Harbiy xizmatchilar sodir etadigan jinoyatlar va ularning oldini olish - Huquqshunoslik - Referatlar

Harbiy xizmatchilar sodir etadigan jinoyatlar va ularning oldini olish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

72 KB

Ko'chirib olish

Harbiy xizmatchilar sodir etadigan jinoyatlar va ularning oldini olish Reja: 1. Harbiy xizmatchilar sodir etadigan jinoyatlar va ularning sabab hamda sharoitlari 2. Shaxsning shakllanishiga salbiy ta’sir etuvchi sharoit 3. Jinoyatlarni yuzaga keltiruvchi vaziyatlar

Harbiy xizmatchilar sodir etadigan jinoyatlar va ularning sabab hamda sharoitlari Qurolli Kuchlar - armiya va harbiy munosabatlar bilan bog‘liq jinoyat chilikka qarshi kurash amaliyotining tadqiqotlaridan ma’lumki, bu sohadagi jinoyatlar o‘ziga xos ravishda bir qator hayotiy vaziyatlar va jarayonlar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, qonunchilik va kriminologiya nuqtai nazaridan o‘ziga xos sabab va jinoyatlarni yuzaga keltiruvchi sharoitlar tizimini tashkil etadi. To‘g‘ri, bu kabi sabab va sharoitlarni qonunchilik hamda Harbiy nizom talablari asosida, tegishli mansabdor shaxslarning o‘z vakolatlari doirasida o‘z vaqtida aniqlashi hamda ularni bartaraf etish choralarini ko‘rishi lozimligi talab etiladi. Bu masalaning yechimini topishda ushbu sohadagi jinoyatchilik nima uchun yuzaga kelishini, qanday holatlar uni yuzaga keltirishini, uning sabab va sharoitlari nimalarda namoyon bo‘lishi, bu sabab va sharoitlarning mexanizmi qanday amal qilishini ham aniq bilishga ehtiyoj tug‘iladi. Qurolli Kuchlar tizimida yuzaga keluvchi jinoyatchilik ham o‘ziga xos iqtisodiy, g‘oyaviy, ruhiy, maishiy shart-sharoitlar bilan uzviy bog‘liqdir. Albatta, bularni huquqiy va ijtimoiy fanlar jamiyat taraqqiyotining umumiy jihatlari bilan bog‘liq tarzda o‘rganadi. Shu bilan birga, jinoyatchilikka sharoit yaratuvchi sanab o‘tilgan shart- sharoitlar hamda yuzaga keltiruvchi qonuniyatlar alohida olingan, muayyan nojo‘ya xatti-harakatlar va jinoyatlarning sodir etilishida namoyon bo‘ladi. Aynan, muayyan jinoyatning o‘ziga xos belgilarini yuzaga keltiruvchi sharoitni aniqlash, birinchi navbatda, harbiy boshliqlar tarkibi va qolaversa, harbiy prokuratura hamda harbiy sudning vakolatlari va vazifalari doirasiga kiradi.

Xo‘sh, bu holatlarni qanday ifodalash mumkin? Bular atrofimizdagi mavjud turli fakt va voqeliklarda ifodalanadi va ularni aniq bilish uchun bunday holatlarni quyidagi uchta guruhga ajratish maqsadga muvofiqdir: 1) shaxsning shakllanishiga ta’sir etuvchi salbiy sharoit va shuning oqibatida ushbu shaxsda jamiyatga qarshi tushunchalar, yomon xulq, salbiy yondashuv kabi jinoyatga yo‘l ochuvchi subyektiv qusurlar; 2) muayyan kimsaning shaxsida shakllanib bo‘lgan salbiy xususiyat va qusurlarning mavjudligi tufayli, huquq-tartibotning buzilishiga olib keluvchi va jamiyat manfaatlariga zid qarashlarga ega bo‘lgani uchun, u yoki bu nojo‘ya xatti- harakat va jinoyatni sodir etishga yo‘l ochuvchi aniq bir hayotiy vaziyatning mavjud bo‘lishi; 3) jinoyatning sodir etilishiga yordam beruvchi va jamiyat uchun zararli oqibatni yuzaga keltiruvchi holatlar. Odamlar sodir etadigan va jamiyatga qarshi bo‘lgan nojo‘ya xatti- harakatlar bayon etilgan uchta holat natijasida kelib chiqadi. Umuman olganda esa, bu holatlar yuqorida bayon etilgan jinoyatlar va nojo‘ya xatti- harakatlarni yuzaga keltiruvchi sabab hamda sharoitlarni ham o‘z ichiga oladi. Shuningdek, bu holatlarni bayon etilgan tartib asosida o‘rganish sabab va sharoitlarning yuzaga kelishi va amal qilish mexanizmini tahlil etishga hamda g‘ayriqonuniy xatti- harakatlarni yuzaga keltiruvchi barcha hayotiy voqeliklarning o‘zaro bog‘liqligi asosida ro‘y berishini ilmiy jihatdan kuzatib turishga imkon beradi. Shaxsning shakllanishiga salbiy ta’sir etuvchi sharoit sifatida muayyan odam dunyoqarashining shakllanishiga, ruhiyatida jamiyat manfaatlariga zid qarashlar, yomon odatlarga berilishi va xulqining shakllanishiga ta’sir etuvchi turli ijtimoiy omillar, uni o‘rab turgan sharoitlar tushuniladi. Jinoyat qonunchiligidan yaxshi ma’lumki, jinoyatchilik shaxsning aybli, jamiyat uchun xavfli qilmishni sodir etishidir. Ijtimoiy foydali harakat sifatidagi yaxshi niyat va insoniy fazilatlarga qarama-qarshi bo‘lgan jinoyat chilik va boshqa nojo‘ya xatti-harakatlarda jamiyat manfaatlariga qarshi bo‘lgan tushuncha, zararli

odatlar va umuman shaxsning turli tubanlikdagi qusurlari turadi (bular: g‘arazli maqsad, o‘z ehtiyojlarini jinoiy yo‘llar bilan va o‘zgalar hisobiga qondirish, jamiyat manfaatlari, fuqarolik va harbiy burchlarni mensimaslik, insonlarni va jamiyatda e’tirof etilgan o‘zini tutish normalarini hurmat qilmaslik, ichkilikka berilish, nohaqlik, beboshlik, o‘zini tutishdagi mas’uliyatsizlik, o‘ch olishga moyillik, jaholat va shafqatsizlik, irodasi bo‘shlik, o‘zini tuta bilmaslik kabilarni o‘z ichiga oladi). Sanab o‘tilgan qusurlar shaxsning jamiyat manfaatlariga zid qarashlar bilan shakllanishida subyektiv shart-sharoit sifatida alohida o‘rin tutadi. Shaxsning shakllanishiga salbiy ta’sir etuvchi sabab jamiyat manfaatlariga zid qarashlar, yomon odatlarning yuzaga kelishi bilan uzviy bog‘liqdir. Jamiyat hayotidagi ijobiy yashash tarzi, yuqorida aytib o‘tilganidek, kishilarni tarbiyalashga zarur sharoitni yaratadi. Shu bilan birga, shaxsni o‘rab turgan salbiy sharoit saqlangan bo‘ladi va hozirgi jamiyatimiz man faatlariga zid salbiy omillar mavjud ekanligini ham unutmaslik zarur. Bu kabi salbiy holatlar va jarayonlar o‘z vaqtida noxush sharoitlarni yuzaga keltiradi, tabiiyki, uning oqibatida shaxsda jamiyat manfaatlariga zid turli salbiy qarashlar yuzaga keladi. Aynan shu kabi holatlar harbiy xizmat- chilar shaxsiga ham xosdir. To‘g‘ri, harbiy xizmatchilar shaxsidagi salbiy qusurlar qurolli kuchlar safiga chaqirilgunicha, ya’ni yoshligidan boshlab shakllangan bo‘ladi. Shu ning uchun uning oila, maktab, mehnat jamoasida olgan tarbiyasi va bunda, uning uyidagi, mahalladagi, u yashayotgan ko‘chadagi birga o‘sgan shaxs larning unga nisbatan qanday ta’sir ko‘rsatganlari va bularning salbiy yoki ijobiy ahamiyatga ega bo‘lganligi, eng muhimi, jismonan, ruhan hamda g‘oyaviy jihatdan qurolli kuchlar safida xizmat qilishga tayyorlanganligi kabilarni o‘zaro bir-biri bilan bog‘langanligi asosida, fuqaro - O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining harbiysiga aylanadi. Harbiy xizmatchilar bilan bog‘liq jinoyatlar tahlilining ko‘rsatishicha, harbiy jinoyatchilarning shaxsiyatiga xos illatlar aynan biz yuqorida sanab o‘tgan

ijtimoiy-salbiy holatlar ta’sirida yuzaga kelgan. Bular, avvalo, oila- turmush sharoitidagi salbiy vaziyatlar (otasining ichkilikbozligi, oiladagi janjallar, ota- onaning ajralishganligi, yolg‘iz onaning o‘z o‘g‘lini tarbiyala- ganligi va oqibatda uning ishda bo‘lgan vaqtida bola tarbiyasiga vaqti bo‘lmaganligi, oila a’zolarining yomon xulqqa ega bo‘lganligi kabi) bo‘lsa, boshqa tomondan, ijobiy oilalardagi sharoit oqibatida, ya’ni - ota-onalarning bolani haddan tashqari erkalatishi, ularning foydali qiziqishlari shakllantiril- maganligi, mehnatga muhabbat uyg‘otmaslik, irodasini ijobiy shakllantir- maslik, intizom va jamiyat oldida mas’uliyatni his etish, kattalarga hurmat va, eng muhimi, o‘z xatti-harakatlariga mas’uliyat bilan qarashni shakllan- tirmaslik kabi salbiy holatlarni ham e’tiborga olish lozim. Shaxsning shakllanishidagi yana bir salbiy illat bolaning maktabga bormasligi va ishga borgunga qadar bo‘sh qolishidir, bu esa ularni butunlay ko‘cha bolasiga aylantirib qo‘yadi. Agar inson ota-onasiz o‘sgan bo‘lsa yoki otasi ichkilikboz bo‘lsa, unda salbiy illatlar albatta yuzaga keladi deyish ham haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. Holbuki, inson shaxsining shakllanishi murakkab jarayondir. Ko‘pincha ba’zi omillarning salbiy ta’siri ijobiy ta’sirlar ostida yo‘qo- ladi va yuzaga kelmay qolishi mumkin, ba’zida katta yoshdagilarning noo‘rin xatti- harakatlari (otaning ichkilikbozligi, o‘g‘rilik va shu kabilar) ular ongida ushbu salbiy illatlarga qarshi g‘azab uyg‘otadi va shaxsining ijobiy shakl lanishiga olib kelishini ham e’tiborga olish lozim. Oila, maktab, ishlab chiqarish, davlat va jamoat tashkilotlari amalga oshiradigan tarbiya jarayonidagi kamchilik va xatolar natijasida siyosiy va axloqiy jihatdan yetuk, o‘qimishli, texnikaga qiziquvchan va jismonan barkamol yoshlar bo‘lgani holda, harbiy xizmatga yaxshi tayyorlanmagan yoshlar tushib qoladi va ular shaxsiyatida, harbiy xizmat qiyinchiliklariga dosh bera olmaslik va yomon ta’sirlar ostiga oson tushib qolish kabi xislatlar xos bo‘ladi. Turli guruhlarga kiruvchi harbiy xizmatchilarning o‘ziga xos jihatlarini yetarlicha o‘rganmaslik, ularni o‘qitish va tarbiyalashda harbiy xizmatchiga xos shaxsiy xislatlarning talab darajasida bo‘lishiga erishmaslikka olib kelishi mumkin.

To‘g‘ri, salbiy omillarning ta’siri tufayli, ya’ni tarbiyachilar tomonidan shaxsni qanday tarbiyalashni bilmaslik, tarbiyalanuvchining kayfiyatini to‘g‘ri anglamaslik oqibatida uning ongiga, o‘zini tutishiga samarali ta’sir etolmaslik natijasida beqaror xislatli yosh harbiyga xizmatda bo‘lgan va salbiy xislatlarga ega harbiy xizmatchilarning ta’siri ko‘proq bo‘ladi. Tabiiyki, bunday vaziyat yosh harbiylar tarbiyasini buzadi. Ular maj- lislar, mashg‘ulotlar paytida, safda o‘zini yaxshi tutsa-da, boshqa paytda, ya’ni nazoratdan chetga chiqqanida o‘zlarini yomon tutadilar va jamiyatga qarshi salbiy odatlarini namoyon etadilar. Oqibatda salbiy qarashlarga ega shaxslarning bir- birini qo‘llashi, guruhbozlik kabi illatlar yuzaga keladi. Yuqorida aytib o‘tilganidek, shaxsiy beqaror harbiy xizmatchilarda salbiy, jamiyat manfaatlariga qarshi illatlar yuzaga keladi va vaziyat taqozosi bilan jinoyatga olib keladi. Hayotiy tajribalarning ko‘rsatishicha, boshqalarga salbiy ta’sir etuvchi kimsalar juda kamchilikni tashkil etadi. Buning isboti sifatida harbiy intizomni buzganlar orasidagi shaxslarning ayrim hollarda bexosdan nojo‘ya xatti- harakatlar sodir etganligini ko‘rsatish mumkin va bunda asosan ba’zi intizomsiz harbiylarning ta’siri ko‘proq bo‘lgan. Albatta, aynan shu kabi guruhlarning tarkibi doimiy ravishda o‘zgarib turadi. Harbiy boshliqlarning bu kabi shaxslarni o‘z vaqtida aniqlashi ular miqdorining yanada kamayishi va umuman uchramasligini ta’minlaydi. Ma’lumki, intizomni mustahkamlash va boshqa axloqiy-siyosiy hamda harbiy xislatlarni shakllantirish nafaqat suhbatlar, ma’ruzalar, majlislar va boshqa shu kabi tarbiyaviy tadbirlar ta’sirida, balki ko‘p hollarda harbiy xizmatchilar ishtirok etadigan obyektiv voqeliklar, oddiy hayotiy omillar ta’sirida ham yuzaga kelishi mumkin. Shu bilan birga, har bir salbiy holat shaxsning ruhiyatiga ham ta’sir etadi va tarbiya samarasini kamaytiradi. Ayniqsa, bo‘linmalardagi boshliqlar hamda bo‘ysunuvchilar tarkibi o‘rtasida xizmat, mashg‘ulotlar, kun tartibiga rioya etishda nizom talablariga zid bo‘lgan munosabatlarning yuzaga kelishi, nizom talablarini bajarishni nazorat etishning sustligi, o‘zibo‘larchilik va bo‘ysunuvchilar

ehtiyojlarini inobatga olmaslik holatlarining zararini bilish katta ahamiyatga egaligini unutmaslik lozim. Shuningdek, harbiylarning dunyoqarashi va o‘zini tutishining shakl- lanishida dam olish, hordiq chiqarishda hozirgi yoshlarning dunyoqarashiga mos tadbirlarning o‘tkazilmasligi hamda harbiy xizmatchilarning o‘zlari zarur madaniy hordiq chiqarish tadbirlarini ishlab chiqishni tashkil etmasligi kabilar ham salbiy ta’sir etadi. Harbiylar ichida jamoat ishlarini tashkil etish, madaniy-ma’rifiy tad birlar o‘tkazilishi, munozaralar, sport o‘yinlari kabilarning olib borilishi ularning o‘z mahoratlarini shakllantirishlariga yordam beradi, shaxsining shakllanishi, salbiy ta’sirga tushib qolmasliklarini ta’minlaydi va bekorchi- likdan yoki zerikishdan turli nojo‘ya xatti-harakatlarni sodir etishlariga yo‘l qo‘ymaydi. Bayon etilganlar asosida ta’kidlash joizki, ba’zi harbiy xizmatchilar shaxsida yuzaga keladigan salbiy qusurlar - jamiyat manfaatlariga zid qarashlar, yomon odatlar va shaxsiy fazilatlaridagi nuqsonlar ular sodir etadi gan jinoyatlarning subyektiv sabablari bo‘lib hisoblanadi. Jinoyatlarni yuzaga keltiruvchi vaziyatlar yoki qisqacha aytganda, salbiy omillar hayotda uchraydigan turli vaziyatlar, muayyan shaxsga tashqi ta’sir etuvchi holatlar bo‘lib hisoblanadi va g‘ayriqonuniy xatti-harakatlarni sodir etishga ishonch tug‘diradi. Ma’lumki, insondagi jamiyatga qarshi bo‘lgan qarashlar, odatlar, moyil- lik kabi xususiyatlar har doim ham jinoyat yoki boshqa nojo‘ya xatti- harakatlarni qilishga olib kelmaydi. Ularning yuzaga kelishi esa muayyan vaziyatlar ta’sirida va shaxsning aniq bir jinoyatni sodir etish paytida ro‘y beradi. Agar shaxsning jamiyatga qarshi qaratilgan qarashlarining yuzaga keli shiga sabab uning yomon xulqi bilan bog‘liq bo‘lsa, yuqorida bayon etilgan holat shaxsning aynan jamiyatga qarshi qaratilgan qarashlarining jinoiy qasd va niyatga aylanishiga, shu bilan birga, aks ta’sir sifatida hamda huquq- buzarlikni sodir etishda qat’iyatlilikning yuzaga kelishiga olib keladi. Aniq bir hayotiy vaziyat esa g‘ayriqonuniy xatti-harakat qilishga yo‘l ochadi va asosiy sabab bo‘lib qoladi.

Jinoyat, nojo‘ya xatti-harakat ko‘p hollarda jamiyatga qarshi qaratilgan salbiy qarashlarning o‘zaro aloqadorligi natijasida sodir etiladi. Sharoit yaratuvchi salbiy omil (bahona) bo‘lib esa, yomon xulq, tajovuzkorlik, qo‘rqitish, aldash, shuningdek haqoratli munosabat, adolatsiz yondashuv va boshqa salbiy holatlar xizmat qilishi mumkin. Bunday vaziyatda mavjud salbiy holat ikkinchi bir salbiy holatning yuzaga kelishiga imkon beradi. Amaliyotning ko‘rsatishicha, nojo‘ya xatti-harakatlarning yuzaga ke- lishidagi asosiy salbiy omil (bahona) bo‘lib, qo‘pol munosabat, adolatsizlik, yomon xulq yoki bevosita intizomni buzishdagi tajovuzkorlik, xizmat, mashg‘ulotlar, hordiq chiqarish, moddiy boyliklarni saqlashning talab daraja sida tashkil etilmaganligi va shu kabi vaziyatlarda hamda harbiy intizom talablarini buzish asosida shaxsda mavjud bo‘lgan beqaror tabiatga xos ravishda yuzaga keluvchi g‘arazli maqsadning shakllanishiga yo‘l ochiladi. Jinoyatning sodir etilishiga yordam beruvchi va jamiyat uchun zararli oqibatni yuzaga keltiruvchi holatlarning yuzaga kelishi boshliqlar, zobitlar, jamoat tashkilotlari, muayyan mansabdor shaxslar, harbiy xizmatchilar baja- radigan vazifalarda ayrim kamchiliklarga yo‘l qo‘yilishi bilan bog‘liqdir va u jinoyatning sodir etilishiga yordam beruvchi holatni ham keltirib chiqaradi. Agar biz yuqoridagi ikki guruhga mansub omillarni asosan huquq- buzarning ongi va dunyoqarashining shakllanganligi va jamiyatga qarshi turish bilan bog‘liq dunyoqarash, jinoiy qasd, maqsad, jinoyat sodir etishga jazm qilish bilan uzviy bog‘liq tarzda ko‘rib chiqqan bo‘lsak, ushbu guruhga kiruvchi holatlarda aynan g‘ayriqonuniy xatti-harakatlar va jinoyat qilishga yordam beruvchi, shu bilan birgalikda, o‘z maqsadining amalga oshirilishiga to‘siq qo‘yilmaslik holatlarining mavjudligini ko‘rib chiqish talab etiladi. Ko‘p hollarda bunday vaziyat va sharoitlarning mavjudligini ji noyatchilar avvaldan bilmasliklari mumkin. Masalan, o‘g‘rilik qilmoqchi bo‘lgan shaxs jinoyat sodir etayotgan paytida mulkning umuman qo‘riqlan- maganligini bilib qoladi. Shu bois, uning jinoyat sodir etishi hech qanday to‘siqsiz oson amalga oshadi. Shu bilan birga, ayrim vaziyatlarda jinoyatni osonlashtiruvchi sharoitni

jinoyatchi avvaldan bilgan bo‘ladi va jinoyat sodir etishda e’tiborga oladi. Bu kabi holatlarda bunday sharoitlar tashqi salbiy omillar bilan bog‘lanib ketadi va jinoyatchining jinoyatni sodir etishini davom ettirishga jazm qilishiga olib keladi. Masalan, xizmatni tashkil etishdagi ma’lum bo‘lgan kamchiliklar ji noyatning sodir etilishini osonlashtiruvchi sharoit bo‘lib hisoblanadi va g‘ayriqonuniy xatti- harakatlar qilishdagi jur’atni oshiradi. Biz ko‘rib chiqayotgan sharoit jinoyat sodir etilishidagi salbiy omil sifatida turli-tumanligi bilan ko‘zga tashlanadi. Ular g‘ayriqonuniy xatti- harakatlarning xususiyatlariga ko‘ra, atrofdagilarning o‘z ishlarida uzoqni ko‘ra bilmasliklari, harbiy bo‘linmalardagi vaziyat, u yoki bu harbiy qismda, garnizonda huquq- tartibotning buzilishi bilan bog‘liq kurashning tashkil etilishiga ko‘ra farqlanadi. Aytaylik, o‘zboshimchalik bilan harbiy qismdan ketib qolish, tajribalarning ko‘rsatishicha, boshliqlar tomonidan yetarlicha nazoratning yo‘qligi tufayli sodir etiladi. Bo‘sh vaqtning tashkiliy hal qilinmaganligi (asosan dam olish kunlaridan oldin va dam olish kunlarida) ham shular jumlasidandir. Nizom asosida harbiy xizmatchilar munosabatlarining yomonligi esa boshliqlar va bo‘ysunuvchilar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarning buzilishi, gap qaytarishga moyil harbiylar bilan tarbiyaviy ishlarning yo‘qligi itoat etishni butunlay yo‘qqa chiqarishi mumkin. Shuningdek, moddiy boyliklar hisobini yuritish, ularni saqlashning ta’minlamaganligi, moddiy-ta’minot ishlariga sinalmagan shaxslarning qo‘yilishi va ularning nazorat etilmasligi turli suiiste’molchiliklarning yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Jinoyatlarning sodir etilishiga qulaylik yaratuvchi salbiy omillar nafaqat ayrim bir jinoyatlarga, balki barcha toifadagi huquqbuzarliklarga ham xosdir. Ularga misol qilib quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: xizmatni tashkil etishda Harbiy nizom talablaridan chetga chiqish, maishiy sharoitning yomonligi, ichkilikbozlik bilan qat’iy kurashning yo‘qligi, o‘zaro qo‘llab-quvvatlash, harbiy qismdan chetda xizmatni bajarish uchun tuzilgan kichik bo‘linmalar tarkibini tashkil etishdagi kamchiliklar.

Sanab o‘tilgan barcha salbiy omillar huquqbuzarning o‘z maqsadlarini amalga oshirishida sharoit yaratadi (osonlashtiradi, yo‘l qo‘yilishining oldini olish choralari amalga oshirilmaydi) va zararli oqibatlarni keltirib chiqaradi. Tabiiyki, agarda Harbiy nizom talablari bajarilsa, harbiy xizmatchi doimo jamoada bo‘lsa va boshliqlar nazorati susaytirilmasa, kunlik naryad, jamoat chilik, xizmatdoshlar yordamida barcha huquqbuzarliklarning oldi olinadi va zararli oqibatlar kelib chiqmaydi. O‘rnatilgan tartib va qoidalarning buzilishi yomon niyatli shaxslar uchun yo‘l ochadi, harbiy xizmatchilar tarbiyasida xatoga yo‘l qo‘yish esa, jamiyat manfaatlariga zid bo‘lib, jinoyat sodir etilishiga yordam berishini ham e’tiborga olish lozim. Yuqorida biz ko‘rib chiqqan uch guruhga mansub holatlar va ularning jinoyatlarni sodir etishga imkon yaratishi, tabiiyki, mavjud hayotiy jarayon- larda zarur darajada ajratib qo‘yilmagan va bir-biri bilan o‘zaro aloqada bo‘ladi, hatto yaxlit bir salbiy omillar tizimini yuzaga keltiradi. Gohida aynan bir xil sharoit va vaziyatlar shaxsning yomon illatli bo‘lishiga ta’sir etadi (odamning ongida jamiyat manfaatlariga zid qarashlar, turli salbiy qusurlarni keltirib chiqaradi) va shu bilan birga, jinoyat sodir etishga jazm qilinishiga olib keladi. Ko‘pincha bunday salbiy illatlar oqi batida jinoyat sodir etilishini hayotning o‘zi ko‘rsatmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1.O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – Toshkent: O‘zbekiston, 1992. 2.Mejdunarodniy pakt o grajdanskix i politicheskix pravax. Mejdunarodnaya zashita prav i svobod cheloveka. Sbornik dokumentov. M.: Yurid.lit., 1990 g. 3.Osnovniye prinsipi nezavisimosti sudebnix organov. Mejdunarodniye prava i svoboda cheloveka: Sbornik dokumentov. M: Yurid.lit., 1990 g. 4.Vseobshaya deklaratsiya prav cheloveka. – Prava cheloveka. Osnovniye mejdunarodniye dokumenti: Sbornik dokumentov. M.: Mejdunarodniye otnosheniya. 1989 g. – S. 134-142. 5. Konvensiya o pravovoy pomoshi i pravovix otnosheniyax po grajdanskim, semeynim i ugolovnim delam. (Xo‘jalik va huquq Xozyaystvo i pravo. – Tashkent. 1997, №1-2. S. 58-76).

O'xshashlar

Ayollar sodir etadigan jinoyatlar va ularning oldini olish

Voyaga yetmagan shaxslar jinoyatchiligi va ularning oldini olish

Jinoyatchilikning oldini olish

Iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlarning kriminologik tavsifi va ularning oldini olish

Harbiy jinoyatlarni sodir etuvchi shaxslarning kriminologik tavsifi