logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Huquqshunoslik
  4. Advokatning kasb etikasi

Advokatning kasb etikasi

Yuklangan vaqt:

01.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

54.90234375 KB
Ko'chirib olish
Advokatning kasb etikasi Reja: 1. Advokatning kasb etikasi: ahamiyati va mazmuni 2. Advokat va ishonch bildiruvchi 3. Advokatlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar 4. Advokatlar va sud protsessi ishtirokchilari 5. Advokatlik siri 6. Advokat va manfaatlar to’qnashuvi 1. Advokatning kasb etikasi: ahamiyati va mazmuni Yuridik etika huquqshunosning kasbiy faoliyati xususiyatlari, uning axloqiy va ijtimoiy holati fazilatlari bilan shartlangan. Kasb turi bo’yicha insonlar bilan ish olib borishga to’g’ri keladigan mutaxassislar o’quvchilar, talabalar, sudlanuvchilar, guvohlar tomonidan nafaqat muayyan belgilangan rolni ijro etuvchi sifatida, balki ularning istarasi issiqligi, ijobiy yoki salbiy insoniy xislatlari bo’yicha ham baholanadi. Xususan, huquqshunos bilan suhbatda bo’lgan har bir inson undan nafaqat kasbiy majburiyatlarini malakali bajarishini, balki izzat-hurmat bilan muomala qilishni kutadi, bu esa huquqshunos zimmasiga odob nuqtai nazaridan javobgarlik yuklaydi, unga shaxs sifatida yuqori talablar qo’yadi. Mana shuni o’ziyoq insonlarning kasbiy majburiyatlarini bajarishini tartibga soladigan va ularning e’tiborini o’z-o’zini tarbiyalashga undovchi maxsus xulq-atvor normalarining paydo bo’lish asosi hisoblanadi. Bu sohalarda kasbiy majburiyatlarni muvaffaqiyatli bajarilishi mutaxassislarning malakasi va javobgarligi, o’z kasbiy burchini benuqson bajarishga shayligini fahmlash bilan qo’shilishini nazarda tutadi. Axloq ham, huquq ham muayyan tarzda adolat va lozimlik to’g’risidagi umuminsoniy tasavvurlarni ifodalaydigan nisbatan barqaror normalar (qoidalar, yo’l-yo’riqlar va boshqa) majmui sifatida tushuniladi. Bu normalar umumiy xarakterga ega bo’lib, jamiyatning barcha a’zolari uchun bir xilda baravar taalluqli hisoblanadi. Huquq normalari yozilganligi, nashr qilinganligi, ya’ni rasmiy tarzda davlat tomonidan e’lon qilinganligi, axloq normalari esa asosan jamiyatning ijtimoiy ongida mujassam bo’lganligiga qaramasdan, axloq ham, huquq ham deyarli barcha munosabatlarni o’z ichiga oladigan yoyiq xulq qoidalari tizimini tashkil etadi. Odatda, axloq madaniyati – bu uch pog’onada namoyon bo’ladigan, shaxsning axloqiy rivojlanishi va yetukligining sifat tavsifidir. Birinchidan, bu jamiyatning axloq va odob normalari talablarini bilishda, faoliyatning maqsad va vositalarini ongli darajada asoslay olish imkoniyatida ifodalanadigan axloqiy ong madaniyati. Bu pog’ona shaxsning dunyoqarashi, uning axloqiy bilimlari va e’tiqodlariga bog’liq. Ikkinchidan, axloq maqsadlari va vositalarini dildan qabul qilishni, ularni amalga oshirishga ko’ngilda tayyorligini ta’minlaydigan nihoyatda muhim pog’ona bu axloq tuyg’ulari madaniyati. Yuridik faoliyat turidan qat’i nazar huquqshunos kasbiy axloqining bosh prinsipi adolat hisoblanadi. Ushbu axloqiy prinsipsiz huquq sohasidagi faoliyat o’z ma’nosini yo’qotadi. Shu bilan bir qatorda huquqshunoslardan xolislik, beg’arazlik, mustaqillik, inson huquqlariga va aybsizlik prezumpsiyasiga rioya etish talab etiladi. Yuqorida belgilab o’tilgan prinsiplar huquqshunosning kasbiy faoliyati tuzilishida nihoyatda muhim o’rin egallaydi. Uning kasbiy faoliyati mohiyatini ifodalagan holda bu prinsiplar uning xulqining strategiyasini ham tashkil etadi. Bu prinsiplar advokatlik faoliyatida o’ziga xos ahamiyat kasb etadi, chunki advokat har bir malakali yuridik yordamga muhtoj shaxsga uni ko’rsatish maqsadida faoliyatni amalga oshiradigan shaxs hisoblanadi, ya’ni boshqa so’zlar bilan aytganda insonlarning qonuniy huquq va manfaatlarini himoya qiladi. Imperativligi har bir muayyan holatlarni hisobga olgan holda qo’llanadigan ijtimoiy axloq normalaridan farqli ravishda yuridik etika prinsiplari – adolat, beg’arazlik, xolislik, mustaqillik va inson huquqlariga rioya etish – advokat uchun barcha hollarda majburiy bo’lgan qat’iy axloqiy talablarni ifoda etadi. Kasb etikasi – bu advokat kasbini boshqa yuridik kasblar orasidan ajratib turadigan tushuncha. Kasbiy mahorat qanchalik yuqori bo’lsa, axloq normalari ham shunchalik yuqori bo’ladi, va aksincha, axloq normalari qancha yuqori bo’lsa, kasbiy mahorat ham shunchalik oshadi. Advokatning kasb etikasi undan sotilmaslikni, qonunga sodiqlikni, hammaning qonun oldida tengligiga rioya etishni talab qiladi. Advokatura to’g’risidagi qonunchilikda belgilab qo’yilgan prinsiplar ham aynan shunga qaratilgan. Advokat kasbi uchun axloq talablari o’ziga xos ma’noga ega. Kasbiy axloqning mohiyatini tushunishdan advokatlar etikasini rivojlantirish masalalarini yechish ham chiqib keladi. Advokatlik etikasining vazifasi – protsessual normalarga rioya qilishda axloq asoslarining roli haqidagi masalani o’rganib chiqish. Sudlov ishlarini yuritish ishtirokchilarining munosabatlarini belgilovchi axloq prinsiplari, shubhasiz, shaxsning subyektiv huquqlarining muhim kafolatidir. Sudlov ishlarini yuritish inson uchun eng muhim narsaga taalluqli – uning sha’ni va qadr-qimmati, ba’zi hollarda esa hayotiga ham. Axloq prinsiplari advokatning kasb etikasida bevosita o’z aksini topadi. Yuqorida aytib o’tilganlarni hisobga olib, advokatlik etikasi bu advokatlik faoliyati vakillarining mehnat faoliyati va xizmatdan tashqari xulqining axloqiy xarakterini ta’minlovchi yurish-turish qoidalari majmuidan iborat kasb etikasining bir turi, deb ta’rif berish mumkin. Boshqacha qilib aytganda, advokatlik etikasi advokatlik faoliyatini amalga oshiruvchi shaxslarning axloq kodeksidir. Agar sudyalik etikasi – bu sudyalar va jinoyat, fuqarolik sudlov ishlarini yuritishning boshqa ishtirokchilarining kasbiy faoliyati va xizmatdan tashqari xulqining axloqiy xarakterini ta’minlovchi yurish-turish qoidalari majmui bo’lsa, advokatlik etikasi – bu tegishincha advokatlarning yurish-turish qoidalari kodeksidir. Umuman, advokatlik etikasi advokatura xodimlarining qarashlari, ongining to’g’ri shakllanishiga imkon beradi, ularni axloq normalariga og’ishmay rioya qilish, haqiqiy adolatni ta’minlash, insonlarning huquq va erkinliklari, sha’ni va qadr-qimmatini himoya qilish, o’z sha’ni va obro’sini saqlashga yo’llantiradi. Advokatlik etikasi masalasi olimlarning ham, amaliy huquqshunoslarning ham qiziqish doirasi ostida hisoblanadi. Advokatlik etikasi – bu olimlar kabinetda o’ylab topgan narsasi emas, qadimgi mualliflarning sitatalari to’plami ham emas, balki advokatlarning o’z vijdonlari asosida tashkil etilgan ularning erkin axloqiy tanlash maxsulidir. «Advokatura nazariyasi» mualliflari aytganidek, har bir advokatning vijdoni bor, lekin har bir advokat uni eshitishga tayyor emas. Bu borada etikaning vazifasi har bir advokatga uning vijdoni ovozini yetkazish. Jamiyatda advokat muhim va mas’uliyatli rolni bajarishi tufayli u muayyan kasb va etika mezonlariga javob berishi lozim, va bu mezonlar odatda har qanday munosib fuqaroga qo’yiladigan mezonlardan ancha yuqori: adolatlik va haqqoniylik, mustaqillik, topshirilgan vazifa uchun javobgarlik va boshqalar. «Odil sudlovning muhim ishtirokchilari hisoblangan advokatlar o’z kasblarining sha’ni va qadr-qimmatini tutib turishlari lozim», - deyilgan BMTning jinoyatlarni oldini olish bo’yicha Sakkizinchi kongressida 1990 yil avgustda qabul qilingan «Advokatlar roli to’g’risida asosiy qoidalar»ning 12 bandida. Advokatlik etikasi advokatlik faoliyatining axloqiy jihatlari to’g’risidagi ilmiy asoslangan tasavvurlar tizimini tashkil etadi. Shunday qilib, bizning fikrimizcha, advokatlik etikasining ahamiyati shundaki, u advokatni malakali yuridik yordam ko’rsatish borasidagi majburiyatlarini bajarishini ta’minlash, ya’ni har bir O’zbekiston Respublikasi fuqarosining konstitutsiyaviy huquqini ta’minlash ushbu majburiyatlarni bajarish vaqtida advokatning lozim bo’lgan xulq-atvorini aniqlash, insonparvarlik mazmuni bilan to’ldirilgan advokatlik faoliyatiga axloqiy tus berish va shu vaqtning o’zida davlat, jamiyat va advokatura o’rtasida bog’lab turuvchi bo’g’in va balans vazifalarini bajaradi. Advokatlik etikasi ommaviy-huquqiy institut sifatida advokaturaga nisbatan jamiyat va davlat ishonchini kerakli darajada shakllantirishi lozim. 2. Advokat va ishonch bildiruvchi Advokatning ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) bilan munosabatlarda o’zini tutish etikasi mazmun-mohiyatiga ko’ra ancha murakkabdir. Advokatning ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) bilan o’zaro munosabati asosini ishonch tashkil etishi lozim. Aynan ishonch unga yuridik yordam so’rab murojaat etgan shaxs bilan munosabatlarining huquqiy tabiatinigina emas, balki advokatning fuqarolar subyektiv huquqlarini ta’minlashga yo’naltirilgan faoliyatining axloqiy jihatini ham o’zida ifodalaydi. Advokat o’ziga yuridik yordam berishni so’rab, murojaat etgan shaxsga huquqiy masalalarda maslahat berar ekan, u berilayotgan maslahatning to’g’riligigagina emas, balki to’g’ri tushunilganiga ham ishonch hosil qilishi kerak. Advokat yuridik yordam ko’rsatishda hal kilinishi lozim bo’lgan masala yuzasidan qonunga asoslangan tushuntirishlar berishi va nizoning sudda qay tarzda hal bo’lishi mumkinligi haqida bildirishi lozim. Lekin u hech qachon ishni u yoki bu tarzda hal qilib beraman, degan mazmunda va’dalar bermasligi lozim. O’zbekiston Respublikasi Advokatlarning kasb etikasi qoidalari 2.4 bandiga ko’ra advokat quyidagilarga haqli emas: Advokat: - yuridik yordam ko’rsatishni so’rab murojaat qilgan shaxsning qonuniy manfaatlariga zid harakat qilishga, unga yuridik yordam ko’rsatishda o’z foydasini, badaxloq manfaatlarni ko’zlab yoki tashqaridan bo’ladigan tazyiq ta’sirida harakat qilishga; - murojaat qilgan ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) o’zini o’zi ayblayotganligiga ishonchi komil bo’lgan hollarni istisno qilganda ish bo’yicha ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) xohish- irodasiga zid nuqtai nazarni egallashga va unga qarshi harakat qilishga; - agar ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) o’z aybi isbotlanganligini rad etsa, uning aybi isbotlanganligi to’g’risida omma oldida bayonot berishga, shuningdek ishonch bildiruvchi shaxsni (himoya ostidagi shaxsni) o’z aybiga iqror bo’lishga ko’ndirishga; - ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) roziligisiz u tomonidan yuridik yordam ko’rsatilayotganligi bilan bog’liq holda o’ziga ma’lum qilingan ma’lumotlarni oshkor etishga; - o’z imkoniyati darajasidan ortiq ekanligini bila turib, yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi topshiriqni o’z zimmasiga olishga; - yuridik yordamga muhtoj shaxslarga o’z yordamini majburlab tiqishtirishga, ularni sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari bilan shaxsiy aloqalaridan foydalanish, ishning muvaffaqiyatli hal bo’lishini va’da qilish, boshqa advokatlarning rolini pasaytirib ko’rsatish hamda boshqa nomunosib usullar orqali o’ziga jalb etishga; - ishning muhokamasi jarayonida ishtirok etayotganida muhokamaning boshqa ishtirokchilarining, hatto beodoblik qilgan bo’lsalar ham, sha’ni va qadr- qimmatini tahqirlovchi, haqoratlovchi iboralar ishlatishga; - o’zi yuridik yordam ko’rsatuvchi shaxs sifatida ishtirok etayotgan nizo predmeti hisoblangan mol-mulkni va mulkiy huquqlarni shaxsiy manfaatlari yo’lida har qanday usul bilan xoh o’z nomiga, xoh boshqa shaxslar nomiga rasmiylashtirish orqali olishga; - o’zini o’zi reklama qilishga (yuridik yordam ko’rsatadigan joyini, vaqtini, bunday yordam turlarini qayd etish hollari bundan mustasno); - ish uchun zarur bo’lmagan hollarda va ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) roziligisiz uning shaxsiga va turmushining ishqiy (intim) tomonlariga taalluqli ma’lumotlarni olish uchun harakat qilishga; - advokatlik siri predmeti bo’lgan masalalar bo’yicha guvohlik ko’rsatmalari berishga; - ish bo’yicha so’roq qilingan guvohlar, jabrlanuvchilar va ekspertlar bilan suddan tashqari hollarda bahsga kirishishga; - ish uchun zarurligi taqozo etilmasa, jarayon ishtirokchilari yoki boshqa shaxslarni obro’sizlantiradigan hujjatlarni talab qilishga va taqdim etishga; - kelishuv bitimi tuzish to’g’risidagi muzokaralar davomida boshqa tarafdan olingan ma’lumotlardan butun jarayon davomida ham, jarayondan keyin ham ana shu tarafga qarshi foydalanishga haqli emas. Qonun va advokat kasbi etikasi ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) xohish-irodasidan ustundir. Ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) qonunga rioya etmaslikka yoki ushbu Qoidalarda nazarda tutilgan normalarni buzishga qaratilgan hech bir istagi, iltimosi yoki ko’rsatmasi advokat tomonidan bajarilishi mumkin emas. Advokat o’ziga huquqiy yordam so’rab murojaat qilgan shaxsga taalluqli masalaning mohiyatini sabr-toqat bilan aniqlashi, qonunni sodda tilda tushuntirishi, o’rganilayotgan masalaga qonun hujjatlarining talablariga muvofiq ravishda baho berishi va masalani hal etish uchun tanlanadigan muayyan variantning oqibatlari to’g’risida imkon qadar ma’lum qilishi kerak. Masalani hal etish yo’lini uzil-kesil tanlash huquqi doimo ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) tegishlidir. Advokat o’ziga yuridik yordam ko’rsatishni so’rab murojaat qilgan shaxsga yoki ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) unda topshiriqni bajarish bo’yicha erishiladigan natijalar xususida bevosita yoki bilvosita asossiz umidlar paydo qilishi yoki advokat kutilayotgan natijaga o’z majburiyatlarini halol bajarishdan tashqari boshqa vositalar orqali ta’sir ko’rsatishi mumkin degan tassavvur hosil qilishi mumkin bo’lgan va’da va kafolatlar berishga haqli emas. Agar muayyan topshiriqning ijrosi muqaddam qabul qilingan topshiriqning ijrosiga to’sqinlik qiladigan bo’lsa, advokat bunday topshiriqni zimmasiga olmasligi kerak. Advokat ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) qarzdorlik tufayli tobe bo’lib qolmasligi kerak. Advokat ishonch bildiruvchi shaxslar (himoya ostidagi shaxslar) bilan o’zaro betakalluf munosabatlarga yo’l qo’ymasligi kerak. Topshiriq bekor qilingan taqdirda, advokat ishonch bildiruvchi shaxsdan (himoya ostidagi shaxsdan) olgan ishga doir barcha hujjatlarning asl nusxalarini va ishonchnomani darhol unga qaytarishi kerak. Topshiriqni bajarish jarayonida, advokat o’z xatti-harakatlarida ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) taqdim etgan hujjatlar va axborotning ishonchliligi prezumpsiyasidan kelib chiqadi, va ularni qo’shimcha ravishda tekshiruvdan o’tkazmaydi. Advokatning surishtiruv, dastlabki tergov organlari, prokuror yoki sudning tayinlashiga ko’ra ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) davlat hisobidan yuridik yordam ko’rsatganidagi vazifalari to’lov bitimi asosida yuridik yordam ko’rsatilganidagi vazifalardan farq qilmaydi. Agar topshiriqning qabul qilinganidan keyin advokat topshiriqni zimmasiga olishga haqli bo’lmagan holatlar yuzaga chiqsa, advokat bitimni bekor qilishi lozim. Advokat surishtiruv, dastlabki tergov organlarining, prokuror yoki sudning tayinlashiga ko’ra yuridik yordam ko’rsatishda O’zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasi hududiy boshqarmasi belgilaydigan tartibda shaxsan ishtirok etishi shart. Dastlabki tergov bosqichida himoya qilish topshirig’ini tayinlanish yoki bitim bo’yicha qabul qilgan advokat birinchi instansiya sudida himoya qilishni uzrli sabablarsiz rad etishga haqli emas. Ish bo’yicha ishtirok etish topshirig’ini tayinlash yoki bitim bo’yicha qabul qilgan advokat ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) to’lovga qobiliyatsizligi vaji bilan himoya qilishni rad etishga haqli emas hamda o’ziga murojaat qilgan ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) ishi bo’yicha sudning hukmi ustidan apellyatsiya shikoyati tayyorlash va uni berish bosqichiga qadar himoyachi vazifalarini bajarishi kerak. Advokat topshiriqni qabul qilishni va ishni yuritishni rad etishi shart, agarki: u mazkur ish bo’yicha manfaatlari o’ziga murojaat qilgan shaxs manfaatlariga zid bo’lgan shaxslarga yuridik yordam ko’rsatayotgan yoki ko’rsatgan bo’lsa; garchi shaxslardan birining manfaatlari boshqasining manfaatlariga zid bo’lmasa-da, ammo bu shaxslar ishning ayni bir epizodi bo’yicha turlicha nuqtai nazarda bo’lsalar; ayni bir ish bo’yicha voyaga yetgan va voyaga yetmagan shaxslarning himoyasini amalga oshirish zarur bo’lsa; u muqaddam ishda sudya, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi, ekspert, mutaxassis, tarjimon, guvoh, xolis sifatida ishtirok etgan bo’lsa; ishni tergov qilish yoki ko’rib chiqish vaqtida u qarindoshchilik munosabatlarida bo’lgan mansabdor shaxs ishtirok etayotgan (ishtirok etgan) bo’lsa. Agar muayyan holatlar natijasida manfaatlari turlicha bo’lgan yoinki manfaatlarida ziddiyatlar kelib chiqishi ehtimoli mavjud bo’lgan shaxslarga yuridik yordam ko’rsatish zarurati yuzaga kelsa, sheriklik shartnomasi asosida birgalikda yuridik yordam ko’rsatayotgan advokatlar topshiriqni ijro etishni davom ettirish uchun ziddiyatli munosabatlar barcha taraflarining yozma roziligini olishlari va ana shu manfaatlar huquqiy himoya qilinishining teng imkoniyatlarini ta’minlashlari shart. Sud-tergov organlari tomonidan topshiriqdan voz kechish to’g’risidagi tegishli iltimosnoma qanoatlantirilgan hollarda advokat bu haqda advokatlik tuzilmasi rahbariyatini va ishonch bildiruvchi shaxsni (himoya ostidagi shaxsni) u boshqa advokatga huquqiy yordam so’rab murojaat qilish imkoniyatiga ega bo’lishi uchun oldindan xabardor qilishi shart. Advokat ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) uning talablari qanoatlantirilishiga kafolat bermasligi kerak. Da’voning yoki unga nisbatan e’tirozning asosliligiga shubha mavjud bo’lgan taqdirda, advokat topshiriqni qabul qilishi mumkin, biroq ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) uning talablari qanoatlantirilmasligi mumkinligini tushuntirib qo’yishi shart. Ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) talablari yoki e’tirozlari asossiz ekanligiga ishonchi komil bo’lsa va huquqiy asos mavjud bo’lmasa, advokat o’z fikrini ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) ma’lum qilishi kerak. Agar da’vo va unga nisbatan e’tirozning asossiz ekanligi sud muhokamasi jarayonida aniqlansa, ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) esa ishda advokatning bundan buyon ham ishtirok etishini qat’iy talab qilsa, advokat ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) talablari va e’tirozlari bilan cheklanishi kerak, ularni qonun qoidalari bilan asoslashi shart emas. Ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) aybni tan olganligi, agar advokat uning aybdorligi shubhali yoki isbot qilinmagan degan xulosaga kelsa, advokatni aybni tan olish borasida nizolashish huquqidan mahrum qilmaydi. Bunday vaziyatda advokat ish bo’yicha mustaqil va ishonch bildiruvchi shaxsdan (himoya ostidagi shaxsdan) holi huquqiy nuqtai-nazarni egallashi hamda ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) oqlanishini so’rashi shart. Agar mavjud dalil-isbotlar ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) xatti-harakatlarida jinoyatning qo’yilgan aybdagiga nisbatan unchalik og’ir bo’lmagan tarkibi mavjudligidan dalolat bersa, advokat bu haqda unga ma’lum qilishi va unchalik og’ir bo’lmagan jinoyatni nazarda tutgan holda nuqtai nazarni kelishib olishi shart. Bunday holda ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) advokatning asoslariga rozi bo’lsa, advokat o’zi mustaqil tanlagan nuqtai nazardan kelib chiqqan holda uni himoya qiladi. Bir guruh shaxslar ishtirok etayotgan ishlarda ayrim ishonch bildiruvchi shaxslarni (himoya ostidagi shaxslarni) himoya qilish manfaatlari o’rtasida ziddiyatlar mavjud bo’lsa, advokat sud tergovi vaqtida himoya nutqi uchun o’ziga ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) aybini rad etadigan yoki uning aybdorligiga shubha paydo qiladigan dalil-isbotlarni yohud javobgarlikni yengillashtiradigan holatlarni to’plashi va tahlil qilishi lozim. Advokat boshqa sudlanuvchilarning holatini zaruratsiz yomonlashtirmasligi kerak. Advokatning manfaatlari o’ziga ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) manfaatlariga zid bo’lgan boshqa sudlanuvchilarga qarshi qaratilgan xatti-harakatlari faqatgina bunday xatti-harakatlarsiz o’ziga murojaat qilgan ishonch bildiruvchi shaxsni (himoya ostidagi shaxsni) to’laqonli himoya qilish mumkin bo’lmaydigan holatlarda asosli hisoblanadi. Advokat o’ziga murojaat qilgan ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) nisbatan chiqarilgan hukm ustidan uning iltimosiga ko’ra, shuningdek agar ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) voyaga yetmagan bo’lsa yoki ruhiy kamchiliklarga ega bo’lsa va sud hukmda advokatning mavqeini hisobga olmagan hamda u iltimos qilganidan ko’ra og’irroq jazo yoki og’irroq jinoyat uchun tayinlanadigan jazo tayinlagan bo’lsa yohud hukmni yengillashtirish uchun huquqiy asoslar mavjud bo’lsa, shikoyat qilishi kerak. Agar mahkum, voyaga yetmagan va ruhiy illatga ega shaxslar bundan mustasno, hukm ustidan shikoyat qilishga e’tiroz bildirsa, advokat imkon qadar undan hukm ustidan shikoyat qilishni rad etishning yozma shaklini olishi kerak. Advokat jabrlanuvchini, guvohni haqiqatga to’g’ri kelmaydigan tushuntirish berishga ko’ndirishga haqli emas. Advokat bajargan ishi uchun haq sifatidagi, shuningdek o’zi qilgan chiqim va xarajatlarni qoplash tarzidagi o’ziga tegishli bo’lgan mablag’larni olish huquqiga ega. Advokatga to’lanadigan haq taraflarning kelishuvi orqali belgilanadi va bunda ishning hajmi va qay darajada murakkabligi, ishni bajarish uchun qancha vaqt ketishi, advokatning tajribasi va malakasi, ish bajarishning muddatlari, tezkorlik darajasi va boshqa holatlar hisobga olinishi mumkin. Advokat to’lanadigan haq ish ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) foydasiga hal bo’lish-bo’lmasligiga qarab belgilanishi ko’zda tutilgan yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitim tuzmasligi kerak. Ushbu qoida haq ish muvaffaqiyatli nihoyalangan taqdirda, da’voning bahosiga mutanosib ravishda belgilanishi mumkin bo’lgan mulkiy nizolarga nisbatan amal qilmaydi. Advokatning haqni advokat bo’lmagan shaxslar bilan bo’lishishi, xususan, go’yoki vazifalarni taqsimlash tarzida bo’lishishi taqiqlanadi. Advokatning ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi) shaxsdan yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitimni ta’minlash tarzida mol-mulk olishi taqiqlanadi, avans to’lovlari bundan mustasno. 3. Advokatlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar Advokat o’z hamkasblarining sha’ni, qadr-qimmati va ishchanlik obro’sini hurmat qilishi, ular bilan o’zaro hurmat va kasbiy huquqlarga rioya etish asosida munosabatda bo’lishi, zarurat taqozo etsa, o’z hamkasbiga uning kasbiy faoliyatida (huquqiy nuqtai nazarini, himoyaning eng maqsadga muvofiq vositalari, usullari va uslublarini tanlashida hamda boshqa shu kabilarda) baholi qudrat yordam ko’rsatishi shart. Advokat advokatlik tuzilmasidagi boshqa advokat oldiga kelgan shaxsni o’ziga og’dirib, yuridik yordam ko’rsatish to’g’risida bitim tuzishga ko’ndirishga haqli emas. Advokat: - huquqiy hujjatlarda, ishonch bildiruvchi shaxsga (himoya ostidagi shaxsga) va boshqa shaxslarga yozgan xatlarida boshqa advokatni, shuningdek, huquqni muhofaza qiluvchi organlar, sudyalar va boshqa davlat organlarini badnom etuvchi yoki haqorat qiluvchi iboralardan foydalanishga; - o’ziga yuridik yordam ko’rsatishni so’rab murojaat qilgan shaxslar va ishonch bildiruvchi shaxslar (himoya ostidagi shaxslar) bilan suhbatlarda boshqa advokatni badnom etuvchi iboralardan foydalanishga, shuningdek, mazkur shaxslarga muqaddam yuridik yordam ko’rsatgan boshqa advokatlarning xatti- harakatlari va maslahatlarining to’g’ri-noto’g’riligini tanqid qilishga; - o’ziga yordam so’rab murojaat qilgan shaxslar va ishonch bildiruvchi shaxslar (himoya ostidagi shaxslar) bilan boshqa advokatlarga to’lanayotgan haqning qay darajada asosli ekanligini muhokama qilishga haqli emas. Sud majlisi yoki tergov harakatlarida ishtirok etish uchun belgilangan vaqtda yetib kelishning uzrli sabablarga ko’ra imkoni bo’lmagan taqdirda, shuningdek, boshqa vaqt tayinlash to’g’risida iltimosnoma kiritish niyatida bo’lsa, bu haqda advokat surishtiruvchi, tergovchi, prokuror yoki sudga imkon qadar oldindan ma’lum qilishi, shuningdek, jarayonda ishtirok etayotgan boshqa advokatlarni ham xabardor qilishi va ular bilan o’zaro maqbul vaqtni kelishib olishi kerak. Agar ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) ishni topshiriqni oldin zimmasiga olib bo’lgan boshqa advokat (advokatlar) bilan birgalikda yuritishni iltimos qilsa, advokat o’z hamkasbi (hamkasblari) ishni birgalikda yuritishga rozi ekanligi yoki emasligini aniqlashi lozim; agar ular rozi bo’lmasalar, bu haqda ishonch bildiruvchi shaxsni (himoya ostidagi shaxsni) xabardor qilib, unga advokat (advokatlar) tanlashda bir to’xtamga kelishni taklif etishi kerak. Agar advokat ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) boshqa advokatga qarshi qo’zg’atgan da’vo ishini yuritishni zimmasiga olsa, u bu haqda advokatlik tuzilmasining rahbariga, hamkasbiga ma’lum qilishi va ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) manfaatlariga rioya etgan holda nizoni kelishuv bitimi tuzish bilan tugatishni taklif qilishi kerak. Agar nizo kelishuv bitimi tuzish bilan tugashi mumkin bo’lmasa, ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) manfaatlarini ifoda etuvchi advokat hamkasbi bilan suhbatni tiklamay turib, topshiriqni bajaradi. Advokatlar o’rtasidagi munosabatlar ishda ishtirok etuvchi taraflar manfaatlarini himoya qilishga ta’sir ko’rsatmasligi kerak. Advokat qandaydir boshqa munosabatlar manfaatini o’ylab, ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) manfaatlariga putur yetkazishga haqli emas. Advokat o’ziga murojaat qilgan ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) protsessual raqibi bilan ana shu protsessual raqib advokatining roziligi bilangina yoki uning ishtirokida suhbatlashishga haqli. Advokatga agar zarurat taqozo etsa, o’z hamkasbiga u professional etika normalarini buzganligini bildirib qo’yish tavsiya etiladi. Kasbiy etika normalari qo’pol buzilgan yoki advokat o’z hamkasbiga bildirgan mulohazalarni u inkor etgan taqdirda, advokat advokatlar o’zini o’zi boshqarish organlariga shikoyat bilan murojaat qilishga haqli. O’zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasidagi va uning hududiy boshqarmalaridagi lavozimlarga saylangan yoki tayinlangan advokatlar boshqa advokatlarning huquqlarini cheklovchi, tahqirlovchi yoki ular o’z professional faoliyatini amalga oshirishi uchun to’sqinlik qiladigan holatlarni istisno qilgan hamda o’zlari uchun imtiyozli shartlar belgilamagan holda advokatlik faoliyati bilan shug’ullanishlari mumkin. Advokat O’zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasi organlari va hududiy boshqarmalarini hurmat qilishi, badallarni o’z vaqtida to’lashi va ular tomonidan qabul qilinadigan professional advokatlik faoliyatini tartibga soluvchi qarorlar, yo’riqnomalar hamda qoidalarni aniq bajarishi shart. Advokat O’zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasi organlari va hududiy boshqarmalarining o’z vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlarini bajarishi shart. Advokat O’zbekiston Respublikasi Advokatlari palatasining organlariga va hududiy boshqarmalariga ularning kasbiy va jamoatchilik faoliyati bilan bog’liq barcha masalalarda yordam ko’rsatishi shart. Advokat O’zbekiston Respublikasi Advokatlar palatasi organlari va hududiy boshqarmalarining, malaka komissiyalarining taklifiga binoan belgilangan muddatda hozir bo’lishi shart. Chaqiruv bo’yicha o’z vaqtida yetib kelishning imkoni bo’lmagan taqdirda, advokat hozir bo’lmaganligining sababini ma’lum qilishi va talab qilingan tushuntirishni o’z vaqtida taqdim etishi kerak. Advokat, agar o’ziga nisbatan jinoyat ishi qo’zg’atilgan bo’lsa yoki fuqarolik ishi bo’yicha o’z sha’ni va qadr-qimmatini badnom etadigan da’vo taqdim etilgan bo’lsa, bu haqda advokatlik tuzilmasi rahbarini xabardor qilishi shart. Advokatlar va sud protsessi ishtirokchilari Advokatning sud bilan munosabatlarining etik tomoniga, boshqalar bilan bo’ladigan munosabatlardagidan ko’ra, juda yuqori talablar qo’yiladi. Advokat sud protsessida ishtirok etishda sud va uning vakillariga nisbatan xushmuomalalik bilan munosabatda bo’lishi, uning harakatlari va so’zida sudga nisbatan hurmatsizlik alomatlari bo’lmasligi lozim. Umumiy tarzda olganda advokat sud bilan munosabatlarda o’zining barcha xatti-harakatlari, bildirayotgan fikr-mulohazalari, sudda so’zlaydigan nutqi bilan jamiyatda sud-huquq tizimi va uning vakillariga nisbatan hurmat bilan munosabatda bo’lish madaniyatini shakllantirishga ko’maklashishi lozim. Advokat sudga nisbatan hurmat bilan munosabatda bo’lish bilan birga o’ziga ishonch bildiruvchi shaxs (himoyasi ostidagi shaxs) huquq va manfaatlarini vijdonan himoya qilishi, shu bilan birga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan chegaradan chiqmasligi lozim. Advokat sudda o’z ishonch bildiruvchisi (himoyasi ostidagi shaxs) manfaatlarini sudda himoya qilar ekan, u sudda tekshirilgan dalillarni huquqiy jihatdan o’z ishonch bildiruvchisi (himoyasi ostidagi shaxs) manfaatlaridan kelib chiqib baholashi, shu bilan birga imkon qadar xolis bo’lishi dalillarning, isbotlangan holatlarning mohiyatini buzmasligi lozim. Advokat sud bilan aytishidan, sud protsessi boshqa ishtirokchilari sha’niga tegish va ularga nisbatan haqoratomuz so’zlarni aytishdan o’zini tiyishi kerak. Advokat sudda raislik etuvchining farmoyishlariga so’zsiz bo’ysunishi, sud majlisida belgilangan tartibga rioya etishi shart. Raislik etuvchining himoya huquqi yoki fuqarolik protsessi tarafining huquqlarini buzuvchi xatti-harakatlariga qonunda belgilangan tartibda e’tiroz bildirishda advokat og’ir-bosiq bo’lishi va odob qoidalariga rioya qilishi kerak. Advokat sud muhokamasi ishtirokchisi sifatida o’z muxoliflariga ham hurmat bilan munosabatda bo’lishi lozim. Advokatning sud majlisiga uzrsiz kelmay qolishi yoki tizimli ravishda kech kelishi kasb etikasi qoidalarini qo’pol ravishda buzish hisoblanadi. Shuning uchun ham advokat ma’lum bir sabablarga ko’ra sud majlisiga belgilangan vaqtda yetib kelishi mumkin bo’lmay qolgan hollarda bu haqida sudga va shu ishda qatnashayotgan boshqa hamkasblariga avvaldan xabar berishi kerak. Advokatning sud protsessida etika qoidalariga qat’iy rioya etish nafaqat advokatning, balki sud hokimiyatining ham obro’si oshishiga xizmat qiladi. 5.Advokatlik siri “Advokatlik siri” tushunchasi advokat va ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) o’rtasidagi munosabatlarni tavsiflaydi. “Advokatura to’g’risida”gi Qonuniga ko’ra, advokat advokatlik sirini saqlashi shart. Advokatlik siri jumlasiga ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) advokatdan yordam so’rab murojaat etganligining o’zi, ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) yordam so’rab murojaat etgan masalalar, advokatdan ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) olgan maslahatlar, nasihatlar va tushuntirishlarning mohiyati, advokatning ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) bilan o’tkazgan suhbatida to’xtab o’tilgan barcha masalalar kiradi. Advokat, advokat yordamchisi, advokat stajyori, advokatlar byurolari, hay’atlari va firmalari mansabdor shaxslari va texnik xodimlarining advokatlik siri bo’lmish ma’lumotlarni oshkor etishi va bu ma’lumotlardan o’z manfaatlari yoki uchinchi shaxslar manfaatlari yo’lida foydalanishi man etiladi. Qonunning bu normasi advokat yordamidan foydalanuvchilarga advokat bilan muhokama qilinayotgan ma’lumotlarning sir saklanishiga ishonch uyg’otadi. Bu esa o’z navbatida ularning huquq va manfaatlarini himoya qilish uchun zarur bo’lgan ma’lumotlarini advokatga erkin bayon etish imkonini beradi. Advokat tomonidan ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs)dan olingan ma’lumotlarni sir saqlash muddati belgilanmagan. Advokat huquqiy yordam ko’rsatish munosabati bilan unga ma’lum bo’lib qolgan ma’lumotlarni muddatsiz sir saqlashi va hech kimga ma’lum qilmasligi kerak. Faqat ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) advokatni sir saqlash majburiyatidan ozod qilishi mumkin. Faqat bir holatdagina advokat bu qoidaga rioya etmasligi mumkin. YA’ni u o’ziga ma’lum qilingan ma’lumotlardan ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) manfaatlarini himoya qilishda o’z nuqtai nazarini asoslash uchun zarur bo’lgan hajmda foydalanishga haqli. Qonun normalarini tahlil qilish shuni ko’rsatadiki, advokatlik siriga quyidagilar taalluqlidir: 1) advokatdan yuridik yordam so’rab murojaat etgan shaxs to’g’risidagi ma’lumotlar, shu jumladan, ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) ismi, otasining ismi, familiyasi, agarda ishonch bildiruvchi yuridik shaxs bo’lsa uning nomi; 2) ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) yordam so’rab, murojaat etgan masalalar; 3) yuridik yordam so’rab murojaat etgan shaxs advokatdan olgan maslahatlar, nasihatlar va tushuntirishlar mohiyati; 4) yuridik yordam so’rab murojaat etgan shaxs bilan advokatning o’tkazgan suhbatidagi barcha masalalar; 5) advokat ish yuzasidan qonunda belgilangan tartibda to’plagan hamda foydalanadigan barcha dalillar va hujjatlar; 6) advokat ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs) yoki ularning qarindoshlaridan olgan ma’lumotlar; 7) yuridik yordam ko’rsatish jarayonida advokatga ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) haqida ma’lum bo’lib qolgan axborotlar; 8) advokatning ish bo’yicha dosyesi; 9) yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitim (shartnoma) shartlari, shu jumladan, ko’rsatilgan yuridik yordam uchun ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) tomonidan haq to’lash shartlari; 10) yuridik yordam ko’rsatish bilan bog’lik boshqa ma’lumotlar. “Advokatura to’g’risida”gi Qonunga va Jinoyat protsessual kodeksiga muvofiq, advokat himoyachilik yoki vakillik vazifasini bajarayotganida o’ziga ma’lum bo’lib qolgan tafsilotlar yuzasidan guvoh sifatida so’roq qilinishi mumkin emas. Advokatlik siri yuridik yordam ko’rsatish bo’yicha munosabatlar tugaganidan keyin ham saqlanadi. Shuni ham qayd etish kerakki, advokatlik siri yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitim (shartnoma) tuzilganiga qadar advokat va unga yuridik yordam so’rab murojaat etgan shaxs o’rtasida olib borilgan muzokaralarga ham taalluqlidir. Advokatlik sirini saqlash kafolatlari. Advokatlik sirini saqlash advokat va unga ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) o’rtasidagi munosabatlarda bir-biriga to’liq ishonchni ta’minlaydi. Yuridik yordam ko’rsatish jarayonida advokatga ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) boshqa holatlarda sir saqlashni afzal ko’rgan ma’lumotlar ma’lum bo’lib qoladi. Advokatlik sirini saqlash qonun tomonidan kafolatlanadi. Bu quyidagilardan iboratdir: Birinchidan, himoya va vakillikni amalga oshirish jarayonida advokatga ma’lum bo’lib qolgan ma’lumotlarni oshkor etilishi Jinoyat protsessual kodeksining 353 - moddasiga muvofiq, tergovchi tomonidan taqiqlab qo’yilishi mumkin. Tergovchi jinoyat ishidagi barcha ma’lumotlarni yoki uning muayyan qismidagi ma’lumotlarni oshkor qilinmaydigan deb e’tirof etishga haqli. Ana shu asosda u tergov harakatlarida ishtirok etayotgan yoki tergov harakatlarini bajarishda hozir bo’lgan yoxud tergov materiallari bilan tanishayotgan shaxslardan ularning zimmasiga ishda mavjud bo’lgan ma’lumotlarni uning ruxsatisiz oshkor qilmaslik to’g’risida majburiyat yuklatilgani haqida tilxat olishi mumkin. Tilxatda, shuningdek, mazkur majburiyatni buzganlik uchun Jinoyat kodeksining 239- moddasiga binoan, javobgarlik haqidagi ogohlantirish ham aks ettiriladi. Himoyachining ishdagi ma’lumotlarni oshkor qilmaslik majburiyati uning gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchi bilan bo’ladigan suhbatiga taalluqli emas. Ikkinchidan, Jinoyat-protsessual kodeksining 53 - moddasi 3-qismiga ko’ra himoyachi o’z vazifasini amalga oshirishi bilan bilgan ma’lumotlarni oshkor qilishga haqli emas. Uchinchidan, advokat o’z himoyasida bo’lgan va qamoqda saqlanayotgan ayblanuvchi yoki sudlanuvchi bilan xoli uchrashishga haqlidir. Bunda uchrashuvlar soni va davom etish vaqti chegaralanmaydi. Advokatning kasbga oid huquqlari, sha’ni va qadr-qimmati qonun bilan qo’riqlanadi. Advokatlarning kasbiy faoliyatiga u yoki bu tarzda aralashish, ular o’z kasbiy vazifalarini bajarayotganda olgan muayyan ma’lumotlarni oshkor etishni talab qilish, shuningdek, advokatlar birlashmalarining mansabdor shaxslaridan va texnik xodimlaridan xuddi shunday ma’lumotlarni talab qilish taqiqlanadi. Advokat o’z kasbiy vazifalarini bajarayotganida unga biror-bir shaklda ta’sir o’tkazishga yo’l qo’yilmaydi. Advokat himoyachilik yoki vakillik vazifasini bajarayotganda o’ziga ma’lum bo’lib qolgan tafsilotlar yuzasidan guvoh sifatida so’roq qilinishi mumkin emas. Advokat kasbiy vazifalarini bajarishi munosabati bilan qo’lga kiritgan advokatlik dalillari (ashyolari), hujjatlari undan olib qo’yilishi yoki ko’zdan kechirilishi mumkin emas, shuningdek, uning o’zi yuridik yordam ko’rsatayotgan shaxslar bilan uchrashish huquqi cheklanishi mumkin emas. Advokatning ish yuzasidan huquqiy nuqtai nazari xususida surishtiruv organi, tergovchi, prokuror taqdimnoma kiritishi, shuningdek, sud xususiy ajrim chiqarishi mumkin emas. Advokat qonunga muvofiq, jismoniy va yuridik shaxslarga yuridik yordam ko’rsatayotganligi munosabati bilan uni jinoiy, moddiy va boshqa javobgarlikka tortish yoki bunday javobgarlikni qo’llash bilan qo’rqitish mumkin emas. Advokatga nisbatan jinoiy ish O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurori, Qoraqalpog’iston Respublikasi prokurori, viloyatlar, Toshkent shahar prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlar tomonidan qo’zg’atilishi mumkin. Yuqoridagilarning barchasi advokatlik siri saqlanishini kafolatlashga yo’naltirilgan. Ammo shuni qayd etish kerakki, ayrim holatlarda advokat advokatlik sirini saqlash prinsipidan chekinishi mumkin. Masalan, advokat o’z vazifalarini amalga oshirishi jarayonida unga jinoyat sodir etishga tayyorgarlik ko’rilayotganligi yoki jinoyat sodir etilayotganligi haqida aniq ma’lumotlar ma’lum bo’lib qolsa, u bu haqida tegishli organlarga xabar qilishi kerak. Advokat o’ziga ma’lum bo’lib qolgan ma’lumotlarni o’z foydasiga yoki uchinchi shaxslar foydasiga yoki zarariga ishlatishi mumkin emas. 6. Advokat va manfaatlar to’qnashuvi Advokat yuridik yordam ko’rsatishda ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs) huquq manfaatlariga biron bir tarzda zarar yetkazmasligi lozim. Shu bilan birga ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs)da ham advokatga nisbatan biron bir shubha uyg’onmasligi kerak. Advokatning bunday tarzda harakat qilishini ishonch bidiruvchi (himoya ostidagi shaxs) huquq va manfaatlarni himoya qilishda manfaatlar to’knashuviga yo’l ko’ymaslik prinsipi ta’minlaydi. Manfaatlar to’knashuvi yangi ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs) manfaatlari bilan advokatninig shaxsiy manfaatlari, u ilgari huquqiy yordam ko’rsatgan yoki bunday yordamni ko’rsatayotgan shaxslar manfaatlari o’rtasida qarama karshilik mavjud bo’lganda, vujudga keladi. Shuning uchun advokat yangi ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs) bilan huquqiy yordam ko’rsatish to’g’risida bitim tuzayotganda manfaatlar to’qnashuvi mavjud yoki yo’qligiga ishonch xosil qilishi lozim. Manfaatlar to’qnashuvi mavjud bo’lgan holda advokat huquqiy yordam ko’rsatish majburiyatini olmasligi kerak. Manfaatlar to’qnashuvi masalasini hal etish bir advokatlik tuzilmasida, ya’ni advokatlik firmasi va advokatlar hay’atida faoliyat ko’rsatayotgan advokatlar uchun bir qadar qiyin kechadi, chunki bir advokatlik firmasida faoliyat ko’rsatayotgan advokatlarning manfaatlari qarama-qarshi bo’lgan shaxslarga huquqiy yordam ko’rsatishi – bu advokatlik firmasiga nisbatan ishonchning yo’qotilishiga olib kelishi mumkin. Manfaatlar to’qnashuviga yo’l qo’ymaslik maqsadida qonun hujjatlari va O’zbekiston Respublikasi advokatlarning kasb etikasi qoidalarida qator normalar nazarda tutilgan. O’zbekiston Respublikasining “Advokatura to’g’risida”gi Qonunining 7- moddasi 2 qismiga muvofiq advokat muayyan ish bo’yicha yuridik yordam ko’rsatayotgan yoki ilgari yuridik yordam ko’rsatgan shaxslarning manfaatlari ishni olib borishni so’rab murojaat etgan shaxsning manfaatlariga zid kelgan yoki u sudya, prokuror, tergovchi, surishtiruv o’tkazuvchi shaxs, jamoat ayblovchisi, sud majlisi kotibi, ekspert, mutaxassis, jabrlanuvchining, fuqaroviy da’vogarning, fuqaroviy javobgarning vakili, guvoh, xolis, tarjimon sifatida ishtirok etgan hollarda, shuningdek agar ishni dastlabki tergov qilishda yoxud sudda advokatning qarindoshi bo’lgan mansabdor shaxs ishtirok etgan yoki ishtirok etayotgan bo’lsa, xuddi shuningdek agar advokat bevosita yoki bilvosita shu ishdan shaxsan manfaatdor bo’lsa bu hol unga ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi) shaxsning manfaatlariga zid kelsa, yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi topshiriqni qabul qilishga haqli emas. Jinoyat-protsessual kodeksining 79-moddasi advokat bilan ishonch bildiruvchi shaxs yoki himoya ostidagi shaxs manfaatlari o’rtasida karama karshilik kelib chiqqan hollarda muayyan advokatning ishda ishtirok etishini istisno etadi. Bunday hollarda advokat ishda ishtirok etishdan chetlashtiriladi va uning o’rniga ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) boshka advokat bilan ishda ishtirok etish to’g’risida shartnoma tuzadi. Agarda himoya ostidagi shaxs (ayblanuvchi, sudlanuvchi) boshqa advokatni taklif etish imkoniga ega bo’lmasa, advokatning ishtiroki tergov organi yoki sud tomonidan ta’minlanadi. Himoyachi, shuningdek, jabrlanuvchining, fuqaroviy da’vogarning yoki fuqaroviy javobgarning vakili quyidagi hollarda ishini yuritishda ishtirok etishga haqli emas, basharti u: 1) ilgari shu ish bo’yicha sudya, xalq maslahatchisi, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi, sud majlisining kotibi, guvoh, ekspert, mutaxassis, tarjimon yoki xolis sifatida ishtirok etgan bo’lsa; 2) ushbu ishning tergovida yoki sudda ko’rilishida ishtirok etgan yoxud ishtirok etayotgan sudya, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi yoki sud majlisining kotibi bilan qarindoshlik munosabatida bo’lsa yoxud yuridik yordam ko’rsatish to’g’risida u bilan bitim tuzgan protsess ishtirokchisining manfaatlariga manfaati qarama-qarshi bo’lgan shaxs bilan qarindoshlik munosabatida bo’lsa; 3) o’z himoyasidagi gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki o’zi vakillik qilayotgan jabrlanuvchining, fuqaroviy da’vogarning, fuqaroviy javobgarning manfaatlariga manfaati qarama-qarshi bo’lgan shaxsga yuridik yordam ko’rsatayotgan yoki muqaddam shunday yordam ko’rsatgan bo’lsa. Yuqoridagi holatlar mavjud bo’lgan hollarda advokat mazkur ish bo’yicha himoyani amalga oshirish yoki vakillik qilish to’g’risida bitim tuzishga haqli emas. Ishonch bildiruvchi (himoya ostidagi shaxs) va advokatning ish yuzasidan nuktai nazari o’rtasida qarama-qarshiliklar vujudga kelgan takdirda ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) protsessning istalgan bosqichida unga huquqiy yordam ko’rsatayotgan advokatdan voz kechishga haqli. Agarda gumon kilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchining advokatni rad qilish haqidagi arizasi qanoatlantirilgan taqdirda, ularga boshqa advokat xizmatidan foydalanish huquqi beriladi, jabrlanuvchi, fuqaroviy da’vogar yoki fuqaroviy javobgarga ishga boshqa vakilni jalb etish imkoniyati beriladi. O’zbekiston Respublikasi Advokatlarining qasb etikasi qoidalarida ham manfaatlar to’qnashuviga yo’l ko’ymaslik bilan bog’liq qoidalar nazarda tutilgan. Chunonchi, mazkur hujjatning 4.12 bandida quyidagilar ko’rsatilgan. Advokat topshiriqni qabul qilishni va ishni yuritishni rad etishi shart, agarki: - u mazkur ish bo’yicha manfaatlari o’ziga murojaat qilgan shaxs manfaatlariga zid bo’lgan shaxslarga yuridik yordam ko’rsatayotgan yoki ko’rsatgan bo’lsa; - garchi shaxslardan birining manfaatlari boshqasining manfaatlariga zid bo’lmasa-da, ammo bu shaxslar ishning ayni bir epizodi bo’yicha turlicha nuqtai nazarda bo’lsalar; - ayni bir ish bo’yicha voyaga yetgan va voyaga yetmagan shaxslarning himoyasini amalga oshirish zarur bo’lsa; - u muqaddam ishda sudya, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi, ekspert, mutaxassis, tarjimon, guvoh, xolis sifatida ishtirok etgan bo’lsa; - ishni tergov qilish yoki ko’rib chiqish vaqtida u qarindoshchilik munosabatlarida bo’lgan mansabdor shaxs ishtirok etayotgan (ishtirok etgan) bo’lsa. Agar muayyan holatlar natijasida manfaatlari turlicha bo’lgan yoinki manfaatlarida ziddiyatlar kelib chiqishi ehtimoli mavjud bo’lgan shaxslarga yuridik yordam ko’rsatish zarurati yuzaga kelsa, sheriklik shartnomasi asosida birgalikda yuridik yordam ko’rsatayotgan advokatlar topshiriqni ijro etishni davom ettirish uchun ziddiyatli munosabatlar barcha taraflarining yozma roziligini olishlari va ana shu manfaatlar huquqiy himoya qilinishining teng imkoniyatlarini ta’minlashlari shart. 7. Advokat gonorari Gonorar so’zi lotin tilidagi honorarium so’zidan kelib chiqqan bo’lib, hurmat izhori sifatida beriladigan sovg’a tushuniladi. Qadimgi Rimda va Gretsiyada ham faqat jismoniy mehnat uchun haq to’lanib, aqliy mehnat uchun esa haq to’lanmagan. O’sha davrdagi tassavurga ko’ra aqliy mehnatni pul bilan baholab bo’lmagan, aqliy mehnat bilan faqat ozod va hurmatli fuqarolargina shug’ullanib, bu mehnat uchun haq to’lash haqorat hisoblangan. Sudda himoyani amalga oshiruvchi – sud notiqlari mashhur va badavlat oilalardan bo’lishgan. Shuning uchun ham ularning sudda himoyachi vazifasini bajarish bilan bog’liq faoliyati obro’ – e’tibor kozonish uchun amalga oshirilgan va ularga bu mehnati uchun hurmat ko’rsatilib, ba’zan minnatdorchilik ramzi sifatida sovg’alar berilgan. Keyinchalik bu sovg’alar pul shaklida ham berilishi mumkin bo’lib, u gonorar deb atalgan. O’zbekiston Respublikasining “Advokatura to’g’risida”gi Qonuni advokatlarning huquqiy yordam ko’rsatgani uchun to’lanadigan haqqa nisbatan biron bir aniq talablar qo’ymaydi. Shu bilan birga bu qonun yuridik xizmat uchun haq to’lash advokat bilan ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) o’rtasida ixtiyoriy ravishda tuziladigan bitim (shartnoma) asosida amalga oshirilishini nazarda tutadi. Advokat gonorari miqdorini belgilash advokatlar etikasining eng murakkabligi shundaki advokat gonorari oqilona miqdorlarda belgilanishi lozim. Ammo qonunda ham, O’zbekiston Respublikasi Advokatlarning kasb etikasi qoidalarida ham advokat gonorarining oqilona miqdori qancha ekanligi haqida ko’rsatilmagan. Fuqarolik protsessual kodeksining 114-moddasida hal qiluv qarori qaysi tarafning foydasiga chiqarilgan bo’lsa, sud shu tarafga ikkinchi tarafdan vakilning yordami uchun to’lashga ketgan xarajatlarni oqilona miqdorlarda undirib berilishi nazarda tutilgan. O’zbekiston Respublikasi Advokatlarning kasb etikasi qoidalarining 4.21 – 4.25 bandlari advokat gonorari masalalariga tegishli bo’lib, unda quyidagilar nazarda tutilgan. Advokat bajargan ishi uchun haq sifatidagi, shuningdek o’zi qilgan chiqim va xarajatlarni qoplash tarzidagi o’ziga tegishli bo’lgan mablag’larni olish huquqiga ega. Advokatga to’lanadigan haq taraflarning kelishuvi orqali belgilanadi va bunda ishning hajmi va qay darajada murakkabligi, ishni bajarish uchun qancha vaqt ketishi, advokatning tajribasi va malakasi, ish bajarishning muddatlari, tezkorlik darajasi va boshqa holatlar hisobga olinishi mumkin. Advokat to’lanadigan haq ish ishonch bildiruvchi shaxsning (himoya ostidagi shaxsning) foydasiga hal bo’lish-bo’lmasligiga qarab belgilanishi ko’zda tutilgan yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitim tuzmasligi kerak. Ushbu qoida haq ish muvaffaqiyatli nihoyalangan taqdirda, da’voning bahosiga mutanosib ravishda belgilanishi mumkin bo’lgan mulkiy nizolarga nisbatan amal qilmaydi. Advokatning haqni advokat bo’lmagan shaxslar bilan bo’lishishi, xususan, go’yoki vazifalarni taqsimlash tarzida bo’lishishi taqiqlanadi. Advokatning ishonch bildiruvchi shaxsdan (himoya ostidagi shaxsdan) yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitimni ta’minlash tarzida mol-mulk olishi taqiqlanadi, avans to’lovlari bundan mustasno. Qonun hujjatlari, O’zbekiston Respublikasi Advokatlarning kasb etikasi qoidalari va advokatlik amaliyotini tahlil etish natijalariga tayangan holda, advokat gonorari miqdori quyidagilar hisobga olingan holda oqilona belgilangan deb topish mumkin. Birinchidan, advokatlik gonorari miqdori advokatning yuqori huquqiy maqomiga muvofiq bo’lishi, advokatning munosib turmush tarzini ta’minlay olishi lozim. Ikkinchidan, yuridik yordam ko’rsatish to’g’risida shartnoma tuzishda, advokatga yuridik yordam ko’rsatganligi uchun to’lanadigan haq (gonorar) miqdorini belgilashda har holda quyidagilar e’tiborga olinmog’i lozim: ishning hajmi va qay darajada murakkabligi; ishni bajarish uchun kancha vaqt ketishi; advokatning tajribasi va malakasi; ish bajarishning muddatlari va tezkorlik darajasi; ishonch bildiruvchi shaxsning mulkiy ahvoli; oddat tarziga aylanib qolgan advokat gonorari miqdorini belgilash amaliyoti va boshqalar. Advokat gonorarini hisoblab chiqish uslubi turli xil bo’lishi mumkin: qat’iy belgilab ko’yilgan; vaqtbay; shartli; aralash. Qat’iy belgilab qo’yilgan summada gonorar undirish deyilganda yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitimda advokat va ishonch bildiruvchi shaxs tomonidan advokatga uning ishonch bildiruvchi shaxsga ko’rsatadigan yuridik yordami uchun to’lanadigan gonorarning summasi aniq belgilab ko’yilishi tushuniladi. Vaqtbay gonorar deyilganda ishonch bildiruvchi shaxsning topshirig’ini bajarish uchun advokat tomonidan sarflanadigan vaqtga nisbatan belgilanadigan gonorar miqdori tushuniladi. Bunda ishonch bildiruvchi shaxsning topshirig’ini bajarish uchun advokat necha oy, necha kun yoki necha soat vaqt sarflashidan kelib chiqib gonorar miqdori kelishiladi. Gonorar miqdorini shartli ravishda belgilash deyilganda advokat gonorari miqdorining ishning qanday hal etilishiga bog’liq tarzda aniqlash tushuniladi. Gonorar miqdorini belgilashning aralash uslubi deyilganda gonorarning bir qismini qat’iy belgilangan summada to’lash, boshqa qismini esa topshiriqni bajarish uchun sarflangan vaqtga karab yoki erishilgan natijaga karab to’lash tushuniladi. Odatda advokatlar gonorar undirish uslubini ko’rsatiladigan huquqiy yordamning xususiyatlariga karab belgilashadi. Bu amaliyotni advokatlik faoliyatining turlariga qarab tasniflash mumkin. Huquqiy xizmat ko’rsatish to’g’risidagi shartnoma bo’yicha gonorar undirish. Odatda bu turdagi shartnomalar bo’yicha advokat tadbirkorlik subyektlariga huquqiy xizmat ko’rsatadi. Bu xizmat odatda ko’yidagi shakllarda ko’rsatiladi: harakatdagi qonun hujjatlarini tadbirkorlik subyekti amaliyotida ko’llash to’g’risida maslahatlar berish; shartnomalar, buyruqlar, qo’llanmalar, nizomlar va boshqa hujjatlarning loyihasini tuzish yoki tuzilgan bunday hujjatlarning qonun hujjatlari talablariga qanchalik muvofiq ekanligi to’g’risida xulosa berish; tadbirkorlik subyektining o’zining hamkorlari bilan shartnomalar tuzish borasida olib borayotgan muzokaralarda ishtirok etish va ishonch bildiruvchi shaxsning manfaatlaridan kelib chiqqan holda shartnoma shartlarini yuridik nuqtai nazardan shakllantirish, shuningdek, boshqa huquqiy tusdagi ishlarni amalga oshirish. Bu xildagi shartnomalar bo’yicha huquqiy yordam ko’rsatishda advokatlar odatda ishonch bildiruvchi shaxsning manfaatlarini sudda himoya qilish majburiyatini olishmaydi. Agarda bunday majburiyatni olganlari taqdirdagina uning uchun to’lovni amalga oshirishni shartnomada alohida qayd etishadi. Huquqiy xizmat ko’rsatish to’g’risidagi shartnoma bo’yicha gonorar ma’lum vaqt (oy, chorak yoki advokat sarflagan vaqtga karab soatbay) uchun qat’iy belgilangan summada to’lanadi. Ishonch bildiruvchi shaxsning manfaatlarini fuqarolik ishlari bo’yicha sudlarda va xo’jalik sudlarda himoya qilish to’g’risidagi bitim bo’yicha advokatning gonorari masalasi bitimda atroflicha kelishib olinadi. Bunday bitimlar bo’yicha advokat gonorari bir necha qismlardan iborat bo’lishi mumkin. Ishonch bildiruvchi shaxs advokat tomonidan hujjatlarni tahlil qilinganligi va sudda egallanadigan huquqiy pozitsiyani ishlab chiqqanligi uchun, hamda ish yuzasidan maslahatlar berganligi uchun alohida haq to’lashi, keyin esa sudda amalga oshirilgan ishlar uchun, ya’ni sud protsessida katnashganlik, e’tiroz, iltimosnoma va ishonch bildiruvchi shaxsning fikrlarini ifodalovchi boshqa protsessual hujjatlarni tuzganligi uchun haq to’lashi bitimda nazarda tutilishi mumkin. Shuningdek, bitimda advokatning birinchi instansiya sudida va yuqori sud instansiyalarida katnashganligi uchun alohida-alohida xaq to’lash nazarda tutilishi mumkin. Ayrim hollarda to’lanadigan gonorarning miqdori mulkiy xususiyatga ega bo’lgan ishlar bo’yicha erishilgan natijaga bog’liq etib belgilanishi ham mumkin. Jinoyat ishlari bo’yicha advokat ishtiroki to’g’risida bitim. O’zbekistonda bozor iqtisodiyoti qaror topganiga qadar advokat jinoyat ishlari bo’yicha asosan dastlabki tergov va sudda jinoyat ishlari bo’yicha himoyachi, jabrlanuvchining vakili sifatida ishtirok etar edi. Advokatning jinoyat ishlari bo’yicha ishtirok etganligi uchun gonorar adliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan maxsus tariflar bo’yicha undirilar edi. 1999 yilda bu tariflar bekor qilingach advokatning jinoyat ishlari bo’yicha ishtiroki uchun haq advokat bilan ishonch bildiruvchi shaxs (himoya ostidagi shaxs) o’rtasida tuziladigan bitimga asosan belgilanadigan bo’ldi. Jinoyat ishlari bo’yicha advokatning himoyachi sifatida katnashganligi uchun advokat gonorarini shakllantirishga turli xilda yondashiladi. Ayrim hollarda advokat ishning sudda hal bo’lishiga qadar bo’lgan jarayonda ishtirok etib, gonorarni shunga nisbatan belgilaydi. Bunda gonorar har bir oy uchun alohida alohida to’lanishi yoki dastlabki tergovda qatnashganligi uchun alohida, birinchi instansiya sudida ishtirok etganligi uchun alohida to’lanishi mumkin. Ko’pchilik hollarda advokat gonorarining miqdori kunlik stavka tarzida belgilanadi. Bu shu bilan bog’liqdir-ki jinoyat ishlari bo’yicha dastlabki tergov yoki ishni sudda ko’rish uzluksiz har kuni davom etmasligi mumkin. Ba’zi hollarda muayyan tergov harakatlarini advokatning ishtiroki bilan o’tkazish advokatga bog’liq bo’lmagan holda boshqa kunga ko’chirilishi yoki ishni sudda ko’rish boshqa kunga qoldirilishi mumkin. Bu holatlar advokatning jinoyat ishlari bo’yicha ishtiroki to’g’risidagi bitim tuzishda e’tiborga olinishi lozim. Advokatlik etikasi nuqtai nazaridan jinoyat ishida himoyachi sifatida qatnashayotgan advokat ish yuzasidan ijobiy natijalarga (masalan, sudlanuvchining oqlanishiga yoki unga nisbatan yengil jazo tayinlanishiga) erishganida gonorar miqdorini belgilash ma’lum murakkabliklar bilan bog’liq. To’g’ri, qonunda advokat gonorari miqdorini ko’rsatilgan holatlar bilan bog’lashni taqiqlovchi normalar mavjud emas. Lekin O’zbekiston Respublikasi Advokatlarning kasb etikasi qoidalariga ko’ra advokat to’lanadigan haq ish himoya ostidagi shaxsning foydasiga hal bo’lish bo’lmasligiga karab belgilanishini nazarda tutadigan yuridik yordam ko’rsatish to’g’risidagi bitim tuzishlikni taqiqlaydi. Ammo shuni nazarda tutish kerakki, bu qoida jinoyat ishi bilan birga ko’rilayotgan mulkiy nizolarga nisbatan qo’llanilmaydi. Advokat huquqiy masalalar bo’yicha maslahatlar va tushuntirishlar, qonun hujjatlari yuzasidan og’zaki yoki yozma ma’lumotlar berish to’g’risidagi bitimlar, huquqiy xususiyatdagi arizalar, shikoyatlar va boshqa hujjatlarni tuzish to’g’risidagi bitimlar, shuningdek, ma’muriy huquqbuzarlik ishlari bo’yicha vakillikni amalga oshirish hamda ishonch bildiruvchi shaxsning nomidan davlat organlarida jismoniy va yuridik shaxslar oldida vakillikni amalga oshirish to’g’risidagi bitimlar bo’yicha advokat gonorari ishonch bildiruvchi shaxs bilan o’zaro kelishuv asosida belgilanadi. Bunday hollarda advokat gonorari miqdorini belgilashning turi uslublari (qat’iy belgilab qo’yilgan; vaqtbay; shartli; aralash) qo’llanilishi mumkin. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida jinoyat ishlari bo’yicha gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchiga advokat tomonidan yuridik yordam ko’rsatish bo’yicha xarajatlarni davlat hisobiga o’tkazish hollari ham nazarda tutilgan. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Advokatlar tomonidan ko’rsatilgan yuridik yordam uchun davlat hisobidan haq to’lash mexanizmini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida” 2008 yil 20 iyunda qabul qilingan qaror va uning asosida O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi va O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining qarori bilan tasdiqlanib, O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2008 yil 2 dekabrda 1878-son bilan davlat ro’yxatidan o’tkazilgan “Gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchiga advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatish bo’yicha xarajatlarni davlat hisobiga o’tkazish tartibi to’g’risida”gi Nizomga asosan oilasida har bir oila a’zosiga to’g’ri keladigan yalpi oylik daromad yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun haq to’lashdan ozod qilish to’g’risida qaror (ajrim) qabul qilingan kundagi eng kam oylik ish haqining 1,5 barobaridan ortiq bo’lmagan shaxslar (gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchi) advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun haq to’lashdan ozod qilinadi va xarajatlar davlat hisobiga o’tkaziladi. Gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchiga advokat tomonidan yuridik yordam ko’rsatish bo’yicha xarajatlarni davlat hisobiga o’tkazish uchun asos bo’lib, yuridik yordam uchun haq to’lashdan ozod qilish to’g’risidagi surishtiruvchi, tergovchi, prokurorning qarori, sudning ajrimi hisoblanadi. Mazkur qaror (ajrim)ni chiqarish uchun gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchining ish joyidan berilgan ohirgi 12 oylik daromadi to’g’risidagi ma’lumotnoma mavjud bo’lgan taqdirda, uni ilova qilgan holda yashash joyidagi maxalla, ovul, kishlok fuqarolar yig’ini yoki fuqarolar yig’ini tomonidan vakolatlangan komissiya tomonidan berilgan xulosa asos bo’lib xizmat qiladi. Surishtiruv jarayonida, dastlabki tergov bosqichida, birinchi instansiya sudlarida va apellyatsiya, kassatsiya yoki nazorat tartibida ko’rilayotgan ishlarda advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun to’lov har bir kun uchun eng kam oylik ish haqining 50 foizi miqdorida amalga oshiriladi. Ikki va undan ortiq shaxslarga bitta jinoiy ish bo’yicha advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun to’lov har bir himoya ostidagi shaxsga Nizomning 6 va 8-bandlarida belgilangan to’lov miqdorining 80 foizi hisobida amalga oshiriladi. Sud majlisining har bir tanaffus kuni uchun to’lov advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun Nizomning 6 va 7-bandlarida belgilangan to’lov miqdorining 50 foizi hisobida amalga oshiriladi. Dam olish va bayram (ishlanmaydigan) kunlari advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun to’lov eng kam oylik ish haqining 100 foizi miqdorida, tungi vaqtda esa eng kam oylik ish haqining 75 foizi miqdorida amalga oshiriladi. Advokatlar tomonidan yuridik yordam ko’rsatish bilan bog’liq bo’lgan xizmat safari va transport xarajatlari miqdori advokatlik tuzilmasi tomonidan belgilangan tartibda aniqlanadi hamda ma’lumotnomada ko’rsatiladi. Moliya vazirligining g’aznachiligi hududiy bo’linmasi advokatlar tomonidan ko’rsatilgan yuridik yordam uchun to’lovlarni advokatlik tuzilmasining murojaatnomasi tegishli moliyaviy organga kelib tushgan kundan boshlab, o’ttiz kun muddatdan kechiktirmasdan ma’lumotnomaga va yuridik yordam ko’rsatilganligi uchun haq to’lashdan ozod qilish to’g’risidagi qaror (ajrim)ga asosan advokatlik tuzilmasining bank hisob raqamiga pul mablag’larini o’tkazib berish yo’li bilan to’lab beradi. Adabiyotlar 1. Rustambayev M.X., Tuxtasheva U.A. Advokatura: kasb xunar kollejlari uchun o’quv qullanma. - T.: Ilm Ziyo, 2010. – 232 bet. 2. Rustambayev M.X., Tuxtasheva U.A. Sud hokimiyati va O’zbekiston Respublikasida sud huquq isloxotlar: ilmiy-publitsistik nashr. - Toshkent: TDYUI nashriyoti, 2009. – 559 b. 3. Salomov B. O’zbekistonda advokatlik faoliyati. - T.: Adolat, 1-2 tom 2000. – 225 b. 4. O’zbekiston Respublikasida advokatlik faoliyati: Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan 5380100 yurisprudensiya yo’nalishi bo’yicha bakalavriat talabalari uchun darslik: 2 jildik. / Mualliflar: G.Abdumajidov va boshq. – T. Konsauditinform-Nashr, 2007. – 360 b. - 472 b. 5. Jo’rayev I.B. O’zbekiston Respublikasida advokatlik faoliyati. O’quv uslubiy qo’llanma. - Toshkent: TDYUI, 2010 yil. – 8.5 b.t.

O'xshashlar

“Yuristning kasb etikasi” fanining predmeti, мaqsadi va vazifalari
O’zbekiston Respublikasida advokatlik faoliyati fanining tushunchasi, predmeti va tizimi
Ayrim yuridik kasb vakillari faoliyatining axloqiy asoslari
O’zbekiston Respublikasida advokatlik faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslari
Xorijiy mamlakatlarda advokatura