logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Huquqshunoslik
  4. O`lim jazosining bekor qilinishi – demokratiyaning o`ziga xosligi

O`lim jazosining bekor qilinishi – demokratiyaning o`ziga xosligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44 KB
Ko'chirib olish
O`lim jazosining bekor qilinishi – demokratiyaning o`ziga xosligi O`zbekiston o`z mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq sud-huquq tizimini isloh etilishi, jinoiy jazolar tizimini bosqich ma-bosqich liberallashtirilishi, ayniqsa, o`ta og`ir jinoyatlar jumlasiga kiritiluvchi jinoyatlar ro`yxatini kamaytirilishi, sodir etilgan jinoyatlar uchun aybdorlarga nisbatan shaxsni jamiyatdan ajratish bilan bog`liq bo`lmagan muqobil jazo turlarini tayinlanishi, yarashuv institutini joriy etilishi o`zining ijobiy natijalarini bermoqda. Shuningdek, jinoiy jazolar tizimidan o`lim jazosini chiqarib tashlash borasida olib borilayotgan huquqiy islohotlar amaldagi qonunchiligimizni tobora insonparvarlik tamoyillarini o`zida mustahkamlab, insonni oliy qadriyat darajasiga ko`tarilib borayotganidan dalolat beradi. Olingan ma`lumotalarga ko`ra, o`lim jazosini bekor qilishni nazarda tutuvchi xalqaro hujjatlarni ratifikatsiya qilayotgan dav latlarning soni ortib bormoqda. BMT ning ma`lumotiga ko`ra, 1989 yil va 1995 yillar oralig`ida dunyoning 25 davlatida o`lim jazosi rasman bekor qilingan. 14 davlatda jumladan, Argentina, Braziliya, Buyuk Britaniya, Gretsiya, Isroil, Kanada, Kipr, Meksika, Nepalda o`lim jazosi faqatgina favqulodda holatlardagi qo`llani lishi mumkinligi belgilangan. 30 davlatda esa jinoyat qonunchili gida o`lim jazosini saqlagan holda, uni amalda qo`llamay kelmoq dalar (masalan, Belgiya, Chili, Kongo, Gvatemala, Turkiya). Hozirgi paytda dunyodagi 83 mamlakatda, jumladan, AQShning qator shtatlarida, Xitoy, Afrika hamda qator Yevropa davlatlari jinoyat qonunchiligida o`lim jazosi jinoiy jazo tariqasida mavjud. 2005 yilning 1 avgustida yurtboshimiz I.A.Karimov tomoni dan «O`zbekiston Respublikasida o`lim jazosini bekor qilish to`g` risida»gi Farmonning chiqarilishi mamlakatimiz sud-huquq ti zimidagi ham ijtimoiy, ham siyosiy ahamiyatga molik bo`lgan vo qealardan biri bo`ldi. Mustaqil O`zbekistonimiz ayrim davlatlar asrlar davomida uddalay olmagan, o`lim jazosini bekor qilish bo rasidagi ishni, tarix sahifasi uchun juda ham oz fursat hisoblan gan 16 yil ichida amalga oshira bildi. O`zbekistonda o`lim jazosining bekor qilinishi ayni vaqtda bu ijobiy o`zgarishlar mamlakatimiz qonunlariga, shu jumladan, jinoyat-ijroiya qonunchiligida mavjud bo`lgan jinoiy jazolar ning ijro etish tartibi va shartlariga o`zgartirishlar kiritib, ularni yanada xalqaro huquq me`yorlari hamda standartlariga mos va xos bo`lishini ta`minlamoqda. Mamlakat Prezidenti tashabbuslari bilan o`lim jazosini bekor qilinishi nafaqat jazo tizimida va jinoyat-ijroiya siyosa tidagi ijobiy o`zgarishlardan biri bo`lib qolmasdan, balki Bir lashgan Millatlar Tashkilotining Fuqarolik va siyosiy huquqlar bo`yicha konvensiyasi va Inson huquqlari bo`yicha Yevropa konven siyasining «o`lim jazosini har bir insonning yashash huquqiga zid deb hisoblovchi prinsiplariga mos kelishi bilan ham xarakterli dir. O`lim jazosining qo`llanilishi yoki qo`llanilmasligi muammo si inson huquqlarining xalqaro miqyosdagi himoyasi bilan uzviy bog`liqdir. Shu boisdan o`lim jazosini bekor qilish to`g`risida bir necha xalqaro hujjatlar qabul qilingan. Bunday hujjatlar qato riga «Fuqarolik va siyosiy huquqlar to`g`risidagi xalqaro Pakt»ga ikkinchi fakultativ Bayonnomani (1989 yil), Yevropa Ittifoqi to monidan 1983 yilda qabul qilingan «Inson huquqlarini himoya qilish to`g`risidagi Yevropa konvensiyasi» ga oltinchi Bayonnomani kiritishimiz mumkin. Bulardan tashqari, so`nggi yillarda BMT tomonidan ham o`lim jazosini bekor qilish yoki uni qo`llamaslik to`g`risida qator xalqaro me`yorlar ishlab chiqildi. Prezidentimiz tomonidan qabul qilingan Farmonda birin chidan, o`lim jazosini umrbod yoki uzoq muddatli ozodlikdan mah rum qilish jazosi bilan almashtirilgan shaxslarni saqlash uchun majmua va inshootlar qurish, zarur shart-sharoitlarni yaratish, ana shu muassasalarda ishlash uchun xodimlarni tayyorlash bilan bog`liq bir qator tashkiliy-tayyorgarlik ishlarini amalga oshirish lozim ligi; ikkinchidan, jinoyat, jinoyat-protsessual, jinoyat-ijroiya qo nun hujjatlarini puxta ishlab chiqish hamda o`zgartirish va qo` shimchalar kiritish ushbu sohadagi xalqaro-huquqiy hujjatlarni o`lim jazosini bekor qilgan va o`lim jazosi o`rniga umrbod yoki uzoq muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilingan shaxslarning jazolari ijro etilishini tashkil etish tajribasiga ega bo`lgan xorijiy mamlakatlarning tegishli qonun hujjatlari - ni chuqur o`rganib chiqishni hisobga olgan holda amalga oshirilishi muhim vazifa hisoblanishi belgilangan edi. Hozirda davlatimizda Farmondan kelib chiqib, o`lim jazosi ni bekor qilish va uning o`rniga umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosini joriy qilish uchun barcha shart-sharoitlar yaratildi. O`lim jazosini bekor qilish va umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazonini joriy qilish to`g`risidagi qonunning qabul qilinishi insonparvarlk tamoyilining yorqin ifodasi bo`ldi.

O'xshashlar

O`lim jazosining bekor qilinishi – inson huquq va erkinliklari ustuvorligini ta`minlashning muhim omili
O`lim jazosi bekor qilinishi – sud-huquq islohotlarining pirovard natijasi
O`lim jazosini bekor qilish bosqichlari
O`lim jazosini bekor qilishning huquqiy asoslari
O`lim jazosi bekor qilinishi inson huquqlari va erkinliklarini huquqiy himoya qilishning muhim bosqichi