Oliy majlisning inson huquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) - Huquqshunoslik - Referatlar

Oliy majlisning inson huquqlari bo'yicha vakili (ombudsman)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

79.5 KB

Ko'chirib olish

Oliy majlisning inson huquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) Reja: 1. Oliy Mailisning inson xuquqlari bo’yicha vakili instityti tushunchasi va uning tashkil etilishi. 2. Oliy Mailisning inson xuquqlari bo’yicha vakilining huquq va majburiyatlari. 3. Inson xuquqlari bo’yicha vakil faoliyatining asosiy yo’nalishlari.

1. Oliy Mailisning inson xuquqlari bo’yicha vakili instityti tushunchasi va uning tashkil etilishi. 2004 yii 27 avgustda yangi tahrirda qabul qilingan «Oliy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili (Ombudsman) to'g'risida»gi qonunning I-moddasiga binoan, inson huquqlari bo'yicha vakil mansabdor shaxs bo'lib, unga davlat organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va mansabdor shaxslar tomonidan inson huquqlari hamda erkinliklari to'g'risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan parlament nazoratini ta'minlash vakolatlari berilgan. O'zbekiston Respublikasi Inson huquqlari bo'yicha vakili instituti inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilishning mavjud shakllari va vositalarini to'ldiradi. Vakil O'zbekiston Respublikasining inson huquqlari to'g'risidagi qonun hujjatlarini takomillashtirish va ulami xalqaro huquq normalariga muvofiqlashtirishga, xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga xizmat qiladi, fuqarolarning inson huquqlari sohasidagi ijtimoiy ongini oshirishga ko'maklashadi. U o'z faoliyatida O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, qonunlari, boshqa qonun hujjatlariga, O'zbekiston Respubiikasining xalqaro shartnomalariga, shuningdek, xalqaro huquqning umum c'tirof etgan prinsiplari va normalariga asoslanadi. Vakil o'z vakolatlarini mustaqil hamda davlat organlari va mansabdor shaxslarga tobe bo'lmagan tarzda amalga oshiradi va O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga hisob beradi. Vakil O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati tomonidan besh yil muddatga saylanadi. Vakil lavozimiga nomzodni O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari ko'rib chiqish uchun O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan kiritiladi. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining Vakilni saylash to'g'risidagi qarori palatalarning majlislarida ko'pchilik ovoz bilan qabul qilinadi. Saylanish kuni yigirma besh yoshga to'lgan, kamida besh yil O'zbekiston hududida muhim yashayotgan O'zbekiston Respublikasining fuqarosi Vakil

lavozimiga saylanishi mumkin. Vakil o'zinlng vakolatlari muddati tugagach, yangi Vakil saylangunga qadar o'z vazifasini bajarishni davom ettirib turadi. Vakilning belgilangan taitibda O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari tomonidan saylanadigan o'rinbosari bo'ladi. Vakil o'z lavozimidan muddatidan oldin ozod qilingan taqdirda Vakil o'rinbosari uning vazifasini yangi Vakil saylangunga qadar bajarib turadi va Vakil uning belgilangan kafolatlariga ega bo'ladi. Vakil faoliyatining asosiy prinsiplari qonuniylik, adolatparvarlik, demokratizm, insonparvarlik, oshkoralik, bar bir inson uchun ochiqlikdir. U bar yili Oliy Majlisga o'z faoiiyati to'g'risida hisobot taqdim etadi va bu hisobot O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasida e'lon qilinadi. U inson huquqlari va erkinliklari sohasidagi xalqaro shartnomalarning bajarilishi yuzasidan O'zbekiston Respublikasining yitlik ma'ruzalarini tayyorlashda ishtirok etadi. Vakil vakolatlarini bajarish muddati davomida siyosiy partiyaga a'zotikni yoki unda ishtirok etishni to'xtatib turishi yoxud butunlay to'xtatishi sharL Vakil haq to'lanadigan biror-bir boshqa lavozimni egallashi, tadbirkorlik faoiiyati bilan shug'ullanishi mumkin emas. O'qituvchilik, ilmiy va ijodiy faoliyat bundan mustasno. Vakil Oliy Majlis tomonidan quyidagi hollarda lavozimidan muddatidan oldin ozod qilinishi mumkin: - o'z vakolatlarini zimmasidan soqil qih'sh to'g'risida ariza berganida; - salomatligi jiddiy ravishda buzilgan va bu tibbiyot guvohnomasi bilan tnsdiqlanganda; - i qonunga ko'ra Vakil faoliyatiga nomuvofiq bo'lgan lavozimga saylangan yoki tayinlangan taqdirda; - sudning unga nisbatan ayblov hukmi qonuniy kuchga kirganda. Vakil O'zbekiston Respublikasi fuqarolari hamda O'zbekiston Respublikasi hududida yashab turgan ajnabiy fuqarolar va fuqaroligi bo'lmagan shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini buzgan tashkilotlar yoki mansabdor

shaxslarning harakatlari yoki harakatsizligi ustidan bergan shikoyatlarini ko'rib chiqadi va o'z tekshiruvini o'tkazish huquqiga ega. U uchinchi shaxslar, shu jumladan, jamoat birlashmalarining aniq bir kishi yoki bir guruh shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlari buzilganligi ustidan bergan shikoyatlarini ko'rib chiqish uchun qabul qiladi, buning uchun ulaniing roziligi bo'lishi shart. Lekin u sudning vakolatiga taalluqli bo'lgan masalalarni ko'rib chiqmaydi. Vakil arizachining o'z huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlari buzilganligi ma'lum bo'lib qolgan paytdan boshlab yoki agar arizachi o'z huquqlari va erkinliklarini himoya qilishning boshqa vositalaridan t'oydalangan hamda qabul qilingan qarorlardan qoniqmagan bo'lsa, o'z shikoyati bo'yicha qabul qilingan oxirgi qarordan xabar topgan paytdan boshlab, bir yil davomida bergan shikoyatlarini ko'rib chiqadi. Vakilga berilgan shikoyatda arizachining familiyasi, ismi, otasining israi, arizachining manzili, harakatlari yoki harakatsizligi ustidan shikoyat qilinayotgan tashkilotning nomi, mansabdor shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismi ko'rsatilishi, arizachining fikricha uning huquqlari buzihshiga olib kelgan harakatlar yoki harakatsizlik mohiyati bayon etilishi zarur. Shikoyatga arizachining talablarini tasdiqlovchi hujjatlar va boshqa dalillar ilova qilinadi. Vakilga berilgan shikoyat uchun davlat boji olinmaydi. 2. Oliy Mailisning inson xuquqlari bo’yicha vakilining huquq va majburiyatlari. Vakil quyidagi huquqlarga ega: - shikoyatni ko'rib chiqish; - arz qiluvchi o'z huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish uchun foydalanishi mumkin bo'lgan vositalar va shakllami ko'rsatish; -shikoyatni uning mohiyatiga ko'ra hal qilishga vakolatli bo'lgan tashkilot yoki mansabdor shaxsga yuborish; -arz qiluvchi uning huquqlari va qonuniy manfaatlariga daxldor hujjatlar, qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishtirish;

-shikoyatni ko'rib chiqishni, sababini albatta ko'rsatgan holda, rad etish; - qonun hujjatlariga zid bo'lmagan boshqa chora-tadbirlarni ko'rish. Shikoyatni ko'rib chiqish, shuningdek fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlari buzilgan hollarni o'z tashabbusi bilan tekshirish chog'ida Vakil quyidagi huquqlarga ega: -aniqlanishi lozim bo'lgan holatlarni tekshirishda ko'maklashishni so'rab tashkilotlar va mansabdor shaxslarga murojaat qilish; -aniqlanishi lozim bo'lgan holatlarni tekshirish uchun tashkilotlarning vakillari va mansabdor shaxslarni taklif etish. Tekshiruv o'tkazishni harakatlari yoki harakatsizligi ustidan shikoyat qilinayotgan tashkilot yoki mansabdor shaxsga topshirish mumkin emas; - tashkilotlarga va mansabdor shaxslar huzuriga bemalol kirish; -tashkilotlar va mansabdor shaxslardan hujjatlar, materiallar va boshqa ma'lumotlarni so'rash va olish; - mansabdor shaxslardan tushuntirishlar olish; - tashkilotlar va mutaxassislarga aniqlanishi zarur bo'lgan masalalar yuzasidan xulosalar tayyorlashni topshirish; - tashkilotlar va mansabdor shaxslar tomonidan inson huquqlari, erkinlikiari va qonuniy manfaatlariga daxldor masalalar yuzasidan o'tkazllayotgan tekshiruvlarda ishtirok etish; - ushlangan yoxud qamoqda saqlanayotgan shaxs bilan uchrashish va suhbatlar o'tkazish; - barakatlarida inson huquqlari va erkinliklarini buzish hollari aniqlangan shaxslarni javobgarlikka tortish to'g'risida iltimosnoma bilan tegishli organlarga murojaat etish. Fuqarolarning huquqlari, erkinlikiari va qonuniy manfaatlari buzilgan holatlarni tekshirish chog'ida ma'lum bo'lib qolgan, arz qiluvchining va boshqa shaxslarning shaxsiy hayotiga taalluqli ma'lumotlar ularning roziligisiz oshkor qilinishi mumkin emas. Mansabdor shaxslar Vakil so'ragan, fuqarolarning huquqlari, erkinlikiari va

qonuniy manfaatlari buzilishi bilan bog'liq bo'lgan hujjatlar, materiallar va boshqa ma'lumotlarni taqdim etishlari shart. Vakil o'z faoliyati masalalari bo'yicha davlat organlari, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning, jamoat birlashmalarming rahbarlari va boshqa mansabdor shaxslari tomonidan kechiktirmasdan qabul qilinish huquqidan foydalanadi. Faoliyati davlat stri va qonun bilan qo'riqlanadigan boshqa sirlar bilan bog'li'] bo'lgan tashkilotlar, muassasalar va korxonalarga Vakilning kirish tartib'. shuningdek Vakilga davlat siri yoxud qonun bilan qo'riqlanadigan boshqa sirdan iborat bo'lgen axborotni taqdim etish O'zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvoriq amalga oshiriladi. Vakiming vazifalarini bajarishiga to'sqinlik qilish befgilangan tartibda javobgarlikka tortishga sabab bo'ladi. Vakil shikoyatni tekshirish natijalariga binoan: - arz qiluvchiga ko'rib chiqish natijalarini ma'lum qilishi; - harakatlari va harakatsizligida fuqarolarning huquqlari, erkinlikiari va qonuniy manfaatlari buzilganligi aniqlangan tashkilot yoki mansabdor shaxsga buzilgan huquqlarni tiklash yuzasidan tavsiyalar bayon etilgan o'z xulosasini yuborishi shart. Bunda Vakilning xulosasini olgan tashkilot yoki mansabdor shaxs uni ko'rib chiqishi va bir oydan kschiktirmay asosli javob yuborishi lozim. Vakilning xulosasida quyidagi tavsiyalar nazarda tutilishi mumkin: -ishning tashkilot yoki mansabdor shaxs tomonidan oxiriga yetkazilishi zarurligi; - tashkilot yoki mansabdor shaxsning qarori o'zgartirilishi yoxud bekor qilinishi kerakligi, shuningdek, u asoslanishi zarurligi; - tashkilot yoki mansabdor shaxs qo'shimcha qaror qabul qilishi lozimligi. Vakilning xulosasida boshqa tavsiyalar ham ifodalanishi mumkin. Vakil daxilsizlik huquqidan foydalanuvchi va u O'zbekiston respublikasi Oliy Majlisi palatalarining roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi yoki sud tomonidan beriladigan ma'muriy jazoga tortilishi mumkin emas.

Oliy Majlis vakiliga nisbatan jinoiy ish faqat O'zbekiston Respublikasining Bosh prokurori tomonidan qo'zg'atilishi mumkin. Vakilni majburiy tarzda olib kelish, ushlab turish, shuningdek uning shaxsiy buyumlari, yuki, transport!, turar joyi yoki xizmat xonalarini ko'zdan kechirishga yo'l qo'yilmaydi. Vakilga shikoyat bergan shaxs, shuningdek Vakil tomonidan axborot to'plash va uni tahlil etish yoki ekspert bahosi berish topshirilgan shaxslar bu harakatlari uchun ta'qib ostiga olinishi yoki boshqa tarzda huquqlari cheklanishi mumkin emas. Insonning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklariga rioya etilishi bo'yicha komissiya va kotibiyat «Oliy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili (Ombudsman) to'g'risida»gi qonunning 20-moddasiga ko'ra, vakilning zimmasiga yuklatitgan vazifalarni bajarish yuzasidan faoliyatiga ko'maklashish uchun uning rahbarligida Insonning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklariga rioya etilishi bo'yicha komissiya tuziladi. Ushbu komissiyaning asosiy vazifasi Inson huquqlari bo'yicha vakil faoliyatining samaradorligiga har tomonlama yordam berishdir. Ular quyidagilardan iborat: - Vakil nomiga kelayotgan shikoyatlar va arizalarni qabul qilish, ko'rib chiqish va tekshirishda yordain berish; -ko'rib chiqilgan shikoyatlar bo'yicha asosli javoblar va xulosalar loyihalarini tayyorlash; - insonning huquqlari va erkinliklarini ta'minlashga va ularni himoya qilishga qaratilgan mexanizmlar loyihalarini yaratish bo'yicha takliflar kiritish, Oliy Majlisga yillik hisobot ma'ruzalarini tayyorlashda qatnashish; -respublika qonunlari va inson huquqlari bo'yicha xalqaro konvensiyalarning bajarilishini tekshirishda qatnashish; - aholi orasida axborot-tashviqot ishlari olib borish; -inson huquqlariga rioya qilish va ularni himoya qilish borasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirishda qatnashish; -Vakilga muntazam ravishda qilingan ishlar yuzasidan hisobol taqdim etish; Komissiya a'zolari quyidagi huquqlarga ega:

-Vakilning topshirig'iga binoan, tegishli organlar, tashkilotlar va mansabdor shaxslarni to'sqinliksiz borib ko'rish; - ulardan fuqarolarning shikoyatlarini, tekshirish uchun zarur axborotlami olish; -Vakilning topshirig'iga ko'ra, respublika mintaqalaridagi xalqaro tadbirlarda uning vakili vazifasini bajarish. Vakil bilan kelishgan holda, davlat hokimiyat organlari, nohukumat tashkilotlar va ommaviy axborot vositalari bilan hamkorlik qilish; - inson huquqlari va Ombudsman faoliyati sohasidagi o'z bilimlarini oshirish, mamlakatimiz yoki xorijiy davlatlarning o'quv yurtlarida o'qish yoxud stajirovka o'tash; -Komissiya o'z faoliyatida Oliy Majlis Kengashi tasdiqlagan reglamentga amal qiladi. Bu reglament uning asosiy vakolatlarini amalga oshirish tartibini, boshqa organlar va vakolatli organlar bilan hamkorligi mexanizraini, fuqarolarning shikoyatlari bilan ishlash tartibini boshqaradi vah.k. Vakil Komissiya a'zosini O'zbekiston Respublikasining mintaqalarida, xalqaro tadbirlarda yoki boshqa xolatlarda o'z vakili qilib tayinlashi mumkin. Bu vakil uning nomidan va topshirig'iga ko'ra ish ko'radi hamda o'ziga berilgan funksiyalarni bajaradi. Vakilning mamlukatimiz hududidagi vakili funksiyasini bajaruvchi Komissiya a'zolari quyidagilami bajarishga majbur; - o'ziga biriktirilgan hududda yashovchi fuqarolarning shikoyatlarini qabul qilish va ko'rib chiqish; - fuqarolarning ko'rib chiqilgan shikoyatlari bo'yicha xulosalar loyihalarini tayyorlash; - Vakilning faoliyatini ta'minlash uchun tuzilgan kotibiyatdan kelib tushgan shikoyatlar ko'rib chiqilishi jarayonini nazorat qih'sh; - Vakil bilan kelishilgan holda, davlat organlari, fuqarolarning jamoat birlashmalari va ommaviy axborot vositalari bilan hamkorlik qih'sh; - qilingan ishlar haqida muntazam ravishda Vakilni xabardor qilish va bu haqda yarim yilda kamida bir marta hisobot taqdim etish;

-kotibiyat Vakilning, shuningdek, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini saqlash bo'yicha komissiyaning va uning joylardagi vakillarining funksiyalarini yuridik, tashkiliy axborot-ma'lumot, tizimli-tahliliy jihatdan samarali ta'minlashni amalga oshiradi. Komissiya tarkibiga quyidagilar kiradi: kotibiyat rahbari; faoliyatning turli yo'nalishlari bo'yicha referentar; Vakilning faoliyatini texnik ta'minlovchi katta nozir. Kotibiyatga kiruvchi xodimlarining huquq va majburiyatlari O'zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi va boshqa qonunlar bilan, shuningdek, Vakilning Kotiblyat to'g'risidagi nizom bilan belgilanadi. Nizom Vakil tomonidan imzolanadi. Vakil Vakilning kotibiyati yuridik shaxs hisoblanadi. 3. Inson xuquqlari bo’yicha vakil faoliyatining asosiy yo’nalishlari. Inson huquqlari bo'yicha Oliy Majlisning vakili (Ombudsman) instituti kiritilgan paytdan boshlab, uning faoliyati quyidagi yo'nalishlarda o'tmoqda: 1) inson huquqlari sohasidagi qonunlarga rioya qilinishini nazorat etish; 2) fuqarolarning shikoyatlari va arizalari bilan ishlash; 3) hokimiyat, boshqaruv organlari, sudlar, jamoat birlashmalari bilan hamkorlik; 4) axborot tashviqot va tahliliy ishlar; 5) xalqaro hamkorlik. Vakil faoliyati davomida insonning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklariga rioya etish komissiyasi a'zolari, Oliy Majlis qo'mitalari, Oliy Majlis huzuridagi amaldagi qonunlar monitoringi instituti, huquqni muhofaza qilish organlari, jamoat birlashmalari, ommaviy axborot vositalari, inson huquqlari bo'yicha boshqa tuzilmalarning vakillari bilan birgalikda Jizzax viloyatida «Fuqarolarning murojaatlari to'g'risida», «Fuqarolarning huquq va erkinliklarini buzgan qarorlar va harakatlar ustidan sudga shikoyat berish to'g'risida»gi qonunlarga, Toshkent shahri va viloyatida Mehnat kodeksiga, Surxondaryo,

Xorazm viloyatlari va Toshkentda «O'zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy himoya qilish to'g'risida»gi, Toshkent shahri va Toshkent viloyatida «Fuqarolaming nafaqa ta'minoti to'g'risida»gi qonunlarga rioya qilinishini nazorat etish o'ttcazildi. Mamlakatimiz Oliy Majlisi ratifikatsiya qilgan xalqaro shartnomalar va bitimlarning bajarilishini nazorat qilish davomida Vakil tomonidan bir qator vazirliklar va idoralarning 1966 yil 16 dekabrdagi Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt, 1966 yil 16 dekabrdagi Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt, 1984 yil 10 dekabrdagi Qiynash va muomala qilish hamda jazolashning shafqatsiz, noinsoniy yoki qadr-qimmatni poymol qiluvchi boshqa turlariga qarshi konvensiyalarni bajarishlari bo'yicha faoliyatlari tahlil etildi. Ushbu konvensiyalar va shartnomalar respublika qonunlarini tekshirish natijalari bo'yicha viloyat hokimiyatlari va tegishli tuzilmalar. Vaziriiklar, idoralar, Oliy sud, jamoat birlashmalariga aniqlangan kamchiliklarni tugatish bo'yicha va qonunlarni bajarish yuzasidan tavsiyalar jo'natildi. Ko'rsatilgan davr mobaynida vakilning apparatida Oila, Yer, Uy-joy kodekslari, «Ommaviy axborot vositalari to'g'risida», «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risida», «Mahalliy hokimiyat organlariga saylovlar to'g'risida» «Markaziy saylov komissiyasi to'g'risida» J «Advokatlik faoliyad va advokatlarni ijtimoiy himoyalash to'g'risida»gi qonunlarning loyihalari o'rganib chiqildi va ularning sifatini oshirishga qaratilgan takliflar kiritildi. Vakil tomonidan milliy qonunlarni Oliy Majlisning vakili (Ombudsman) haqidagi qonunlarga moslashtirish taklifi kiritildi. U inson huquqlari bo'yicha xalqaro konvensiyaiarni doimiy tahlil qilib bormoqda va o'rganmoqda. Inson huquqlarini himoya qilishning davlat ichidagi va xalqaro ma'lumotlar bazasi yaratilgan. Ular fuqarolar huquqini himoya qilishni yanada yaxshilash va milliy qonunlarimizni xalqaro standartlarga moslashtirishning zarurligidan guvohlik bermoqda.

Inson huquqlarini ta'minlash va himoya qilishning samarali usuli, Qonunnirtg 10-moddasida ko'rsatilganidek, vakilning apparatiga kelib tushayotgan shikoyat va arizalarni ko'rib chiqish hamda muntazam tahlil qilishdir. Tahlillardan ko'rinadiki, ko'pincha, fuqarolarning erkinlik va shaxs daxlsizligi, sudgacha va sud paytidagi Inson huquqlari umumjahon deklaratsjyasi va O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida mustahkamtab qo'yilgan huquqlari buzttmoqda. Vakil instituti ish boshlagandan beri 10.000 dan ortiq shikoyat olingan. Har uchinchi murojaat fuqarolarning huquqlari va erkinliklarining yaqqol buzilganligini ko'rsatadi. Ular nazoratga olindi va ko'pchiligi ijobiy hal qih'ndi. Tahlil shuni ko'rsatadiki, asosan nmrojaatlar fuqarolarning protsessual huquqlari buzilganligi ustidan, sudlarning qonuniylik, asoslanganlik va adolatlilik prinsinlariga amal qiimay, hukmlar chiqarganligi ustida bo'layotir. Shu masalalar bo'yicha 2000 ta fuqaro shaxsan qabul qilindi. Vakilning tekshiravi natijalariga ko'ra, O'zbekiston Prokuraturasi va Oliy sud tomonidan sud qarorlarini bekor qilish bo'yicha 40 ta protest keltirildi hamda jinoiy ishlar qaytadan ko'rib chiqiladigan bo'ldi. Vakilning turli organlar va jamoat birlashmalari bilan hamkorh'gi, bir tomondan, qonunlarga amal qilish va inson huquqlarini saqlashning samaradorligini oshirishga, ikkinchi tomondan, fuqarolar huquqini sudda va suddan tashqari himoya qilishning imkoniyatlari, vositalaridan faolroq foydalanishga qaratilgan. Bundan tashqari, inson huquqlariga rioya qilishning mexanizmlarini ta'minlashda davlat va jamiyatning kuchini birlashtirishga qaratilgan. Vakil va Konstitutsiyaviy sud o'rtasidagi hamkorlikni yanada rivojlantirish maqsadida bitim tuzilgan. U inson huquqlarini ta'minlashga qaratilgan. Vakil nodavlat tashkilotiari bilan ham hamkorlikni rivojlann'rayotir. Bu inson huquqlari sohasidagi monitoring muammolari bo'yicha, eng ko'p uchraydigan inson huquqlarini buzish turlariga oid obyektiv axborot olish bo'yicha

bo'lmoqda. 30 dan oshiq tashkilotlarning vakillaridan so'rovlar olindi, Olingan axborotlar tegishli davlat organlariga yetkazildi. So'rovlarni tahlil qilish asosida vakilning nodavlat tashkilotlar bilan hamkorligining konsepsiyasi yaratildi. U tegishli nodavlat tashkilotlar vakillarining xalqaro shartnomalar va O'zbekiston Respublikasi qonunlarining bajarilishida ishtirok etishlarini nazarda tutuvchi tadbirlarni ishlab chiqishga imkon berdi.Shuningdek, Vakilning tunksiyalarini samaraliroq qilish uchun lining ommaviy axborot vositalari bilan hamkorlik konsepsiyasi ishlab chiqilgan, Vakil bu hamkorlik jarayonida muayyan fuqarolarning huquqlari buzilganligi holati bo'yicha materialiarni chop etib boradi. Vakilning axborot-tashviqot va tahliliy faoliyati inson huquqlari bo'yicha boshqa milliy tuzilmalar bitan birgalikda amalga oshirilmoqda. Bu Inson huquqlari bo'yicha milliy markaz, Oliy Majlis huzuridagi amaidagi qonunlar bo'yicha monitoring instituti, Toshkent Davlat yuridik instituti qoshidagi Inson huquqlari va gumanitar huquqni o'rganish markazi kabilardir. Vakilning tashviqot faoliyati o'ziga xos. U keng ommani ulaming huquqlari va Ombudsmanning faoliyati, uning inson huquqlarini himoya qilish tizimidagi o'mi bilan tanishtirib boradi. Jamiyatdagi huquqiy madaniyatni ta'minlashga hissa qo'shish maqsadida Vakilning faoliyati quyidagi yo'nalishlarda olib borilmoqda: 1) jamiyatni Vakilning vazifalari va funksiyalaridan xabardor qilish; 2) inson huquqlari sohasida huquqiy madaniyatni oshirish; 3) inson huquqlariga rioya qilishning xususiyatlari to'g'risida xalqaro va respublika konferensiyalarini, seminarlarini o'tkazish; 4) inson huquqlari bo'yicha oliy, o'rta maxsus va o'rta o'quv yurtlarida ta'lim dasturlari va kurslarini amalga oshirish; 5) lakatirnizda va xalqaro tashkilotlar tashkil etgan seminarlar, konferensiyalarda ma'ruzalar va xabarlar bilan chiqish. O'zbekistonda «O'zbekistonning inson huquqlarini himoya qilish tizimi» seriyasida «O'zbekiston Respublikasining Ombudsmani» nomli risola chop etildi.

U vakilning faoliyatidan jamiyatni xabardor qilish maqsadida, Inson huquqlari va gumanitar huquqni o'rganish markazi va Qochoqlar ishi bo'yicha oliy komissaming vakili bilan hamkorlikda chiqariladi. Risola ingliz va rus tillarida bo'lib, ushbu instituting yaratilishi tarixi, huquqiy asoslari, funksiyalari va fuqarolarning Ombudsmanga murojaat qilshlari tartibi haqidadir. «Adolat» nashriyotida «Inson huquqlari bo'yicha Oliy Majlisning Vakili (Ombudsman) to'g'risida»gi qonunga sharhlar chop etildi. Shuningdek, Vakil Inson huquqlari bo'yicha umumjahon deklaratsiyasiga sharhlaniing o'zbek tiliga moslashtirilgan variantini chiqarishda katta ishlar qildi. Mamlakatimiz mintaqalarida ham ko'p ishlar qilinmoqda. Andijon, Buxoro, Navoiy, Nukus, Zaralshon, Shahrisabzda «Demokratiya va inson huquqlari» mavzusida maxsus seminarlar o'tkazildi. Ular, shuningdek, Konrad Adenauer fondi bilan birgalikda, Olmaliq, Qarshi, Farg'onada bo'lib o'tdi. Ularda huquqni muhofaza qilish organlarining ham inson huquqlari sohasidagi, O'zbekistonda qonunlarning ustuvorligini ta'minlashdagi vazifalari muhokama qilindi. Ombudsman tomonidan quyidagi tadbirlar ham o' tkazildi: «Ombudsman va nodavlat tashkilotlarining hamkorligi», «Shaxsning huquqlari va burchlari birligi» (1999 yilning 16 fevralidagi voqealar bo'yicha), oila va mehnat huquqlarini himoya qilish, Vakilning inson huquqlarini himoya qilish bo'yicha sudlov organlari bilan hamkorligi (BMT vakillari ishtirokida) muammolari bo'yicha seminarlar, shuningdek, «Harbiy xizmatchilarning huquqlari va demokratik davlatda ularni ta'minlash» (Pentagon vakili, Bundestagda Harbiylar ishi bo'yicha Ombudsman byurosining rahbari (Germaniya) ishtirokida) mavzularidagi seminarlar. Perventiv tadbirlarga katta e'tibor berilayotir. Ular mansabdor shaxslar va davlat organlari tomonidan ruqarolarning huquqlari buzilishiga qarshi qaratilgan. Vakil ishtirokida huquqni muhofaza qilish organlarining huquqiy madaniyatini oshirish bo'yicha ilmiy-amaliy konferensiyalar o'tkazildi. Vakil asta-sekin fuqarolarning arizalarini kompleks tahlil etish tizimini yaratishga o'tmoqda. Axborot tizimini kengaytirish uchun internet tarmog'iga

ulanish amalga oshirildi, internetda uch tildagi (o'zbek, rus, ingliz) Ombudsman sahifasi ochildi. YUNESKO ishlari bo'yicha milliy komissiya bilan hamkorlikda «lnson huquqlari va axborot texnologiyasi» seminari o'tkazildi. Ombudsman instituti ish boshlagandan buy on, 100dan ortiq xalqaro tadbirlar o'tkazildi. Vakil, shuningdek, Qizil Xoch xalqaro qo'mitasi, Notijorat huquq bo'yicha xalqaro markaz, Xyuman Rays Voch, Amnesti Interaeyshnl va boshqa nodavlat xalqaro tashkilotlar bilan ham faol hamkorlik qilmoqda. Xorijiy matbuot vositalari bilan hamkorlik yo'lga qo'yilgan. Vakilning «BBS», «Amerika ovozi» radiostansiyalarining vakillari bilan uchrashuvi bo'lib o'tdi. Ombudsman huzurida maslahat kengashi tuzildi. U inson huquqlari bo'yicha milliy va xatqaro tashkilotlarning vakillaridan tuzilgan. Inson huquqlari bo'yicha Oliy Majlisning vakili (Ombudsman) obro'H xalqaro tashkilot bo'lmish - Xalqaro Ombudsman institutining ovoz huquqiga ega a'zosidir. Shuningdek, Buyuk Britaniya, Latviya, Niderlandiya, Polsha, Ukraina, Shvetsiya davlatlarining Ombudsmanlari bilan hamkorlik yo'lga qo'yilgan.

Adabiyotlar 1. O’zbekiston Respublikasi Konistitytsiyasi 2.Jamiyatda xuquqiy madaniyatni yuksaltirish Milliy Dasturi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1997 yil 29 avgust Qarori . O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi . 1997 y.227 –modda. 3. Oliy Majlisining inson xuquqlari buyicha vakili to’g’risida” O’zbekiston Respublikasi qonuni 1997 y.24 aprel . O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi . 1997 y.102 modda. 4.Inson xuquqlari o’quv qo’llanmasi Toshkent davlat yuridik instituti . O’zbekiston 1997 y.51-57 betlar. 5.Mirenskiy B.A. Provooxranitelniye organi Respubliki O’zbekiston .T.1997 y.

O'xshashlar

Fuqarolarning huquqlarini himoya qilish mexanizmi

Huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi

Inson huquqlari tizimida bola huquqlarining himoyalanishi

O’zbekiston Respublikasida advokatura va inson huquqlari bo’yicha milliy institutlar

Inson huquqlari islomcha yondashuv va konstitutsion amaliyot