Inson huquqlariga sodiqlikning amaliy - Huquqshunoslik - Referatlar

Inson huquqlariga sodiqlikning amaliy

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

101 KB

Ko'chirib olish

Inson huquqlariga sodiqlikning amaliy ifodasi Ma`lumki, inson huquqlari eng oliy qadriyat bo`lib hisoblanadi. Shu bois, davlatimiz o`z faoliyatini inson va jamiyat farovonligini ko`zlab amalga oshirilayotganligi har bir yo`nalish bo`yicha islohotlarning ustuvor vazifasi sifatida qaralayotganligidan dalolat bermoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimov e`tirof etganidek, inson huquqlarining davlat manfaatlaridan, umume`tirof etilgan xalqaro huquq normalarining esa milliy huquqiy me`yorlardan ustunligi ham Konstitutsiyada muhrlab qo`yildi. Asosiy Qonunning 13-moddasida belgilanishicha, O`zbekiston Respublikasida demokratiya umuminsoniy prinsiplarga asoslanadi, ularga ko`ra inson, uning hayoti, erkinligi, sha`ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi. Demokratik huquq va erkinliklar Konstitutsiya va qonunlar bilan himoya qilinadi. Bundan tashqari, O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 14-moddasida davlat o`z faoliyatini inson va jamiyat farovonligini ko`zlab, ijtimoiy adolat va qonuniylik prinsiplari asosida amalga oshirishi belgilab qo`yilgan. Mamlakatimizda barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega. Fuqarolar jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e`tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat`iy nazar, qonun oldida tengdirlar. Shuningdek, O`zbekiston Respublikasi fuqarosi va davlat bir-biriga nisbatan bo`lgan huquqlari va burchlari bilan o`zaro bog`liqdirlar. Fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlab qo`yilgan huquq va erkinliklari daxlsizdir, ulardan sud qarorisiz mahrum etishga yoki ularni cheklab qo`yishga hech kim haqli emas. Konstitutsiya va qonunlar nafaqat fuqarolarning huquq va erkinliklarini belgilabgina qolmasdan, balki uni amalga oshirish chegaralarini ham mustahkamlaydi. YA`ni, fuqarolar o`z huquq va erkinliklarini amalga oshirishda boshqa shaxslarning, davlat va jamiyatning qonuniy manfaatlari, huquqlari va erkinliklariga putur yetkazmasliklari shart. O`zbekiston Respublikasi

Konstitutsiyasida shaxsiy huquq va erkinliklar, siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar ham umume`trof etilgan xalqaro huquq normalariga asoslangan tarzda ifoda etilgan. Davlat qayd etilgan huquqlarni nafaqat konstitutsiyaviy normada mustahkamlaydi, balki uni amalga oshirish va himoya qilish asoslarini ham kafolatlaydi. Binobarin, davlat fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini ta`minlaydi. Har bir shaxsga o`z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g`ayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanadi. Inson huquqlariga oid umume`tirof etilgan xalqaro huquqiy hujjatlarga va milliy qadriyatlarga asoslanib milliy huquqiy tizim rivojlanayotganligi mamlakatimizning inson huquqlariga sodiqligining yorqin namunasidir. Davlatimiz mustaqilligining dastlabki yillaridan boshlab inson huquqlariga oid xalqaro-huquqiy hujjatlarni milliy qonunchilikka implementatsiya qilib, uni ijtimoiy hayotda joriy etib borayotganligi, inson huquqlariga oid institutsional tuzilmalarning davlat va nodavlat shaklida tashkil etilib samarali faoliyat yuritayotganligi ham o`zining ijobiy samarasini bermoqda. Eng muhimi, inson huquqlarini himoya qilish borasida O`zbekiston siyosati xalqaro hamjamiyat tomonidan ham qizg`in qo`llab-quvvatlanayotganligi respublikamizda amalga oshirilayotgan insonparvarlik siyosatining isbotidir. Sud-huquq sohasidagi islohotlar ham pirovardida inson huquqlari ustuvorligidan kelib chiqib ijtimoiy hayotga tatbiq etilayotganligi, bunday e`tirofning ifodasidir. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan ayni bir kunda qabul qilingan “O`zbekiston Respublikasida advokatura institutining yanada isloh qilish chora- tadbirlari to`g`risida”gi va “Inson huquqlari Umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganligining 60 yilligiga bag`ishlangan tadbirlar dasturi to`g`risida”gi farmonlari nafaqat milliy huquqiy tizim taraqqiyoti nuqtai-nazaridan, balki Konstitutsiyamizda muhrlab qo`yilgan inson huquq va erkinliklariga davlatimiz sodiqligi va ularni himoya qilish kafolatlari amaliy ifodasini topayotganligining tasdig`idir. Bizga ma`lumki, inson huquqlarini himoya qilish advokatura faoliyati bilan uzviy bog`liq. Advokatura instituti barqaror rivojlanayotgan nodavlat institut sifatida fuqarolarning huquq va manfaatlarini himoya qilishda salmoqli o`rin tutmoqda. Advokatlarning fuqarolik, jinoyat va xo`jalik ishlari bo`yicha sudlarda faol ishtiroki

ta`minlanayotganligi fuqarolar, korxonalar, muassasalar va tashkilotarning huquqlari va qonun bilan qo`riqlanadigan manfaatlarini himoya qilishda, ayniqsa ularga malakali yuridik yordam ko`rsatishda yorqin namoyon bo`lmoqda. Advokatura instituti nafaqat o`z milliy tajribamiz balki rivojlangan davlatlarning bu soha bo`yicha huquqni qo`llash amaliyoti ijobiy yutuqlarini inobatga olib, uning tashkiliy tizimi mustahkamlanib huquqiy kafolatlari yaratilayotganligi sud-huquq islohotlarini amalga oshirishning muhim yutug`i bo`lib xizmat qilmoqda. Binobarin, advokatura himoya instituti bo`lganligi bois malakali yuridik yordam olishga bo`lgan ehtiyoj tobora ortmoqda. Huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish hamda bozor iqtisodiyotiga o`tish sharoitida malakali yuridik yordam olish doirasi shakl va mazmun jihatdan kengaymoqda. Xalqaro integratsiyalashuv va jahon xo`jalik aloqalariga qo`shilish jarayonida unda ishtirok etuvchi subyektlarni, qolaversa, milliy manfaatlarni himoya qilishda advokaturaning mavqei yanada oshayotganligini nazarda tutsak, advokatlik kasbining jamiyatda obro`si va nufuzini oshirish muhim vazifa bo`lib hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 1 maydagi “O`zbekiston Respublikasida advokatura institutini yanada isloh qilish chora-tadbirlari to`g`risida”gi Farmoni ham inson huquqlarini himoya qilish borasidagi davlat siyosatining mantiqiy davomidir. Sud-huquq tizimini yanada liberallashtirish, fuqarolarning tergov va sud ishini yuritishning har qanday bosqichida malakali yuridik yordam olish huquqini mustahkamlaydigan konstitutsiyaviy normani amalga oshirish, advokaturaning tashkiliy mustaqilligini ta`minlash, uni yuqori malakali kadrlar bilan to`ldirish, advokatlarning mustaqilligi kafolatlarini kuchaytirish, advokatlik kasbining obro`si va nufuzini oshirish ham pirovardida jamiyat a`zolarining huquqiy madaniyatini oshirishga qaratilgan, deyish mumkin. Chunki, yangi tashkil etiladigan O`zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasining asosiy vazifalari va faoliyat yo`nalishlaridan biri sifatida aholining huquqiy ta`limi va huquqiy madaniyatini oshirishga qaratilgan huquqiy targ`ibot ishlarini amalga oshirish belgilanganligi ham ularning bu borada fidoiylik ko`rsatishini taqozo etadi. Shu ma`noda, O`zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasining bu borada tizimli chora-tadbirlarni ishlab chiqib uni ijrosini ta`minlashi o`z navbatida, jamiyatda

advokatlar faoliyatini kuchaytirish barobarida aholining huquqiy bilimi va huquqiy madaniyatini oshirish imkoniyatini yanada kengaytiradi. Bundan tashqari, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 1 maydagi “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganligining 60 yilligiga bag`ishlangan tadbirlar dasturi to`g`risida” gi Farmonining qabul qilinganligi mamlakatimizning inson huquqlariga sodiqligining va xalqaro huquqning umum e`tirof etilgan qoidalari ustunligini tan olib ijtimoiy hayotda qaror toptirayotganligining yorqin dalilidir. Kezi kelganda shuni aytish kerakki, xalqaro huquq nuqtai nazaridan “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi” odob-axloq va huquqiy madaniyat alifbosidir, desak mubolag`a bo`lmaydi. Uning muqaddimasida insoniyat oilasining hamma a`zolariga xos qadr-qimmat va ularning teng, ajralmas huquqlarini tan olish erkinlik, adolat va yalpi tinchlik asosi ekanligi belgilangan. Mazkur deklaratsiyaning 1-moddasiga ko`ra, hamma odamlar o`z qadr-qimmati hamda huquqlarida erkin va teng bo`lib tug`iladilar. Ularga aql va vijdon ato qilingan, binobarin bir-birlariga nisbatan birodarlik ruhida munosabatda bo`lishlari kerak. Shuningdek, qayd etilgan deklaratsiyaning 29-moddasiga muvofiq, har bir inson o`z huquqi va erkinliklaridan foydalanishda o`zgalarning huquq va erkinliklarini demokratik jamiyatda yetarli darajada bo`lishini hamda hurmat qilishini ta`minlash, axloq, jamoat tartibi, umumfarovonligining odilona talablarini qondirish maqsadidagina qonunda belgilangan cheklanishlarga rioya etishi kerak. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi O`zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyin qo`shilgan birinchi xalqaro-huquqiy hujjatdir. Ushbu deklaratsiyaning qoidalari milliy qonunchilik tizimiga singdirilgan. Mustaqillik yillarida inson huquqlarini himoya qilish bo`yicha davlat va nodavlat tuzilmalarning samarali faoliyat yuritayotganligi, ko`plab jurnal gazetalar chop etilayotganligi barcha ta`lim muassasalarida inson huquqlarini himoya qilishning huquqiy asoslari o`rganilayotganligi fuqarolarning huquqiy madaniyatini yuksaltirishga xizmat qilmoqda. Qayd etilgan Farmonga ko`ra, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati, Vazirlar Mahkamasi 2008-2009 yillarda deklaratsiyaning siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy huquq va erkinliklarini himoya qilishning

me`yoriy huquqiy bazasini yanada takomillashtirishga qaratilgan qonun hujjatlari loyihalarini tayyorlash va ko`rib chiqish, shuningdek, ushbu sohada qabul qilingan qonun hujjatlarining so`zsiz bajarilishini ta`minlash chora-tadbirlarini amalga oshirish vazifasi yuklatildi. Shuningdek, mazkur Farmonda Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining asosiy qoidalarini, fuqarolarning siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy huquq va manfaatlarini himoya qilish bo`yicha milliy qonunchiligimiz asoslarini ochib berishga bag`ishlangan risolalar, o`quv qo`llanmalari, ijtimoiy-siyosiy materiallar chop etilishi va aholi orasida keng tarqatilishini ta`minlash vazifalari belgilandi. Ushbu Farmondan kelib chiqadigan vazifalar bo`yicha davra suhbatlari seminarlar, ma`ruzalarni tizimli asosda tashkil etish ham nazarda tutilgan. 2008 yil 10 dekabrda mamlakatimizdagi barcha maktablar, litseylar, kollejlar, oliy o`quv yurtlarida Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganligining 60 yilligiga bag`ishlangan umummilliy dars o`tkazish, jurnalist kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash bo`yicha oliy ta`lim muassasalarining o`quv rejalariga inson huquqlarini himoya qilishda ommaviy axborot vositalari ishtirok etishining milliy va xorijiy tajribasini o`rganishni nazarda tutadigan maxsus o`quv dasturlari yaratilishi hamda tegishli vazirlik va idoralarda tashkil etilgan inson huquqlarini himoya qilish bo`yicha bo`linmalar faoliyatini tanqidiy nuqtai-nazardan tahlil etish va uning samaradorligini yanada oshirish chora- tadbirlari belgilanganligi uning nihoyatda keng qamrovli ekanligidan dalolat beradi. Eng muhimi, Farmonda belgilangan tadbirlar dasturini hayotga tadbiq etish mamlakatimizning inson huquqlariga sodiqligini amalda namoyon etish barobarida fuqarolarimizni inson huquqlari bo`yicha bilimi va huquqiy madaniyatini shakllantirishda muhim omil bo`lib hisoblanadi. Mazkur Farmondagi vazifalarning bajarilishi umuminsoniy va milliy madaniyatni yanada rivojlantirishga, fuqarolarning inson huquqlari bo`yicha huquqiy bilimlarini yanada oshishiga, milliy huquqiy tizimda inson huquqlari sohasini ustuvor jihatdan takomillashtirishga ayniqsa, yoshlarning inson huquqlariga oid tushuncha va bilimlarini yanada kengaytirishda yordam beradi. Umuminsoniy va milliy qadriyatlarning uyg`unlashuvi pirovardida komil insonni huquqiy faol tarzda tarbiyalashda ham muhim ahamiyat kasb etadi.

Xulosa qilib aytganda, inson huquqlariga oid norma va qoidalarni har bir shaxs qalbi va ongiga singdirish o`z navbatida, milliy o`zini anglashga hamda huquqiy faol jamiyat a`zosini tarbiyalashga xizmat qiladi.

O'xshashlar

Inson va tashkilot

Inson manfaatlari yo`lida

Inson omili hamma narsadan ulug`

Inson huquq va erkinliliklarining ta’minlanishi

Inson huquqlari tizimida bola huquqlarining himoyalanishi