Ресторанларда банкетларни ташкил қилиш менежменти - Iqtisodiyot - Referatlar

Ресторанларда банкетларни ташкил қилиш менежменти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

107 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Ресторанларда фуршет - банкетни ташкил қилиш моҳияти 2. Ресторанларда коктейл – банкетни ташкил қилиш 3. Ресторанларда чой банкетини ташкил қилиш 4. Тўй банкетларида хизмат қилиш

www.arxiv.uz Ресторанларда фуршет-банкетни ташкил қилиш моҳияти Бундай банкетлар расмий характерга эга бўлган, иш бўйича музокаралар, савдо шартномалари имзоланишида ўтказилади. Фуршет-банкетлар, шунингдек, юбилей, оилавий ва бошқа байрам тантаналари муносабати билан ўтказилади. Фуршет-банкетлари ўтказилганда қатнашувчилар стулларда ўтирмайдилар, тик туриб тамадди қиладилар ва ичимликлар ичадилар. Бундай банкетларнинг ўзига хос хусусиятлари шундан иборатки, таомномада, асосан, совуқ овқатлар, ичимликлар, иссиқ газак, десерт ва иссиқ ичимликлар ассортименти бўлади. Совуқ таом ва ичимликлар жумласига қуйидагилар киради: - салатлар (сабзавотлар, балиқ, гўшт, мевалар билан аралаштирилади); - қиймаланган тухумга бошқа маҳсулотлар қўшилади; - балиқли газаклар (дудланган балиқлар, селд, балиқ паштети, рулет ва бошқалар); - гўштли газаклар (совуқ гўшт ассортименти, уй паррандалари, ов паррандалари, колбаса маҳсулотлари); Умумий овқатланиш ва хизмат маданияти - пишлоқ қўшилган газак (пишлоқнинг ҳар хил навлари, печений пишлоқ билан, юмшоқ пишлоқ); - ҳар хил бутербродлар. Фуршет-банкетларнинг ўзига хос томони шундан иборатки, таом ва газаклар ҳар бир кишига алоҳида оз - оздан солинади, истеъмол қилиш ҳам осон бўлади. Таом, газаклар ейиш учун қулай бўлсин, деб майдалаб тўғралади ва пичоқ ишлатмасдан санчқи билан тамадди қилинаверади. Фуршет-банкетларда хизмат қилиш ресторан залида хизмат қилишга қараганда 4-5 марта енгил кўчади. Банкет давомийлиги 1 соатдан ошмайди. Мебелларни жойлаштириш. Фуршет-банкет столлари одатдаги столлардан баландроқ бўлади (90 см), столларнинг кенглиги 1,5 м. Қўйилган столларда ҳар бир кишига 15 - 20 см жой мўлжалланади. Столларнинг ҳар икки томонида одамлар жойлашадиган бўлади. Меҳмонлар, банкет қатнашчилари бир томонда бўлишлари

www.arxiv.uz ҳам мумкин, унда столнинг фақат одамлар бор томони безатилади ва хизмат қилинади. Қўйилган столлар узунлиги 10 м дан ошмаслиги керак. Банкет столлари тўғри бурчакли, усти кенгайтириладиган бўлади. Уларни ўрнатиш шакли банкет залининг майдони ва меъморий хусусиятига боғлиқ. Одатда, столлар Т, П, Ш ҳарфлари шаклида қўйилади, марказда ҳурматли меҳмонлар учун жой ажратилади. Столлар ораси ва столларнинг девор билан оралиғи 1,5 м дан кам бўлмаслиги, меҳмонлар эркин ҳаракат қила олишлари керак. Фуршет столларини махсус банкет столларига соладиган дастурхонлар билан безатилади, дастурхон четлари стол четидан анча пастда осилиб туриши лозим. Дастурхон бурчаклари ичига қайтариб қўйилади. Дастурхонларнинг ҳамма осилиб турадиган пастки томонлари полга нисбатан бир текис бўлади. Залда асосий фуршет столларидан ташқари официантларнинг ёрдамчи столлари ҳам бўлади. Улар деворлар ёнига қўйилади, устида ишлатиладиган тарелкалар, анжомлар, румка, салфеткалар туради. Ёнига сигарет, кулдон, гугурт учун ихчам квадрат стол ҳам қўйилади. Бу столларга ҳам дастурхон солинади. Фуршет столларини тузаш. Фуршет столларини тузашда хизмат қилиш хусусиятлари ҳисобга олинади. Тажрибадан шу нарса аниқланганки, бундай банкетларда ҳар бир киши учун учтадан румка, битта фужер бўлиши керак. Ичимликлар, мева, газак учун анжомлар олдиндан қўйилади. Фуршет столини ясатиш шиша ва биллур идишлар қўйишдан бошланади. Қоида бўйича фуршет столларининг ҳар икки томони ясатилади. Фақат ҳурматли меҳмонлар учун стол бир томонлама ясатилиши мумкин. Девор томонга қўйилган столлар ҳам бир томонлама ясатилади. Столлар учун шиша, биллур қадаҳлар, румкалар, фужерлар ажойиб бир безак бўлиб ярашади. Икки қатор тузалган столнинг охирига 10-15 дона фужер учбурчак қилиб қўйилади. Оғзи пастга қаратилган бўлади. Стол охири 15-20 см бўш бўлиши керак. Фужерлар гуруҳи оралиғига румкалар терилади, ҳар 10-15 см га биттадан румка

www.arxiv.uz терилади. Румкалар қатори марказдан (10-15 см) стол чети томонда бўлиши лозим. Демак, румкалар қатори оралиғи 20 - 30 см бўлади. Гуллар қўйилган вазалар, мевалар, ичимликли шишалар румкалар оралиғига стол маркази бўйлаб қўйилади. Пиво, маъданли сув шишалари, мева шарбатлари, кваслар фужерлар гумҳи қаторида туради. Таомномада шарбатлар кўрсатилган бўлса, фужерлар ёнига стаканлар қўйилади, улар румкалар қаторида турса ҳам бўлаверади. Спиртли ичимлик шишалари этикеткалари меҳмон томонга қаратилган ҳолда туриши лозим. Стол маркази бўйлаб, фужерларни 5 - 7 донадан «илон изи» усулида қўйиб чиқилади. Бунда уларнинг оралари 80-100 см бўлади. Румкалар, шишалар, фужер гуруҳлари орасига эса узунасига мева ва гуллар қўйилади. Фужерлар «арча» усулида гуруҳлар бўйича терилади. Бир столда бир томонга қаратилади, иккинчи столда қарши томонга қаратилади. Агар стол битта бўлса, марказидан стол четларига томон қўйилади. Мева солинган вазалар, гуллар, ичимликли шишалар стол ўртаси бўйлаб қўйилади. Шишаларни гуруҳ қилиб ёки бир хил оралиқда якка- якка қўйиш мумкин. Фужерлар ва румкалар 15-18 донадан ёки кўпроқ қилиб, стол бўйлаб стол ўқига нисбатан 30-45° да қўйилади. Ҳар хил фужерлар дид билан навбатма - навбат терилади. Турли хил румкалар гуруҳлари оралиғи 30-50 см бўлади. Улар орасига гуллар, мевалар солинган вазалар ва ичимлик шишалари қўйилди. Турли кўринишдаги румкалар, қадаҳлар, фужерлар одамларга мўлжаллаб, олдиндан қўйиб чиқилади. Ҳамма вақт фужерлар румкалардан ортиқ қўйилади. Фуршет столига фужерлар, румкалар қўйилгандан сўнг бир тахлам (6-883дона) газак ва десерт тарелкалари келтирилади. Тахланган газак тарелкалари стол четидан 2 см ичкарига, столнинг охирги томонидан 0,7-11 м стол маркази томон қўйилади. Тарелка тахламлари столнинг ҳар икки томонига симметрик тарзда оралари 1,5-2 м дан жойланади, аммо столнинг «илон изи» ясатилиши бундан мустасно.

www.arxiv.uz Сўнгра стол идиш-товоқ, анжомлар билан ясатилади. Уларни гуруҳ-гуруҳ қилиб қўйилади. Санчқилар тарелкалар миқдорига қараб, пичоқлар икки баробар кам қўйилади. Газак пичоқлар тарелкалар тўпламидан ўнг томонга, ўткир қисми тарелкаларга қаратиб қўйилади, санчқиларни ўнг томонга ҳам, чап томонга ҳам қўйса бўлади, тишлари юқорига қаратилади. Санчқилар ўнг томонда бўлгани маъқул, чунки меҳмон чап қўли билан тарелкани ушлайди. Десерт санчқи, пичоқлари ҳам юқоридагидек терилади; тўртга ёки иккига букланган сочиқ-салфеткалар 3-5 донадан десерт тарелкалари устига ёки уларнинг ёнига қўйилади. Таомномага биноан фуршет-банкетларида десерт тарелкалари назарда тутилмаган бўлса, сочиқ-салфеткалар газак тарелкалари ёнига қўйилади. Топ-тоза ювилган мевалар - узум ва бошқалар вазаларга уйиб солинади ва столга қўйилади. Вазалар оралиғи баробар бўлиши керак. Фуршет-банкетда столга ичимликлар шиша идишларга қараб қўйилади. Ичимликларнинг ҳаммаси совутилган бўлади. Қизил вино ва коняк уй ҳарорати бўйича берилаверади. Шарбатлар столга бутилкаларда ва идишларда, квас, пиво, маъданли ва мева сувлари оғзи берк шишаларда қўйилади. Улар меҳмонлар банкет залига киришлари олдидан очилади. Шишаларнинг бир қисми очилмай туради, уларга эҳтиёж туғилса очилади. Мевалар, гуллар, ичимликлар столга қўйилгандан сўнг, банкет бошланишига 30 дақиқалар қолганида газаклар, нон келтирилади. Биринчи навбатда ўз хусусияти ва кўринишини тезда йўқотмайдиган таомлар олиб келинади. Қолганлари дастурхонга меҳмонлар келгач тортилади. Олдин катта идишлардаги, сўнгра кичик идишдаги газаклар келтирилади. Кўпчилик газаклар чинни идишларда олиб келинади. Чўзинчоқ идишлар стол-ўқидан 30-40° қилиб қўйилади. Газак идишлари стол марказига яқинроқ, стол четидан 25-30 см оралиқда туради, чунки бу ерда меҳмонларнинг тарелкалари, румкалари бўлади. Ҳар бир идишда овқатлар олиш учун анжомлар бўлиши керак. Увилдириқ учун кичкина куракча, агар у бўлмаса чой қошиқ қўйилади. Сариёғ учун пичоқ берилади.

www.arxiv.uz Стол устида, албатта, туз билан гаримдори бўлиши зарур. Улар столга бир қатор қилиб қўйилади. Стол ясатишни тугатгач, официантлар ҳамма зарур нарсалар жой- жойига қўйилганлигини текшириб чиқишлари керак. Меҳмонлар келганига қадар официантларнинг бир қисми залда қолади. Бош официант кўрсатмаси билан бошқа официантлар ўз тайёргарлик ишлари билан машғул бўладилар. Фуршет- банкетларда хорижий меҳмонлар қатнашаётган бўлса, давлат байроқлари қўйилади. Ўзбекистон Республикаси байроғи ҳурматли меҳмонлардан ўнг томонда, банкет қайси хорижий давлат шарафига ўтказилаётган бўлса, уларнинг байроғи чап томонда туради. Фуршет-банкетида хизмат қилиш, Фуршет-банкетларида хизмат қилиш меъёрий, ҳар бир официантга 18-20 тадан меҳмон тўғри келади.Официантлар зал столлари қаршисида тик турган ҳолда меҳмонларга ичимликлар қуйиб берадилар, таом ва газаклар солиб олдиларига столга қўядилар. Таклиф қилинганларнинг ҳаммаси столлар ёнига кела олмаган меҳмонларни ҳисобга олиб официантлар чеккароқда турган меҳмонларга ҳам хизмат тавсия қилишлари, ичимликлар, таом, газаклар тақдим этишлари лозим. Ичимликлар тарқатишда қуйидаги қоидага риоя қилинади. Официант румкалар, ичимлик шишаларини патнисга қўйган ҳолда чап қўлида олиб юради (румкалар устига салфеткалар ёпилган бўлади), меҳмонларга ичимликлар таклиф қилади ва ўнг қўли билан қуйиб беради. Шу нарсага эътибор бериш керакки, ичимлик шишалари этикеткаси меҳмонларга кўриниб турсин. Бу ишни иккита официант бажарса ҳам бўлади: битта официант бутилка ва румкалар қўйилган патнисни олиб боради, иккинчи официант меҳмонларга ичимликлар тавсия этади ва хоҳиш билдирганларига қуйиб беради. Столлар яқинида бўлмаган меҳмонлар учун официант столдан газак олиб таклиф қилади, бундай ҳолларда меҳмон столдан бўш арелка олади ва официант унга газак солиб беради. Баъзи официант Патнисида эса газак билан бўш тарелкалар ҳам бўлади, у хоҳлаган таом ёки газак солиб олиши мумкинлигини

www.arxiv.uz айтади ёки ўнг қўли билан ўзи солиб беради. Официант фойдаланилган идишларни йиғиштириб олади. Меҳмонлар совуқ газакларнинг асосий қисмини тамадди қилиб бўлганларидан сўнг (20-30 дақиқа), бош официант ишораси билан официантлар иссиқ газак беришни бошлайдилар. Иссиқ газак, таомлар ҳар бир киши учун алоҳида идишларда келтирилади. Иссиқ газак ва таомларни официантлар икки киши бўлиб олиб келиши мумкин. Иссиқ овқатдан сўнг ҳар хил ширинликлар берилади. Уларга тегишли анжомлар қўйилади. Шампан виноси ва қадаҳлар келтирилади. Патнислардаги қадаҳларга вино қуйиб, ҳар бир меҳмон олдига бориб тавсия қилинади. Фуршет - банкет қаҳва ичиш билан якунланади. Хоҳловчилар бўлса, коняк ичишлари ҳам мумкин. Бутун хизмат қилиш жараёнида официантлар столларга қараб турадилар, фойдаланилган идишлар, бўшаган шишаларни дарров йиғиштириб оладилар, уларни ювадиган хонага топширадилар ва тоза идишларни олиб келиб қўйиб турадилар. Худди шунингдек, кулдонларни ўз вақтида олиб, тозалаб келадилар ёки ўрнига тозасини алмаштирадилар. Меҳмонлар кўп бўлган ҳолларда бу ишларга алоҳида официант ажратилади. Залда бир нечтагина стол бўлса, газак, таомлар, ичимликлар бир вақтда бирданига берилади. Столлар залга кириш жойидан узоқроқда бўлса, энг олдин уларга хизмат қилинади. Банкет тугагач, йиғиштириш ишлари қуйидаги тартибда ўтади: энг аввал салфеткалар, шишалар, вазалар, анжомлар навбати билан олинади. Чинни, шиша идишлар йиғиштирилади. Стол устига солинган дастурхонлардан увоқ-ушоқлар салфетка билан артиб олиниб, патнисларга солинади. Дастурхонлар ва улар остига солинган матолар ўраб олинади ва сўнгра пол супурилади. Ресторанларда коктейл – банкетни ташкил қилиш Сессиялар, конференциялар, кенгаш, ярмарка, съезд қатнашчилари учун коктейл-банкетлар ташкил қилинади. Одатда, бундай банкетлар кечга томон ўтказилади ва 2 соат атрофида давом этади.

www.arxiv.uz Коктейл-банкетлар ўтказишда қатъий бир тартиб ўрнатилмаган. Белгиланган вақт доирасида меҳмонлар ўзлари учун қулай пайтда келишлари ва кетишлари мумкин. Коктейл-банкетларнинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, уларнинг таомномасида коктейл ва турли-туман алкоголсиз ичимликлар ўрин олган. Коктейл-банкетнинг иқтисоди анча ихчам, ортиқча мебел, идиш-товоқ, анжомлар ва ҳоказо талаб қилинмайди. Бундай банкетларга ҳам бошқа банкетларга қўйиладиган талаблар қўйилади. Аммо бу банкет анча арзон туради. Коктейл- коняк, ликор, вино ва шу кабилар аралашмасидан шакар ва зираворлар қўшиб тайёрланган ширин, хушбўй ичимлик. Бундай банкетлар хорижий давлатларда қўлланилади. Хизматга тайёрланиш. Залга банкет столлари қўйилмайди, аммо залнинг қулайроқ жойларида - девор ёнларида, устунлар атрофида ва бошқа жойларда столлар бўлади. Банкет бошланишига қадар бу столларга сигареталар, гугурт, кулдон, салфеткалар солинган вазалар қўйилади. Идишларга солинган газаклар, румка, қадаҳларга қуйилган ичимликларни официантлар патнисларда олиб юриб, меҳмонларга тавсия қиладилар. Енгил, асосан, совуқ таомлар оз-оздан солиниб тарқатилади. Балиқли таомлар, ширинликлар кўп бўлади. Иссиқ таомлардан қиймаланган мол гўшти, қўй гўштидан тайёрланган газаклар, котлетлар, пиширилган ёки ёғда қовурилган сосискаларни тавсия этиш мумкин. Коктейл-банкетлари алкоголсиз дейилса ҳам, эҳтиёж бўлганда ароқ, коняк, ликор, вино, пиво, шампан виноси, шарбатлар, сувлар берилади. Коктейл-банкетларида чекланган миқдорда чинни, шиша идишлар, металл буюмлардан фойдаланилади. Румка, қадаҳлар кўпроқ керак бўлади. Аммо бундай банкетларда оддий, лекин чидамли, арзонроқ турадиган идиш-товоқлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Коктейл-банкетлари учун ишлатиладиган идиш-анжомлар миқдори келадиган одамлар миқдорига, газак ва ичимликлар турига, хизмат қилаётганлар

www.arxiv.uz сони ва малакасига, банкет ўтказилаётган залнинг мувофиқлиги ва бошқа сабабларга боғлиқ. Коктейл-банкет ресторанда ўтказилмай, бошқа бинода бўладиган бўлса, у ерни банкет зали сингари кўриниш беришга яқинлаштириб безаш керак. Бундай ҳолларда ҳамма нарса шу ернинг ўзида тайёрланади, газак тайёрланади, идиш- товоқлар ювилади. Агар банкет ўтказиш жойи икки хона бўлса, бирида буфет жойлашади, бошқасида газак тайёрланади. Буфет учун ажратилган столларга қалин мато ва дастурхон ёзилади. Клёнка ёки полиетилен плёнкалар солинган столларга суюқликлар тўкилса, улар намни шимиб олмайди. Буфетни ишга тайёрлаш коктейл тайёрлаш ва румка, қадаҳларга қуйилган ичимликларни столларга тез қўйиш учун бир неча буфетчилар ёки тажрибали официантлар тайинланади. Буфетчилар хизмат қиладиган бўлса, уларга ёрдамчи тайинланади; ёрдамчи тезлик билан ичимликлар қуйиб беради, буфетга муз, тоза идишлар келтиради, бўш шиша, банка, баллонларни олиб кетади. Банкетга тайёрланишда буфет столларига, албатта, ичимликларни ҳисобга олган ҳолда, румка, стакан, қадаҳлар гуруҳлаб қўйиб чиқилади. Қолган идиш- анжомлар буфетда сақланади. Буфет столида патнис, ичимликлар ва муз учун жой қолдирилади. Банкет бошланишига қадар ҳамма ичимликлар ҳарорати талаб меъёрига келтирилиши лозим. Ҳаво исиб кетган пайтлар музлар майда бўлакларга бўлиниб, олдиндан тайёрлаб қўйилади. Банкет бошланишига бир неча дақиқа қолганда ичимликларнинг бир қисми буфетга келтирилади, шишалар оғзи очилади, шарбатлар кўзачаларга қуйилади, коктейл тайёрланади. Биринчи меҳмон келганига қадар румка, стакан, қадаҳларнинг тўртдан бир қисми ичимликлар билан тўлдирилади ва патнисларга қўйилиб, усти салфетка билан ёпилади. Идишларга ичимлик жуда тўлатилмайди, учдан икки қисмигача қуйилади. Ичимликлар қуйилган бўйи баланд идишлар патнис ўртасига, бўйи

www.arxiv.uz пастлари четроққа қўйилади, оралари 1-2 см дан кам бўлмайди. Нави, мазаси, туси, қуввати ҳар хил бўлган ичимликлар бир хил румкаларга қуйилгани учун уларни гуруҳ-гуруҳларга ажратиб териш керак. Патнис устига ёпиладиган салфетка патнисга мос туриши лозим. Сочиқ- салфеткалар катта бўлса, патнис четидан осилиб қолади ва кўриниши хунук бўлади. Буфетда ҳамма вақт захирада салфетка, сочиқ, кулдон ва бошқалар бўлиши зарур. Буфетчи, официантлар шиша идишлар, ичимликлар, муз ва бошқалар билан банкет залини ясатаётган бир пайтда, ошпазлар газаклар тайёрлайди, уларни идишларга солади. Банкет бошланишидан бир неча дақиқа олдин официантлар уларни ёрдамчи столларга олиб келиб қўяди. Меҳмонларга ичимликлар, газакларни думалоқ ёки чўзинчоқ патнисларда тарқатиш анча қулай. Олдиндан тайёрланадиган газакли идишлар миқдори официантлар сонидан бир неча баробар кўп бўлиши керак. Коктейл-банкетларига румкалар, қадаҳлар, стаканлар кўп талаб қилинишини ҳисобга олган ҳолда уларни ювишни яхши ташкил қилиш лозим. Айниқса, бу нарса банкет учун мосланмаган жойларда меҳмон кутилганда зарур. Ювиш хонасига иккита стол қўйилади, биттаси фойдаланилган идишлар учун, иккинчиси ювилган ва тозалаб артилган идишлар учун. Сўнгра улар буфетга олиб борилади ва ичимликлар билан тўлдирилади. Идишларни оқиб турган иссиқ сув билан ювилади ва сочиқ билан артилади. Меҳмонларга хизмат қилиш. Залга киришда меҳмонларни банкет ташкилотчилари кутиб оладилар. Меҳмонлардан биринчиси залда кўриниши билан официантлар хизмат қилишни бошлайдилар. Хизмат бошланишида залда қанча одам борлигига қараб, официантлар залга чиқишади. Олдин хизмат хонасидан патнисда ичимликлар кўтарган официантлар, сўнгра улар орқасидан газаклар билан иккинчи гуруҳ официантлар чиқадилар. Патнислар чап қўлда тирсак баробарида бўлади. Улар ҳар бир меҳмон олдига келиб ичимлик ва газаклар тавсия этадилар. Бир меҳмон хоҳлаган ичимлик, газак олиши ёки ҳозирча олмаслиги мумкин, у чоғда официант иккинчи меҳмонга

www.arxiv.uz ёндашади ва ичимлик таклиф қилади. Шундай ҳолат ҳам бўлиши мумкин: меҳмон шарбат ичишни хоҳлайди, аммо официантда бу ичимлик йўқ, буфетда бор. Официант узр сўраб буфетдан меҳмон талаб қилган ичимликни келтириб беради. Борди-ю, меҳмон истаган ичимлик буфетда ҳам бўлмаса, официант меҳмонга юзлашиб, «кечирасиз, бу ичимлик йўқ экан, апелсин шарбати бор, марҳамат» деб патнисни тутиши керак. Официант патнисидаги ичимликлар тугаб қолса ёки оз қисми буфетга боради, етишмаётган ичимликлар билан Патнисни тўлдиради ёки тайёрлаб қўйилган патнисни кўтариб залга киради. Баъзи меҳмонлар бўшаган румка, қадаҳларини Патнисга қўйиш хоҳошини билдирсалар, официант патнисни тутади ёки яхшиси, румкани ўнг қўли билан олиб энг яқин ёрдамчи столга қўяди. Буфет учун ажратилган столларга қалин мато ва дастурхон ёзилади. Клеёнка ёки полиетилен плёнкалар солинган столларга суюқликлар тўкилса, улар намни шимиб олмайди. Буфетни ишга тайёрлаш, коктейл тайёрлаш ва румка, қадаҳларга қуйилган ичимликларни столларга тез қўйиш учун бир неча буфетчилар ёки тажрибали официантлар тайинланади. Буфетчилар хизмат қиладиган бўлса, уларга ёрдамчи тайинланади, ёрдамчи тезлик билан ичимликлар қуйиб беради, буфетга муз, тоза идишлар келтиради, бўш шиша, банка, баллонларни олиб кетади. Банкетга тайёрланишда буфет столларига, албатта, ичимликларни ҳисобга олган ҳолда, румка, стакан, қадаҳлар гуруҳлаб қўйиб чиқилади. Қолган идиш- анжомлар буфетда сақланади. Буфет столида патнис, ичимликлар ва муз учун жой қолдирилади. Банкет бошланишига қадар ҳамма ичимликлар ҳарорати талаб меъёрига келтирилиши лозим. Ҳаво исиб кетган пайтлар музлар майда бўлакларга бўлиниб, олдиндан тайёрлаб қўйилади. Банкет бошланишига бир неча дақиқа қолганда ичимликларнинг бир қисми буфетга келтирилади, шишалар оғзи очилади, шарбатлар кўзачаларга қуйилади, коктейл тайёрланади.

www.arxiv.uz Биринчи меҳмон келганига қадар румка, стакан, қадаҳларнинг тўртдан бир қисми ичимликлар билан тўлдирилади ва патнисларга қўйилиб, усти салфетка билан ёпилади. Идишларга ичимлик жуда тўлатилмайди, учдан икки қисмигача қуйилади. Ичимликлар қуйилган бўйи баланд идишлар патнис ўртасига, бўйи пастлари четроққа қўйилади, оралари 1-2 см. дан кам бўлмайди. Нави, мазаси, туси, қуввати ҳар хил бўлган ичимликлар бир хил румкаларга қуйилгани учун уларни гуруҳ-гуруҳларга ажратиб териш керак. Патнис устига ёпиладиган салфетка патнисга мос туриши лозим. Сочиқ- салфеткалар катта бўлса, патнис четидан осилиб қолади ва кўриниши хунук бўлади. Буфетда ҳамма вақт захирада салфетка, сочиқ, кулдон ва бошқалар бўлиши зарур. Буфетчи, официантлар шиша идишлар, ичимликлар, муз ва бошқалар билан банкет залини ясатаётган бир пайтда, ошпазлар газаклар тайёрлайди, уларни идишларга солади. Банкет бошланишидан бир неча дақиқа олдин официантлар уларни ёрдамчи столларга олиб келиб қўяди. Меҳмонларга ичимликлар, газакларни думалоқ ёки чўзинчоқ патнисларда тарқатиш анча қулай. Олдиндан тайёрланадиган газакли идишлар миқдори официантлар сонидан бир неча баробар кўп бўлиши керак. Коктейл-банкетларига румкалар, қадаҳлар, стаканлар кўп талаб қилинишини ҳисобга олган ҳолда уларни ювишни яхши ташкил қилиш лозим. Айниқса, бу нарса банкет учун мосланмаган жойларда меҳмон кутилганда зарур. Ювиш хонасига иккита стол қўйилади, биттаси фойдаланилган идишлар учун, иккинчиси ювилган ва тозалаб артилган идишлар учун. Сўнгра улар буфетга олиб борилади ва ичимликлар билан тўлдирилади. Идишларни оқиб турган иссиқ сув билан ювилади ва сочиқ билан артилади. Меҳмонларга хизмат қилиш. Залга киришда меҳмонларни банкет ташкилотчилари кутиб оладилар. Меҳмонлардан биринчиси залда кўриниши билан официантлар хизмат қилишни бошлайдилар. Хизмат бошланишида залда қанча одам борлигига қараб, официантлар залга чиқишади. Олдин хизмат хонасидан патнисда ичимликлар кўтарган официантлар,

www.arxiv.uz сўнгра улар орқасидан газаклар билан иккинчи гуруҳ официантлар чиқадилар. Патнислар чап қўлда тирсак баробарида бўлади. Улар ҳар бир меҳмон олдига келиб ичимлик ва газаклар тавсия этадилар. Бир меҳмон хоҳлаган ичимлик, газак олиши ёки ҳозирча олмаслиги мумкин, у чоғда официант иккинчи меҳмонга ёндашади ва ичимлик таклиф қилади. Шундай ҳолат ҳам бўлиши мумкин: меҳмон шарбат ичишни хоҳлайди, аммо официантда бу ичимлик йўқ, буфетда бор. Официант узр сўраб буфетдан меҳмон талаб қилган ичимликни келтириб беради. Борди-ю, меҳмон истаган ичимлик буфетда ҳам бўлмаса, официант меҳмонга юзлашиб, «кечирасиз, бу ичимлик йўқ экан, апелсин шарбати бор, марҳамат» деб патнисни тутиши керак. Официант патнисидаги ичимликлар тутаб қолса ёки оз қисми қолса, у буфетга боради, етишмаётган ичимликлар билан Патнисни тўлдиради ёки тайёрлаб қўйилган патнисни кўтариб залга киради. Баъзи меҳмонлар бўшаган румка, қадаҳларини Патнисга қўйиш хоҳишини билдирсалар, официант патнисни тутади ёки яхшиси, румкани ўнг қўли билан олиб энг яқин ёрдамчи столга қўяди. Официант ичимликлар тарқатар экан, қайси ичимликка эҳтиёж кўпроқлигини билиши ва буфетчига айтиши лозим, буфетчи, ўз навбатида, ўша ичимликдан кўпроқ румка, қадаҳларга қуйиб туради. Меҳмонлар ичимликлар ичгач, иккинчи официант қўлида патнис билан газаклар тавсия қилади. Газакдан бўшаган ёки озгина қолганлари билан идишлар ёрдамчи хоналарга келтирилади, бу ерда идишлар ювилиб, тўлдирилади ва яна залга олиб чиқилади. Иссиқ газаклар банкет эгалари, бош официант билан келишилган ҳолда берилади. Қизитилган металл ёки чинни идишларга газаклар солинади, санчқилар ўрнига ёғоч ёки пластмассадан қилинган санчқилар қўйилади. Газаклар бўлакчаларга бўлинган бўлса, ҳар бир бўлакчага биттадан алоҳида санчқич санчилган бўлади, меҳмонлар бемалол олиб истеъмол қилаверади. Газаклар идишга уйиб солинадиган бўлса, тепа қатордаги ҳар бир бўлакка санчгич санчиб қўйилган бўлади, бошқа санчгичлар стаканда газак ёнига қўйилади.

www.arxiv.uz Санчгичнинг иккинчи учи меҳмонлар олиши учун қулай бўладиган қилиб стакандан 10-20 мм. ташқарига чиқиб туради. Газак билан меҳмонлар атрофида юрган официантнинг чап қўлида патнис, ўнг қўлида эса, бўшаган санчқилар солиниши учун тарелка бўлади. Официантлар меҳмонлар келганидан бошлаб то охирги меҳмон қолгунча узлуксиз хизмат қиладилар. Коктейл-банкетлар ташкил қилишда румка, қадаҳларга банкет залида ҳам ичимликлар қуйилса бўлаверади. Бунинг учун қулайроқ жойларда - бурчакларда, чеккароқ жойларда, банкет залининг тинчроқ деворлари яқинида барлар уюштирилади. Буларнинг миқдори меҳмонлар сонига ва банкет залининг майдонига боғлиқ. Махсус буфет мосламалари бўлмаса, бундай барлар учун одатдаги столлар қўйилади. Улар устига қалин мато ва дастурхон солинади. Фуршет-банкет столлари каби ясатилади. Бундай столлар узунлиги 2-4 м, эни 1-1,5 м бўлади. Бар столи марказига витрина ўрнатилади, шишалар этикеткаси залга қаратилган ичимликлар қўйилади. Муз солинган идиш, банка ва шиша очқичлар, салфетка, патнис бўлади. Стол-барда румка, қадаҳлар тўп-тўп қилиб қўйилади. Бўйи узун идишлар стол четида - ичимликлар қуювчига яқинроқ, бўйи пастроқлари марказда туради. Барда турган буфетчи ичимликлар қуяди. Ишни яхши ташкил қилиш учун унинг ўнг ёнида шиша, кўзачаларда ичимликлар бўлади. Бўш шишалар ҳам шу ерга келтирилади. Банкет бошланишига 20 -30 дақиқа қолганда бар ҳар жиҳатдан тўла тайёр бўлиши шарт. Меҳмонлар келишига 10-20 дақиқа қолганда бар соҳиби ичимликлар қуйишни бошлайди. Банкетда кўп миқдордаги меҳмонларга хизмат қилиш зарурияти туғилса, бар соҳибига ёрдамчи берилади. Унинг вазифаси барга тоза идишлар келтириш, фойдаланилганларини йиғиштириб олиш, ичимликлар келтириш, эҳтиёж туғилганда меҳмонларга патнисда керакли ичимликлар олиб бориб бериш, шунингдек, бар ходимига ичимликларни румкаларга қуйишда ёрдамлашиш. Ресторанларда чой банкетини ташкил қилиш

www.arxiv.uz Чой банкетлар таваллуд топган кунлар ва бошқа тантаналарда ўтказилади. Бундай банкетларда одамлар унча кўп бўлмайди. Бундай тадбирлар кўп ҳолларда соат 16-18 ларда ўтказилади, 2 соат атрофида давом этади. Чой банкетининг ўтказилишида қатъий қоида йўқ. У эркин ҳолда ўтказилади. Банкетга тайёргарлик. Чой банкетига тавсия этиладиган мебель- думалоқ, чўзинчоқ столлар, улар бўлмаса квадрат, тўғри тўртбурчакли столлар, стуллар, кресло, яримкресло, юмшоқ курси, диванлар. Чой столлари залнинг марказига ёки меҳмонлар учун қулай жойларга ўрнатилади. Залга бир қанча столлар қўйиладиган бўлса, улар орасида меҳмонлар ўтиши, официантлар юриши учун йўлак бўлиши лозим. Асосий чой столларидан ташқари официантлар учун ёрдамчи столлар ҳам қўйилади. Дастурхон, сочиқ, сочиқ-салфеткалар гулли бўлиши керак. Столда ёзилган гулли дастурхонларга мос келадиган сочиқ-салфеткалар танланади. Тантананинг характерига қараб ранг-баранг гулли дастурхон ишлатилади. Улар бир хил рангда ёки миллий каштачилик безаклари берилган бир неча рангда бўлиши мумкин. Силлиқланган, ойна билан қопланган столларга дастурхон ёзилмайди. Агар меҳмонлар сони 8 тадан ошса, бир неча столни ясатиш мумкин. Банкет таомномасида асосан хамир-қандолат маҳсулотлари (нон, пирог, сухари, торт, пирожний, кекс, печений, конфетлар, ширин ёнғоқлар, бодом, олма, ҳар хил мева ва бошқалар) бўлади. Спиртли ичимликлардан яримширин винолар, мусаллас, ликор, коняк тавсия қилинади. Баъзи банкетларда шампан виноси ҳам берилади. Чой столига совуқ газаклар бериш тавсия этилмайди. Чой банкети столига майда десерт тарелкалари, десерт, мева идишлари, вино, коняк, ликор учун румкалар, шампан виносига қадаҳлар, чойнак-пиёлалар, қанддон ва қандни сиқиб олгич, мева, қандолатлар солиш учун вазалар, гулли салфеткалар, кулдонлар қўйилади. Чой столидаги ҳар бир меҳмонга агар таомномага киритилган бўлса, кичик десерт тарелка, унинг ёнига ликёр ва конъяк учун рюмка қўйилади. Пичоқ, вилка,

www.arxiv.uz қошиқ десерт тарелкаларига ёки унинг ёнига қўйилади. Гулли сочиқ-салфеткалар чиройли букланиб, десерт тарелкаларига ёки уларнинг ёнига, чап томонга қўйилади. Мевалар учун тарелкалар, анжомлар 4-6 тадан тахланиб, меҳмонлар учун қулай жойга қўйилади. Улар хизмат қилувчилар учун ҳам ўнғай бўлиши керак. Мева, қиём, асал, печений, торт, пирожний, қанд, ёнғоқ солинган вазалар банкет бошланмасдан олдин столларга қўйилади. Қиём, асал соладиган идишчалар, қандни сиқиб олгич, торт, пирожнийлар учун куракчалар, десерт қошиқлари берилади. Кулдон, сигареталар, гугурт чой столига қўйилмайди. Уларни зарур бўлиб қолса, официантлар келтириб беради. Чой столи таомномасида ширинликлар, мевалар, десерт ёки нимширин винолар бўлиши мумкин. Иссиқ ичимликлар бериш олдидан қиём, сут, лимон келтирилади. Агар таомномада қиём белгиланган бўлса, 4-6 дона кичик идишчалар стол устига қўйилади. Шампан виноси учун қадаҳлар вино румкаларининг чап томонида туради. Чой столининг безаги - самовардир. У асосий стол устига ёки махсус тайёрланган ихчамроқ столга қўйилади. Чинни чойнак-пиёлалар, чашкалар самовар ёнида бўлади. Меҳмонларга хизмат қилиш. Официантлар меҳмонларни ясатилган столларга таклиф қиладилар, биринчи навбатда аёллар, ёши улуғларни ўтқазадилар. Ҳамма меҳмонлар ўтириб, жойлашганига ишонч ҳосил қилган официантлар меҳмонларга ширинликлар ва вино тавсия қиладилар. Официант ўнгдан чап томон юриб таомларни тортиб чиқади. Таом солинган идишларни қўйиш учун, бир меҳмон олдига кичик тарелкалар берилади. Сўнгра иссиқ ичимликлар, қандолат маҳсулотлари қўйилади. Официантлар фойдаланилган идиш-анжомларни йиғиштириб оладилар ва тоза десерт тарелкалари, анжомларни берадилар. Қиём, қаймоқ, сут, лимонлар қўйилади ва чой берилади. Биз бу ерда Европа қоидаларига биноан чой-банкетлар ўтказиш ҳақида қисман гапирдик, аммо ўзбекона чойхўрлик бутунлай бошқача бўлади. Ҳозир

www.arxiv.uz республикамиз ресторанларида чойлар ошхонада пахта гулли чойнакларда дамланади, пахта гулли пиёлалар билан меҳмонлар олдига қўйилади. Официант чойни қайтариб, бир оз тиним бериб пиёлага қуяди ва меҳмонга узатади. Ўзбекистонда бўлган, ўзбек хонадонларига меҳмондорчиликка борган бир хорижлик олим, мамлакатига бориб, мақоласида шундай ёзади: мен ўзбек қизининг иззат-эҳтиром, иззат-ҳурмат билан чой узатишини дунёдаги ҳамма иззат-эҳтиром, иззат-ҳурматга алиштирган бўлардим. Чой қуйиш, чой узатиш - бу ҳам бир санъат, маданият. Бу маданиятни биз ресторанларда хорижий меҳмонларга кўрсатишимиз даркор.

www.arxiv.uz Тўй банкетларида хизмат қилиш Ресторанларнинг тўйларга хизмат қиладиган алоҳида заллари бор. Пешзалларда меҳмонлар йиғилишади, бир-бирларини кутишади. Тўй ўтказиладиган залга столлар қўйилади, банкет дастурхони ясатилади. Рестораннинг фақат биттагина зали бўлса, меҳмонлар эшик олдида тўпланишади. Тўй банкетлари учун таомномалар махсус муқоваларда тайёрланади. Тўй таомномаларининг муқовалари одатдаги тантанали банкетларникига қараганда кичикроқ, оқ рангда, «Тўй таомномаси» деб ёзилган бўлади. Муқова ичига таомнома солинади, аммо таомларнинг, ичимликларнинг баҳоси кўрсатилмайди. Буюртма қабул қилиш. Аввало, тўй ўтказиладиган зал буюртмачига кўрсатилади. Банкет ўтказиладиган сана ва вақт, тўйга келувчилар сони, банкет учун ўтказилган пул суммаси аниқланади. Қуйидаги масалалар олдиндан ҳал қилиб олинади: анъаналардан келиб чиққан ҳолда хизмат қилишнинг ўзига хос хусусиятлари, келин-куёвларнинг келиши, кутиб олиниши ёки келин-куёвлар меҳмонларни кутиб олиши, совғалар, гуллар учун жой, меҳмонларни қайси тартибда ўтқазилиши, иссиқ овқат қачон берилиши, ўйин-кулги, чой берилиши ва ҳоказолар. Буюртмачи билан таомнома, банкет столларининг қўйилиши, меҳмонларни жойлаштириш режалари келишиб олинади. Буюртма қабул қилинганда буюртмачига ресторан манзили ёзилган таклифнома бланкалари берилади. Тўй таомномасига ҳар хил совуқ таомлар ва газаклар, қандолат маҳсулотлари, мевалар, ичимликлар, битта ёки иккита иссиқ овқат киритилади. Официантларни тайёрлаш. Тўй банкетига келувчиларнинг ҳар 9-12 тасига битта официант хизмат қилади. Бош официант ҳамма официантларга кўрсатма беради, ҳар бирининг вазифасини белгилайди, хизмат қилиш секторини тайинлайди, таомлар, шампан виноси ва бошқаларнинг навбат билан берилишини тушунтиради. Хизмат қилишга тайёргарлик жараёнида бир гуруҳ официантлар мебелларни ўрнатади, идиш-товоқ, анжомлар тайёрлайди, стол ясатади, бошқалар

www.arxiv.uz зираворларни, гулларни қўяди, буфет маҳсулотларини тайёрлайди. Хизмат қилиш жараёнида эса, бир гуруҳ официантлар таом ва ичимликлар тарқатади, бошқаси- фойдаланилган идиш-товоқларни йиғиштиради ва ҳоказо. Тўйга таклиф қилинганлар 20-24 киши бўлса, столлар бир қатор қилиб қўиилади, кўпроқ бўлса - Т, П, Ш ҳарфлари шаклида қўйилади. Бу тўйга келувчилар миқдори, рестораннинг меъморий хусусиятига боғлиқ. Биринчи бўлиб келин-куёвлар ўтиради, куёвнинг ўнг томонида келин ўтиради. Келиннинг ота-оналари куёвнинг чап томонида, куёвнинг ота-оналари келиннинг ўнг томонида ўтиради. Шу қаторда куёвжўра ва келиннинг дугонаси ўтиради. Юқорида, асосан, Европа халқларига тааллуқли тўй банкетлари ҳақида гапирилди. Ўзбекистонда никоҳ тўйлари, айниқса, қишлоқ жойларида, асосан куёвнинг ҳовлисида ўтади. Буларнинг миллий анъана, удумларимиздан келиб чиқадиган анча мураккаб томонлари бор. Бу алоҳида бир мавзудир. Лекин, Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг шаҳарларда никоҳ тўйлар ҳовлиларда ўтказилиши билан бир қаторда, ресторанларда, махсус тўйхоналарда ўтказилмоқда. Бу тўйларнинг асосий ўзагида ўзбек миллий маданияти, анъана, урф-одати, удумлари сақланаётган, мазмуни бойиётган бўлса ҳам, шакл томонига баъзи янгиликлар кириб келаяпди. Бу ҳақда ҳам тўхталмоқчи эмасмиз, чунки бу ҳам алоҳида тадқиқот талаб қиладиган кенг мавзудир. Тўй кечасининг бошланишига 5-10 дақиқа қолганда бош официант тўй ташкилотчиларига ҳамма нарса тайёр, залга кириш мумкин, меҳмонларни таклиф қиламиз, дейди. Шу пайт хизматга тайинланган ҳамма официантлар залда меҳмонларни кутадилар, уларнинг ўтиришларида ёрдам берадилар, сўнгра ичимликлар ва газаклар тавсия қиладилар. Келин-куёв ва уларнинг ота-оналарига алоҳида диққат-эътибор қаратилади. Таом, ичимликларни официантлар тавсия қилиб айланиб юради. Зарурият туғилган ҳолда официантлар тарелка ва анжомларни йиғиштириб оладилар ва ўрнига

www.arxiv.uz тозасини олиб келиб, меҳмонлар ичиб, ейишиб анча қизиб олгач, 30- 40 дақиқалик танаффус эълон қилиниши, шу пайт мусиқа, ашула, рақсга тушиш мумкин бўлади. Танаффус вақтида официантлар стол устини тартибга соладилар, бўшаган идиш-товоқларни йиғиштирадилар, тозаларини қўядилар. Иссиқ овқат берилади. Тўй торти кесилади ва тарқатилади.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар руйхати : 1. Каримов И.А. Мавжуд, Салоҳият ва имкониятлардан оқилона фойдаланиш-мувоффаққият гарови. Халқ сўзи. 2005 й. 8 ноябрь. № 220. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Т. Ўзбекистон, 1997. 3. Управление капиталом торговой организации. Экономический аспект: Учебное пособие. -М.: РДЛ 2004. - 320. 4. Райченко А.В. Об щ ий менеджмент: Учебник. -М.: ИНФРА-М, 2005. -384с. 5. О, ресторан, Т ы -мир. Ж. «Гостиница и ресторан: бизнес и управление» май, 2005. с. 8-13. 6. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш, санитария ва гигиена. Т.: КМКНТМ, «Билим», 2005. - 80 б. 7. Эрбутаев И. Умумий овкатланиш ва хизмат маданияти. Укув кулланма. -Т.: УМКНТМ, «Билим», 2005. -272 б. 8. Чудновский А.Д. Менеджмент в туризме и гостиничном хозяйстве: учебное пособие/ А.Д. Чудновский, МА. Жукова.-М.: КНОРУС, 2005.-320 с. 9. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Ресторанларда хизмат қилиш менежменти

Ресторанларда хизмат кўрсатиш менежменти

Мехмонхоналарда сайёҳларни овқатлантиришни ташкил қилиш менежменти

Ресторанда иш хақини ташкил қилиш менежменти

Ресторанларда пиширув цехининг ишини ташкил этиш