logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Geometriya
  4. Xalq amaliy bezak san'ati turlari

Xalq amaliy bezak san'ati turlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

692 KB
Ko'chirib olish
Xalq amaliy bezak san'ati turlari Reja: 5. Loyli badiiy bezash bilan bog'liq xalq amal iy san'ati turlari. 6. Uy-ro'zg'or kulolchiligi. 7. Me'moriy kulolchiligi. 8. Dekorativ kulolchilik. O ' zbekistonda xalq amaliy - badiiy san ' at o ' zbek xalqi oVining butun tanxi davomida yarata olgan madaniyatning eng yaxshi tomonlaridan foydalanish asosida rivqjlanmoqda . O ' zbekiston madaniyati tarixida xalqimizning amaliy - badiiy san ' ati o ' ziga xos alohidda o ' ringa ega . O ' tmishda islom dinining ta ' ziqi ostida rassomchilik va haykaltaroshlik deyarli yo ' q qilib yuborildi . Buning o ' rnida badiiy naqshkorlik asosiy o ' rin egallab , xalq san ' atini bezakchilik yo ' liga yo ' naltirdi . Hunarmandlarning turli - tuman badiiy buyumlarida , me ' morlarning ajoyib asarlarida xalqimizning ko ' p qirrali badiiy iste ' dodi namoyon bo ' ldi . O ' zbek xalqi o ' z tarixida badiiy monumental va amaliy san ' atning olamshumul , noyob asarlarini yaratdi . Bu asarlar hanuzga qadar o ' zlarining yuksak badiiy uslubi . go ' zalligi , shakllarining nafisligi yaratuvc hi laming nozik didli hamda teran fikrli san ' atkor bo ' lganliklaridan dalolat berib turibdi . Bu hayrotomuz manzaralarni , binolarning ichki va tashqi bezaklariga , nafis koshinlarida , bo ' rtma ganch uylarda , tosh va yog ' ochlarga o ' yilgan serjilo naqshlarda , mtall va charmga solingan turli gullarda gilamlar , shohi - atlaslar , so ' zanlarning jozibali ranglarida ko ' rish mumkin . Amaliy - badiiy san ' at badiiy jozibali estetik sifati hayotiy buyumlar tayyorlash madaniyati hisoblanib , bu buyumlar nafaqat ro ' zhlorda , balki uylarni , arxitektura inshootlarini , bog ' va xiyobonlarni bezatishda keng qo ' llaniladi . Har turli uy anjomlari - kursi va xontaxtalar , idishu - tovoqlar , kiyim - kechaklar , gilamlar , so ' zana va kashtalar , zargarlik buyumlari , o ' yinchoqlar va boshqalar hammasi xalqimizning amaliy - badiiy san ' atidir . Shuningdek , binolarning ichki va tashqi bezaklarida qo ' llangan koshinkorlik , naqqoshlik , sangtaroshlik , yog ' och o ' ymakorligi namunalari ham shunnga kiradi . Amaliy - badiiy san ' at buyumlarining tasviriy san ' atning boshqa trlaridan farqi shundaki , ular o ' ziga xos bo ' lgan amaliy xususiyatlarini yo ' qotmasdan turib , o ' zlarining badiiy obraz mazmunlarini shu mnkstiyalarini bajarishda namoyon qiladilar . Amaliy xizmatdagi badiiy buyumlarning estetik sifati ularning bezagidagina emas , balki buyumlarning maqsadga muvofiqligi va badiiy ta ' sirchanligidadir . Amaliy san'at o'zining kelib chiqish jihatidan eng qadimiy san'atlardan hisoblanadi. KULOLChlLI К SAN'ATI O'zbekiston hududida kulolchilik juda qadim zamonlarda ma\ tud bo'lgan san'at turlaridan hisoblanadi. Sirlangan va oddiy pishirilgan lo\ yoki sapol o'zbeklarning turmush larzida juda keng ishlatiladi. Turar banolar loydan Ьафо etiladi. Ro'zg'or buyumlarining barisi o'tmishda yasalgan bo'lgan. O'zbekistonning qadimiy shaharlari Afrosiyob, Varaxsho. Poykentda o'tkazilgan arxeologik qazilmalarda topilgan sopol idishlarning siniqlari shuni tasdiqlaydiki, o'tmishda ro'zg'or buyumlarining ko'pisi sopoldn tayyoiiangan. Bu erlarda juda ko'p miqdorda sopol buyumlari ishlab chiqariladigan raarkazlari bo'lgan va bu borada o'zbek xalqi boy an'analarga ega bo'lgan xalqdir Sopolsozlida charxning ixtiro qilinishi qadimgi davr ishlab chiqarishning katta yutuqlaridan biri hisoblanadi. Lekin insonning potenstial ehtiyojini qondirish bilan birga, kulolchilik buyumlari insonning estetik talablariga javob beradigan sohaga aylanadi. Inson ro'zg'or bumlarini chiroyli qilishga harakat qiladi. Shunday qilib sopol ishlab chiqarishi sopol san'ati darajsiga o'sib ketadi. Bu prostess er yuzida va jumladan O'zbekistonda juda qadim zamonlardan, n e o l i t davridan boshlanadi. Bronza davrida ya'ni, eramizdan oldingi 2000 yillarda kulolchilikda koshin ranglari ixtiro q i l i n d i . Bu haqida Buxoroning Qizil-qir vohasida hamda Farg'onaning Chust shaharlarida topilgan. Sopol buyumlari darak beradi. Qozon, lagan, tovoq va kosa idishlarining sathiga juda yaxshi ishlov berilgan. iUi erda och qizil rangning ustiga qora jigarrang uchburchak to'rsimon, kungura hamda dandona shakldagi bezaklar ustalik bilan bajarilan. Qadim zamon tadqiqotchilarining fikricha, bu bezaklar malum bir ma'noga ega. Juda ko'p badiiy asarlarni in'om etgan Antik davri kulolchilik sohasida qancha qat'iylik va talabchanlikni namoyish qilgan. Shunday buyumlardan biri O'zbekiston Fanlar Akademiyasining Tarix muzeyida saqlanadi \a u XX-asrning boshlanda Termiz shahridan topilgan. Qadimgi Grestiya idishlariga o'xshab ketadigan bu idishda bo'rtma tasvirlar bor. Ilk o'rta asrlar davrini ikki etapga bo'lish mumkin. Bu: V-VIII va IX-X asrlar. Birinchi davrning kulolchilik buyumlarida bo'rtma dekorativ bezaklar asosiy o'rin egallaydi. Ularni sopolsozlar buyumlar sirtida maxsus qoliblar bilan muhrlab chiqqanlar. Idishlarning shakli odam va hayvonlarga o'xshab ketadi. Bunday bahaybat jonvor va odamlar o'xshatilgan idishlar ko'p miqdorda Samarqand va Tayloq shaharlaridan topilgan. IX - XII - asrlar feodal hunarmandchilikning gullab yashnagan davrida shaharlar ishlab chiqarish hunarmandchiligidao ' zaro musobaqalashadilar . Hunarmandchilik uyushmalari o'zining mohir ustalarini ko'z-ko'z qilib ularni mashhur tabiblar, shoirlar, din peshvolariga tenglashtiradilar. Bu ustalarning buyumlarini nafaqat shahar bo'ylab, balki xorij mamlakatlarga namoyish qiladilar. Yuqori did bilan bezatilgan sopol buyumlariodamlarning kundaliy ehtiyojini qondirish bilan birga ular tomosha qiladigan asar sifatida odamlarning maishiy turmushini nafis qilib va mehmonxonadagi tobadonlarni bezaydilar. Х - XIII- asrda Movarounnahrda kulolchilikning mutlaqo yangi stili shakllandi. Bu stil tanda "Afrosiyob keramikasi" deb nomlanadi. Chunki bunday sopol buyumlarni ay nan Samarqanddagi Afrosiyob xarobalaridan ko'p topganlar. O'rta as rniim afsonaviv aushi bu davr ustalarniim diqqat markazidagi obrazlaridan biri bo'lgan. Ba'zan hayratomuz jonvorlar uchraydi, masalan ot yoki kiyikning gavdasida qushning kallasi va qanoti tasvirlanadi. O ' zbekiston kulolchilik san ' ati mutaxassislari XX - asrning 60- chiyillarining boshlaridan Samarqandning IX - XII - asrlardagi mashhur kulolchilik san ' atini tiklashga boshladilar . Bu idishlar ilmiy-adabiyotda "Afrosiyob keramikasi" nomi bilan ma'lum va mashhurdir. Afrosiyob kulolchiligiga xos belgi shunday iboratki, bunda tayyorlanayotgan materialning plastik xususiyatlaridan muvaffaqiyatli foydalaniladi. Bezaklar shaklining ko'rinishini kuchaytiradi va ular maqsadga muvofiq turli kompozistiya asosida quriladi, shu bilan birga naqsh bo'laklari idishning har qaysi qismiga muvofiq ravishda tanlangan bo'ladi. Bezaklar ornamental jihatdan to'la ravishda shaklga muvofiq bo'lganligi uchun ashyoning tuzilish xususiyatlarini bo'rttirib ko'rsatib, uning emostional ta'sirini oshiradi. Afrosiyob kulolchilik san'ati badiiy madaniyatning manzaraviy qismini qismini tashkil etib, murakkab ornamental ritmga va yorqin koloritga molikdir. XlV-asr kulolchiligida Xitoy san'atining ta'siri ostida semurg' afsonaviy qushning tasviri o'zgacha ifodaviy uslubda bajariladi. Shu davrning kulolchilik san'atida rangsiz, qoliblar yordamida bosib chiqarilgan naqsh bezaklari ko'p uchraydi. Bezaklari geometrik figurlardan, o'simlik nqshlar, ko'fi va nasxi arab yozuvlaridan, hayvon va qushlar tasvirlardan hosil bo'lib, murakkab kompozistiyalar tashkil qilingan. XlV-asrning oxiri XV-asrning boshlarida O'rta Osiyo kulol ustalari Xitoy chinnisiga taxlid q i l i b oq fonda ko'k rang bilan naqsh gullari chizadilar. Temuriylar saroyidagi bog'larda o'rnatilgan katta gultubak-vazalar aynan Xitoy nusxalariga o'xshaydi. Keyingi asrlarda O'zbekistonning barcha hududlarida kulolchilik san'ati so'nish va rivojlanish davrlarini boshdan o'tkazadi. Lekin dekorativ-badiiy ana'analar davom e t i b kelaveradi va XlX-asr bizga ajoyib kulolchilik buyumlarni in'om etadi, bu san'at O'zbekistonning har bir joyida o'zgacha lokal uslub va maktabiga ega bo'lib keladi. Bizning kunimizda O'rta Osiyo kulolchiligining ikki turi rnavjud. Bu qo'l bilan quriladigan \a sirlangan kulolchilik va bular geograilk sostial ishlab bo'lsada, ammo badiiy sifat jihatidan juda yuksak sanaladi. Bu shuni isbotlab beradi-ki, engoddiy usulda juda juda yuqori darajali buyumlar yaratish mumkin bo'ladi. Sirlangan keramika - bu madaniyati rivojlangan dehqonchilik san'atidir. U charxda yaratiladi va buyumlar nisbatan engil, nafis, sifatli qilib yaratiladi. i O'zbek va tojik ustalari tomonidan yaratilgan tovoq va idishlar o'zining ranglarining jilosi va bezaklarining mutanosibligi bilan ajralib turadi. jigar, sariq, ko'k, oq, firuza rangli keramika. Birinchi guruhga Buxoro-Samarqand markazlari kiradi. Ikkinchiga Xorazm va Farg'onada ishlab chiqariladigan kulolchilik buyumlari kiradi. Katta karvon yo'li ustida joylashgan Buxoro va Kattaqo'rg'on i shaharlarida deyarli bir xil kulolchilik buyumlari tayyorlanadi. Bu o'xshashlik buyumlarning ishlab chiqarish uslubida, bezaklarida, ranglar nisbatlari koloritda va kompozistion tuzilishida o'z ifodasini topadi. Shu bilan birga ulaming bir- biri bilan farq qiladigan joylari ham bor. Bu farqlarning yig'indisi Kattaqo'rg'on keramikasining original xoslariga ega ekanligini namoyon qiladi. Kattaqo'rg'onning lagan-tovoqlari eng avvalo keng hoshiyasi va ichki qismining rangli bezagi bilan farq qiladi. Bu sopollardagi, bejeviy, sariq rang boshqa joylarda uchramaydi. Ustalar jigar-qizil fon ustidan sariq gullar chizadilar. Kattaqo'rg'onlik keksa usta kulol Xudoynazarovning ishlari xuddi shu nusxada bajarilgan. Usta ijodining xususiyati shundaki, u tovoqlarida juda murakkab naqshlarniqalami uslubida bajaradi. Bu ustaning yaratgan buyumlari haqida gapirganda Urgut kulollarinini xotirlash joizdir. Bu ikki tumanbir-biridan uzoqda bo'lgani bilan ularning buyumlaridagi bezaklar bir xil. Urgutga mansub bo'lgan katta lagan o'zining originalligi bilan farq qiladi. Uning shakli ancha tekis bo'lib, markazida charxpalakka o'xshagan katta naqsh joylashgan. Uning hoshiyasida esa qadimiy ana ' anaviy naqsh chizilgan . Yashil - sariq - jigarrang kulolchilik buyumlaridan Shahrisabz kulolchiligi o ' zgacha ko ' rinishga ega . Bu erdagi sopollarda Janubiy O ' zbek quyoshi ifda topgan. Ustalar qo'rqmasdan juda katta-katta naqsh gularini yorqin ranglar jilosi orqali ifoda etishadi. Shahrisabz vohasining Kitob degan joyida katta kulolchilik markazi majud bo'lib u ham o'zining uzoqdan shakllanib kelgan an'analariga ega. Bu edan buyumlar o'zining ochiq sariq -zarhal ranglari bilan farq qiladi. Kitoblik kulolchilik buyumlariga o'zining ochiq sariq zarhal ranglari bilan farq qiladi. . Kitoblik kulolchilik buyumlariga stentrik , ya'ni aylana shakldagi naqshlar xarakterlidir.Jizzax viloyatida ham o'ziga xos kulolchilik markazi majud. Bu erda ishlab chiqariladigan sapol buyumlar o'zining texnologik sifatining mukammalligi bilan farq qiladi. Farg'ona vodiysidagi Rishton qishlog'i o'zining kulolchilik ishlab chiqarishi orqali nafaqat O'zbekiston balki undan tashqari mamlakatlarda mashhur bo'ldi. XlX- asrdayoq Rishton kulolchiligi Farg'ona vodiysining Namangan, Andijon, Asaka va boshqa viloyatlar kulolchiligiga asos soldi. Farg'onalik ustalar buyumlarni bezatganda geometrik naqsh bilan o'simliksimon islimilarni juda ustalik bilan o'zaro boo'latib qiziqarli kombinastiyalar hosil qiladilar. Ko'pincha bu bir-biri bilan kesishib ketgan aylana qalqalar . Shunisi xarakterliki Farg'onalik ustalar buyumlarning usti va ostini tasdiqlaydigan kombinastiyalar yaratadilar. Farg'ona kulolchilik haqida gapirganda buyumlardagi moviy rang haqida alohida ta'kidlash lozim bo'ladi. Sharqda moviy rang- bu baxt saodat rangi hisoblanadi. Bu osmon va suvning rangi. Suv esa bu o'lkada o'amma vaqt baxtni belgilagan. Umuman olganda Farg'ona kulolchililigi kishiga argeanik ta'surot uyg'otadi. Xorazm va Qaraqalpoq shaharlaring kulolchiligi o'zining firuza va oq ranglarning ko'p ishlatilishi bilan farq qiladi. Ammo bu erda Farg'onadagidan boshqa ta'surot hosil bo'ladi. Xorazm buyumlarining bezatilishida sof ornomental usul ustunlik qiladi. Bu naqshlar chiziqli va murakkab grafikaga ega. Xorazm buyumlari avvalo shakl jihatidan boshqalardan tubdan farq qiladi. Bu O'zbekistonda tekis tabaqlar ishlab chiqarilmaydigan yagona hududdir.Bu erda tabaq va kosa o'rnida o'ziga xos bo'lgan "Bodiya" idishlar b©4ae chiqariladi. Bu idishlar odatda ichki tomondan naqsh gul bilan bezatiladi. O'zbekistonda sapol buyumlar ishlab chiqarishda sapollarga gul chizishning uch xil usuli bor. Bulardan birinchisi "chizma" yoki "xarosh 2 deb ataladi.Bunda xom buyumga naqsh solinadi. Keyin bo'yaladi va sayqal beriladi. Bu usul hozirgi vaqtda ko'proq Toshkentda qo'llaniladi. Ikkinchi usul "bosma" deb ataladi. Bunda tayyor idishga, buyumga tayyor andazalar (shtampilar) yordami bilan gul solinadi. Bu andazaning gullari Oddiy naqshlardan iborat bo'lib, doralar, nuqtalar, yulduzchalar va shunga o'xo'ash oddiy shakllardir. Gul solishning eng takomillashgan usuli mo'yqalam bilan gul solish bo'lib, "qalamiy" deb ataladi. Kulolchilikning durdona asarlari shu usul bilan ishlangan . Bu usul Rishtonda, G'ijduvonda, Shahrisabzda, Samarqandda va Kattaqo'rg'onda keng qo'llaniladi. Toshkentda esa hozirgi vaqtda "chizma" va "qalamiy" usullari birga fo'shib ishlatiladi. Toshkent kulolchilari ajoyib buyumlar yaratmoqdalar. Buyuk olimlarning , o'zbek adabiyoti klassiklarning suratlari tushirilgan vaza, laganlar nodir san'at asarlari sifatida qimmat topgan. Toshkent kulolchilik san'atida yuqorida aytib o'tganimizdek yangi mavzular bilan bir qatorda odatdagicha gullar solingan ro'zg'or buyumlari, idish -tovoqlar, sopol lagan ishlab chiqarish keng rivojlanmoqda. Toshkent kulolchilik san'atida bir necha xil gul kompozistiyalari bor. Oddiy gullar bilan bezatilgan sopol buyumlar "sodda" va quruq" deb ataladi. "Pargariy" deb ataladigan kompozistiya ham uchrab turadi. Bu gullarning asosi pargar yoki stirkul yordamida chiziladi va doiralardan , yarim doiralardan iborat bo'lib, ular turli xil yo'sinda ishlatiladi. Toshkentda "islimiy " deb ataladigan kompozistiya ham mashhur. Buning asosini yirik o'simlik tasvirlari tashkil qilib, idishning chetlariga va o'rtasida bir tekistda gul solinadi. Hozirgi vaqtda Toshkent badiiy kulolchiligida ishlatiladigan asosiy bezaklar o'simliklar olamiga xosdir: asosan gullar va mevalar tasviri tushiriladi. O'simliklar olamiga taqlid qilinib ishlatiladigan qo'shimcha bezaklar ham juda boy. Geometrik shakllar Toshkent kulolchiligida juda oz o'rin egallaydi. Rishtondagi hozirgi kulolchilikka xos xususiyat- yirik badiiy bezaklarning ko'proq ishlatilishidir. "Qalamiy" usuli bilan ishlangan bezaklarda ko'k -moviy rang va o'ziga xos kompozistiyaustun turadi, forming ko'p qismiga gullar chizilmaydi. Rishton bezaklarining kompozistiyasi har xil laganning o'rtasida katta gul tasviri tushiriladi. , atrofi anor shoxchasi bilan bezatiladi. В kompozistiya juda original va tipik bo'lib, ko'p ishlatiladi. Ba'zan bu tasvir ro'zg'or buyumlari - pichoqlar, ko'zachalar va hokazolarning rasmi bilan qo'shib ishlatiladi. Kompozistiyaning ikkinchi bir turi markazlashtirilgan ravishda ishlatiladi., ya'ni laganning qoq o'rtasidagi doira shaklidagi bezak atrofi "qo'chqorak" deb ataladigan gulchambarlar bilan g'ir aylantirib olinadi. Hozirgi vaqtda Rishton kulolchilarining bezaklari orasida gullar, mevalar va o'simliklarning tasvirlash katta o'rin tutadi. Bezaklarning ayrimlari ko'p nusxalarga ega. Bunga misol qilib rishtonliklar eng sevgan "Anor gul" bezagini ko'rsatish mumkin. Bu bezak goho mevalarni pishib, barglari barq urib turgan anor daraxtishaklida ham tasvirlanadi. Goho esa, o'zicha maxsus badiiy shaklda tasvirlanib, anor kesilgan holda , ichidan qip-qizil donalari va pardalarigacha ko'rinib turgan bo'ladi. "Pichoqlar" va "Ko'zachalar" deb atalgan bezaklarning ham turlari juda ko'p.lekin negadir "Qo'sh qanoti", "Qalampir", "Tojixo'roz" deb atalgan bezaklarning xillari ko'p emas. G'ijduvon kulollarining mahsuloti bo'yoqlarning tiniq chiqishi va gullarining hashamatligi bilan kishini maftun qiladi. Bu kulollar ham "qalamiy" usuli bilan to'q malla va qizil malla fongacha bezak ishlaydilar. Bunday fonda zangori to'q, sariq, moviy, qip-qizil ranglar bilan solingan gullar asosiy jilva berib turadi. G'ijduvon ustalari ikii uch qatlam bo'yoq bilan sayqal berishni yaxshi ko'rishadi. Gul solinadigan katta sath oldin bir xil bo'yoq bilan bo'yaladi, tevarigiga sariq nusxachalar teriladi. Tasvir yaltirab ko'rinishi uchun unga yaxshilab sir beriladi. G'ijduvon kulollari sopol idish-tovoqlarga gul solishganda ko'proq bitta katta naqshni tanlaydilar. Bunday manzara ko'pincha laganning butun tubini egallaydi. "Parpashsha", "Girdobiy", "Dimugiz" singari bezaklar shunday kompozistiyalrdandir. "Madohil" deb atalgan chiroyli ravoqchalardan iborat kompozistiya ham G'ijduvon uchun tiniqdir. Shahrisabz kulollarining hozirgi bezaklari juda yirik va naqshindordir. Gullar "qalamiy" usuli bilan bosiladi. Asosiy ranglar qizg'ish-malla rang, fonda zangori, sariq, och sariq, ba'zan yashil gullardan iborat bo'ladi. Laganlarni bezash uchun "Tog'oragul" "Chor chashm" kabi gullardan foydalanadilar. Samarqand kulollarining buyumlari asosan yirik bezaklar bilan jilo topadi. Masalan olti yoki sakiz qirrali yulduzlar, jim-jimali doiralar o'ziga xos ravishda o'zgartiritib tasvirlangan barglar va shunga o'xshash "Koshiniy", "Mehrobiy" deb atalgan qadimiy ezaklar bilan bir qatorda "Paxta gul", "Aeronlan" singari zamonaviy tasvirlar ham ishlatiladi. O'zbekistonda koshinkorchilik va kulolchilik san'ati xalq o'rtasida mashhur keng tarqalgan sohasidir. Shuning uchun bu soha boy a'analarga va porloqistiqbolga egadir. Bu san'atni bir tomondan, badiiy ro'zg'or buyumlar, idishlar ishlabchiqarishni kengaytirish yo'li bilan yana ham takomillashtirish imkoniyatlari mavjud bo'lsa, ikkinchi tomondan me'moriy koshinkorchilikni yana ham takomillashtirish imkoniyatlari mavjud. ME'MORIY KULOLChlLIK Badiiy kulolchilikning O'zbekistondabezak san'atidagi ikkinchi uslubiy ko'rinishi bu - me'moriy kulolchilikdir va u ikkinchi texnikada o'z ifodasini topgan - mozaika va moyolika. O'tmishda o'zbek kulolllarining dovrug'ini butun dunyoga taratgan me'moriy kulolchili o'zining boy an'analariga ega bo'lib, XX asrning boshidan inqirozga uchraydi.bitta-yarimta qurilgan me'moriy obidalarning bezagida koshinkorlik juda kam miqdorda bo'lib, u binolar oldingi namunalari oldigacha juda odmiy va qurimsiz bo'lib ko'rinadi. XX asrning boshida me'moriy kuolchilik - koshinlar faqat ta'minlash ishlari uchun ishlab chiqariladi. 30-yillardan boshlab o'zbek me'morlari koshin ishlab chiqarishga alohida extibor qarata boshlaydilar. Birinchi tajriba sifatida hozirgi O'zbekiston xalqlari tarixi muzeyining binosini bezatishda ustalar koshinkorlikni qo'lladilr. Bu bino uchun eskiz va rangli koshinlarni tayyorlaganda o'sha davrning zabardast usta-kulollari M. Raximov va M. Turobovlar qatnashdilar. Hozirgi vaqtda rangli koshinlarni ishlab chiqarilishi samarqand, Toshkent, Buxoro, Xiva shaharlarida yo'lga qo'yilgan. Bu erlarda ishlab chiqariladigan mahsulot eski arxitektura yodgorliklarini ta'mirlash bilan birga yangi qurilayotgan binolarning bezatilishida ishlatiladi. Keyingi yillarda qurilayotgan shaxsiy mehmonxonalarningjamoa binolarining bezatilishida sopol-koshinkor ustalarning xizmati katta bo'lyapti. DEKORATIV KULOLChlLIK Dekorativ kulolchiligi asarlari sifatida Buxoroning 0'ba,Qashqadaryoning Kosbi qishloqlarida hamda Samarqandda loydan o'yinchoqlar yasaydigan ustalarning namunalarini olish mumkin. Keyingi vaqtlarda shaharlarning bog'- xiyobonlarida, bolalar maydonchalarini bezatishda loydan yasalgan va koshin bilan ranglardan turli dekorativ haykalchalarni uchratish mumkin. Shuningdek Toshkent metropoliteni stanstiyalarini bezatishda turli bo'rtma sirlangan panno namoyonlarini ko'rish mumkin - bular hammasi dekorativ kulolchilik namunalaridir. Adabiyotlar ro'yxati: 1. Narodnoe dekorativnoe iskustvo Uzbekistana. Moskva. "Izobrazitelnoe iskustvo"-1955g. 2. D . Faxriddinova . Dekorativno - prikladnoe iskustvo Uzbekistana " Gafur Gulyam " T -1972 y . 3. P.A. Goncherova "Buxoro zardo'zligi" G'. G'ulom nashr T-1986 у 4. M . A . Bikjanova Yuvelirnoe iskustvo Uzbekistana 1949 yil qo ' lyozma Tarix instituti №125 5. G.A. Pugachonkova, L.I. Rempel. Vudayumiysya pamyatniki izobrazitelnogo iskusstvo Uzbekistana. Tashkent- 1960 y. 6. O.A. Suxareva Polufeodalnbiy gorod Buxara T. 1962 7. G.L. Chepelevestkaya. O'zbekiston so'zanilari. T. - 1961 у 8. E.M. Peshereva. Gonchamoe iskustvo Sredney Azii. M.-1959 g. 9. T. Abdullaev, D. Faxretdinova, A. Hakimov. Ma'danga bitilgan qo'shiq. Toshkent G'. G'ulom nashr. 1986 10. M.K. Raximov. Xudojestvennaya keramika Uzbekistana. Т.-1962 g. 11. A.L. Jadova Sovremenaaya keramika Uzbekistana na M. - 1963 g. 12. M.A. Sokolova Usto Umarqul Juraqulov jurnal "Dekorativnoe Iskustvo" 1959 g. 13. A.S. Morozova Mashinnaya vbishivka T. - 1960 g. 14. N.A. Avezova. Tashkentskaya rezba po derevu T. - 1961 g. 15. N.A. Avezova. Pargori T. 1958 g. 16. Notkin. Buxarskaya rezba po ganchu T. - 1962 g. 17. Q. Qosimov. Naqqoshlik T. - 1982 y. 18. S. Bulatov. O'zbekiston xalq amaliy san'ati. Toshkent 1991 yil 19. L.I. Rempel. Arxitekturnbiy ornament Uzbekistana. M. - 1960 g. 20. «San'at» jurnali 1978-2006 yillar.

O'xshashlar

Matoni badiiy bezash bilan bog'liq xalq amaliy san'ati turlari
O'zbek milliy tasviriy san'ati, uning yo'nalishlari va janrlari
Xalq ta'limi vazirligining «umumiy o'rta ta'limning tahrirdagi dts talablari» tasviriy san'atdan modernizastiya qilingan o'quv dasturlari
Ko’pyoqlar haqida tushunchalar va ularning proеktsiyalari. Muntazam ko’pyoqliklar
Ta‘limning tashkiliy shakllari