Товарлар сифатини бахолаш ва сифатни бошқариш системалари. - Iqtisodiyot - Referatlar

Товарлар сифатини бахолаш ва сифатни бошқариш системалари.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

62.5 KB

Ko'chirib olish

Товарлар сифатини бахолаш ва сифатни бошқариш системалари . Режа: 1.Сифат кўрсаткичлари катталигини аниқлаш усуллари 2. Товарлар сифат даражасини баҳолаш 3. Товарлар сифатини назорат қилиш 4. Маҳсулот сифатини бошқариш

1. Сифат кўрсаткичлари катталигини аниқлаш усуллари Товарлар сифат кўрсаткичларини аниқлашнинг органолептик, тажриба, социологик, эксперт (7 кишидан кам бўлмаган) усуллари мавжуд. Органолептик усулда – товар сифати хид, кўриш, эшитиш, таъм орқали аниқланади.. Тажриба усулда – товарнинг кимёвий таркиби, физикавий, микробиологик, технологик хусусиятларини аниқланади. Натижа рақамларда ифодаланади, лекин вақти узоқдир. Социологик усулда – харидорлар фикрига қараб аниқланади. Маҳсулотларни сифати сотиш кўргазмалари, харидорлар конференциялари анкеталар тарқатиш йўли билан аниқланади. Эксперт усулда – 7 кишидан кам бўлмаган юқори малакали мутахассис- экспертлардан-товаршунос, дизайнер, конструкторлардан ташкил топади ва уларнинг фикри бўйича сифатга баҳо берилади. Эксперт комиссияси 2 гуруҳдан иборат бўлиб, эксперт ва ишчи гуруҳи ҳисобланади. Эксперт гуруҳ товарларга баҳо беради, ишчи гуруҳи эса техник-ташкилий ишлар: сўров ишини ташкил эттиш, анкеталарни тарқатиш ва йиғиш, эксперт баҳоларни қайта ишлаш ва анализ қилиш ишларини бажаради. Товарларга баҳо беришда комиссия аъзоларини 2/3 овози қабул қилинди деб аталади. Эксперт баҳолашда 5  10; 40 ёки 100 балли системалар қўлланилади. Баллар баҳолаш даврида ёки муҳокама даврида қўйилади. 2. Товарлар сифат даражасини баҳолаш Товарлар сифат даражасини аниқлаш усуллари – дифференциал, комплекс ва аралаш усуллар ёрдамида аниқланади. Дифференциал усулда сифат кўрсаткичлари эталонга солиштириб аниқланади.

Комплекс ёки умумлаштирилган усулда баллар умумлаштиришда ва бу бал ҳамма кўрсатгичлар учун умумий ҳисобланади. Аралаш усул – иккала усулдан ҳам фойдаланади. Товарлар сифати устидан давлат назорати – Вилоят стандартлаш ва метрология марказлари орқали амалга оширилади. Улар сифатсиз товарлар чиқаришни таъқиқлашлари, аниқланган сифатсиз товарлар хажмини корхона режасидан чиқариш ва сотилган қисмидан келган даромадни давлат бюджетига ўтказиш, махсус қабул қилиш тартиби ўрнатиш ҳуқуқига эгадирлар. Яна давлат савдо инспекцияси – ишлаб чиқариши, сотув ва сотиб олувчи корхоналар товарларини сифатини текширади. Давлат қабули – уларни тамғаси бўлган товарлар савдо базаларида текширилмасдан қабул қилинса ҳам бўлади (ташишдаги нуқсонлардан ташқари). 3. Товарлар сифатини назорат қилиш Товарлар сифатини текшириш – товарларнинг сифат ва морфологик кўрсатгичларини норматив-техник хужжатларга тўғри келишига айтилади. Товарлар ишлаб чиқишидан олувчига етиб боргунча бир неча бор текширилади: операцион, қабул, даромад текширувлари мавжуд. Операцион – ҳар бир босқичдан кейин текширилади. Қабул текшируви – ишлаб чиқаришни охирида бажарилади. Сифатни бошқариш бўлими тамғаси босилиши товарни сифатлилигини билдиради. Даромад текшируви – саноат корхоналарига келган хом-ашёларни ва савдога келган товарларни сифати бўйича қабул қилиш жараёнига айтилади. Товарлар сифатини текшириши ёппасига ва сайланиш текширув турлари бўлади. Кўпроқ сайланмаси ишлатилади, чунки бу усул камроқ вақт талаб қилади. Электр лампаларини ҳар бири номинал даражадан 15% ошиқроқ

кучланиш (2523)даги электр токка 10 секунд бардош бера олиши синаб кўрилиши керак. Шунда 15-200 ВТ ли лампалар ичида куйгани 1,5 % дан ошмаслиги керак, шунда улар қабул қилинади. Акс холда акт тузиб ишлаб чиқаришга қайтарилиб юборилади. Товарларни сифат ва морфологик кўрсатгичлари кўплиги учун текширишларда ҳаммасини таҳлил қилиши қийин. Шу сабабли стандартларини “Қабул қилиш қоидалари“ бўлимида текширишини дастурига қараб ҳар хил синовлар кўрсатилади: Маҳсулотни ишлаб чиқаришга жорий қилишдан олдин намунаси ҳар томонлама текшириладиган қабул синовлари. Ишлаб чиқариш жараёнининг охирида тайёр маҳсулотни НТХ талабларига ёппасига баъзи кўрсатгичлар бўйича техник назорат бўлими (ТНБ) томонидан текшириш. Натижалар товарларга қўшиб жўнатиладиган хужжатларда белги қўйилади. Саноат корхонасида сифатни барқарорлигини таъминлаш учун даврий текширув ўтказилиб турилади. Бир андозадаги (намунали) синовлар. Ҳар 2-3 йилда ўтказиладиган синовлари (мустаҳкамлигини синаш учун); Ремонтга яроқлилигини 5 йилда бир марта синалади.. Товарлар 3 та белги бўйича (сифат, миқдор, альтернатив) турли сифат гуруҳларга бўлинади. Товарни сифат белгиси бўйича навларга ажратилиб қабул қилинади. Дераза ойналар олий тоифа 1 ва 2 навларга, моделли пойафзаллар 2 навларга бўлинади. Нуқсонлар намоён бўлишига қараб яққол кўриниб турадиган ва пинхона (яширин) турларга бўлинади.

Яна нуқсонлар катта-кичиклиги бўйича жиддий, йирик ва аҳамиятсиз турларга ажратилади. Нуқсонлар келиб чиқиш бўйича ҳом-ашё, конструкция, технология ва пардозлаш нуқсонларига бўлинади. Товарларни миқдор белгиси бўйича қабул қилиш. Товарни сифат кўрсатгичларини миқдордан аниқлаб норматив-техник хужжатлар талабига солиштириш кўзда тутилган. Цемент сифати уни сиқишга чидамлигига (маркасига) қараб аниқланади. Буни учун цементдан кубиклар ясалади, прессланган босим йўли билан уни пишиқлиги аниқланади. 3 кун сақланган кубиклар цемент пишиқлигини ярмини билдиради. 28 кундан кейин тўла пишиқлиги кўринади. 5% ортиқ фарқ бўлмаслиги керак. Кўп фарқ қилса маркаси пасаяди 285 кг/см гача бўлса 200; 380 кг/см гача бўлса – 300. Товарларни альтернатив белгиси бўйича текшириш савдода кенг қўлланилади, товарлар стандарт талабларига жавоб беришига қараб ишлатишга яроқли ва яроқсиз турларга бўлинади . 4. Маҳсулот сифатини бошқариш Маҳсулот сифатини бошқариш бу маҳсулотни яратиш даврида, эксплуатация қилиш жараёнида ёки истеъмол қилишда сифат кўрсатгичларини керакли даражада тутиб туриш учун харакатдир. Сифатни бошқариш - бу лойиҳалаш ва конструкциялаш босқичида оптимал даражани таъминлаш, замонавий илмий-техник имкониятларга ва харидор талабига мос келтириш, сўнгра ишлаб чиқариш жараёнида бу сифат кўрсатгичларини реал маҳсулотда таъмилаб бериш демакдир. Бу даражага маҳсулот сифатини комплекс бошқариш системаларини ишлаб чиқиб ва татбиқ этиб эришиш мумкин. Давлат стандартлаштириш системаси маҳсулот сифатини бошқаришни асосий омили бўлиб хизмат қилади. Сифатни бошқариш комплекс системасига қуйидагилар киради: стандартлар - мақсадни белгиловчи, яъни маҳсулот сифатига қўйилган талабларни

нормативлари, мақсадга етишни таъминловчи стандартлар, яъни сифатга таъсир этувчи омилларни регламентлаштириш. Эҳтиёжни олдиндан билиш стандартлари, маҳсулот сифат техник даражасини стандартлари. Савдо ассортиментини ва сифатни бошқаришни ҳамма босқичларида иштирок этиши керак. Лойиҳалаш ва тадқиқот қилиш босқичида савдо ташкилотлари ишлаб чиқариш ва лойиҳалаш корхоналарига янги турдаги товарларни яратишга ёки янгилашга буюртмалар беришлари керак. Тажрибавий наъмунани қабул қилишда савдо ходимлари хал қилувчи овозлардан бирини беради, чунки янги маҳсулотни истеъмол хоссаларига тўғри баҳо бериши керак. Тайёрлаш босқичида бунда маҳсулотни аттестациядан ўтказилади. Савдо ходимлари Давлат Аттестация комиссияга аъзо бўлиб киришади. Бунда аҳоли талаби ва эҳтиёжидан келиб чиқган холда маҳсулот сифатига объектив баҳо бериши керак. Муомала ва тақсимот босқичида савдо ходимлари товарларни сақлаш, ташиш, сотиш шароитларини шундай яратилиши керакки уйда маҳсулот сифатида зарар етмаслиги керак. Бу босқичда товарлар сифат кўрсатичлари бўйича қабул қилиниши керак. Эксплуатация ва истеъмол қилиш босқичида товарларни тўғри эксплуатация қилиш, уларга хизмат қилиш, сифатини тиклаш, эскирган товарларни чиқитга чиқариш жараёнларини ташкил қилиш керак. Савдо бу ҳақидаги ахборотни харидорларга етказиши керак. Бизни юртимизда маҳсулот сифатини бошқаришнинг ягона давлат тизими системаси бор. Бундай система озиқ-овқат сохасида 1975 йилдан бошлаб ишлай бошлаган. Унинг асосий мақсади кам маблағ сарф қилган холда юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришдир. Бундай мақсад фақат илм-фан, техника

ютуқларини илғор тажрибани ишлаб-чиқаришга кенг ва изчил жорий қилишидагина амалга ошириши мумкин. Юқоридаги система-давлат стандарти асосида маҳсулот ишлаб чиқаришга асосланган. Маҳсулотни сифатини бошқаришнинг ягона давлат системаси кенг ассортиментли янги маҳсулотни ишлаб чиқишга ва ўзлаштиришга мўлжалланган. Бу система Вазирлар маҳкамаси томонидан амалга оширилади. Маҳсулот сифатини бошқаришни ягона давлат системаси қуйидаги вазифани ўз зиммасига олган. -маҳсулотни истеъмол ва техник даражаси тўғрисида маълумот бериш; -ишлаб чиқарилаётган маҳсулот сифатини ошириш; -маҳсулот сифат даражасини баҳолаш; -янги хил маҳсулотни ишлаб-чиқиш ва таъминоти; -маҳсулотни технологиясини тайёрлаш; -материал-техник таъминоти; -метрологик таъминот; -кадрларни танлаш ва тайёрлаш; -доимий бир хилликни таъминлаш (уровень); -ташиш, сақлаш, таъминлаш; -соҳа текширувини таъминлаш; -сифатни рағбатлаштириш.

Адабиётлар 1.Агбаш. В.Л. Товароведение непродовольственных товаров. М., Экономика 1989. 2.Справочник товароведение непродовольственных товаров М., Экономика 1989 1-2-3т. 3.Николаева. М.А. Товароведение потребительских товаров. М., Норма 1997. 3. А.Ф. Шепелев, А.С. Туров, Ю.Д. Елизаров. «Технология производства непродовольственных товаров» – Ростов н/Д, Феникс, 2002 4. Н.С.Козюлина «Товароведение непродовольственных товаров» . М .: 2002 5.Р.Норма ҳ матов, К . Отамуродов, Ф.Ахмеджанова, Т.Мақсудов « Товаршу нослик» . Т.: «Меҳнат», 2004 www.edu.ru - Россия Федерация олий ўқув юртларида ўқитилаётган фанлар бўйича ўқув-услубий комплекслар

O'xshashlar

Лойиҳа сифатини бошқариш

Озиқ овқат товарлар сифатини аниқлаш усуллари

Бошқариш жараёнининг сифатини текшириш

Меҳмонхона хизматларининг сифатини бошқариш

Сифатни таъминлаш ва административ бошқариш соҳасидаги ҳалкаро стандартлар