Озиқ овқат товарлар сифатини аниқлаш усуллари - Iqtisodiyot - Referatlar

Озиқ овқат товарлар сифатини аниқлаш усуллари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

75 KB

Ko'chirib olish

Озиқ овқат товарлар сифатини аниқлаш усуллари Р е ж а: 1.Товаршуносликда ишлатиладиган синфий тузилиш турлари 2.Товар ассортименти 3.Янги педагогик технологияни ақлий ҳужум, оддий суҳбат, кўргазмали қуроллар ва Венн-диаграммасидан фойдаланган ҳолда ўтказиш усуллари. 4. Товарларнинг турли хоссалари тўғрисида ахборот билан таъминлаш. 5. Товарлар каталоглари.

Туркумлаш, турларга ажратиш деганда товарларни умумий характерли белгиларига, хусусиятларига қараб маълум бир турларга ажратиш тушунилади. Товаршуносликда товарларни туркумлаш жуда катта амалий аҳамиятга эга, чунки катта номенклатурадаги озиқ-овқат товарларини маълум бир тартибга солмасдан туриб ишлаб чиқаришни илмий режалаштиришда, ҳисоб-китоб ишларини олиб боришда, товарларнинг ассортименти, сифати ва истеъмол қийматини мукаммал ўрганишда катта қийинчиликларга дуч келинади. Озиқ-овқат товарларини туркумлашда уларнинг ҳар хил хусусиятлари ҳисобга олинади: пайдо бўлиши, кимёвий таркиби, хом ашёнинг қайта ишланганлик даражаси, фойдаланилишига қараб ва бошқалар. Масалан, келиб чиқишига қараб ҳамма озиқ-овқатларни - ўсимлик маҳсулотлари ёки ҳайвон маҳсулотларига, кимёвий таркиби бўйича эса оқсилли, ёғли ёки углеводга бой маҳсулотларга, қайта ишланганлигига қараб эса хом ашё, ярим тайёр маҳсулотларга, ишлатилишига қараб эса озуқавий ҳамда лаззатли маҳсулотларга бўлиш мумкин. Аммо озиқ-овқат маҳсулотларини бундай туркумлашда ҳам айрим камчиликлар мавжуддир. Масалан, ҳозирги кунда баъзи озиқ-овқат маҳсулотлари тайёрлашда ҳам ўсимлик, ҳам ҳайвон маҳсулотлари ишлатилади ёки бўлмаса оқсилга бой маҳсулотлар таркибида ёғлар ҳам, углеводлар ҳам маълум даражада учрайди. Лаззатли маҳсулотлар туркумига кирадиган баъзи товарлар озуқавийлик қийматига ҳам эгадир. Шуни ҳам айтиб ўтиш лозимки, озиқ-овқат маҳсулотларини турли хилдаги классификациялар – снфларга ажратиш усуллари мавжуд: ўқув, савдо, биологик жихатларига амалга қилган ҳолда ажратилади. Масалан, ўқув классификацияси қуйидаги гуруҳларни ўз ичига олади: сабзавот, мева ва қўзиқоринлар; балиқ ва балиқ маҳсулотлари; гўшт ва гўшт маҳсулотлари сут ва сут маҳсулотлари; тухум ва тухум маҳсулотлари, истеъмол ёғлари, дон ва

дон маҳсулотлари; крахмал, асал, қанд ва қандолат товарлари; лаззатли товарлар гуру ҳига бўлинади. Умумий овқатланиш тизимида эса озиқ-овқат маҳсулотлари уларни сақлаш шароитига кўра синфларга ажратади, масалан, гўшт ва балиқ макҳсулотлари; сут ва ёғ, гастрономик маҳсулотлар; қуритилган маҳсулотлар; сабзавот ва мевалар. Озиқ-овқат маҳсулотлари бир неча турларга бўлинади. Турларга бўлишда уларнинг келиб чиқиши ва ишлаб чиқаришдаги белгилари ҳисобга олинади. Маҳсулотларни навларга ажратиш ўзига хос жараён ҳисобланиб, бу ерда асосий талаб давлат стандарти томонидан кўрстаилади ва унга оғишмай амал қилиш талаб қилинади. Товарлар ассортименти деб, бирор белги бўйича бир-бирига ўхшаш товарлар турларининг йиғиндисига айтилади. Одатда турли ўлчовдаги ва кўринишдаги бир хил функционал хусусиятларга эга товарлар асссортиментни ташкил қилади. Ҳар бир товар ишлатилишига қараб турли кенгликдаги ассортиментда ишлаб чиқарилади. Товарларнинг истеъмол қиймати 2 та таркибий қисмдан иборат бўлиб, булар сифат ва ассортиментдир. Маҳсулот сифати - бу маҳсулотнинг ўз функциясига кўра айрим эҳтиёжларини қондиришини таъминлай оладиган хусусиятлари йиғиндисидир. Товарнинг истеъмол қиймати - бу товарнинг белгиланган шароитда ишлатилганда намоён бўладиган миқдори ва истеъмол хусусиятлари йиғиндиси туфайли мавжуд бўлган фойдалилигидир. Сифат истеъмол қийматининг чуқурлигини билдирса, ассортимент унинг кенглигини ифодалайди. Мамлакатимизда халқ истеъмоли товарлари ишлаб чиқариш йилдан йилга кўпайиб бораётган бўлса ҳам, лекин уларнинг ассортименти ва сифати ҳам аҳоли эҳтиёжларини тўла қондира олмаяпти. Бунинг асосий сабабларидан

бири, озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш даражаси аҳоли сонининг ўсиш даражасидан бир мунча пастдир. Агар шу камчиликлар бартараф этилса, истеъмол ресурсларини 20%гача маҳсулотларнинг айрим турлари бўйича 30%гача ортиши мумкин экан. Бунинг устига нобудгарчиликни бартараф этиш харажатлари худди шу хажмдаги маҳсулотни қўшимча ишлаб чиқаришга сарфланадиган харажатга қараганда 2-3 баробар кам бўлади. Шунинг учун ҳам ҳозирги вақтда маҳсулот сифатини яхшилаш, ассортиментини кенгайтириш ва янгилашга катта эътибор берилмоқда. Масалан: Ноозиқ-овқат товарлари бўйича: 1.Уй хўжалигини жиҳозлаш учун ишлатиладиган стол, стул, каравот, шкаф, диван ва шунга ўхшашлар - мебель товарлари ассортиментини 2.Оёққа кийиш учун мўлжалланган: туфли, этик, галош, тапочка ва бошқалар - пойафзал товарлари ассортиментини ташкил қилади. Озиқ-овқат товарлари бўйича: Масалан: Макарон маҳсулотлари - буғдой унидан қуритилиб тайёрланади: ҳар хил шаклда. 1.Найчасимон (узунлиги - 30 см, калталари - 15-30 см, рожки - 1,5-5 см, тўғри ёпилган букилган). 2.Лентасимон - угралар 2-20 см, қалинлиги 2 мм дан ошмаслиги керак. 3.Ипсимон маҳсулотлар: (вермишель) калтаси 2 см узунлиги 20 см. 4.Шаклдор маҳсулотлар. Бу маҳсулотлар турли шакл ва конфигурацияда - юлдузча, тишли ғилдиракча, спираль, чғаноқ ва ҳ.к. Кўринишида чиқарилади. Масалан: унли қандолатли маҳсулотлари ассортименти: 1.Печенье ун, 20-30%, қанд, ёғ 9,5% 2.Крекер (қуруқ печенье). 3.Пряник.

4.Вафля. 5.Пирожное. Торт. 7.Кекс. Масалан: Балиқ консервалари ассортименти: 1.Сельд. 2.Скумбрия. 3.Сардина. Венн-диаграммасининг асоси – солиштириш, таққослаш, қарши қўйиш бунда 2 ёки 3 хил маҳсулотнинг бир-бирига ўхшашлиги ёки белгилари таркиби доиралар ичида кўрсатилади ва айнан ўхшаш белгилари доиралар кесишган бўлагида намойиш этилади. Бу усул талабаларга олган билимларнии таққослашга, солиштириш – анализ ва синтез қилишга ёрдам беради. Товарлар ҳақида ахборот турларини товаршунослик нуқтаи-назаридан олганда қуйидагича туркумлаш мумкин: Келиб чиқишига қараб ишлаб чиқариш: савдо, турмуш (ремонт бытовую и бытовую) маиший-таъмирлаш ва маиший. Кўрсатгичини характерига қараб ташкилий ва товаршунослик; Ахборотни хажмига қараб маҳсус мутахассислар учун ва сотиб олувчилар учун; сут суюқ оқ-сариқ солиштирма оғирлиги оқсил , ёғ, минерал моддалар, витаминл ар гўшт, қатти қ эластик, қизил қўнғир, солиштирма оғирлиги

Турига қараб сўроқ маркировкаси; маркировка-шартли, ишлатишга йўлланма, маълумот, сўроқ ахбороти, қайтариладиган товаршунос- маълумотномаси. Сўроқ-маркировка ахбороти – улар норматив-техник хужжатларда кўрсатилади. Маркировка – Mark – белги; markiren – кўрсатиш, белги билан кўрсатиш маъноларини англатади. Улар албатта тўғридан-тўғри маҳсулотга ёки уни упаковкасига қўйилади ва шу товарни характерлайди. Маркировка ундан ташқари маҳсулотга бириктирилган асосий ёрлиқ, текшириш ёрлиғи, этикетка, бирка, газмол тасма ва бошқаларда кўрсатилади. Упаковкада ҳам кўрсатилиши мумкин. Улар оддий ва мурраккаб бўладилар. Маркировка – символларда ва белгиларда кўрсатилиб, сўзли-сўз, ҳарф, сан, символ ҳолида; тасвирий-расм, фигурка, графика, фазовий-хажмий-рельефли ва комбинацияда бўлиши мумкин. Одатда кўпгина товарларни маркировкасида ишлаб-чиқарувчини товар белгиси уни номи ва жойлашган жойи, маҳсулот номи, стандарти тартиб рақами, истеъмол хусусияти, артикули, нави, баҳоси, чиқарилган вақти, ТНВ (ОТК) номери, сони ва бошқалар кўрсатилади. Маркировканинг истеъмол ва ташиш турлари бўлади. Ташиш тарасидаги маркировка икки турда, яъни-жўнатиш ва ташиш муассасасиники бўлади. Жўнатиш маркировкасини товар ортириш томони бажаради. Унда жўнатувчини белгиси ва жойини тартиб сони, жўнатиш йўли, станцияси ва бориш жойи кўрсатилади. Агар товарга алоҳида эътибор керак бўлса уни тара ва упаковкасига махсус маркировка кўйилади: эхтиёт бўлинг, шиша, тепадан тушурманг, тепаси, ағдарманг, намдан сақланг ва бошқалар.

Клеймо – товар сифатига кафолот белгиси ҳисобланади. Улар ТНБ сараловчи номери, шаҳсий, қимматбаҳо металл пробаси ва бошқалар. Одатда у маҳсулотни кўринадиган юз томонига уни текширган ёки ишлаб чиқарган киши томонидан қўйилади. Шартли-маркировка ахбороти – бу ишлаб-чиқариш ва товар белгиларидир. Товар белгилар дизайн-графиклар томонидан бажарилади ва ишлаб- чиқаришдан аниқ ҳамда етарли ахборот бериш керак. Унда миллийлик, тил, билим даража акс этиши шарт. Товар белгилари рекламада ҳам ишлатилади, ундан ташқари ахборот материалларида, прейскурантларда, каталогларда, газеталарда, журналларда, кино ва телевиденияда акс эттирилади. Ишлатиш учун бериладиган ахборот – бу ишлатиш учун йўлланма, паспорт ва этикетдир. Йўлланмада асосан техник товарни конструкцияси, ишлаш принципи, ахборот (ишлатиш ва сақлаш) ва техник хизмат кўрсатиш, ҳамда асосий кўрсатгичлар ва характеристикаси, корхонани кафолати берилади. Яна йўлланмада қуйидаги бўлимлар кетма-кет келиши шарт: умумий кўрсатмалдар, техник кўрсатгичлар, комплекти, техника хавфсизлиги талаблари, маҳсулотни тузилиши, ишга туширишга тайёрлаш, ишлаш тартиби, техник хизмат, сақлаш қоидаси, бўлиши мумкин бўлган камчиликлар ва уларни бартараф қилиш усуллари, қабул қилинганлик тўғрисида гувоҳнома, гарантияли мажбурият, баҳоси, қўшимча материаллар. Товарни хусусиятига қараб айрим бўлимлар бирлаштирилиши, тушириб қолдирилиши мумкин. Сўров-реклама ахбороти – товарни ўзини кўрмасдан туриб, сиртдан тўғрида ахборот беришдир. Сўров-реклама ахбороти ҳар ҳил товар каталоглари,

сўровномалар, луғатлар, проспектлар, плакатлар, вкладышлар, диафильмлар, кинофилимлар, теле ва радио эшиттиришларидир. Каталог – улгуржи ярмакаларда, посылка савдосида, заявка ва шартномалар тузишда ишлатилади. Узоқ вақтга мўлжалланган, китоб ёки алоҳида варақлар холида скорошивателларга тикилган холда чиқарилади. Олдида товар сурати, орқасида ахбороти бор. Товар альбоми – каталогдан фарқи фақат бир гуруҳ товарлар учун мўлжалланади (Мебель, Соатлар,...) ёки бир корхонадаги ишлаб чиқариладиган товарлар учун. Бунда каталогга нисбатан кенгроқ маълумот берилади, хажми ҳам каттароқдир. Реклама-сўров проспектлари – кўпгина истеъмолчиларни товарлар билан таништиришга мўлжалланган бўлиб, товарларни истеъмол қиймати, ишлатиш усуллари, асраш қоидалари, сақлаш шароитлари ва бошқалар кўрсатилади. Одатда битта ёки бир гуруҳ товарлар учун чиқарилади, баъзида эса ишлаб чиқариш корхоналари учун ҳам чиқарилади. Проспектлар брошюра, инструкция, хат, сўров, календарь холида ҳам чоп этилиши мумкин. Улар савдо корхоналарда, ишлаб чиқариш корхоналари чиқаради.

O'xshashlar

Озиқ-овқат хавфсизлиги

Озиқ овқат товарлари сифатини баҳолаш фанининг аҳамияти ва долзарблиги.

Товарлар сифатини бахолаш ва сифатни бошқариш системалари.

Божхона баҳоси. Божхона баҳосини аниқлаш усуллари

Товарлар сифатини шакллантирувчи ва сақлаш даврида уларни сифатига таъсир қилувчи омиллар.