O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirish - Iqtisodiyot - Referatlar

O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirish

Yuklangan vaqt:

31.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

25.0595703125 KB

Ko'chirib olish

O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirish Reja: 1. Xalqaro turizmni rivojlantirishda «Buyuk Ipak yo’li» va xalqaro turizm yarmarkalarining o’rni. 2. O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirish holati.

1. Xalqaro turizmni rivojlantirishda «Buyuk Ipak yo’li» va xalqaro turizm yarmarkalarining o’rni O’zbekiston xalqaro aloqalarining rivojlanishida turizm sohasi alohida ajralib turadi. Mustaqillikdan oldin O’zbekiston aholisi sobiq markaz ruxsati bilangina chet ellarda sayohat qilib kelar edi, xorijiy turistlar ham avval Moskvaga kelib, so’ng O’zbekistonga tashrif buyurar edi. Buning ustiga, turizmdan olinadigan barcha daromadlarni (shuningdek, valyuta daromadlarining ham hammasini) to’g’ridan-to’g’ri sobiq markazga jo’natish majburiy edi. Xorijiy turistlarga ko’rsatilgan xizmatlar tannarxi O’zbekiston budjetidan qoplanar, buning evaziga markazdan hech nima olinmas edi, natijada xalqaro turizmdan O’zbekiston zarar ko’rar edi. Mustaqillikka erishgandan so’ng, O’zbekiston hukumati xalqaro turizm sohasining rivojlanishiga alohida e’tibor qarata boshladi va buning uchun mas’ul bo’lgan yagona tashkilot tuzildi. O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning rivojlanishi uchun mas’ul bo’lgan tashkilot «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasi hisoblanar edi. Milliy kompaniyaning faoliyat yuritishi davomida respublikada xalqaro turizmni rivojlantirishda katta o’zgarishlar amalga oshirildi. Oldinlari turistlar uchun dam olish uylari, turistik bazalar, kempinglar zamonaviy talablarga javob bera olmas edi, chunki ularni ta’mirlash, qayta qurish va jihozlash masalalari sobiq markaz tomonidan ko’rib chiqilar edi. Mustaqillikka erishgandan so’ng, bu holatga, shuningdek, xalqaro turizm sohasidan olingan daromadning barchasini respublika tashqarisiga olib chiqib ketilishiga chek qo’yildi. O’zbekiston xalqaro turizm sohasida bozor munosabatlari amal qila boshladi, davlatning ko’plab turistik korxonalari xususiylashtirildi, turistik mahsulot yaratish hamda shu kabi mahsulotga mustaqil narx belgilash erkinligi yaratib berildi. Natijada turistik xizmatlar bozorida korxonalar o’rtasida sog’lom raqobat yuzaga keldi. «O’zbekturizm» Milliy kompaniyasining vujudga kelishi va bu tashkilotning 1993-yili Butunjahon turizm tashkilotiga a’zo bo’lib kirishi O’zbekiston xalqaro turizmi taraqqiyotida qo’yilgan ulkan qadam bo’ldi.

Respublikada xalqaro turizmni yangi bosqichga ko’tarish va samarali faoliyat ko’rsatishiga mos keladigan yangi shart-sharoit va mexanizmlar vujudga keldi. Xalqaro turizmning paydo bo’lish va shakllanish tarixini tahlil qilar ekanmiz, savdo munosabatlarini o’rnatish, dam olish va sayohat bilan bir qatorda, dunyo xalqlarining tarixi, madaniyati, urfodat va an’analarini o’rganish, bilish va buning natijasida odamlar, elu elatlar o’rtasida hamjihatlik, bag’rikenglik fazilatlarini mustahkamlash ham turizmning muhim tarkibiy qismi bo’lganiga yana bir bor ishonch hosil qilamiz. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti aytganlaridek, ―Xalqaro turizmni rivojlantirish va uning samaradorligini belgilaydigan eng muhim omillar, hech shubhasiz, butun dunyoda, turli mintaqalarda, sayyohlarni qabul qiladigan har bir davlatda tinchlik, xavfsizlik, siyosiy va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlashdan iborat bo’lib qolmoqda‖ 1 . O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmni rivojlantirish borasida ishlab chiqilgan yana bir muhim hujjatlar qatoriga O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1995-yil 2-iyundagi «Buyuk Ipak yo’li»ni qayta tiklashda O’zbekiston Respublikasi ishtirokini avj oldirish va respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi chora-tadbirlar to’g’risida»gi Farmoni hamda mazkur farmonni amalga oshirish maqsadida e’lon qilingan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 3-iyundagi «O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning zamonaviy infratuzilmasini barpo etish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Qarorini xalqaro turizmni rivojlantirish dasturi sifatida kiritish mumkin. O’zbekiston xalqaro turizmining rivojlanishida «Buyuk Ipak yo’li» ning tutgan o’rni va mohiyati nihoyatda cheksiz. Bir necha asrlar davomida ushbu zaminning G’arb va Sharqida istiqomat qilgan xalqlarni Janubi-sharqiy Osiyodan to O’rta Yer dengizi mamlakatlarigacha cho’zilgan va «Buyuk Ipak yo’li» deb nom olgan 1 O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimovning BMT Jahon sayyohlik tashkiloti Ijroiya kengashi 99-sessiyasining ochilish marosimidagi nutqi. // Mohiyat. 2014, 3-oktabr, № 40.

savdo-sotiq yo’li bir-biri bilan bog’lab turar edi. Bu yo’lga «Ipak Yo’li», deb nom berilishining asosiy sababi, bu yerda tashiladigan mahsulotlarning asosiy qismi ipak matolari va mahsulotlari bo’lganligidandir. Ipak tayyorlash bilan bog’liq bo’lgan sir-asrorlarni Xitoy ustalari ming yillar davomida boshqa davlatlardan yashirib kelgan. Ammo «Buyuk Ipak yo’li» orqali tashilgan mahsulotlar faqat ipakdangina iborat bo’lmay, balki bu yo’l orqali bronza, chinni, jun, xomashyolar va ulardan tayyorlangan buyumlar ham bor edi. «Buyuk Ipak yo’li» qariyb ikki ming yillik tarixga ega bo’lib, bu yo’l asosan Italiyadan tortib Turkiya orqali Iroq va Eronga borgan. U yerdan esa Markaziy Osiyo hamda Shimoliy Pomir orqali o’tib Qashqar va Yorkentgacha yetgan. Bu yerda yo’l ikkiga ajralgan hamda shimol tomondan Takla-Makon sahrosini aylanib o’tib, Lobnor ko’li yaqinida yana qo’shilgan va Xitoygacha borgan. Buyuk Ipak yo’lida Turkiston hududi yetakchi rolni bajarib kelgan. Ushbu hududdagi Samarqand, Buxoro, Xiva, Termiz, Xo’jand, Chorjuy kabi qator shaharlar Ipak yo’lidagi asosiy manzillar bo’lgan. O’zbekiston o’zining qulay geografik o’rni tufayli, bu tarixiy yo’lda markaziy o’rinni egallagan. «Buyuk Ipak yo’li» ko’p asrlar davomida kishilik madaniyatining vujudga kelishida katta o’rin egallagan. Uning tarixda tutgan o’rni hamda ahamiyatini tiklash, bu yo’lda xalqaro turizmni rivojlantirish kabi maqsadlarni mo’ljallab, 1994-yilning oktabr oyida Birlashgan millatlar tashkiloti va uning nufuzli tashkiloti YUNESKO ishtirokida O’zbekistonda Butunjahon turistik tashkilotining kengashi bo’lib o’tdi. Kengash a’zolari Ipak yo’li bo’ylab turizm faoliyatini tiklash va rivojlantirishga qaratilgan Samarqand Deklaratsiyasini qabul qildi. 1995-yilning oktabr oyidan boshlab Toshkent shahrida «Ipak yo’lida turizm» nomi bilan birinchi marotaba Xalqaro turistik yarmarka o’tkazildi. Shundan keyin ushbu xalqaro turistik yarmarka har yili muntazam ravishda o’tkazilib kelinmoqda. Bu xalqaro turistik yarmarkalarda tuzilgan shartnoma va bitimlar xalqaro turizmni yanada rivojlantirish, respublikaning xalqaro turizmga oid imkoniyatlarini ishga solish hamda «Buyuk Ipak yo’li»ga xos bo’lgan qadimiy an’analarni tiklashga keng yo’l ochib bermoqda. Toshkent shahridagi «O’zekspomarkaz»da

«Xalqaro turizm ko’rgazmasi – 2016» bo’lib o’tdi. Ko’rgazmada jami 855 ta kompaniyalar va 43 ta davlatdan kelgan (Fransiya, Shveytsariya, Ruminiya, Chexiya, Turkiya, Isroil, Italiya, BAA, Eron, Hindiston, Xitoy, Tailand, Malayziya, Singapur, Rossiya, Ozarbayjon, Qozog’iston, Turkmaniston, Qirg’iziston va boshqa davlatlar) 65 ta xorijiy kompaniyalar ham o’z xizmat turlari bilan ishtirok etdi. Har yilgi ko’rgazmalarga yangi, ta’lim, tibbiyot va geoturizm yo’nalishlari kiritilmoqda. Ko’rgazmaga tashrif buyuruvchilar soni o’n uch ming nafardan oshib ketdi. Yarmarka turistlarni qabul qilish va ichki turizm, ekoturizm, faol va sarguzashtli turizm, ekskursiya va sog’lomlashtirish turizmi, turistik ma’muriyatlar va milliy ofislar, turistik agentliklar va turoperatorlar, otellar, sanatoriya-kurort majmualari, dam olish maskanlari, havo yo’llari va yo’lovchi tashuvchilar, uyushmalar, ta’lim muassasalari, muzeylar, teatrlar, transport va sug’urta kompaniyalari, onlayn-bronlashtirish tizimlari kabi keng qamrovga ega ekspozitsiyalarni o’zida birlashtiradi. Shuningdek, xalqaro turistik yarmarka yakunlariga ko’ra, yilning «Eng yaxshi turistik yo’nalishi», «Eng yaxshi turistik kompaniya», «Eng yaxshi turistik imkoniyatlar». «Eng yaxshi ko’rgazma stendi», «O’zbekiston hududlari ichida eng yaxshi taqdimot», «Eng yaxshi hudud stendi», «Eng yaxshi mehmonxona taqdimoti» kabi nominatsiyalar bo’yicha g’oliblar aniqlanib, diplom va esdalik sovg’alari topshiriladi. Bundan tashqari, yarmarkaning ta’lim turizmiga bag’ishlangan yangi bo’limi boshqa mavzuga oid yo’nalishlar ichida o’z bilimini yanada oshirishga intiluvchi yosh avlod vakillari orasida katta qiziqish uyg’otmoqda. Unda respublikamizda ushbu sohaga kadrlarni yetishtirib berayotgan yetakchi oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlari – Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, Samarqand iqtisodiyot va servis instituti, Singapur menejmentni rivojlantirish instituti, poytaxtdagi kasb-hunar kollejlari, ―Turizm sohasida malaka oshirish va qayta tayyorlash respublika markazi‖ Davlat unitar korxonasi vakillari ishtirok etib, sayyohlik sohasida milliy kadrlarni tayyorlash tizimi bilan yaqindan tanishtirdilar. Yarmarka o’tkaziladigan

kunlarda turizm muammolariga bag’ishlangan ananaviy xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya va seminarlar o’tkaziladi. 2. O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirish holati Globallashuv sharoitida O’zbekistonda xalqaro turizm sohasini rivojlantirish uchun qulay imkoniyatlar va shart-sharoitlar yuzaga kelganligi, turizmning respublika iqtisodiyotiga yanada integratsiyalashuvi mamlakat iqtisodiyotida muhim ahamiyat kasb etmoqda. Jahon iqtisodiyoti tajribalaridan ma’lumki, xalqaro turizm sohasi mamlakat budjeti uchun zarur bo’lgan valyuta tushumini ta’minlash, yangi ish joylarini vujudga keltirish va shu bilan birgalikda, aholining turmush darajasini ko’tarish uchun xizmat qiladi. Respublikamiz xalqaro turizm sohasidagi imkoniyatlarining kattaligi bilan qo’shni mamlakatlardan tubdan farq qiladi. O’zbekistonning geografik o’rni, nihoyatda qulay, tabiiy iqlim sharoitiga ega ekanligi, insoniyat madaniy taraqqiyotida ham katta o’rin tutadi. O’zbekiston betakror, ajoyib tarixiy arxitektura yodgorliklari, shirin-shakar mevalari, xilma-xil milliy taomlari, ajoyib milliy an’analari, urf-odatlariga ega bo’lgan mehmondo’st xalqiga ega. Bularning barchasi chet ellik turistlar e’tiborini o’ziga tortadi va ularni O’zbekistonga yana qayta kelishiga undaydi. Nufuzli olimlarning fikriga ko’ra, O’zbekiston davlatchiligining shakllanish tarixi miloddan avvalgi ikki minginchi yillardan boshlangan va 3,5 ming yildan ziyod davrni qamrab oladi. Ko’hna Rim va Bobilning tengdoshi hisoblangan, o’rta asrlar ilm-fani, san’ati va madaniyatining yirik markazlari sifatida dunyoga dong taratgan va YUNESKOning Butunjahon merosi ro’yxatiga kiritilgan Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz shaharlari bu zaminda qadimgi davlatchilikning shakllanish va rivojlanish markazlari bo’lib kelgan. Qadimiy madaniyatlar beshigi bo’lgan bu shaharlarda ilk va keyingi o’rta asrlardayoq ilm-fan, ta’lim-tarbiya sohalari, hunarmandchilik va savdo-sotiq keng rivojlangan, muhtasham saroylar, masjid va madrasalar barpo etilgan. Bunday go’zal shaharlarni bunyod etish uchun nafaqat mohir usta va quruvchilar, balki

matematika, astronomiya, fizika, arxitektura, geometriya, geodeziya, seysmologiya va kimyo kabi fundamental fanlarni chuqur biladigan olimlarning bilim va tajribasi ham kerak bo’lgan. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, xalqaro turizmning paydo bo’lish va shakllanish tarixining tahlili savdo munosabatlarini o’rnatish, dam olish va sayohat bilan bir qatorda, dunyo xalqlarining tarixi, madaniyati, urf-odat va an’analarini o’rganish, bilish va buning natijasida odamlar, elu elatlar o’rtasida hamjihatlik, bag’rikenglik fazilatlarini mustahkamlash ham turizmning muhim tarkibiy qismi bo’lgan. Xalqaro darajada turistik xizmatlar bozorining rivojlanish tendensiyalarini ko’rib chiqishda ko’pgina davlatlar uchun chiquvchi turistlar oqimining o’sishi, jumladan, 2014-yildan keyingi davrda chiquvchi turizmning yuqori sur’atlarda ko’payishi kuzatilmoqda. Chiquvchi oqimning yillik eng yuqori ko’payish sur’atlari Birlashgan Arab Amirligida – 49, 8%, Kipr mamlakatida – 40,7%, Turkiya mamlakatida – 31,9% ni tashkil qilmoqda 2 . Dunyoda hajmi bo’yicha barqaror hisoblangan ekskursiyatanishuv turizmi bo’yicha Fransiya davlati ustun hisoblansa, AQSH va Germaniya davlatlari xizmat maqsadidagi safarlar bo’yicha ustunlik qilmoqda. Xalqaro turizmni rivojlantirishda O’zbekistondagi siyosiy barqarorlik, tinchlik- totuvlik muhim ahamiyatga ega bo’lmoqda. Xalqaro turizm sohasi rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiy taraqqiyotining kuchli katalizatori bo’lib, chet el valyutasi va sarmoyalar oqimini ta’minlaydi, unga yaqin sohalarning tez o’sishiga, aholi bandligi muammolarini hal etishda yordam beradi va mamlakatning dunyo hamjamiyatidagi obro’sini oshiradi. Boshqa sohalar bilan qiyoslaganda ancha kam sarf - xarajat bilan turizm sohasida katta valyuta miqdori kelib tushishini ta’minlashi mumkin. Xalqaro turizm jahon iqtisodiyotida yuqori daromadli va jadal rivojlanib boruvchi sohalardan hisoblanib, xalqaro ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalarni mustahkamlashda muhim o’rin egallamoqda. Oxirgi yillar 2 United Nations World Tourism Organization.Yearbook of Tourism Statistics. Madrid: UNWTO, 2015.

ichida jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davom etayotgan bo’lishiga qaramay, turizm xizmatlari yuqori iste’mol talabi va yetarlicha barqarorligini saqlab qolmoqda. Jahon amaliyotining ko’rsatishicha, turizm tarmog’ining rivojlanishi, yuqori samaradorlikning rag’batlantirilishi iqtisodiyotning muhim sektorlarini, ya’ni transport, aloqa, qurilish, savdo, qishloq xo’jaligi, iste’mol tovarlarini ishlab chiqarish, mashinasozlik va boshqalarning o’sishiga olib keladi. Dunyo tajribasiga nazar soladigan bo’lsak, rivojlangan bozor iqtisodiyoti nafaqat bozorning ishlab chiqarish va tovar almashtirish omillarini, balki turli xil xizmatlar bozorini ham o’z ichiga oladi. Zamonaviy iqtisodiyotning asosiy harakatga keltiruvchi kuchi xizmat ko’rsatish sohasi bo’lib hisoblanadi. Hozirgi kunda xalqaro turizm jahon iqtisodiyotining yirik yuqori daromad keltiruvchi va barqaror rivojlanib borayotgan tarmoqlaridan biridir. BMTning Butunjahon turizm tashkiloti (BTT) va Xalqaro valyuta fondi ma’lumotlariga qaraganda, turizm industriyasi 2000-yildan boshlab jahonda eksport qilinadigan xizmatlar, tovarlar va xizmat ko’rsatish bo’yicha avtomobilsozlik, kimyo va oziq- ovqat sohalarini ortda qoldirib, yetakchi o’rinni egallab kelmoqda. Tarmoqning yillik pul aylanmasi 900 milliard AQSH dollarini tashkil etadi. Ushbu tarmoq dunyo bo’yicha 195 million kishini ish bilan ta’minlaydi, bu esa, jahon bo’yicha 8% aholi turizm sohasida ish bilan band bo’lganini ko’rsatadi. Har yili 935 milliondan ortiq turistlar dunyo bo’ylab sayohat qilishadi. Jahon turizm tashkiloti mutaxassislari hisob-kitoblariga ko’ra, jahon bo’yicha turistlar oqimi yiliga 4-5 % o’sishi kuzatilmoqda. Xalqaro turizm dunyoning boshqa mamlakatlari singari O’zbekistan iqtisodiyoti uchun ham muhim soha hisoblanadi. O’zbekistonga kiruvchi xorijiy turistlarning aksariyati Toshkent – Samarqand – Buxoro – Xiva yo’nalishi bo’yicha sayohat qiladilar. Chunki O’zbekiston turizm infratuzilmasi aynan shu manzilgohlarda yaxshiroq rivojlangan hamda Buyuk Ipak yo’liga taalluqli ko’pgina obyektlar aynan shu joylarda saqlanib qolingan (O’zbekistonga guruhlarda tashrif buyuruvchi

turistlarning aksariyati Buyuk Ipak yo’li yo’nalishi doirasi harakatlanadilar). Shuningdek, Surxondaryo, Qashqadaryo va Farg’ona vodiysi viloyatlarida ham turistlarni jalb etishi mumkin bo’lgan ko’plab muhim turistik jozibador manzillar mavjud bo’lsa-da, turistik infratuzilmaning rivojlanmagani turistlarni bu yerga kelishiga to’sqinlik qilar edi. Bu kabi kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida hukumatimiz tomonidan Qamchiq dovonidan o’tuvchi yo’l qayta ta’mirlandi, Surxondaryoga Samarqanddan va Toshkent shahridan Buxoro va Samarqand shaharlariga turistlarni tashish uchun yangi elektrlashgan temir yo’l qurildi, bu joylarda ko’plab turistik mehmonxonalar bunyod etilmoqda. O’zbekistonga kiruvchi xorijiy turistik sayohatlar sonining o’sishiga ta’sir etishi mumkin bo’lgan holatlar: • O’zbekiston to’g’risidagi dastlabki va so’nggi taassurotlarni qoldiruvchi bojxona xizmati xodimlarining turistlar bilan bo’lgan muomala madaniyatini yaxshilash; • mehmonxonalarda tayyorlanayotgan taomlarning zamonaviy talablarga javob berishi; • O’zbekiston ichidagi mehmonxona xizmatlari hamda transport narxlarini asosiy raqobatchilarimizga nisbatan muvofiqlashtirish; • turistik esdalik uchun xarid qilinadigan milliy suvenirlarimizning xilma- xilligi oshirilib, yo’qolib ketgan bir qator hunarmandchilik turlarini tiklash va qayta tashkil etish; • targ’ibot masalalariga yetarlicha e’tibor berilib, xorijiy fuqarolarning O’zbekiston to’g’risidagi ma’lumotlarining chegarasi kengaytirib borilmoqda, bunda ayniqsa, Germaniya va Italiyalik biznes hamkorlarning vositachiligidan samarali foydalanilmoqda; • turistlar ixtiyoriga taklif etilayotgan tovar va xizmatlarning servis sifati narxiga moslashtirish. Yuqorida sanab o’tilganlarni bartaraf etish bilan birgalikda, ko’rsatilayotgan turistik xizmatlarning sifatli bo’lishiga harakat qilinmoqda. Shuningdek, chet ellarda O’zbekiston turizmini reklama qilishda barcha turistik korxonalarning

tashviqot-targ’ibot ishlari raqobatchilardan farq qiluvchi umumiy mavzu ostida birlashtirilishi O’zbekistonning xalqaro turizm bozorida o’z o’rnini mustahkam egallashiga yordam beradi. Buning uchun o’zimiz egalik qilayotgan turistik resurslarimizni yana bir bor qaytadan chuqur o’rganib chiqish, ulardan samarali va barqaror foydalanish yo’llarini aniqlash va shu asosida Milliy turistik brendni ishlab chiqish lozim bo’lmoqda. Shu sababli, Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi tomonidan o’lkamiz turistik resurslari o’rganib chiqilib, turistik resurslarimizning maxsus kadastlari yaratilmoqda. O’zbekiston xalqaro turizmini rivojlantirish uchun xizmat qila oladigan milliy resurslarning anchasi hali ochilmagani katta imkoniyatlar mavjudligini ko’rsatadi. O’zbekistonda bozor munosabatlari sharoitida xalqaro turizmni rivojlantirish chora-tadbirlari davlat tomonidan belgilangan bo’lib, iqtisodiy aloqalarni yanada rivojlantirish uchun turli bitimlar, kelishuvlar amalga oshirilgan va oshirilmoqda. Bugungi kunda xalqaro turizmni rivojlantirishda amalga oshirilishi lozim bo’lgan ishlar qo’yidagilardan iborat bo’lmoqda: • xalqaro turizmda kichik tadbirkorlik faoliyatidan keng foydalanish va xalqaro bozorlarga chiqishga intilish; • mahalliy axborot agentliklari orqali rivojlangan mamlakatlarni O’zbekistonning turistik imkoniyatlari bilan yaqindan tanishtirishga harakat qilish; • turizm sohasida ishlaydigan mutaxassislarni chet ellarda bir yilda kamida bir marta malaka oshirishga jo’natish, o’qitish, ular uchun barcha imkoniyatlarni yaratib, turistlarga sifatli xizmat ko’rsatishni yo’lga qo’yish; • respublikamiz vakillarining Yevropa mamlakatlarida o’tkaziladigan turistik xalqaro yarmarkalarda doimiy ravishda ishtirok etishini ta’minlash; • xalqaro turistik tashkilotlar bilan axborot almashishni yaxshilash, birgalikda faoliyat yurita oladigan davlatlar bilan qo’shma korxonalar tuzish va ular faoliyatini keng yo’lga qo’yish; • ichki turistik bozorda o’zaro raqobatni yanada kuchaytirish va boshqa tadbirlarni amalga oshirish muhim ahamiyatga egadir.

Xalqaro turizmni rivojlantirish O’zbekiston iqtisodiyoti uchun g’oyatda zarur bo’lib, uning imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda turizm sohasi orqali aholining moddiy farovonligini yaxshilash, ularni doimiy ish bilan ta’minlash maqsadida yangi ish o’rinlari tashkil etilmoqda. O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning rivojlanishi, unga bo’lgan munosabatning ijobiy tomonga siljishi bilan belgilanmoqda. Respublikamiz sharoitida, ayniqsa, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishda turizmning imkoniyatlari boshqa sohalarga qaraganda juda katta. Shu tufayli respublikadagi iqtisodiy barqarorlik va bozor iqtisodiyotiga bosqichmabosqich o’tish jarayoni tadbirkorlarga keng yo’l ochishi bilan birga, uni jadal rivojlantirish imkoniyatlarini tug’dirmoqda. Jahondagi har bir davlatning iqtisodiy yuksalishida asosiy omillardan biri tinchlik, osoyishtalik, barqarorlik va ijtimoiy adolatdan iboratdir. O’zbekiston hozir Markaziy Osiyo mintaqasidagi iqtisodiyoti barqaror rivojlanib borayotgan davlatlardan biri bo’lib, o’ziga xorijiy investorlarni, ishbilarmonlarni va turistlarni jalb qiluvchi hududlardan biri hisoblanadi. O’zbekistonning jahon turizm bozoridagi salohiyatiga baho beradigan bo’lsak, uning Markaziy Osiyo davlatlari ichida eng yuqori imkoniyatlarga ega ekanligini ko’ramiz, bu haqida respublika hududida mavjud bo’lgan yetti mingdan ortiq qadimiy me’morchilik, monumental san’at yodgorliklari dalolat beradi. O’zbekiston tarixiy me’morchilik yodgorliklarining umumiy soni bo’yicha jahondagi yetakchi o’nta mamlakatlar qatoriga kiritilib, to’rtta yirik shaharlari Samarqand, Buxoro, Xiva va Shahrizabz YUNESKO tomonidan jahon madaniyati yodgorliklari markazi sifatida tan olingan va xalqaro tashkilot tomonidan muhofaza qilinadi . O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirishda tarixiy-madaniy obidalar bilan bir qatorda dam olish va madaniy hordiq chiqarish uchun xizmat qiladigan turistik obyektlarning ham mavjudligi muhim ahamiyat kasb etmoqda. O’zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirishda ziyorat turizmining ham katta imkoniyatlari mavjud bo’lib, bu borada yurtboshimiz tomonidan Samarqand, Buxoro, Toshkent shaharlaridagi muqaddas qadamjolar va yodgorliklarni ziyorat qilishdan

iborat bo’lgan “kichik haj” dasturini rivojlantirish va jadallashtirish zarur 3 ekanligi ta’kidlab o’tildi va bu borada ishlar jadal amalga oshirilmoqda. Tayanch so’z va iboralar : xalqaro turizm, xalqaro tashriflar, turistlar oqimini ta’minlab beruvchi asosiy mamlakatlar, «Toshkent xalqaro turistik yarmarkasi», xalqaro turizm bozori, ichki turizm bozori, kiruvchi va chiquvchi turizm. 3 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy majlisga murojaatnomasi. –T., 2017.

ADABIYOTLAR 1. Абдурахмонов К.Х. Менеджмент туризма. Учебное пособие. –Т.: Филиал ФГБОУ ВПО ―РЕУ им. Г.В. Плеханова‖ в г. Ташкенте, 2013, 248 с. 2. Агзамов С., Ташмуратов Т. Менеджмент международного туризма – Т.: ТашГУ, 1996. 3. Adilova Z.D, Sodiqov T. Xalqaro turizm biznesi. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2010. 4. Adilova Z.D, Aliyeva M.T., Norchayev A. Turizm menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: TDIU, 2011. 5. Aliyeva M.T., Umarjonov A. Turistik mamlakatlar iqtisodiyoti. – T:. Moliya, 2005. 6. Asror Mo’min. Dunyo mo’’jizalari. Yangi nashr. – T.: 2012, 8b. 7. Ahmadxo’jayev H. va boshqalar. Marketing tadqiqotlari. – T., 2002. 8. Boltaboyev M.R., Tuxliyev I.S., Muhamadiyev A.N., Abduxamidov S.A. ―Turizm: nazariya va amaliyot‖ fanidan elektron darslik yaratish texnologiyasi. Uslubiy qo’llanma. –S., 2016. 9. Gadoyev K., Berdiyeva S. Jahongashta sayyoh olimlar. – T .: O ’ zbekiston , 2012. 10. Данилов С. Туризм со вкусом узбекского плова. – T., 2013. 11. Ivatov I. Restoran menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: Iqtisodiyot, 2007. 12. Tashmuratov T.T., Saidov A., Umarqulov E. Turizm iqtisodi. – T.: TMI, 2000.

O'xshashlar

Turizmni rivojlantirish shakllari

Turizmni rivojlantirish rejalarining texnik-iqtisodiy va huquqiy asoslash

O’zbekistonda xalqaro turizm tashkilotlarining o’rni

Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari

«Turizm - nazariya va amaliyot» faniga kirish