Buxoro Navoiy turistik mintaqasi - Geografiya - Referatlar

Buxoro Navoiy turistik mintaqasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

26.0751953125 KB

Ko'chirib olish

Buxoro N avoiy turistik mintaqasi Reja: 1. Buxoro-Navoiy turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o‘rni 2. Mintaqada turizmning rivojlanish tendensiyalari

Buxoro-Navoiy turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o’rni Buxoro viloyati — O’zbekiston Respublikasining 12 viloyatlaridan biri. O’zbekiston viloyatlari ichida, chegasining kattaligi bo’yicha Navoiydan keyin ikkinchi o’rinda turadi. 1938-yil 15-yanvarda tashkil etilgan. Buxoro viloyati hududi asosan Qizilqum cho‘lida joylashgan. Janubi-sharqini Zarafshon vodiysi egallagan. Shimoli-g‘arbda Xorazm viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasi, shimol va sharqdan Navoiy viloyati, janubi-sharqda Qashqadaryo viloyati, janubi- g‘arbda Turkmaniston bilan chegaradosh. Maydoni 39,4 ming km 2 . Buxoro viloyati tarkibida 11 qishloq tumani: Buxoro, Vobkent, Jondor, Kogon, Olot, Peshku, Romitan, Shofirkon, Qorovulbozor, Qorako‘l, G‘ijduvon, 11 shahar (Buxoro, Galaosiyo, Vobkent, Gazli, Kogon, Olot, Romitan, Shofirkon, Qorako‘l, Qorovulbozor, G‘ijduvon), 3 shaharcha (Jondor, Zafarobod, Yangibozor), 121 qishloq fuqarolari yig‘ini bor. Markazi — Buxoro shahri. Buxoro qorako’llari mashhur. Buxoro viloyatining barcha tizimdagi xo’jaliklarida 428 ming qoramol, shundan 184,7 ming sigir, 750 ming qo‘y, 64 ming echki, 3 ming yilqi, 2,8 ming tuya, 771 ming parranda mavjud. Viloyatda ipak qurti ham boqiladi. 10 ta o‘rmonchilik xo‘jaligi bo‘lib, asosiy o‘simliklari saksovul, cherkez, qandim. Qorako‘l o‘rmon xo‘jaligida esa dorivor o‘simliklar ham yetishtiriladi. Buxoro viloyati dan magistral temir yo‘li o‘tgan. Eng katta temir yo‘l stansiyasi — Kogon. Asosiy avtomobil yo‘llari: Buxoro—Toshkent, Buxoro— Urganch—Nukus, Buxoro—Turkmanobod (Chorjo‘y) va Buxoro—Termiz yo‘nalishlari. Aeroport bor. Buxoro – jahonning eng qadimiy shaharlaridan biri: 1997 yilda shahar o‘zining 2500 yillik yubileyini nishonladi. Buxoro nomi dastlab IX asrda tarixchi Narshaxiy tomonidan zikr etilgan. Bungacha shaharning boshqa bir necha nomlari bo‘lgan. Ko‘plab tarixchilar, tilshunoslarning fikriga ko‘ra Buxoro so‘zi sanskritcha “vihara” so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, “kal’a” degan ma’noni bildiradi. Arxeologik qazishmalar natijasiga asosan olimlar ushbu shahar

eramizgacha bo‘lgan davrda hududning iqtisodiy va madaniy hayotida muhim rol o‘ynagan degan xulosaga keldilar. Buxoro Xitoydan Rimgacha olib boruvchi Buyuk Ipak yo‘lining eng muhim chorrahalaridan birida joylashgan. Hozirgi Buxoro O‘zbekistonning boshqa shaharlari singari eski va yangi shaharga bo‘lingan. Lekin shahar shak-shubhasiz ustunlikka ega: agar boshqa joylarda eski shahar qismida faqat tarixiy yodgorliklar bo‘lib, hech bir aholi yashamagani uchun ochiq osmon ostidagi muzey sifatida qabul qilinsa, Buxoroda odamlar ming yillar ilgarigidek yashamoqdalar. Bu har bir kishiga shaharning boy tarixini tasavvur qilish imkonini beradi. Shaharning yangi qismida ma’muriy binolar, maktablar, institutlar va sanoat korxonalari joylashgan. Siz 2500 yillik Buxoroning tor ko‘chalarida kezishingiz va ko‘k gumbazli hashamatli binolar hamda kichik loysuvoq uylardan zavq olishingiz mumkin. Buxoro tuprog‘ida Abu –Ali Ibn Sino, Imom Al Buxoriy, Abduxoliq Gijduvoniy, Boxovuddin Naqshband, Xuja-Orif Revgariy, Narshaxiy kabi jaxon tamaddumi rivojiga ulkan hissa qo‘shgan ko‘plab allomalar yashab o‘tgan . Buxoro shaxri ko‘plab tarixiy-me’moriy obidalarga boy. Shaharda 292 ta madaniy meros ob’ektlari davlat muxofazasiga olingan va shundan 70 tasi respublika va 222 tasi mahaliy ahamiyatga molik madaniy meros hisoblanadi. Shaharning 118 ta tarixiy obidalar BMTning ilm-fan va madaniyat ishlari buyicha tashkiloti YUNESKOning Butunjaxon madaniy meros ruyxatiga kiritilgan va davlat muxofazasiga olingan. Shahar kiyofasining o‘zgarishi o‘tmish va zamonaviylikning uygunlashgan xolda kechmokda. Shahar markazi, ayniksa, uning tarixiy etnografik kismida olib borilayetgan kayta kurish va obodonchilik ishlari aynan shu mezon doirasida amalga oshirilmokda, ya’ni o‘tmishni unutmaslik va zamondan orqada kolmaslik. Buyuk Ipak yulining chorraxasi hisoblanmish Buxoro shaxri olimlarning ajoyib qo‘lyozma kitoblari, oltin qo‘lli xunarmandlari tayyorlagan serjilo buyumlar jaxonning ko‘plab mamlakatlariga yetkazilgan. Bugungi kunda dunyoning Rim,

Parij, Vashington, Stokgolm, Berlin, Sankt-Peterburg, Moskva, Toshkent kabi yirik shaharlari muzeylari ekspozitsiyasini Buxoro kolleksiyalari bezab turibdi. Mustaqillik Buxoro zaminida mavjud qadimiy me’morchilik an’analarini zamonaviy andozalar uyg‘unligida yanada rivojlantirish uchun qulay imkoniyat yaratdi. Buning yaqqol isboti sifatida Yurtboshimizning tashabbuslari va ularning tavsiyalari asosida Buxoro shahrida 2010 yilning avgust oyida yaratilgan 107 gektar maydonni egallagan “Buxoro madaniy markazi” majmuini ko‘rsatish mumkin. Ushbu majmua bir qator yirik inshootlar – 700 o‘rinli Viloyat musiqali drama teatri, 2000 tomoshabinga mo‘ljallangan Amfiteatr va “Ko‘hna va boqiy Buxoro” monumentini o‘z ichiga oladi. Buxoro jahon sivilizatsiyasi beshiklaridan biri bo‘lib, insoniyat jamiyati taraqqiyotiga ulkan ma’naviy va ma’rifiy hissa qo‘shgan qadimiy shahardir. Buxoroni bejiz “Yertak — shahar” yoki “Ochiq osmon ostidagi muzey — shahar” deb butun dunyo tan olmagan. Buxoro o‘zining betakror tarixiy obidalari, moddiy va nomoddiy madaniy yodgorliklari bilan butun dunyodan sayyohlarni o‘ziga jalb etmoqda. Turli paytlarda bu shahar har xil nomlar bilan atalgan: Buxo, Buxu, Buxaer, Buxala, Fifo, Puxala, Numijkat va Foxira. Mashhur tarixi Muhammad Narshaxiy (900-960 y.y.) “Buxoro tarixi” kitobida yozishicha, arab sayyohatchilari Buxoroni “Madinat us-sufiya”, ya’ni “Mis shahri”, hamda “Madinat ut-tujur”, ya’ni “Savdogarlar shahri” deb atashgan. Navoiy viloyati - O‘zbekiston Respublikasining eng yosh viloyati hisoblanadi. U dastlab, 1982-yil 20-aprelda Qizilqum sahrosining maʼlum bir qismini o‘zlashtirish va u yerdagi tabiat boyliklardan unumli foydalanish maqsadida tashkil etilgan edi. Navoiy viloyati O‘zbekiston Respublikasi hududining o‘rta qismida joylashgan bo‘lib, Qizilqum sahrosining kattagina qismini egallaydi. Uning maydoni 110,8 ming km 2 ga teng, bu jihatdan u eng katta viloyat hisoblanadi. Navoiy viloyati g‘arbda Qoraqalpog‘iston , shimolda Qozog‘iston , sharqda Jizzax , janubda Qashqadaryo va Buxoro viloyatlari bilan chegaralanadi.

Navoiy viloyati tarkibida 8 qishloq tumani (Konimex, Navbahor, Navoiy, Nurota, Tomdi, Uchquduk, Xatirchi, Qiziltepa, 5 shahar (Zarafshon, Qiziltepa, Navoiy, Nurota, Uchquduq), 8 shaharcha (Konimex, Langar, Malikrabot, Muruntov, Tinchlik, Shalqar, Yangirabot, G‘ozg‘on) bor. Markazi — Navoiy sh. Navoiy viloyatida mineral shifobaxsh, sho‘r va yer osti chuqur suv zaxiralari aniqlangan. Navoiy viloyatini suv bilan taʼminlashda Quyimozor, To‘dako‘l suv omborlari, Konimex kanalining ahamiyati katta. Viloyatning shim. va g‘arbiy katta qismi ko‘chma qum barxanlari, unda-bunda uchraydigan gilli cho‘llardan iborat. Astragal, shuvok, sho‘ra, isirik, qamish, zarpechak, saksovul, yulg‘un, va b. cho‘l o‘simliklari o‘sadi. Bukantovda va Mingbuloq botig‘ida qobon, bo‘ri, chiyabo‘ri, tulki, uzun dumli mushuk, cho‘l mushugi, boshqa yerlarda malla yumronqoziq, kalamush, sichqon, sug‘ur, sassiqko‘zan, jayron, kaltakesak, turli xil ilonlar, toshbaqa, qushlardan tuvaloq, qorabovur, olabovur, qirg‘ovullar, qarg‘a, hakka, musicha, chumchuq uchraydi. Qizilqum cho‘lida pastak ko‘hna tog‘lar, Mingbuloq botig‘i, shuningdek, Qaraqota havzasi, sho‘rxok tekisliklar va pastliklar, qator qum tepalari alohida manzara kashf etgan. Yaylovlarda chorva boqiladi. Aholisining ko‘pchiligini o‘zbeklar (63,3%) tashkil etadi. Shuningdek, rus (13,5%), qozoq (11,5%), tatar (2,6%), ukrain (1,4%), qoraqalpoq (1,4%), tojik (1,3%), ozarbayjon (0,9%), belorus (0,2%) va b. millat vakillari yashaydi. Sanoatining yetakchi tarmoqlari energetika, konchilik (oltin va b. metallar qazib olish), metallurgiya, kimyo, qurilish materiallari, paxta tozalash, oziq-ovqat sanoati korxonalaridan iborat. Bundan tashqari, bir qancha yirik qo‘shma korxonalar ham mavjud. Navoiy viloyati ahamiyatli tabiiy resurslarga, shu jumladan, tabiiy gaz , neft , rangli metall va qurlishi uchun xom-ashyo materiallariga boy hisoblanadi. Viloyat iqtisodiyotining asosiy tarkibi yirik konchilik, metallurgiya va kimyoviy majmualardan iborat. Navoiy viloyatida joylashgan Navoiy kon-metallurgiya kombinati (NKMK) dunyoda eng sof oltin ishlab chiqaruvchilardan biridir.

Viloyatda, shuningdek, sement zavodi, kimyo majmui va bir qator yirik sanoat zavodlari faoliyat ko‘rsatmoqda. Qishloq xo‘jaligining asosiy mahsulotlari bu paxta va qorako‘l qo‘y mahsulotlaridir. Agar kerakli sug‘orish manbalari topilib yo‘lga qo‘yilsa, unda viloyat hududidagi yerlarning 90%ida unumdorlik salohiyati mavjud bo‘ladi. Navoiy viloyatidagi temir yo‘llarning uzunligi — 390,7 km, avtomobil yo‘llarning uzunligi— 4,1 ming km (shu jumladan, qattiq qoplamalisi — 3,3 ming km). Toshkent— Buxoro — Turkmanobod, Toshkent Uchquduq — Nukus yo‘nalishlaridagi temir yo‘l liniyalari viloyat hududidan o‘tadi. Navoiy, Zarafshon, Uchquduq sh.larida zamonaviy aeroportlar bor. Havo yo‘llari Navoiy sh.ni Toshkent orkali respublika viloyatlari va 20 dan ortiq xorijiy davlatlar bilan bog‘laydi. Navoiy o‘lkashunoslik muzeyi , uning Qosim Shayx majmuasi filiali va viloyatdagi 7 ta bo‘limi, 253 jamoat kutubxonasi (1893 ming nusxa asar), 105 dan ziyod klub, 7 madaniyat saroyi, 429 badiiy xavaskorlik jamoalari bor. N.v.da Yosh tomoshabinlar teatri faoliyat ko‘rsatmoqda. Viloyatda 5 madaniyat va istirohat bog‘i, ko‘plab favvorali ko‘kalamzor xiyobonlar mavjud. Zarafshon va Navoiy shaharlarida mehnatkashlarning xordiq chiqarishi uchun sunʼiy ko‘llar barpo qilingan. Bir qancha tumanlarda bog‘lar yaratilgan. Xalq hunarmandchiligi ham rivojlangan. Mintaqada turizmning rivojlanish tendensiyalari Buxoro shahrida shu yilning yanvar oyida 2 ta xususiy mehmonxona, jumladan, 28 o‘rinli «Buxoro Bahouddin» hamda 38 o‘rinli «Kamelot» mehmonxonalari ish boshladi. Ushbu mehmonxonalarni tashkil qilish va qurilish- montaj ishlariga 520.0 ming AQSH dollari sarflandi. Sayyohlarning erkin valyuta almashtirish uchun qulaylik yaratish maqsadida Buxoro shahridagi yirik mehmonxonalar va zarur bo‘lgan joylarda bankomat va pul almashtirish bo‘limlarini tashkil etish bo‘yicha 2010 yil 1 iyun holatida 6 ta bankomat o‘rnatilgan bo‘lib, 93 ta valyuta ayrboshlash shoxobchasi xizmat ko‘rsatib kelinmoqda.

Olib borilgan ishlar natijasida joriy yilning yanvar-iyun oylarida viloyatimizga tashrif buyurgan 49179 nafar sayyohlarga jami 3675.3 mln.so‘mlik xizmat ko‘rsatildi. Shulardan 37217 kishi xorijiy sayyohlardir. Eksport xizmati esa 1875,0 ming AQSH dollarni, yoki o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 106.5 % tashkil etdi. Istiqlol yillarida jadal rivojlanayotgan mamlakatimizning sayyohlik salohiyati ham tobora yuksalmoqda va bu boradagi imkoniyatlar kengayib bormoqda. O‘zbekiston sayyohlik yo‘nalishlari, kurortlar va tarixiy yodgorliklar soni bo‘yicha dunyoda yetakchi o‘nta mamlakat sirasiga kiradi. Xalqimizning boy tarixiy va madaniy merosi, Buyuk Ipak yo‘lining qadimiy shaharlari, ko‘plab me’moriy yodgorliklar, noyob tabiatimiz va butun dunyoga mashhur o‘zbekona mehmondo‘stlik olamda tan olinganligi bejiz emas. Navoiy viloyati xususida so‘z borganda uning yirik sanoat korxonalariyu bepoyon Qizilqum sahrosi, zamonaviy shaharlariyu ko‘p millatli xalqi tilga olinadi. Bugungi kunda viloyatida turizm sohasini rivojlantirish, sayyohlar e’tiborini jalb etish maqsadida muayyan ishlar amalga oshirilmoqda. Navoiy viloyatida turizmni rivojlantirish uchun yetarli darajada imkoniyatlar mavjud va borada tegishli ishlar amalga oshirilmoqda. Biroq, aksariyat hollarda viloyat sayyohlik yo‘nalishlari ikki viloyat – Samarqand va Buxoro sayyohlik firmalari qabul qilayotgan turistlar hisobiga to‘ldirilmoqda. Shuni alohida ta’kidlash zarurki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2008 yildagi “Navoiy erkin industrial-iqtisodiy zonasini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori asosida xorijiy investorlar va ishbilarmonlarning hududga keng jalb qilish va ularga ko‘rsatiladigan servis xizmat turlarini ko‘paytirish imkoniyatlari tug‘ildi. Bu esa kelgusida turizm biznesining ham rivojlanishiga xizmat qiladi. Bugungi kunda “Navoiy” xalqaro aeroportida qurilish-ta’mirlash ishlari olib borilmoqda. Yaqin kunlarda xalqaro yo‘lovchi tashuvchi samolyotlarning bevosita “Navoiy” xalqaro aeroporti orqali uchish-qo‘nishi yo‘lga qo‘yilishi kutilmoqda. Tahlillar esa shuni ko‘rsatadiki, kelgusida bu faoliyatning to‘laqonli amalga

oshirilishi xorijiy mehmonlar qiziqishlarining oshishiga olib kelishi shubhasiz. Bu jarayonda esa viloyatning turizm salohiyati va infrato‘zilmasi xalqaro andozalarga mos ravishda rivojlanishiga erishmog‘imiz lozim. Viloyat hududida 200 dan ortiq katta-kichik tarixiy qadamjolar mavjud. Ular orasida Navbahor tumanidagi besh ming yillik tarixga ega o‘n mingga yaqin Sarmishsoy qoyatosh suratlari , Nurota tumanidagi “Chashma” majmuasi, Nur qal’asi , Xatirchi tumanidagi ibtidoiy shakllarga ega bo‘lgan va ibtidoiy odamlarning hayot kechirganligini o‘zida aks ettirgan 5-6 ming yillik tarixga ega Sangijumon darasidagi 5 chaqirimga cho‘zilib ketgan toshlar o‘rmoni, Karmana tumanidagi Malikrobot karvonsaroyi , Sardoba majmuasi, Qosim Shayx azizon hamda Mavlono Orif Deggaroniy obidalari sayyohlar e’tiborini tortayotgan qadamjolar sirasiga kiradi. Aslida ham ushbu yodgorliklarni ko‘rish uchun yiliga 5000 dan ortiq xorijiy sayyohlar Samarqand va Buxoro shaharlari, shuningdek, Jizzax viloyatining Forish tumani orqali viloyatga tashrif buyurishmoqda. Shu bilan birga Navoiy viloyati hududi Markaziy Osiyodagi eng katta Qizilqum sahrosi hududiga to‘g‘ri kelganligi sababli cho‘l tabiatiga monand o‘tovlar ko‘rinishidagi ekzotik manzilgohlarga Buxoro shahri orqali 2000 dan ziyod xorijiy sayyohlar kelib ketishmoqda. Konimex va Nurota tumanining Aydarko‘l bilan tutash hududlarida, xususan Konimex tumani Saribel shirkat xo‘jaligiga qarashli Do‘ngalak qishlog‘ida “O'zbekistan dlya vas” xususiy firmasiga qarashli “AYDAR – 1” sayyohlik bazasi (12 ta o‘tov), “Qizilqum safari” xususiy firmasiga qarashli “AYDAR-2” sayyohlik bazasi (8 ta o‘tov), Yangig‘ozg‘on qishlog‘idagi “Sputnik – Navoiy” xususiy firmasiga qarashli “KAMEL” sayyohlik bazasi (17 ta o‘tov) faoliyat ko‘rsatmoqda. Ularda ekstremal va ekoturizmni amalga oshirish bo‘yicha zarur shart-sharoitlar yaratilgan. Navoiy viloyati hududi o‘zining geografik joylashuvi, tabiiy sharoitining xilma-xilligi bilan ham mamlakatimizning boshqa viloyatlaridan ajralib turadi. Bu yerga tashrif buyurgan sayyoh bir vaqtning o‘zida ham ibtidoiy davr yodgorliklari, ham qadimiy va zamonaviy shaharsozlik me’morchiligi tanishish mumkin. Sayyohga bunday imkoniyatni yaratish uchun mohir turoperatorga bu hududda

muammo tug‘ilmaydi. Viloyatda bugungi kunga kelib ko‘plab zamonaviy mehmonxonalar qurilib, sayyohlik infrato‘zilmasi va servis xizmati jadal rivojlanmoqda. Viloyat hokimining “Navoiy viloyatida turizm sohasini rivojlantirish va qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida”gi qarori qabul qilinib, unga ko‘ra viloyatda turizmni qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish kengashi faoliyat ko‘rsatmoqda. Maxsus ishchi guruh tomonidan joylardagi sayyohlik va mehmonxona xizmatlarini ko‘rsatuvchi muassasalar, dam olish maskanlari faoliyati o‘rganib chiqildi. Ushbu kengash o‘z faoliyatini amalga oshirar ekan, viloyatda sayyohlik infrato‘zilmasini jahon andozalari darajasiga yetkazishni o‘z oldiga birlamchi maqsad qilib qo‘ygan. Viloyat miqyosida turizm sohasini rivojlantirish istiqbollari belgilangan “2011-2012 yillarda Turizmni rivojlantirish dasturi” ishlab chiqildi. 30 ta bandni o‘z ichiga olgan ushbu dastur viloyatdagi muqaddas qadamjolarni rekonstruksiya qilishdan tortib turizm infrato‘zilmasini har tomonlama jahon andozalari darajasiga chiqarishga qaratilgandir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1.«O`zbekistonda turizmni rivojlantirishning 2005 yilgacha bo`lgan davlat dasturi», O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning 15.01999 yildagi UP-2286 farmoni. 2. O`zbekiston Respublikasining «Turizm to`g`risidagi qonuni». Xalq so`zi gazetasi 109.1999. 3. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 200 0 Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 5 . Лицензирование и сертификацие в туризме. Учебное пособие Дехтярь Г.М.: Финансы и статистика, 2003 г. 6 . Маринин М.М. Туристские формальности и безопасность в туризме.2000

O'xshashlar

Buxoro Navoiy turistik resurslari salohiyati

Farg’ona turistik mintaqasi

Samarqand turistik mintaqasi

Qoraqolpog’iston turistik mintaqasi

Xorazm turistik mintaqasi