столи устида қолдирилади. Қаҳва тарқатиш усулларининг бир неча хиллари бор: 1. Официант ҳар бир меҳмонга тарелкага қўйилган қаҳва чашкасини чой қошиқ билан тақдим этади. Патнисдан чашкани ўнг қўли билан олиб, меҳмоннинг ўнг томонидан столга қўяди. 2. Қўйилган тарелкани чашка ва қошиқ билан бирга чап қўли билан олади, ўнг қўли билан қаҳва идишини олиб, чашкани тўлдиради ва тарелкани қаҳва билан чап қўлида меҳмоннинг чап томонига қўяди. Чапдан ўнгга қараб ҳаракат қилиб официант хизматни давом эттиради. 3. Официант чашка ва қошиқ қўйилган тарелкани ўнг қўли билан олади ва чап қўлида қаҳва қуяди, сўнгра ўнг қўли билан меҳмоннинг чап томонига тарелкани қўяди. Официант стол бўйлаб ўнгдан чапга томон юриб хизмат қилади. 4. Официант стол бўйлаб ўнгдан чапга ҳаракат қилиб, ҳар бир меҳмон ёнида тўхтайди, устига салфетка ёпилган қаҳва идишини ўнг қўли билан олиб, столга қўйилган чашкаларни тўлдириб боради. Хизмат қилиш жараёнида столга кулдон қўйилади ва вақти-вақти билан олиб тозаланади, ўрнига бошқаси қўйилади. Официант қуйидагича ҳаракат қилади, кулдонларнинг бирини устига, иккинчисини тескари ёпиб олиб чиқиб кетади. Спиртли ичимликлар тарқатиш техникаси официантларнинг ўзаро муомалада бўлишини талаб қилади. Официант коняк ва румкалар терилган патнисни кўтариб меҳмон ёнига келади, бошқа официант ҳам қўлида кичикроқ патнис билан унинг ёнига келади, меҳмонлар билан муносабатда бўлгач, улар розилиги билан румкаларга коняк қуйиб, патнисдан меҳмонларга узатади. Бўшаган шишалар шеригининг патнисига қўйилади. Бўшаган қаҳва чашкаси ёки румкага меҳмонлар розилиги билан ичимлик. қуйиш меҳмон кутиш қоидасига зид эмас,

www.arxiv.uz аммо чой остида лимон қолдиғи бўлса, унинг устига чой қуйиш мумкин эмас. Бу идишни олиш ва бошқа идишда чой қуйиб бериш керак. Меҳмонларга қаҳва залида хизмат қилинаётганда официант қуйидаги қоидага риоя қилиши керак: - стол, стулда тартиб бўлиши, фойдаланилган кулдонларни олиб, алмаштириб туриши, стол устидаги ортиқча нарсалар йиғиштириб олиниши зарур; - хизмат охирида официант меҳмонларга муздай маъданли сувлар, шарбатлар тавсия қилади. Официантларнинг қисман хизмати билан ўтказиладиган банкетлар Норасмий банкетларга хизмат қилиш шакли юбилей, оилавий тантана ва бошқаларда бериладиган нонушта, тушлик кечки овқат ёки оддий меҳмондорчилик тарзида бўлиши мумкин. Бу банкетларда меҳмонлар ўтириши эркин бўлади, гуруҳларга бўлинган ёки шу ерда учрашган нотаниш кишилар ҳам бир столга ўтираверади. Бироқ, банкет сардорлари учун марказроқда алоҳида ўринлар қолдирилади ёки кўзга ташланарли жойда стол ясатилади. Бу хилдаги банкетлар ўтказиш тажрибаси шуни кўрсатадики, столлар қўйиш, меҳмонларни жойлаштиришда икки хил ёндашиш вужудга келади: - умумий столлар думалоқ, квадрат ёки тўртбурчак, шунингдек П, Т, Э, Ш шаклида бўлиши мумкин; - столларни буюртмачи билан келишилган ҳолда гуруҳларга бўлиб-бўлиб ясатиш ҳам мумкин. Юбилей соҳиблари ёки ҳурматли кишилар, куёв-келинларни шундай жойга ўтқазиш керакки, улар ҳаммани бемалол кўриб ўтирсин. Столлар залга симметрик тарзда қўйилади. Қабул банкетларига қараганда бу банкетларнинг таомномалари унча мураккаб бўлмайди. Тузланган нарсалар кўпроқ бўлади. Бундай банкетларда идиш-товоқлар, анжомлар қабул банкетларидагидек бўлади. Таомлар, ичимликлар меҳмонларнинг буюртмаси бўйича бажарилади.

www.arxiv.uz Газаклар катта идишларда 6-10 кишига бирга олиб келиниши, меҳмонлар эҳтиёжига яраша ўз тарелкаларига ўзлари солишлари ёки ёнида ўтирган одам солиб бериши мумкин. Бунда официантнинг хизмати талаб қилинмайди. Меҳмонларнинг фойланаётган тарелкалари, анжомлар алмаштирилмайди. Бу банкетларда ҳар 8-10 кишига битта официант хизмат қилади. Банкет столини ясатиш ҳам анча камтарона бўлади. Таом тарелкалари остига майда тарелкалар қўйилмайди. Демак, ҳар бир меҳмонга газак ва сомса тарелкаси қўйилади, пичоқ, санчқи бўлади, таомномада берилган таомлар учун анжомлар қўйилади. Столга фужер, вино ва ароқ учун румкалар қўйилади - ширинликлар учун анжомлар улар билан бирга олиб келинади. Банкет столини безаш учун вазаларда гуллар қўйилади. Банкетда одамлар кўп бўлса, бош официант официантларга бригадирлар тайинлайди, буларга рақамлар белгиланади, ўз навбатида, бригадир официантларни секторларга бўлиб чиқади. Бундай банкетларнинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, совуқ газаклар, вино-ароқ сув ва мевалар меҳмонлар келганларига қадар банкет столларига қўйиб чиқилади. Бу ерда ҳам зал билан овқат тарқатиш жойи оралиғи, залда ҳаво ҳарорати ва бошқа шароитлар ҳисобга олинади. Официант қанча таом идишлари, ичимлик ва бошқалар учун зарур, анжомлар унинг столига керакли эканлигини олдиндан яхши билиши керак. Шу мақсадда бош официант ва официант ҳар бир банкет столининг ҳисобини олиб чиқади, бу маълумот овқат тарқатиш жойи ва буфетда осилган бўлади. Стол ясатилганда бўйи узун идишлар стол ўртасига, бўйи пастлари стол четроғига қўйилади. Навбати билан балиқ, сабзавот, гўштли газаклар берилади. Столнинг кенглигига қараб тарелкалар бир ёки икки қатор қилиб қўйилади. Тарелкаларни столга қўйишдан олдин таг томонини яхшилаб артиш керак. Газаклар қўйилгандан сўнг ичимликлар келтирилади. Ичимлик шишалари меҳмонлар хоҳиши билан очиб келтирилиши ёки очмасдан олиб келиниши мумкин. Шишалар 2-4 тадан столнинг чеккароқдаги бўш жойига қўйилади.

www.arxiv.uz Меҳмонларга қулай бўлиши учун шишалар ҳамма столларга қўйилади, хоҳлаган одам ичимликлардан қуйиб ичаверади. Буюртмачининг хоҳишига биноан ичимликларнинг бир қисми сақлаб турилиши мумкин. Шишалар ёрдамчи столда туради ва хизмат жараёнида зарур бўлиб қолса, банкет столига олиб келинади. Ҳар бир қўйилган идиш-анжомлар қаршисига стуллар қўйилади. Банкетга тайёргарлик кўриб бўлингач, меҳмонлар дастурхонга таклиф қилинади, ҳар бир сектордаги официант уларни кутиб олади ва ўтиришда ёрдамлашади. Официант меҳмонларни ўтқазиб, уларга маъданли сувлар қуйиб беради, сўнгра таомномада белгиланиши бўйича газаклар тавсия қилади. Одатда, таом бериш увилдириқ ва сариёғдан ёки кам тузланган балиқдан бошланади. Бўшаган идишлар дарров ювишга олиб бориб берилади. Сўнгра меҳмонларга янги сабзавот, бир неча хил пиширилган балиқ тортилади. Балиқ газаклари берилгандан сўнг стол устида бўшаган идиш ва шишалар йиғиштириб олинади, фойдаланилган идишлар олиб чиқиб кетилади ва улар ўрнига янги - тозалари олиб келиб қўйилади. Тарелкаларни олишда меҳмондан рухсат сўралади. Агар меҳмон тарелкага пичоқ, санчқиларни қўшиб олиш мумкин, деган ишора қилса, официант рухсат сўрамасдан идишларни олиб кетиши мумкин. Балиқли газаклар берилиб бўлгач, гўштли газаклар тарқатилади. Меҳмонлар тузланган, зиравор қўшиб сиркаланган газаклардан ўзлари олиб истеъмол қилаверадилар. Шу пайт бош официант банкет ташкилотчилари билан келишилган ҳолда иккинчи иссиқ таом берилиши муддати ҳақида ошхонага хабар беради. Бу овқат берилишидан 20-30 дақиқа олдин бўлиши мумкин. Бироқ, иссиқ овқат беришга қадар 20-25 дақиқалик танаффус қилиш мумкин, рақсга тушиш, мусиқа, ашула эшитиш учун имконият яратилади. Бу вақт ичида официантлар столлар устидаги бўшаган идиш-товоқ, анжомлар, шишаларни йиғиштириб оладилар, дастурхон бетига тўкилган ушоқ-увоқлар тозаланади, янги анжомлар, нон ва бошқалар билан дастурхон тўддирилади. Янги сабзавот-мевалар, тузланган нарсалар стол устида қолади. Стол устига қўйилган идишларда қолган газакларни

www.arxiv.uz буюрувчи рухсатисиз официант банкет охиригача олиб кетмайди. Уларни бирлаштириб битта идишга солиш ва шакллантириб, эстетик тус бериш мумкин. Меҳмонлар танаффус пайтида ўринларидан турмасдан иссиқ овқат келтириш олдидан официант уларнинг идишларини улар кўз олдида алмаштиради. Сўнгра иссиқ овқат келтирилади. Ёрдамчи столда официант таомларни қиздирилган тарелкаларта тақсимлайди ва банкет столига келтириб, меҳмонлар олдига қўяди. Иссиқ таомлар ошпазлар томонидан тўғридан тўғри тарелкаларга сузилиши ва меҳмонларга тортилиши ҳам мумкин. Бунда официантлар таомларни меҳмонлар олдига олиб бориб бераверадилар. Банкет жараёнида официант бир неча марта стол устидан фойдаланилган идишларни йиғиштириб олади. Бу ишни ширинликлар бериш ва иссиқ ичимликлар олдидан ҳам қилинади. Банкетда официант хизмат қилар экан қуйидаги вазифаларни бажаради: 1. Таомлар солишда, ичимликлар қуйишда меҳмонларга ёрдам беради. 2. Вақти-вақти билан меҳмонлар олдидаги тарелкаларни қулайроқ қилиб тузатиб туради. 3. Меҳмонлар илтимосига кўра таом тайёрлаш усуллари, истеъмол хусусияти ҳақида маълумот беради. 4. Фойдаланилган идиш-товоқларни меҳмонлар олдидан ўз вақтида йиғиштириб олади. 5. Иссиқ таомлар келтириб беради. 6. Столга қўшимча ичимликлар келтириб турилади. 7. Ширинликлар, қаҳва келтириб беради.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар руйхати : 1. Каримов И.А. Мавжуд, Салоҳият ва имкониятлардан оқилона фойдаланиш-мувоффаққият гарови. Халқ сўзи. 2005 й. 8 ноябрь. № 220. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Т. Ўзбекистон, 1997. 3. Управление капиталом торговой организации. Экономический аспект: Учебное пособие. -М.: РДЛ 2004. - 320. 4. Аналоуи Ф. И др. Стратегический менеджмент мальгк и средних предприятий: Учебник. -М.: УНИТИ-ДАНА, 2005. - 400с. 5. Райченко А.В. Об щ ий менеджмент: Учебник. -М.: ИНФРА-М, 2005. -384с. 6. О, ресторан, Т ы -мир. Ж. «Гостиница и ресторан: бизнес и управление» май, 2005. с. 8- 7. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш, санитария ва гигиена. Т.: КМКНТМ, «Билим», 2005. - 80 б. 8. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш ва хизмат маданияти. Укув кулланма. -Т.: УМКНТМ, «Билим», 2005. -272 б. 9. Экономика гостиниц и ресторанов: Учеб. пособие/ О. П. Ефимова, Н. А. Ефимова; Под. Ред. Н.И. Кабушкина. -М.: Новое знание, 2004. -392 с. (Экономическое обозрование). 1 0. Чудновский А.Д. Менеджмент в туризме и гостиничном хозяйстве: учебное пособие/ А.Д. Чудновский, МА. Жукова.-М.: КНОРУС, 2005.-320 с.

O'xshashlar

Ресторанларда хизмат кўрсатиш менежменти

Ресторанларда банкетларни ташкил қилиш менежменти

Ресторанларда хизмат кўрсатишнинг прогрессив усуллари

Меҳмонхона ва ресторанларда хизмат кўрсатиш тизими

Мехмонхоналарда сайёҳларни овқатлантиришни ташкил қилиш менежменти