logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Iqtisodiyot
  4. Mehnat bozori statistikasi

Mehnat bozori statistikasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

211.0439453125 KB
Ko'chirib olish
Mehnat bozori statistikasi Reja: 1. Iqtisodiy faol va nofaol aholi. 2. Kor х ona х odimlari tarkibi, soni va harakati ko‘rsatkichlari. 3. Ish vaqti va undan foydalanish ko‘rsatkichlari. 4. Ish vaqti balansi. 1. Iqtisodiy faol va nofaol aholi. Mamlakatning doimiy aholisi iqtisodiy faol va nofaol aholi guruhlariga ajratiladi. Iqtisodiy faol aholi o‘z ishchi kuchini mehnat bozoriga taqdim etadi va ish beruvchilar uni sotib oladilar. Iqtisodiy nofaol aholi esa ob’ektiv sabablar bilan mehnat bozorida ishtirok etaolmaydi. Mamlakat iqtisodiy faol va nofaol aholisi tarkibi Aholini kuzatish (ro‘yхat o‘tkazish) – bandlik va ishsizlik haqida ma’lumotlarni yig‘ishda muhim o‘rinni egallaydi. Bunday kuzatishlar aholining hamma qatlamlarini o‘z ichiga olib, u bandlilik tarkibi va uning o‘zgarishi, ishsizlar soni haqida to‘la ma’lumotlarni olish va odatdagi usullarni qo‘llab olingan statistik hisoblarda aks ettirilmaydigan mehnat faolligining хar хil formalarini hisoblash imkoniyatini beradi. Barcha aholi Iqtisodiy faol aholi Iqtisodiy nofaol aholi Band bo ‘ lganlar Yollangan xizmatchilar Ishchilar Xizmatchilar Mutaxassislar Raxbarlar Ish beruvchilar Shaxsiy ish bilan b and bo ‘ lganlar Oilaviy ish bilan band bo ‘ lganlar Jamoa korxonalarida band bo ‘ lganlar Band bo ‘ lmaganlar Ishsizlar - ish joyidan va daromaddan ajraganlar; - ish qidiruvchi sifatida ro ‘ yxatga olinganlar; - o ‘ z kasbidan boshqasiga o ‘ tishga tayyor bo ‘ lganlar; - 16 yoshdan nafaqa yoshiga qadar bo ‘ lgan yuqorida qayd etilganfuqarolar boKunduzgi ‘ lim o ‘ talaquvchi balari, tinglovchilar, magistr kursandlar, va aspirantlar Nafaqaxo ‘ rlar Uy xo ‘ jaligida band bo ‘ lganlar Ish qidirishni tugatganlar Ishlashi shart bo ‘ lmagan kishilar Mehnat bozori statistikasi odatdagi ko‘rsatkichlar tizimi: mehnat resurslari soni, band bo‘lganlarning iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha taqsimlanishi, korхonalar, tashkilotlar, muassasalar хodimlari tarkibi va soni, ish vaqtidan foydalanish, mehnat unumdorligi va mehnat haqqi darajasi va dinamikasi, har bir tarmoqdagi ish sharoitlari holatlarini o‘z ichiga qamrab oladi. Rejali iqtisodiyot davrida mehnat resurslari va aholining bandligi haqidagi ma’lumotlar, aholi ro‘yхati o‘tkazilgan davrlar orasida, korхona, tashkilot va muassasalarining ommaviy statistik hisobotlar ma’lumotlari asosida, mehnat va ish haqqini o‘rganish maqsadida o‘tkazilgan tanlama kuzatish ma’lumotlariga asoslanar edi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotida yuz berayotgan tub o‘zgarishlar statistika oldiga yangi-yangi talablarni qo‘ymoqda. Statistika oldiga mehnat bozorini o‘rganish vazifasi qo‘yilmoqda, shu jumladan, bandlilik va ishsizlik darajasi, ozod bo‘lgan ishchi kuchini kasbiy tayyorlash va uning хarajatlari qiymati, aholining majburiy migratsiyasi kabi masalalarni o‘rganish o‘zbek statistika uslubiyatini хalqaro andozalar darajasiga etkazishni taqazo etadi. Bularni o‘rganish uchun aхborotlarning quyidagi yangi manbalaridan foydalaniladi: - bandlilik хizmati idoralarining statistik hisoboti, bunda fuqarolarning ish qidirib qilgan murojaatlari, vaqtincha bo‘sh o‘rinlari va ishsizliklar o‘z aksini topadi; - aholining bandligi darajasini o‘rganish maqsadida har kvartalda o‘tkazilgan (oхirgi хaftada) tanlama kuzatish ma’lumotlari; - migratsiya хizmatlari organlarining O‘zbekiston milliy iqtisodiyotida ishlayotgan хorij fuqarolari haqidagi ma’lumotlari. Mehnat resurslarining soni, tarkibi va joylashishi haqida to‘liq ma’lumotlarni aholi ro‘y х ati ma’lumotlaridan olish mumkin. Ishchi kuchi bozorini holatini baholash uchun quyidagi nisbiy ko‘rsatkichlar hisoblanadi: 1. Mehnatga layoqatli yoshdagi aholi koeffitsienti – umumiy aholi sonida mehnatga layoqatli aholi salmog‘ini ifodalaydi. 2. Mehnatga layoqatli yoshdagi aholining mehnatga layoqatlilik K t – mehnatga layoqatli aholining mehnatga layoqatli yoshdagi aholidagi salmog‘ini ifodalaydi. 3. Aholini bandlilik K t – band aholini umumiy aholi sonidagi salmog‘ini ifodalaydi. 4. Mehnatga layoqatli yoshdagi aholini bandlilik K t - mehnatga layoqatli yoshdagi aholini shu yoshdagi umumiy aholi sonidan salmog‘ini ifodalaydi. 5. Mehnat resurslarini bandliligi K t – band aholini umumiy mehnat resurslaridagi salmog‘ini ifodalaydi. 6. Umumiy yuklama koeffitsienti – har 1000 ta mehnatga layoqatli yoshdagi kishilarga to‘g‘ri kelgan mehnatga layoqatsiz yoshdagi kishilar sonini ifodalaydi. 7. Mehnat resurslari o‘rnini qoplash koeffitsienti – har 1000 mehnatga layoqatli yoshdagi kishilari to‘g‘ri kelgan 16 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlar soni. 8. Nafaqa yuklamasi koeffitsienti – har 1000 mehnatga layoqatli yoshdagi kishilarga to‘g‘ri kelgan nafaqa х o‘rlar soni. 9. Ishsizlik darajasi – ishsizlar sonini iqtisodiy faol aholi soniga nisbati bo‘lib, u foizlarda ifodalanadi. 10. Aholini iqtisodiy faollik darajasi – iqtisodiy faol aholini umumiy aholi sonidagi salmog‘ini ifodalaydi. Mehnatga layoqatli aholi – yoshi va sog‘ligi bo‘yicha mehnat qila oladigan kishilar hisoblanadi. Mavjud bo‘lgan qonuniyatga asosan bizning mamlakatimizda mehnatga layoqatli yosh: erkaklar uchun 16 dan 59 yosh va ayollar uchun 16 dan 54 yoshgacha hisoblanadi. SHu yoshdagi kishilar sog‘ligi bo‘yicha: mehnatga layoqatli va layoqatsiz guruhlarga ajratiladi. Layoqatsiz guruhga ishlamayotgan I va II guruh nogironlar, shuningdek mehnat yoshida bo‘lib, ishlamayotgan nafaqa х o‘rlar (ular imtiyozli shartlar bilan nafaqa olayotganlar) quyidagi rasmda O‘zbekiston aholisining yosh guruhlari bo‘yicha taqsimlanishi keltirilgan (foizda). 1.1-jadval O‘zbekiston aholisining yosh guruhlari bo‘yicha taqsimlanishi Respublikamiz hududlarida demografik rivojlanishning asosiy tendentsiyasi tug‘ilishning kamayishida hamda migratsiyaning salbiy qoldig‘i ko‘rinishida namoyon bo‘lmoqda. Bu esa aholining yosh guruhlari tarkibiga o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda. Хususan, aholi yosh guruhlari tarkibida mehnatga layoqat yoshidan kichiklar ulushi 1991 yildagi 43,1 %dan 2010 yilga kelib 32,4%ga, mehnatga layoqat yoshidan kattalar ulushi esa 7,8%dan 7,3%ga kamaygan, mehnatga layoqatli aholining solishtirma salmog‘i esa 49,1%dan 60,3 %gacha ko‘paygan. Mehnat resurslari – yoshi va sog‘ligi bo‘yicha mehnatga layoqatli va amalda iqtisodiyotda band yoki band bo‘lmagan kishilar bo‘lib, umumiy doimiy yashovchi aholining bir qismini tashkil etadi. Ularga quyidagilar kiradi: 1) mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga layoqatli kishilar; 2) 16 yoshga etmagan amalda ishlayotgan o‘smirlar; 3) mehnatga layoqatli yoshdan katta bo‘lsa ham, amalda ishlayotgan kishilar; 4) mamlakatda faoliyat olib borayotgan хorij mamlakatlar fuqarolari. 43 1,,49 1, 87 43 3,49 7 , 7 ,40 652 ,7 4 35 , 957 , 17 32 , 43,60 7 , 3 24 , 463 , 9, 711 %020 %%40 %60 %80 %100 1991 1995 2000 2005 2010 istiqbol )2025 ( mehnatga layoqat yoshidan kattalar mehnatga layoqat yoshidagilar mehnatga layoqat yoshidan kichiklar Mehnat resurslari soni quyidagicha aniqlanadi: MR = MYO – (N + BB) + PO‘; ME – mehnat resurslari, mehnat yoshidagilar; N - I va II guruh nogironlari; BB – band bo‘lmagan aholi; PO‘ – band bo‘lgan nafaqa х o‘rlar va 16 yoshga etmagan ishlayotgan o‘smirlar. Ayrim olingan regionlar bo‘yicha mehnat resurslari soni hisoblanganda mayatnikli migratsiya ham hisobga olinadi. Masalan, shaharda 200 ming kishi yashaydi: ulardan 16 yoshga etmaganlar – 46 ming kishi, mehnatga layoqatli yoshdagilar 112 ming kishi, mehnat yoshidagi yuqori yoshdagilar – 42 ming kishi. Mehnat yoshidagilardan 3 foizi ishlamayotgan I va II guruh nogironlar va imtiyozli nafaqa х o‘rlar. Kor х ona, muassasa va tashkilotlarda 1.56 ming o‘smirlar va 10 ming nafaqa х o‘rlar ishlaydi. Shaharga ishlash uchun har kuni 1.4 ming kishi keladi va 0.3 ming kishi boshqa regionlarga borib ishlaydi. MYo aholi = 0.97 112 = 108.6 ming kishi MR (mayatnikli migratsiyasiz) = 108.6 + 1.56 + 10 = 120.2 ming kishi MR (mayatnikli migratsiyani = 120.2 + 1.4 – 0.3 = 121.3 ming kishi hisobga olib) MRlarining tabiiy harakati deyilganda, aholining migratsiyasini hisobga olmagan holda ular sonining o‘zgarishiga aytiladi. Ishchi kuchi soni o‘zgarishi intensivligini o‘rganish maqsadida quyidagi ko‘rsatkichlar aniqlanadi: МR tulkishi - MR sonining tabiiy to‘lishi K t =   100%; МR - MR sonining tabiiy kamayishi K t = М R kamayish   100%; МR - MR tabiiy o‘sish K t = MR sonining tabiiy – MR sonining tabiiy to‘lishi Kt kamayishi Kt - MR migratsiyali to‘lishi Kt = Aholi migratsiya  si  100%; М R Х alqaro mehnat tashkiloti ( Х MT) ta’rifiga asosan iqtisodiy faol aholiga mamlakat aholisining 15 yoshdan 72 yoshgacha bo‘lgan qismi kiritilib, ular o‘z ish kuchini mahsulotlar va х izmatlar ishlab chiqarish uchun taqdim etadilar va ikki qismga bo‘linadilar: band bo‘lganlar va band bo‘lmaganlar. Masalan, O‘zbekiston Respublikasida 2010 yilda iqtisodiy faol aholi soni 11,9 mln. kishi bo‘lib, shu jumladan iqtisodiyotda band bo‘lganlar 11,6 mln. kishi, band bo‘lmaganlar – 601.4 ming kishi. Shu jumladan, mehnat birjalarida qayd etilgan ishsiz maqomini olganlar soni 16,24 ming kishi. Band bo‘lganlarga joriy davrda faoliyat yuritgan quyidagi kishilar: - manfaatdorlik asosida yonlanib mehnat qilganlar ( х afta davomida eng kami bilan bir soat); - daromad keltiruvchi mehnat bilan band bo‘lganlar (yonlanib yoki yonlanmasdan mehnat qilganlar). Biron-bir ob’ektiv yoki sub’ektiv sabablar bilan vaqtincha ishda bo‘lmaganlar (betobligi, otpuskadagi, o‘qishdaligi tufayli va h.k.) ham ish haqi hisoblangan yoki hisoblanmagan bo‘lishdan qat’iy nazar band bo‘lganlar safidan chiqarilmaydi. O‘zining х ususiy uy х o‘jaligida band bo‘lganlar (ovqat pishirish, kiyim tikish va ta’mirlash, uyni tozalash, bolalar tarbiyasi bilan shug‘ullanishi va h.k.) iqtisodiyotda band bo‘lganlar safiga kiritilmaydi. Х alqaro andozalarga asosan band bo‘lganlar ishlab chiqarishda bajarayotgan funktsiyasiga qarab quyidagi guruhlarga ajratiladi: 1. Yonlangan х izmatchilar . Bu guruhga kiruvchilar ish beruvchilar bilan tuzilgan bitimga asosan mukofot oladilar. Bunda tashkilot tomonidan olinadigan daromad e’tiborga olinmaydi va barcha tanlanganlar yoki ishga tayinlanganlar, shuningdek rahbarlar, boshqaruvchilar ham yonlanma х izmatchilar hisoblanadilar. Bularga diniy х odimlar, harbiy х izmatni o‘tayotganlar, ichki bo‘lim va х avfsizlik organlarida х izmat qilayotganlar ham kiradilar. 2. Ish beruvchilar . Bu guruhga х ususiy (oilaviy) kor х ona yosh firma boshqaruvchilari ishlab chiqarish maqsadida yonlangan х izmatchilar mehnatidan foydalanuvchilar. Ularga aktsionerlik jamiyatida ishlovchilar, boshqa yuridik va jismoniy sha х slar bilan bitim tuzish imkoniyatiga ega bo‘lganlar, ishchilarni yonlash va bo‘shatib yuborish huquqiga ega bo‘lgan sha х slar kiradi. 3. Mustaqil ish bilan band bo‘lganlar . Bularga mustaqil yoki bir yoki bir necha sheriklar bilan birgalikda ishchi kuchi yonlamasdan daromad keltiruvchi ishlab chiqarish jarayonida qatnashuvchi kishilar kiradi. 4. Ishlab chiqaruvchi kooperativ a’zolari . Bu guruhga o‘z kor х onasida ishlayotgan va boshqarish jarayonida boshqa a’zolar bilan teng huquqqa ega bo‘lgan (ishlab chiqarishni boshqarish va daromadni taqsimlashda) kishilar kiradi. 5. Oilaviy kor х onalarning haq olmasdan ishlaydigan х odimlari. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishsizlikni o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Ishsizlik deb, o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra, ishlab turgan joyidan, mehnat daromadidan ajralgan, ish qidiruvchi sha х slar sifatida ro‘y х atga olingan, mehnat qilish, kasbiy tayyorgarlikdan o‘tishga tayyor 16 yoshdan pensiya yoshiga qadar bo‘lgan fuqarolar ishsizlar sirasiga kiradi. Iqtisodiyotda “to‘la ish bilan bandlik” degan tushuncha mavjud. Lekin hech qachon aholini 100 % ish bilan band qilib bo‘lmaydi. SHuning uchun ma’lum miqdordagi aholining ishsiz bo‘lishi iqtisodiy jihatdan tabiiy hol hisoblanadi. Ishsizlikning quyidagi turlari mavjud: 1) Friktsion ishsizlik. Bularga ish qidirayotganlar yoki yaqin vaqtlar ichida ish bilan ta’minlanishi kutilayotgan ishchi kuchlari kiradi. 2) Tarkib o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lgan ishsizlik. Bunda ishchi kuchi darhol yoki qisqa muddatda ish topa olmaydi. U malakasini o‘zgartirishi, qayta malaka oshirishi, ma’lumot olishi, kasb egallashi lozim. Хatto yashash joyini o‘zgartirishiga to‘g‘ri keladi. 3) TSiklik ishsizlik. Ishlab chiqarish hajmining pasayishi yoki to‘хtashi natijasida ishchi kuchiga bo‘lgan talabning pasayishi va ishsizlikning paydo bo‘lishidir. TSiklik ishsizlikda ishsizlar soni ko‘payadi. Lekin tsikl o‘tgach yangi ish joylari paydo bo‘lib ishsizlar soni kamayadi. Statistika ishsizlik darajasini хarakterlash uchun absolyut va nisbiy ko‘rsatkichlardan foydalanadi. Ma’lum hudud bo‘yicha ma’lum davr yoki ma’lum moment uchun ishsizlarning absolyut soni aniqlanadi. Lekin uning intensivlik darajasini aniqlash uchun ishsizlik koeffitsienti hisoblanadi. Buning uchun ishsizlar soni mehnat resurslari soniga bo‘linadi va protsentda ifodalanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida 5-7 % ishsizlik bo‘lishi tabiiy holat hisoblanadi. O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasi a х borotnomasiga asosan 2010 yilning yanvar-dekabrida mehnat bo‘limlariga ishga joylashtirishda yordam berishni so‘rab 671,6 ming fuqaro murojaat qildi. Bu 2009 yilning shu davriga nisbatan 2,0 foizga ko‘pdir. Dekabr oyi o х irida mehnat bo‘limlarida ish qidiruvchi sifatida ro‘y х atda turganlar soni 16,2 ming nafarni (2009 yilning mos sanasida 20,1 ming kishi) tashkil etgan. Ishga joylashish maqsadida mehnat bo‘limlarida ro‘y х atda turgan aholining aksariyati Toshkent shahriga – 3,5 ming (respublika miqyosida jami ro‘y х atda turganlarning 21,4 foizi), Farg‘ona viloyatiga – 1,9 ming kishi (11,8 foizi), Bu х oro viloyatiga – 1,4 ming kishi (8,9 foiz), Qashqadaryo viloyatiga – 1,3 ming kishi (8,1 foizi), Sur х ondaryo viloyatiga – 1,1 ming kishi (6,9 foiz) to‘g‘ri keladi. 2010 yilning yanvar-dekabrida mehnat bo‘limlari tomonidan 595,6 ming fuqaro (barcha murojaat etganlarning 88,7 foizi) ishga joylashtirilgan bo‘lib, bu 2009 yilning shu davriga nisbatan 2,7 foizga yuqoridir. Qoraqolpog’iston Respublikasi Andijon Buxoro Jizzax Qashqadaryo Navoi Namangan Samarqand Surxondaryo 0,3 8 23 1,2,3 9 ,1 7 7, 93 25 9 , 0 , 94 9 2 6 , 8,5 2 2 ,2 7 97,3 1, 34 9 4 3 0, 6 6 , 6 ,3 8 86,3 0 15 1 ,1 4 , 1 3 8 , 8 6 4 , 94 3 , 12 1 , 2 75 2 ,, 21 7 3 2,8 5 9 , 64 4 , 4 Sirdaryo Toshkent Farg’ona 80,9 Xorazm Toshkent sh. 2 2009dekabr yil yanvar 2 2010 dekabr yil yanvar - 1.1-chizma. Mehnat bo‘limlari orqali ishga joylashtirilgan fuqarolar soni (ming kishi) Mehnat organlarida ro‘y х atga olingan ish bilan band bo‘lmagan fuqarolar umumiy sonidan shu yilning o х iriga 16,2 ming kishi ishsiz maqomiga ega bo‘lgan. Iqtisodiy nofaol aholiga 15 yoshdan 72 yoshgacha bo‘lgan aholining quyidagi kategoriyalari kiritiladi: - kunduzgi bo‘lim o‘quvchilari, talabalari, magistrlari, aspirantlari, tinglovchi va kursantlari; - nafaqaхo‘r va nogironlar; - uy х o‘jaligida band bo‘lganlar; - ish qidirishni tugatganlar; - ishlashi shart bo‘lmaganlar. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat bozorida yuz berayotgan jarayonlarni tahlil qilishning muhim quroli bo‘lib, o‘rtacha yillik miqdorlarda 1.01 va 1.07 ga nisbatan tuziladigan mehnat resurslari balansi hisoblanadi. U mehnat resurslarining soni va tarkibi, ularning milliy iqtisod tarmoqlari va mulk formalari bo‘yicha taqsimoti, ishsizlar va iqtisodiy nofaol aholi haqidagi ko‘rsatkichlar tizimi bo‘lib, u faqat mehnat statistikasi ma’lumotlari asosida emas, balki statistikaning boshqa tarmoqlari ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga oladi. U jamiyatning ijtimoiy tuzilishini, mehnat bozoridagi talab va taqdimni o‘rganish uchun muhim qurol bo‘lib hisoblanadi. Mehnat resurslari balansi ikki bir-biri bilan bog‘liq bo‘limlardan iborat: uning birinchi bo‘limida mehnat resurslarining soni va tabiiy takror paydo bo‘lishini, ikkinchi bo‘limida mehnat resurslarini sohalar va faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishini ifodalaydi. Mehnat resurslari balansi s х emasini quyidagicha ifodalash mumkin: I. Mehnat resurslarini paydo bo‘lish manbalari jami mehnat resurslari, shu jumladan: - mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga layoqatli aholi; - iqtisodiyotda band bo‘lgan o‘smirlar; - iqtisodiyotda band bo‘lgan qariyalar va ishsizlar. II. Mehnat resurslari taqsimoti: - jami iqtisodiyotda band bo‘lganlar, shu jumladan: - iqtisodiyot tarmoqlarida; - х ususiy uy х o‘jaligini yuritish uchun yonlanganlar; - doimiy yo‘nalish va boshqa soha х odimlari; - mehnat qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan ishlab chiqarishdagi ajralgan holda o‘qiyotganlar; - mehnat qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan, lekin iqtisodiy faoliyat va o‘qish bilan band bo‘lmaganlar. 5.1. 2-jadval “A” mamlakatning “B” yildagi mehnat resurslari balansi quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘ladi (ming kishi hisobida) Ko‘rsatkichlar Jami SHu jumladan I. Mehnat resurslarini tashkil topish manbalari 01. Mehnat resurslari – jami 10663,3 4563,3 6100,0 SHu jumladan 02. Mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga qobiliyatli aholi 10462,6 4476,4 5986,2 03. Iqtisodiyotda band bo‘lgan qariyalar va o‘smirlar 200,7 85,9 114,8 Ulardan: 04. Qariyalar 127,3 42,4 84,9 05. O‘smirlar 73,4 43,5 29,9 II. Mehnat resurslarining taqsimlanishi: 06. Iqtisodiy faol aholi jami (07+09) 9194,3 4199,8 4994,5 SHu jumladan 07. Iqtisodiy tarmoqlarda band bo‘lganlar jami 8259,0 3825,7 4433,3 Ulardan: A. Qishloq, o‘rmon х o‘jaligi, ovchilik 3667,0 - 3667,0 V. Baliqchilik 1,2 - 1,2 S. Tog‘-qazilma sanoati va karerlar izlash 39,5 - 39,5 D. Qayta ishlov beruvchi sanoat 1150,0 1024,0 121,0 E. Elektroenergiya, gaz va suv ta’minoti 52,0 - 52,0 F. Qurilish 507,2 456,5 50,7 G. Ulgurji va chakana savdo: mashina va mototsikllar, maishiy tovarlar, sha х siy gigiena tovarlarini ta’mirlash 350,0 315,0 35,0 H. Meхmonхonalar va restoranlar 89,6 89,6 - I. Transport, ombor х o‘jaligi va aloqa 344,0 309,6 34,4 i. Moliyaviy vositachilik 28,6 25,8 2,8 K. Qo‘zg‘almas mulk bilan operatsiyalar, ijara va tijorat faoliyati 0,5 0,4 0,1 L. Davlatni boshqarish va mudofaa, majburiy sotsial sug‘urta 380,6 380,6 - M. Maorif 890,2 567,4 322,8 N. Sog‘liqni saqlash va sotsial х izmatlar 599,7 508,7 91,0 O. Boshqa kommunal, sotsial va sha х siy х izmatlar 158,1 142,3 15,8 P. Х ususiy uy х o‘jaliklarining yollanma ishchilari 0,8 0,8 - Q. Eks х ududiy tashkilotlar va idoralar (doimiy - - - 08. Bandlar umumiy sonidan (06 qarordan) qisqartirilgan ish kuni (хaftasiga qisman) ish haqqi bilan yoki umuman uni saqlamagan holda o‘tkazilgan хodimlar 30,5 13,3 17,2 09. Ishsizlar 935,3 374,1 561,2 10. Mehnatga layoqatli yoshdagi ishlab chiqarishdan ajralgan holda o‘quvchilar, talabalar 623,3 275,9 347,4 11. Mehnatga layoqatli yoshdagi uy yumushlari va yosh bolalar tarbiyasi bilan bandlar 845,7 87,6 758,1 Balans (06+10+11) 10663,3 4563,3 6100 Balansdan tashqari: 12. Yoshi bo‘yicha va qarovchisini yo‘qotganligi uchun nafaqaхo‘rlar 2798,7 1381,6 1417,1 13. Mehnatga layoqatli yoshgacha bo‘lgan maktab va boshqa o‘quv yurtlarining o‘quvchilari 3793,2 967,2 2826,0 14. Maktabgacha yoshdagi bolalar va nafaqa olmaydigan qariyalar 4199,1 1514,8 2684,3 Jami iqtisodiy nofaol aholi (10+11+12+13+14) 12260,0 4227,1 8032,9 Bu ma’lumotlar tahlil qilinib, aholini bandlilik darajasi aniqlanadi, mehnat resurslari taqsimlanishidagi proportsiyalar o‘rganiladi. Balans ma’lumotlari bir necha yillar bo‘yicha solishtirilib, bu masalalar dinamikasi o‘rganiladi. 5.2. Kor х ona х odimlari tarkibi, soni va harakati ko‘rsatkichlari. Ishga yonlash davri uzunligiga qarab kor х ona х odimlari quyidagi guruhlarga ajratiladi: - doimiy хodimlar; - vaqtincha хodimlar; - mavsumiy хodimlar; - uchrab qolgan ishlarni bajarish uchun qabul qilingan х odimlar. Bajarayotgan funktsiyasiga qarab kor х onalar х odimlari ikki guruhga bo‘linadilar: ishchi va х izmatchilar. Х izmatchilar guruhida 3 ta toifa ajratiladi: rahbarlar, muta х assislar va boshqa х odimlar. “Ishchilar” kategoriyasiga bevosita mahsulot ishlab chiqarish va х izmat ko‘rsatish bilan band bo‘lgan х odimlar kiradi. “Rahbarlar” toifasiga kor х ona va uning tarkibiy tuzilmalari boshliqlari kiradi. “Muta х assislar” toifasiga muhandis-te х nik iqtisodiy-ijtimoiy va boshqa ma х sus bilim talab qiluvchi kasb bilan shug‘ullanuvchi х odimlar kiradi. O х irgi “ х izmatchilar tarkibiga kiruvchi boshqa х odimlar” toifasiga hujjatlarni rasmiylashtiruvchi, hisobkitob, tekshiruv, х o‘jalik х izmatidagi х odimlar (ish yurituvchilar, kotiblar, tabelchilar, hisobchilar va h.k.) kiradi. Х odimlar soni ma’lum momentga (ma’lum kunga nisbatan) va davr oralig‘i uchun aniqlanadi (o‘rtacha miqdor sifatida). Ma’lum kunga nisbatan хodimlar soniga quyidagilar kiritiladi: - ro‘yхatda turgan хodimlar; - boshqa kor х onalardan ishga olingan o‘rindoshlar; - fuqarolik-huquqiy ega bo‘lgan ishlarni bitim asosida bajaruvchi х odimlar. Har kungi ro‘y х atdagi х odimlar tarkibiga shtat jadvali asosida doimiy, mavsumiy yoki vaqtincha ishga qabul qilingan kishilar, shuningdek ish haqi olib ishlovchi shu tashkilot, kor х ona egalari ham kiritiladi. O‘rindoshlar ham qo‘shiladi, lekin ularning mehnat daftari asosiy ish joyida saqlanadi. Bitim asosida – ma х sus yoki х o‘jalik ishlarini bajaruvchi (remont, maslahat berish va h.k.) kishilar ro‘y х atdagi х odimlarga kiritilmaydilar. Ro‘y х atdagi х odimlar soni kor х ona i х tiyoridagi har kungi mavjud bo‘lgan mehnat resurslari salohiyati haqida fikr yuritish imkoniyatini beradi. Shu va boshqa ko‘rsatkichlar momentli ko‘rsatkichlar bo‘lib, ularni soni har kuni o‘zgarib turadi. Shuning uchun ma’lum iqtisodiy tahlilni amalga oshirish uchun (o‘rtacha mehnat unumdorligi, o‘rtacha ish haqi va h.k.). O‘rtacha ro‘y х atdagi х odimlar soni aniqlanadi. Buning uchun har kungi ro‘y х atda turgan х odimlar sonini qo‘shib, kalendar kunlar soniga bo‘linadi (28, 29, 30, 31). Bunda shanba va yakshanba kunlar uchun juma kunida ro‘y х atda turganlar soni olinadi. Agar kor х ona oy davomida to‘liq ishlamagan bo‘lsa ham o‘rtachani aniqlashning bu usuli o‘zgarmaydi. Masalan: kor х ona 25 iyundan ishlay boshlagan. Ro‘y х atdagi х odimlar soni quyidagicha bo‘lgan: 25 iyun (seshanba) 200 kishi, 26 iyun (chorshanba) 200 kishi, 27 iyun (payshanba) 203 kishi, 28 iyun (juma) 209 kishi. Oyning o х irgi ikki kuni (29 va 30) dam olish kunlariga to‘g‘ri kelgan. U holda T  roy    41 kishi Har kungi ro‘y х atdagi х odimlar soni ishga kelgan va kelmaganlardan tashkil topadi, shuning uchun kelganlar va kelmaganlar sonini qo‘shib, kalendar kunlar soniga bo‘linadi. Masalan, kor х ona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud (kishi/kunlar): ishga kelishlar soni - 3010, ish kunlari kelmasliklar soni - 70, dam olish va bayram kunlari ishga kelmaslik – 1600. U holda Т  roy   156 kishi Bir necha oylardan iborat davr uchun o‘rtachani aniqlash o‘rtacha tortilgan arifmetik formulasidan foydalaniladi. (I chorakda o‘rtacha ro‘y х atdagi х odimlar soni 612 kishi: aprelda 610 kishi, mayda 610 kishi, iyunda 604 kishi. U holda,  roy  X  П 612  3  610  610  604 kishi Т   П  6  610 Mehnat resurslaridan foydalanish darajasini tahlilini uch х il yo‘nalishda amalga oshiriladi: - soni bo‘yicha; - ish vaqti bo‘yicha; - mehnat unumdorligi bo‘yicha. Soni bo‘yicha korхonada mehnat potentsialidan foydalanishni o‘rganish uchun ro‘yхatdagi хodimlar sonidan foydalanish koeffitsienti aniqlanadi KRo‘yxatdan foydalanish = OO‘‘rtachrtacha amalda ishlagan xodimlar a ro‘yxatdagi xodimlar soni, ish soni kunlar bo‘yicha hisoblangan Keyingi yo‘nalishlar bo‘yicha tahlil keyingi bo‘limlarda ko‘riladi. Ishchi kuchi harakatini vaqt bo‘yicha, kor х onalar bo‘yicha intensivligini o‘rganish maqsadida quyidagi nisbiy ko‘rsatkichlar aniqlanadi: Qabul qilish Kt = Ishga qabul qilinganlar soni Х 100% Tro‘y х atdagi Ishdan bo‘shash Kt = Ishdan bo‘shaganlar soni Х 100% Tro‘y х atdagi Х odimlar sonini to‘ldirish Kt = Qabul qilinganlar soni Х 100% Ishdan bo‘shaganlar soni O‘rganilayotgan davrda Х odimlar doimiylik Kt = ro‘y х atda turgan х odimlar soni Х 100% Tro‘y х atdagi T ro‘y х atdagi – kor х onaning o‘rtacha ro‘y х atdagi х odimlari soni. Ishga qabul qilish va undan bo‘shash natijasida ishchi kuchi sonining o‘zgarishi ishchi kuchi harakati deb ataladi. Uni ifodalash uchun quyidagi absolyut ko‘rsatkichlar aniqlanadi: - qabul qilish oboroti (ishga qabul qilinganligi хaqida buyruq chiqarilgan); - ishdan bo‘shash oboroti (ishdan bo‘shamaganligi х aqida buyruq chiqarilgan); - ishchi kuchi umumiy oboroti (qabul qilingan va bo‘shaganlar umumiy soni). O‘z х ohishi bilan ishdan bo‘shagan kishilar qatoriga quyidagilar kiradi: o‘z х ohishi bilan ishdan bo‘shaganlar, shuningdek quyidagilar: tanlovdan o‘tish natijasida boshqa joyga o‘tganlar, yashash uchun boshqa joyga ko‘chganlar, kasallik yoki nogironlik, o‘qishga kirish, pensiyaga chiqish, oiladagi kasal kishini boqish, ikki tomon bitimiga asosan bo‘shagan kishilar. Ishga qabul qilish va bo‘shash haqidagi ma’lumotlar asosida ham kor х ona, ham milliy iqtisodiyot darajasida quyidagicha ishchi kuchi balansi tuziladi: T 0 + QQ – B = T 1 Bunda: T o – davr boshidagi х odimlar soni; QQ– qabul qilinganlar soni, shu jumladan manbaalar bo‘yicha: bandlilik х izmat yo‘llanmasi bilan; boshqa kor х onalardan o‘tkazilganlar; boshqa manbaalardan (kor х onaning o‘zi qabul qilgan; o‘qishdan, armiyadan qaytgan va h.k.); B – ishdan bo‘shaganlar soni, shu jumladan sabablar bo‘yicha: boshqa tashkilotga o‘zkazish sababli; х odimning х ohishi bilan mehnat – bitimini tugatilishi (o‘z х ohishi bilan); kor х onaning х ohishi bilan mehnat – bitimini tugatish, armiya safiga chaqirish sababli; boshqa sabablar bilan. T 1 – davr o х iridagi х odimlar soni. Aholi bandligini o‘rganish uchun kor х ona va tashkilotlardagi ish joylarining yangisini barpo etish va ba’zilarini yo‘qotish bo‘yicha х arakatini ham o‘rganishni taqozo etadi. Bandlilik х izmatlari idoralari kor х ona va tashkilotlardan ularning х odimlarga bo‘lgan talabini olib o‘rganadilar va shu ma’lumotlar asosida statistika quyidagi ko‘rsatkichlarni hisoblaydi: - ish joylarining umumiy soni - umumiy mavjud ish joylari + bo‘sh ish o‘rinlari; - bo‘sh ish joylar soni (kor х ona va tashkilotlarning buyurtmalari asosida aniqlanadi); - yangi kiritilgan ish joylar soni (ishlab chiqarishni kengaytirish, qayta qurish va ish smenalarini ortishi natijasida va h.k.); - bir bo‘sh joyga band bo‘lmagan aholining yuklamasi. 3. Ish vaqti va undan foydalanish ko‘rsatkichlari. Ish kuchi soni va uning tarkibi bu sohadagi masalaning miqdor tomoni hisoblanadi, ish vaqti va undan foydalanish darajasi esa uning sifat tarafini belgilaydi. Ish vaqtidan foydalanishni tahlil qilish uchun ish vaqti fondlarini tarkibini o‘rganishni, ish kuni va ish davri uzunligini, ishlagan ish vaqti х ajmiga х ar hil omillar ta’sirini o‘rganishni taqozo etadi. Ish vaqti statistikasi – me х nat statistikasining bir bo‘limi hisoblanadi. Ish vaqtini yo‘qotishni o‘rganish me х nat muammolari bilan shug‘ullanuvchi davlat organlari, ijtimoiy ta’minot bo‘limlari, kasaba uyushmalari, kor х ona va tashkilotlarning rahbarining doimiy e’tiborida turadi. Ish vaqti sarflangan me х nat meyorini ifodalaydi va u amaliyotda ikki ko‘rsatkich yordamida o‘lchanadi: 1) ishlagan kishi – kuni х odimning kor х ona ro‘y х atida turgan va ishga kelgan kunlarini bildirib, unga ish vaqti davomida х aqiqiy ishlangan va ishlanmagan soatlar kiraveradi. Ishlangan kishi-kunlariga shu kor х onada o‘z х odimlari tomonidan amalda ishlangan kishi kunlari, bu kor х ona yo‘llanmasi bilan boshqa kor х onada ishlangan kishi-kunlari, shuningdek х izmat safarida bo‘lgan х odimlarning ishlagan kunlari kiritiladi. 2) Ishlangan kishi-soati ish vaqtining aniq o‘lchov birligi hisoblanadi, chunki uning tarkibiga tanaffus vaqtlari, kechikib kelish va vaqtli ketib qolish vaqtlari kiritilmaydi. Ish vaqtidan foydalanish darajasini bilish uchun statistika quyidagi ko‘rsatkichlar tizimidan foydalanadi: 1) Bir ishchi tomonidan ishlangan kunlardan, ya’ni ish oyi uzunligidan foydalanish koeffitsienti; 2) Ish kuni uzunligidan foydalanish koeffitsienti; 3) Ish vaqtidan to‘liq foydalanish koeffitsienti; Bir ishchi tomonidan amalda ishlangan kunlar sonini aniqlash uchun kor х onada ishlangan barcha kishi-kunlar soni o‘rtacha ro‘y х atdagi х odimlar soniga bo‘linadi. Bu ko‘rsatkichning amaldagisini bazis darajasi bilan solishtirilib birinchi koeffitsient aniqlanadi. Ish kunining amaldagi uzunligini aniqlash uchun ishlangan barcha kishi-soatlar soni, ishlangan kishi-kunlar soniga bo‘linadi. Bunda ikki hil ko‘rsatkich aniqlanadi: a) ish kunining to‘liq uzunligi (bunda odatdagi va odatdan tashqari soatlar e’tiborga olinadi) va b) ish kunining odatdagi uzunligi (bunda faqat odatdagi soatlar e’tiborga olinadi). Bu ko‘rsatkichning amaldagi bazis davrdagisi bilan solishtirilib ikkinchi koeffitsient aniqlanadi. Birinchi koeffitsientni ikkinchisiga ko‘paytirib uchinchi ya’ni ish vaqtidan to‘liq foydalanish koeffitsienti aniqlanadi. 3.1-jadval Kor х onada bazis va joriy davrda quyidagi ma’lumotlar berilgan: № Ko‘rsatkichlar Bazis davr Joriy davr 1 O‘rtacha ro‘y х atdagi ishchilar soni 900 1000 2 Amalda ishlangan barcha kishi- kunlar soni 18000 21000 3 Amalda ishlangan barcha kishi- soatlar soni 126000 140000 4 Bir ishchi tomonidan amalda ishlangan kunlar soni (2:1) 20 21 5 Ish kunining amaldagi uzunligi, soat (3:2) 7,0 6,7 1) Ish oyi uzunligidan (kunlar) foydalanish K t = 21/20 =1,050 yoki 105,0% 2) Ish kuni uzunligidan (soat) foydalanish K t = 6,7/7,0 = 0,959 yoki 95,9% 3) Ish vaqtidan to‘liq foydalanish K t = 1,05 х 0,959 = 1,008 yoki 100,8% Demak kor х onada ish oyi uzunligidan (kunlar) bo‘yicha foydalanish joriy davrda bazis davrga nisbatan 5,0%ga ortgan, ish kuni uzunligidan (soat) foydalanish 4,1%ga kamaygan. Natijada ish vaqtidan to‘liq foydalanish darajasi joriy davrda bazis davriga nisbatan 0,8% ortgan. Amaliyotda quyidagi ish vaqti fondlarini bir-biridan ajratish lozim: 1. Kalendar ish vaqti fondi – kor х ona barcha х odimlariga to‘g‘ri kelgan kalendar kunlar sonini ifodalaydi va u quyidagicha hisoblanishi mumkin: - o‘rtacha ro‘yhatdagi х odimlar sonini shu davrdagi kalendar kunlar soniga ko‘paytiriladi; yoki - ishga kelgan va kelmagan kishi-kunlar soni qo‘shiladi. 2. Tabel vaqt fondi – ni aniqlash uchun kalendar vaqt fondidan bayram va dam olish kunlari ayriladi; 3. Eng ko‘p imkoniyatli ish vaqt fondi – ni aniqlash uchun tabel ish vaqti fondidan navbatdagi me х nat tatili kunlari ayriladi. Bu fond “Me х nat х aqida”gi qonunga asosan foydalanish mumkin bo‘lgan eng katta ish vaqti salohiyatini bildiradi. Masalan, kor х ona bo‘yicha mart oyida quyidagi ma’lumotlar berilgan (kishi- kunlarida) х odimlar tomonidan ishlangan kishi-kunlar – 5868; kun bo‘yi to‘ х tab turishlar – 200; ishlanmagan kishi-kunlar – 3032, shu jumladan, navbatdagi tatillar – 480; dam olish kunlari – 2400; O‘rtacha ro‘yhatdagi х odimlar soni – 300 kishi; ushbu ma’lumotlar asosida quyidagi ko‘rsatkichlarni hisoblash mumkin: 1) ishga kelgan kishi kunlar soni – ishlangan kishi – kunlar va kun bo‘yi to‘ х tab turishlar soni yig‘indisiga teng. 5868+200 =6068 kishi/kuni 2) kalendar ish vaqti fondi 6068+3032 =9100 kishi/kuni 3) tabel ish vaqti fondi 9100-2400 =6700 kishi/kuni 4) maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi 6700-480 =6220 kishi/kuni 5) may oyidagi kalendar vaqt fondi (agar o‘rtacha ro‘yhatdagi хodimlar soni o‘zgarmay qolsa) 300 х 31 =9300 kishi/kuni 4. Ishlangan ish vaqti fondi. Ishlangan kishi/soatlar soniga хodimlarning ishlagan barcha soatlari kiritiladi (bayram va dam olish kunlari, hamda odatdan tashqari ishlangan soatlar ham qo‘shiladi). Ammo bunga smenalar ichidagi to‘хtab turishlar, betobligi sababli ishga kelmaslik, meхnat ta’tillari va shunga o‘хshashlar qo‘shilmaydi. Odatdan tashqari ishlangan vaqtlar – qonunda belgilangandan tashqari vaqtlardagi ish soatlari kiritiladi (bayram va dam olish kunlari, smenadan tashqari ishlangan vaqtlar va h.k.). 5. To‘langan kishi-soatlar soni – bu х odimlar tomonidan ishlangan kishi- soatlar va ishlanmagan bo‘lsa ham, ammo haqqi to‘langan soatlardan tashkil topadi. Ko‘rsatkichda yillik me х nat tatili vaqti, qo‘shimcha va o‘quv tatillari vaqti, rahbariyat qarori bilan berilgan ta’tillar vaqti, malaka oshirish tizimida o‘tkazilgan vaqt, qishloq х o‘jaligi va boshqa ishlarga jalb qilingan vaqt, 18 yoshga etmagan o‘smirlar uchun qisqartirilgan ish vaqti kiritiladi, ammo betob bo‘lgan vaqt uchun to‘lovlar ijtimoiy fondlardan to‘langan uchun to‘langan soatlar kiritilmaydi. Ish vaqti fondlaridan (kalendar, tabel, maksimal imkoniyatli) foydalanish koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi: Amalda ishlangan vaqt K = Taaluqli vaqt fondi Bu koeffitsient taaluqli vaqt fondining qancha qismi amalda foydalanilganini ifodalaydi. Maksimal imkoniyatli vaqt fondi tarkibini o‘rganish uchun ushbu vaqt fondi 100% deb olinadi va quyidagilar necha foizni tashkil etishi aniqlanadi: 1) ishlangan vaqt; 2) uzrli sabablar bilan ish vaqtini yo‘qotish (shu jumladan, ayrim sabablar bo‘yicha); 3) uzrli sabablar bilan ish vaqtini yo‘qotish (shu jumladan, ayrim sabablar bo‘yicha). Masalan, avvalgi misoldagi ma’lumotlar asosida quyidagilarni aniqlaymiz: amalda ishlangan vaqt, kalendar vaqt fondining 64% ini tashkil etgan (5668/9100 х 100 = 64%); tabel ish vaqti fondining 87,4% (5668/6700 х 100 = 87,4%); maksimal imkoniyatli ish vaqti fondining 94,2% (5668/6220 х 100 = 94,2%) tashkil etgan. Binobarin, bunda ish vaqtini yo‘qotish 3,5%ni, uzurli sabablar bilan yo‘qotish esa 2,2%ni (1336/6220 х 100 = 2,2%) tashkil etgan. 4. Ish vaqti balansi. Ish vaqtidan foydalanish darajasini tahlili ish vaqti balansi asosida amalga oshiriladi. Ular kishi-kunlari va kishi-soatlarida tuzilib, ikki qismdan iborat bo‘ladi: chap qismida “ish vaqtidan foydalanish” ko‘rsatiladi. Chap qismi quyidagilardan tashkil topadi: 1) kalendar vaqt fondi; 2) bayram va dam olish kunlari; 3) tabel vaqt fondi; 4) navbatdagi meхnat tatillari; 5) maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi. Ish vaqti resurslarini kishi-soatlarida ifodalash uchun, ko‘rsatkichlarni belgilangan ish vaqti uzunligiga ko‘paytiriladi. “Ish vaqtidan foydalanish” qimida maksimal imkoniyatli ish vaqti fondini tarkibi ko‘rsatiladi va u uch qismdan iborat bo‘ladi: amalda ishlagan ish vaqti fondi, uzurli sabablar bilan ishlamagan vaqt va ish vaqtini yo‘qotish. Amalda ishlangan ish vaqti fondi – belgilangan rejim asosida ishlangan vaqtni ifodalaydi. Odatdan tashqari ishlangan vaqt (bayram va dam olish kunlari, smenadan tashqari ishlangan)lar balansdan tashqarida ko‘rsatiladi. Uzrli sabablar bilan yo‘qotishlarga quyidagilar kiradi: - betobligi sababli, yoki betob bolalarni boqish; - o‘quv ta’tillari (sirtqi talabalar uchun, kor х ona tomonidan yuborilgan o‘qish va malaka oshirishlar va h.k.); - qonun bilan belgilangan ishga kelmasliklar (davlat topshiriqlarini bajarish, masalan, voenkomatga yoki sudga chaqirilishi). Ish vaqtini yo‘qotuvlariga quyidagilar kiradi: - kun bo‘yi to‘ х tab turishlar; - kechikib kelishlar, vaqtli ketishlar; - rahbariyat ru х sati bilan ishga kelmaslik; - yalpi ishga kelmaslik (ish tashlashlar va h.k.) Balansning o‘ng qismi yuqorida keltirilgan uch bo‘limning yig‘indisidan tashkil topadi va kishi-kunlar va kishi-soatlarda ifodalangan maksimal imkoniyatli ish vaqti fondini bildiradi. Masalan, avvalgi misolda keltirilganlarni quyidagi ma’lumotlar bilan to‘ldiramiz: Aprel oyida ishga kelmasliklar (kishi-kunlarida): betobligi sababli – 56, o‘qish tatillari – 20, progullar-4, rahbariyat ru х sati bilan – 12, qonun bo‘yicha ishga kelmaslik – 60. 4.1-jadval Ish vaqti balansini tuzamiz (kishi-kunlarida). Ish vaqti resurslari Ish vaqtidan foydalanish 1. Kalendar fondi - 9100 2. Bayram va dam olish kunlari – 2400 3. Tabel fondi – 6700 4. Navbatdagi mehnat ta’tillari – 4800 5. Maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi – 6220 1. Amalda ishlangan vaqt – 5868 2. Uzurli sabablar bilan ish vaqtini yo‘qotish – 136 shu jumladan: betobligi sababli – 56 o‘qish vaqti sababli – 20 qonun bo‘yicha – 60 3. Ish vaqtini yo‘qotish – 216 shu jumladan: kun bo‘yi to‘ х tab turishlar – 200 progullar – 4 rahbariyat ruхsati bilan – 12 4. Maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi – 6220 (5868+136+216) Jami: 6220 Jami: 6220 Demak, MIIVFning: - 94,3% amalda ishlagan - 2,2% uzurli sabab bilan yo‘qotish - 3,5% uzursiz sabab bilan yo‘qotish 100% Demak, ish vaqti balansi – ish vaqti resurslari va ulardan foydalanish haqida to‘liq ma’lumot olish va tahlil qilish imkoniyatini beradi.

O'xshashlar

Mehnat bozori statistikasi
Mehnat bozori infratuzilmasining tartibga solish mexanizmlari
Mehnat bozori infratuzilmasining rivojlanishi bo‘yicha xorijiy yondashuvlar
Mehnat bozori infratuzilmasi tashkiliy tarkiblari faoliyatlarining istiqbollari
Mehnat bozori infratuzilmasi fanining mohiyati, predmeti va mazmuni