Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari - Huquqshunoslik - Referatlar

Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

52.5 KB

Ko'chirib olish

Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari Reja: 1-. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari tushunchasi. 2-. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari 3 -. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalarini ta'minlash vositalari .

Davlat hokimiyati vakillik organlari faoliyatini tashkil etish masalalarini tahlil qilganda, eng avvalo, ular faoliyatining mazmuni nimadan iborat ekanligini aniqlab olish lozim. Davlat hokimiyati vakillik organlarining faoliyati mazmunini tavsiflash uchun davlat hokimiyati vakillik organlari faoliyatiga oid adabiyotlarda va normativ hujjatlarda shu organlarning ish tajribasida «vazifalar», «vakolatlar» degan iboralar qo`llaniladi. Lekin bu iboralar tushunchasini o`zi davlat hokimiyati vakillik organlari faoliyati mazmunining eng muhim xususiyatlarini ifodalab bera olmaydi. Bu masalani davlat hokimiyati vakillik organlari funksiyalarini ko`rib chiqish davomida to`liq o`rganish mumkin. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari deyilganda ularning ijtimoiy- tarixiy ta'minlanishining asosiy tomonlari, O`zbekiston Respublikasida xalqqa tegishli bo`lgan davlat hokimiyatini amalga oshirishga qaratilgan faoliyatning asosiy tomonlari tushuniladi. Funksiyalar yig`indisi davlat hokimiyati vakillik organlarining faoliyatining mazmuni qanday ekanligini belgilab beradi. Barcha bug`indagi davlat hokimiyati vakillik organlari uchun yagona bo`lgan asosiy funksiyalar quyidagilardan iborat: 1. Tegishli hudud aholisini birlashtirish, barcha fuqarolarning manfaatlarini ifodalash, ularni davlat, jamoat ishlarini boshqarishga keng jalb etish. 2. Tegishli hududda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning kompleksliligini ta'minlash. 3. Davlat xo`jalik va ijtimoiy-madaniy qurilish bo`yicha respublika va mahalliy ahamiyatga ega bo`lgan boshqa masalalarni muhokama qilishda ishtirok etish. 4. O`zbekiston Respublikasining qonunlarini, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlarini, mahalliy hokimiyat organlari qarorlari va boshqa davlat hokimiyati organlari hujjatlarini hayotga tatbiq qilish. 5. Tegishli hududda quyi turuvchi xalq deputatlari Kengashlari faoliyatiga rahbarlik qilish, jamoatchilik faoliyatini birlashtirish va yo`naltirish. 6. Qonunchilikni, huquq-tartibotni va fuqarolarning xavfsizligini ta'minlash.

2-. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalari Davlat hokimiyati vakillik organlarining xo`jalik va ijtimoiy-madaniy qurilish sohasidagi funksiyalari. Davlat hokimiyati vakillik organlari iqtisodiyotga rahbarlikni amalga oshirganda e'tibor bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan bo`lishi lozim. O`zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etishini hisobga olgan holda hududlarda davlat tasarrufidagi korxonalardan tashqari xususiy mulkchilikka asoslangan korxonalar vujudga kelmoqda va rivojlanmoqda. Davlat hokimiyati vakillik organlarining birinchi navbatdagi vazifalari shu hududda yashayotgan barcha fuqarolarni ularning ayrim guruhlari manfaatlari bilan uyg`unlashtirib olib borishdir, tegishli hududda muhofaza qilinishini ta'minlaydilar. Davlat hokimiyati vakillik organlari iqtisodiyotga rahbarlikni reja asosida amalga oshiradilar. Konstitutsiyaga muvofiq O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari bu sohada istiqbolga mo`ljallangan dasturlarni qabul qiladi. Shuningdek, viloyat, tuman va shahar xalq deputatlari Kengashlari tegishli hududni rivojlantirishning istiqbolga mo`ljallangan dasturlarini qabul qiladilar (O`zbekiston Respublikasi «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 24-moddasi). Davlat hokimiyati vakillik organlari iqtisodiyotga rahbarlikni muvofiqlashtirish va farmoyish berish, yo`naltirib turish faoliyatlari orqali ham amalga oshiradilar. Bulardan birinchisi ko`proq xalq deputatlari Kengashlariga xos bo`lsa, ikkinchisi hokimlarga taalluqlidir. Xalq deputatlari Kengashlari va hokimlar xo`jalik qurilishi sohasida sanoat, qishloq xo`jaligi, qurilish, transport va aloqa vositalarini, turar joy qurilishi, kommunal qurilish, hududlarni obodonlashtirish, savdo va umumiy ovqatlanish, aholiga maishiy va boshqa turdagi xizmat ko`rsatish, tabiiy resurslardan foydalanish, tabiatni muhofaza qilish masalalarni hal qiladilar. Xalq deputatlari Kengashlari va hokimlar ijtimoiy-madaniy qurilish sohasida xalq maorifi, madaniy-ma'rifiy ishlar, sog`liqni saqlash, ijtimoiy ta'minot, jismoniy tarbiya va sport, mehnat va ish haqi masalalarini hal qiladilar. Mazkur sohada sanab o`tilgan vakolatlarining o`zigina xalq deputatlari Kengashlari va hokimlarning shu sohadagi

funksiyalarining murakkab va turli-tuman mazmun kasb etishini ko`rsatadi. Davlat hokimiyati vakillik organlarining davlat qurilishi sohasidagi funksiyalari. O`zbekistonning mustaqil davlatga aylanishi munosabati bilan hokimlar boshchilik qiladigan vakillik organlari - xalq deputatlari Kengashlari davlat qurilishi sohasida eng muhim masalalarni hal etadilar. Bu masalalarga quyidagilar kiradi: 1. Milliy davlat va ma'muriy-hududiy tuzilish masalalarini qonun yo`li bilan tartibga solish, O`zbekiston Respublikasining chegaralarini o`zgartirish, tumanlar, shaharlar, viloyatlarni tashkil etish, tugatish, nomini o`zgartirish va ularning chegaralari masalalarini hal etadi. 2. O`zbekiston Respublikasidagi davlat organlari tizimini, ularning huquqiy holatini belgilash va ular faoliyatiga rahbarlik qilish kiradi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq respublikada tuziladigan davlat organlarining barcha tizimi Respublika Oliy Majlisi tomonidan saylanadi, tuziladi yoki tayinlanadi. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 24-moddasiga muvofiq xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashi vakolatlariga xalq deputatlari Kengashining doimiy va muvaqqat komissiyalarini, boshqa organlarini tuzish, saylash va tugatish, ularning tarkibini o`zgartirish, ular ishiga doir hisobotlarni tinglash kiradi. 3. Tegishli hududlarda qonunlarga rioya etilishini, davlat va jamoat xavfsizligini ta'minlash. Masalan, O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hoki-miyati to`g`risida»gi Qonunining 25-moddasiga muvofiq davlat qurilishi sohasidagi shu vakolat bevosita viloyat, tuman, shahar hokimiga yuklatiladi. Unga ko`ra hokim tegishli hududda qonuniylik, huquq-tartibot va xavfsizlikni ta'minlash masalalarini hal etadi. 4. Fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini ta'minlash. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunida mana shu sohada xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashlari va hokimlarning vakolatlari alohida- alohida berilgan. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 24-mod-dasida xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashlari fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini muhofaza qilishga doir masalalarni hal etadi, deyilgan. Shu qonunning 25-moddasida esa “viloyat, tuman va

shahar hokimi fuqarolarning huquq va erkinliklarini muhofaza qilish sohasida qonun hujjatlarida o`z vakolatlari doirasidagi masalalarni hal etadi” deyilgan. 5. Xalq deputatlari Kengashlari va hokimlarning davlat qurilishi sohasidagi funksiyalarining navbatdagisi bu viloyat, tuman va shahar hududida bevosita demokratiya shakllarining ishlashini va taraqqiy etishini ta'minlashdan iboratdir. Ayniqsa, O`zbekiston Respublikasida mahalliy o`zini o`zi boshqarish organlarining joriy etilishi bu funksiyaning dolzarbligini yanada oshiradi. Bu sohada Kengashlar va hokimlar shu hududlarda o`tkazilishi lozim bo`lgan saylovlarni tashkil etishlari, deputatlarga, nomzodlarga saylovoldi uchrashuvlarida berilgan topshiriqlarni ko`rib chiqishlari, ularni bajarish tadbirlarini ishlab chiqishlari, ijro to`g`risida axborotlar berishlari lozim. Davlat hokimiyati vakillik organlari a'zola rining funksiyalari. Ma'lumki, vakillik organ lari faoliyat ko`lamiga ko`ra ham ularning a'zolari har xil bo`ladi. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati har bir ma'muriy-hududiy birliklardan saylanadigan oltita va O`zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadigan 16 ta senatordan, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi 120 nafar deputatdan iborat. Viloyat xalq deputatlari Kengashlari, Toshkent shahar xalq deputatlari Kengashi 60 deputatdan, tuman xalq deputatlari Kengashlari 30 deputatdan iborat. Xalq deputatlari Kengashlari funksiyalaridan kelib chiqqan holda har bir alohida olingan senator yoki deputatlarning ham funksiyasi mavjuddir. Davlat hokimiyati vakillik organlari a'zolarining funksiyalari deyilganda senator va deputatlar faoliyatining asosiy tomonlari tushuniladi. Davlat hokimiyati vakillik organlari a'zolarining funksiyalari davlat hokimiyat organlarining funksiyalaridan kelib chiqadi. O`zbekiston Respublikasida oliy vakillik organi Oliy Majlis senatori va deputatining hamda quyi turuvchi vakillik organlari deputatlarining huquqiy holati alohida qonun bilan tartibga solingan. «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunda xalq deputatlarining funksiyalari haqida gapirilmaydi. Demak, hozirgi kunda O`zbekistonda Senator va deputatlarning huquqiy holati O`zbekiston Respublikasining “Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a'zosining maqomi to`g`risida”gi qonuni bilan tartibga solingan. Ushbu qonunga

binoan deputat va senatorning faoliyat mazmuni bir biridan farq qiladi. Qonunning 6-moddasiga ko`ra Deputat Qonunchilik palatasida doimiy asosda ishlashi lozim hamda o`z vakolatlari davrida ilmiy va pedagogik faoliyatdan tashqari haq to`lanadigan boshqa turdagi faoliyat bilan shug`ullanishi mumkin emas. Senator qonun hujjatlariga muvofiq Senatda doimiy asosda ishlashi mumkin. Senatda doimiy asosda ishlovchi senator o`z vakolatlari davrida ilmiy va pedagogik faoliyatdan tashqari haq to`lanadigan boshqa turdagi faoliyat bilan shug`ullanishi mumkin emas. O`zbekiston Respublikasining “Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a'zosining maqomi to`g`risida”gi qonunning 9- moddasiga ko`ra deputat o`z okrugi saylovchilari bilan, uni deputatlikka nomzod qilib ko`rsatgan siyosiy partiya bilan aloqa bog`lab turadi, Qonunchilik palatasida ularning manfaatlarini ifoda etadi. Deputat o`ziga saylovchilardan tushgan murojaatlarni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko`rib chiqadi, ularni hal etish chora-tadbirlarini ko`radi, fuqarolarni qabul qiladi. Deputat vaqti-vaqti bilan, ammo yiliga kamida bir marta, saylovchilarga o`z faoliyati haqida axborot beradi.Deputatga saylovchilar bilan olib boriladigan ishlar uchun Qonunchilik palatasining Reglamentida belgilanadigan tartibda muayyan kunlar ajratiladi. Ushbu qonunning 10- moddasiga binoan deputat, senator davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining mansabdor shaxslariga ularning vakolatlariga kiradigan masalalar yuzasidan asoslantirilgan tushuntirish berish yoki o`z nuqtai nazarini bayon qilish talabi bilan parlament so`rovi yuborishga haqlidir. Deputat va senatorlar palata doimiy qo`mitasi va komissiyalari va boshqa idoralari tarkibiga kirsa, mazkur idoralarning ko`rib chiqishi uchun har qanday masala va taklifni kiritishga, bu masala va takliflarni ko`rib chiqish uchun tayyorlashda, ularni muhokama qilish va ular yuzasidan qarorlar qabul qilishda ishtirok etishga, shuningdek, palata kengashi hamda uning idoralari qarorlarini ro`yobga chiqarishni tashkil etishda va bu qarorlarning bajarilishini nazorat qilishda ishtirok etishga haqlidir. Deputat va senatorlarning yuqorida ko`rsatilgan funksiyalarini amalga oshirishlari uchun siyosiy, tashkiliy, ijtimoiy-iqtisodiy kafolatlarni va deputatlik daxlsizligini

belgilaydi. Masalan, deputatga tegishli organlar hisobotlarni va saylovchilar bilan uchrashuvlarni o`tkazish uchun zarur shart-sharoitlarni ta'minlaydi. Uning iltimosiga binoan hokimliklar korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning ma'muriyati va jamoat tashkilotlari bino ajratib, deputatning hisoboti, uning saylovchilar bilan uchrashuvlari o`tkaziladigan, deputatning fuqarolarni qabul qiladigan vaqti va joyini fuqarolarga ma'lum qiladilar, qabul va uchrashuvlarda qatnashish uchun deputatning taklifiga binoan o`zlarining mas'ul vakillarini yuboradilar, shuningdek, deputatning joylardagi ishiga ko`maklashish yuzasidan boshqa chora-tadbirlarni ko`radilar. O`zbekiston Respublikasining “Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a'zosining maqomi to`g`risida”gi qonunning 9- moddasiga ko`ra Deputat, senator o`zining vakolatlari muddati mobaynida daxlsizlik huquqiga ega bo`ladi. Tegishli palataning roziligisiz deputat, senator jinoiy javobgarlikka tortilishi, ushlab turilishi, qamoqqa olinishi yoki sud tartibida beriladigan ma'muriy jazoga tortilishi mumkin emas. Deputatni, senatorni majburiy keltirishga, shuningdek uning uy-joyi, xizmat xonasini, yuki, shaxsiy va xizmat transporti vositalarini, yozishmalarini, u foydalanayotgan aloqa vositalarini, shuningdek unga tegishli hujjatlarni ko`zdan kechirishga yo`l qo`yilmaydi. Deputat, senator tegishli palatada ovoz berish chog`ida fikr bildirganligi yoki nuqtai nazarini bayon etganligi uchun hamda o`z vakolatlarini amalga oshirishi bilan bog`liq boshqa harakatlari uchun javobgarlikka tortilishi mumkin emas, Deputat, senator O`zbekiston Respublikasi hududida havo, temir yo`l, avtomobil yo`lovchilar transportida (taksi va shahar yo`lovchilar transporti bundan mustasno) tekin yurish huquqidan foydalanadi. Deputat, senator aeroportlar va aerovokzallar, temir yo`l vokzallari hamda stansiyalarining rasmiy shaxslar va delegatsiyalar uchun mo`ljallangan zallaridan tekin foydalanish huquqiga ega. O`zbekiston Respublikasining “Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a'zosining maqomi to`g`risida”gi qonun deputat va segnatorlarni o`z funksiyalarini muvaffaqiyatli amalga oshirishlariga qaratilgan yana qator kafolatlarni ko`zda tutgan.

“Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashi deputatining maqomi to`g`risida”gi qonun esa quyi turuvchi vakillik organlari deputatlarini faoliyatini tartibga soladi. Ushbu qonun mazmunidan kelib chiqib biz mazkur Kengashlar deputatlarining funksiyalarini bilib olishimiz mumkin. Ushbu qonunning 7– moddasiga ko`ra tegishli xalq deputatlari Kengashining deputati o`z okrugi saylovchilari bilan, uni deputatlikka nomzod qilib ko`rsatgan siyosiy partiya va fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organi bilan aloqa bog`lab turadi, tegishli xalq deputatlari Kengashida ularning manfaatlarini ifoda etadi. Deputat o`ziga saylovchilardan tushgan murojaatlarni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko`rib chiqadi, ularni hal etish chora-tadbirlarini ko`radi, fuqarolarni qabul qiladi. Deputat vaqti-vaqti bilan, lekin yiliga kamida ikki marta saylovchilarga o`z faoliyati to`g`risida axborot beradi. Deputatga saylovchilar bilan olib boriladigan ishlar uchun tegishli xalq deputatlari Kengashining reglamentida belgilanadigan tartibda muayyan kunlar ajratiladi. Saylovchilar bilan uchrashuvlar o`tkazish uchun deputatga zarur shart-sharoit ta'minlanadi. Ijro etuvchi hokimiyat organlari uning iltimosiga ko`ra bino ajratilishini tashkil etadilar, deputatning saylovchilar bilan uchrashuvlari o`tkaziladigan, deputat tomonidan fuqarolar qabul qilinadigan vaqt va joy haqida fuqarolarga xabar beradilar, qabul va uchrashuvlarda ishtirok etish uchun deputatning taklifiga binoan o`zlarining mas'ul vakillarini yuboradilar, shuningdek, deputatning joylardagi ishiga ko`maklashish yuzasidan boshqa chora-tadbirlar ko`radilar. Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashi deputatining qolgan funksiyalari O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatinikiga o`xshaydi. Xulosa qilib shuni aytish mumkin: deputatlik vakolatlarini amalga oshirishga imkon yaratadigan sharoit va vositalarning yig`indisi deputatlik faoliyatining kafolatlari deyiladi. 3 -§. Davlat hokimiyati vakillik organlarining funksiyalarini ta'minlash vositalari.

Davlat hokimiyati vakillik organlarining yuqorida sanab o`tilgan funksiyalari qanday qilib amalga oshiriladi? O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi va hokimlar boshchilik qiladigan xalq deputatlari Kengashlari davlat, xo`jalik va ijtimoiy-madaniy qurilishning hamma sohalariga bevosita yoki o`zlari tuzadigan organlar orqali rahbarlik qiladilar. Rahbarlik, birinchidan, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senati, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi, shuningdek, bevosita xalq deputatlari Kengashlari sessiyalarida masalalarni ko`rib chiqish va hal qilish orqali amalga oshiriladi, ikkinchidan, davlat hokimiyati vakillik organlari o`z funksiyalarini amalga oshirishlari uchun qarorlar qabul qiladilar, ularning ijrosini ta'minlaydilar va ijrosini nazorat qiladilar. Davlat hokimiyati vakillik organlari o`z funksiyalarini amalga oshirishda quyidagi vositalardan foydalanadilar: 1. Tartibga solish. O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilish “O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi vakolatiga kiradi. O`zbekiston Respublikasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasi to`g`risida”gi, O`zbekiston Respublikasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasi to`g`risida”gi, qonunlarining 8-moddalarida O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish, unga o`zgartish va qo`shimchalar kiritish; O`zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy qonunlarini hamda qonunlarini qabul qilish, ularga o`zgartish va qo`shimchalar kiritish faoliyati bilan shug`ullanishi mustahkamlangan. 2. Farmoyish berish, yo`naltiruvchi va muvofiqlashtiruvchi faoliyat. Davlat hokimiyati vakillik organlari davlat organlari, o`z hududlarida joylashgan va o`zlariga bo`ysungan korxona, tashkilot va muassasalar faoliyatiga rahbarlik qiladilar, o`zlariga qarashli hududlarda joylashgan, lekin yuqori kengashlarga bo`ysunadigan korxona, tashkilot va muassasalar faoliyatini muvofiqlashtirib turadilar. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 6 - moddasiga muvofiq Xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi qarorlar qabul qiladi. Viloyat, tuman, shahar hokimi qarorlar qabul qiladi va farmoyishlar chiqaradi. Xalq deputatlari Kengashi va hokim qabul qilgan hamda chiqargan hujjatlar

imzolangan vaqtdan boshlab kuchga kiradi, basharti ana shu hujjatlarda o`zga tartib belgilanmagan bo`lsa. Xalq deputatlari Kengashi va hokim o`z vakolatlari doirasida qabul qilgan hujjatlar viloyat, tuman, shahar hududida joylashgan barcha korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar tomonidan ijro etilishi majburiydir. 3. Nazorat faoliyati. O`zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi va mahalliy Kengashlar o`zlariga hisobot berib turuvchi organlar faoliyatini nazorat qiladilar. Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlari fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlariga, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni ta'minlashga, atrof-muhitni muhofaza qilishga doir o`z vakolatlari doirasida ko`rib chiqish huquqi berilgan masalalarni, tashkiliy masalalar va O`zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq nazorat etishga doir masalalarni hal etadi. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonuniga muvofiq tegishli hududlarning hokimlari mulkchilikning turli shakliga mansub korxonalar, muassasalar va tashkilotlar bilan hamkorlik qilish masalalarini hal etadi. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 1 –moddasiga muvofiq Xalq deputatlari Kengashi va hokim viloyat, tuman va shahar uchun umumiy bo`lgan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish vazifalari amalga oshirilishini, joylarda qonunlar, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi qabul qilgan hujjatlar, yuqori turuvchi xalq deputatlari Kengashlari va hokimlar qarorlarining ijrosini, O`zbekiston Respublikasi davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari bilan fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlari o`rtasidagi aloqalarni, aholini viloyat, tuman va shaharni boshqarishga jalb etishni ta'minlaydi. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 26 –moddasiga muvofiq Xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga

zid keladigan qarorlar O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan belgilangan tartibda bekor qilinadi. Hokimlarning O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari, qarorlari va Farmoyishlariga, Vazirlar Mahkamasi hujjatlariga, shuningdek, O`zbekiston Respublikasining davlat manfaatlariga zid keladigan hujjatlari O`zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan to`xtatiladi va bekor qilinadi. Viloyat, shahar va tuman xalq deputatlari Kengashlari va hokimlar o`z hududlarida qonuniylik, huquq-tartibot va xavfsizlikni ta'minlash bo`yicha nazorat olib boradilar. Yuqori turuvchi xalq deputatlari Kengashlari quyi turuvchi xalq deputatlari faoliyatiga rahbarlikni amalga oshirar ekanlar, ularning faoliyatini ham nazorat qiladilar. Xalq deputatlari Kengashlari o`zini o`zi boshqarish organlarining faoliyati ustidan ham nazorat o`rnatadilar va ular faoliyatini yo`naltirib turadilar. 4. Tashkilotchilik va tarbiyalash faoliyati. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 25 –moddasiga muvofiq qonunlarning hamda O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti, Vazirlar Mahkamasi hujjatlarining, yuqori turuvchi organlar va tegishli xalq deputatlari Kengashi qarorlarining ijrosini tashkil etadi hamda jamoat tartibiga rioya etilishi va jinoyatchilikka qarshi kurash, fuqarolarning xavfsizligini ta'minlash, ularning huquqlarini himoya qilish va salomatligini muhofaza etish bilan bog`liq chora-tadbirlar ko`radi, tabiiy ofatlar, epidemiyalar va boshqa favqulodda hollarda ham tashkiliy ishlarni o`z zimmasiga oladi. Xalq deputatlari Kengashlari va o`zini o`zi boshqarish organlarining moddiy- moliyaviy bazasi. Davlat hokimiyati vakillik organlari tomonidan o`z funksiyalarini amalga oshirishning muhim vositalaridan biri ularda moddiy-moliyaviy bazaning mavjudligidir. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 53-moddasida bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan O`zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma- xil shakllardagi mulk tashkil etadi, deb yozib qo`yilgan. Jamiyat iqtisodiy negizlari shu tartibda belgilangan ekan, keng ma'noda shu mulkning o`zi davlat hokimiyati vakillik

organlari faoliyatining moddiy-moliyaviy bazasi deb qaralishi lozim. Shu bilan birga Konstitutsiya asosida qabul qilingan joriy qonunlarda mahalliy davlat hokimiyati va o`zini o`zi boshqarish organlarining moddiy-moliyaviy bazasi belgilangan. O`zbekiston Respublikasining «Mahalliy davlat hokimiyati to`g`risida»gi Qonunining 7-moddasida mahal-liy davlat hokimiyati faoliyatining iktisodiy asosini tashkil etuvchi mulk shakllari belgilangan. Unga ko`ra xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi va viloyat, tuman, shahar hokimi faoliyatining iqtisodiy asosini ma'muriy-hududiy tuzilmalarning davlat mulki (jamoa mulki) hamda viloyat, tuman va shaharda mavjud bo`lib, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishga xizmat qiluvchi boshqa mulk tashkil etadi. Qonunda mahalliy davlat hokimiyati faoliyatining moliyaviy asosi ham ko`rsatilgan. Ushbu qonunning 2-moddasida viloyat, tuman, shaharning moliyaviy resurslari belgilangan. Unga ko`ra viloyat, tuman, shaharnig moliyaviy resurslarini budjet mablag`lari, budjetdan tashqari fondlar, aniq maqsadga qaratilgan fondlar, kredit resurslari, shuningdek, respublika (viloyatlar, Toshkent shahri) budjetidan ajratilgan subvensiyalar va dotatsiyalar tashkil etadi. Qonunga muvofiq mahalliy hokimiyat organlarining viloyat, tuman, shahar budjetidan tashqari fondlari ham bo`lishi mumkin. Qonunning 14-moddasiga ko`ra xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi fuqarolarning, mulkchilik shaklidan qat'i nazar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning ixtiyoriy badallari va xayriyalaridan, O`zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq undiriladigan ayrim turdagi jarimalardan, o`zga mablag`lardan tarkib topadigan, budjetdan tashqari fondlardan tashkil topadi.

O'xshashlar

Mahalliy davlat hokimiyati organlarining konstitusiyawiy asoslari

Qoraqalpog'iston davlat hokimiyati organlarining o'zaro munosabatlari

O`zbekiston Respublikasida zamonaviy davlat hokimiyati vakillik organlarining tarixi va rivojlanish bosqichlari

O`zbekiston Respublikasi davlat hokimiyati vakillik organlari

Davlat hokimiyati vakillik organlari faoliyatining tashkiliy uslublari