Ilm-fan, mo'jizalar va Injil - Falsafa - Referatlar

Ilm-fan, mo'jizalar va Injil

Yuklangan vaqt:

26.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

84.5 KB

Ko'chirib olish

Ilm-fan, mo'jizalar va Injil Reja: 1. Ilm-fan nazorati ostidagi narsalar 2. Ilmiy qonunlar 3. Xudoni tushunish 4. Ilmiy qonunlar 5. Mo`jizalarni tushunish

Bir guruh talabalar ilm va Xudoga bo'lgan ishonch haqida suhbatlashdilar. "Olimning mo`jizalarga ishonishi mumkin emas, - dedi birinchisi, - chunki fan mo`jizalar yo'qligini isbotlaydi." - To'g'ri, - dedi boshqasi. Albatta, fan paydo bo'lishidan oldin, odamlar bu hodisani qandaydir tarzda tushuntirish uchun mo`jizalarga ishonishlari kerak edi. Endi fan hodisalarning aksariyatini tushuntirishga qodir, kelajakda esa biz bugun tushunmaydigan narsalarni tushuntirib bera oladi ". "Men roziman," deydi uchinchisi, mo`jiza bu biz tushunmaydigan narsadir. Momaqaldiroq va chaqmoq shuningdek, o'rmonda yashovchi ibtidoiy qabilalar uchun mo`jizadir. Ammo biz bularning barchasini ularga ilmiy jihatdan bemalol tushuntira olamiz, shuning uchun biz uchun bu mo`jiza emas ". "Bu degani," - deb so'radi boshqa bir talaba, - ilm Xudoga ishonishni imkonsiz qiladi degani? "Yo'q, - deb javob berdi birinchisi, - olim Xudoga ishonishi mumkin, ammo tabiat qonunlariga aralashadigan va mo`jizalar yaratadigan Xudoga ishonmaydi." - Hammangiz xato qilyapsiz! Bu guruhning beshinchi a'zosining so'zlari edi. "Siz xato qilyapsiz, chunki siz fanni tushunmaysiz va Xudoni tushunmaysiz." Talabalar juda hayron qolishdi. Axir, ular ko'pchilik o'ylaydigan narsalarni aytishdi. "Nimani nazarda tutayotganingizni tushuntiring", deb so'rashdi ular. Tushuntirish uzoq davom etdi. Ushbu bobda biz masihiy talaba do'stlariga tushuntirishi kerak bo'lgan ba'zi fikrlarga to'xtalamiz. Ushbu bobda ilm-fan, mo`jizalar va Xudoni qanday qilib to'g'ri tushunish kerakligi haqida. Ilm-fan nazorati ostidagi narsalar Men o'qigan fan haqidagi hayotimdagi birinchi kitob "Mo`jizalar va ilm-fan sirlari" deb nomlangan. Ehtimol, men ushbu olim o'n yoshimda unutilmas taassurot qoldirgani uchun olim bo'lganman.

Kitob sarlavhasidan ko'rinib turibdiki, ilm-fan ajoyib sirlarga to'la. Bu biz yashayotgan dunyo haqida shunday keng tushuncha beradi, uni boshqarishga imkon beradi, ba'zida biz fanning mo`jizalari haqida gaplashamiz! Ilm bizga elektr va samolyotlar, dorilar va mashinalar, radio va televizor berdi. Ilm bizga beradigan narsalar bilan ajoyibdir. Ammo hamma narsani ilm amalga oshira olmaydi va hamma narsani tushuntirib bo'lmaydi. Ba'zi odamlar shunday fan ixlosmandlari, ular fan iloji boricha ko'proq narsani tushuntirib bera olishiga ishonishadi. Ularning fikricha, hamma narsani ilmiy jihatdan tushuntirish mumkin va qachondir barcha sirlar oshkor bo'ladi. Ilm-fan nuqtai nazaridan tushunarsiz narsaga duch kelganda, ular g'azablanadilar. Kimdir buni Xudoning ishi deb tushuntirsa, bu ularni yanada ko'proq bezovta qiladi. Evolyutsiya nazariyasi bu odamlarni qoniqtiradi, bu Xudoga hojat bo'lmagan dunyoni ilmiy izohlash taassurot qoldiradi. Haqiqatan ham shunday deb o'ylaydiganlar fan nima ekanligini tushunmaydilar. Ular buni unutishadi. Qanday qilib va nima uchun? Ilmiy narsa qanday sodir bo'lishini tushuntirishi mumkin, ammo buning sababini hech qachon tushuntirmaydi. Agar siz televizor qanday ishlaydi yoki atomlar qanday qilib molekulalarga birlashadi, deb so'rasangiz, men buni qila olaman savollaringizga ilmiy javob bering. Ehtimol, yillar o'tib, ilm-fan biz hozir tushunmaydigan hodisalarni, masalan, inson miyasining ishini tushuntirishi mumkin. Ammo, agar siz nima uchun elektr yoki radio to'lqinlari borligini yoki nima uchun atomlar bunday yo'l tutishini so'rasangiz, ilm-fan "bu menga hech qanday aloqasi yo'q" deb javob beradi. Ilm-fan dunyoni qanday bo'lsa shunday qabul qiladi va nima uchun hamma narsa shunday emas, boshqacha emas deb so'ramaydi. Bu falsafa yoki din sohasidagi savol. Biroq, aslida, savol "nima uchun?" "qanday qilib?" degan savoldan ko'ra muhimroqdir. Biz, albatta, voqealar qanday sodir bo'lishidan manfaatdormiz,

ammo biz bilmasdan butunlay to'la va baxtli hayot kechirishimiz mumkin! Axir, zamonaviy ilm-fan, barcha javoblari bilan, taxminan uch yuz yoshda. Undan ancha oldin qadimgi tsivilizatsiyalar uning yordamisiz rivojlangan. Inson ilmsiz yashashi mumkin. Ammo tarix shuni ko'rsatadiki, odam: "Nima uchun?" Degan savolga javobni bilmasdan yashay olmaydi. Nega biz bu erdamiz? Hayot tuyg'usi nima? Nega biz bir narsani yaxshi ko'ramiz va boshqasini yomon ko'ramiz? Nega biz aybdorlik va qo'rquvni, sevgi va baxtni his qilamiz? Insonning bilimga intilishining manbai nima? Nima uchun biz o'z dunyomizni va Koinotimizni shu tarzda o'rganamiz? Bu savollar va ularga o'xshash boshqa savollar, fan javob bera oladigan savollarga qaraganda ancha muhim. Ilm-fan bizga ko'rsatadigan yordam hayotning ma'lum sohalari bilan chegaralanishi aniq bo'lib kelmoqda. Yaxshi va yomon Ilm yaxshi va yomonni tanlay olmaydi. Ilm jismoniy hayot sirlarini ochib beradi, ammo ma'naviy hayot haqida hech narsa demaydi. U atomning energiyasini chiqarib yuborishi mumkin, ammo bizga bu energiyaning yaxshi va yomon ishlatilishini tanlashda yordam bera olmaydi. "Yaxshi" va "yomon", "yaxshi" va "yomon" kabi so'zlar hech bo'lmaganda insonning xohish-istaklari va harakatlariga bog'liq bo'lmagan holda fan tiliga tegishli emas. Qanday qilib ilm bizga o'g'rilik yomon, odamlarga yordam berish yaxshi ekanligini tushuntirib bera oladi? Ko'plab mutafakkirlar yaxshilik va yomonlik g'oyalari uchun ilmiy asos topishga harakat qilishgan. Ular xulq-atvorni to'g'rilashning ilmiy usulini topishga harakat qilishdi. Bu odamlar o'zlarini "ilmiy gumanistlar" deb atashadi, chunki ular fan odamlarga qanday qilib to'g'ri yashashni o'rgatishi mumkinligiga ishonishadi. Ammo ularning tadqiqotlarida ular javob topolmadilar. Ilm yaxshilik va yomonlik, go'zallik va xunuklik, haqiqat va xato, adolat va rahm-shafqat haqida hech narsa demaydi. Buning sababi juda oddiy. Ilm-fan jismoniy hayotni o'rganadi, sevgi, haqiqat, adolat va mehr-oqibat ruhiy olamning tarkibiy qismidir. Ushbu tushunchalar

umuman jismoniy yoki moddiy dunyoga tegishli emas. Ilm-fanning ular bilan hech qanday aloqasi yo'q. Agar oyog'ingiz og'rib qolsa, siz tish shifokoriga bormaysiz. Siz vrachdan mashinani tuzatishni so'ramaysiz. Va agar so'rasangiz, ular sizga: "Siz noto'g'ri manzilga keldingiz. Agar sizga yordam va maslahat kerak bo'lsa, buni qanday qilishni biladigan va muammoingizni qanday hal qilishni biladigan odam bilan bog'laning. " Xuddi shu narsa fan bilan ham bog'liq. Yaxshilik va yomonlik nima ekanligini tushuntirish uchun fanga murojaat qilishning hojati yo'q. Ilm-fan bizning hayotimizga rahbarlik qiladi deb umid qilmang. Ilm-fan bu kabi savollarga javob izlanadigan soha emas. Bunday savollarga javoblarni boshqa joylardan qidirishadi. Bunday masalalarda ilm bizga yordam bera olmaydi, ammo Muqaddas Kitob yordam beradi. Zaburchi Dovud aytadi: "Sening so'zing mening oyoqlarimga chiroq va mening yo'limga nurdir". Kelib chiqishi Ilm kelib chiqishini tushuntirib berolmaydi. Kelib chiqishi (yoki kelib chiqishi) fan tomonidan izohlanmaydi, chunki ular nima bo'lganidan nimaga o'zgarishini belgilaydilar. Ilm-fan bugungi dunyoni o'rganadi, lekin dunyo va koinot paydo bo'lishidan oldin nima bo'lganligini aniqlay olmaydi. Tasavvur qiling, kimdir tırtılları hech qachon ko'rmagan, faqat kapalaklarni ko'rgan va kuya. U kapalakni qanchalik ko'p o'rganmasin, hayolida bu ajabtovur qanotli jonzot sudralib yurgan tırtıldan chiqqanligi xayoliga ham kelmas edi. Uchun, ba'zi o'tmish izlari hozirgi qoladi, chunki darajada, albatta, ilmiytadqiqot, bizga o'tmishda bir fikr berishi mumkin. Shunday qilib, biz daraxt tanasida o'sish uzuklarini sanashimiz va ba'zi daraxtlarning yoshi uch ming yildan oshganligini aniqlashimiz mumkin. Ammo buni biz so'nggi uch ming yil ichida daraxtlar doimiy ravishda bir xil o'sib borgan taqdirdagina, ya'ni bugungi dunyo tariximizning ko'p ming yillik tarixidagi kechagi bilan bir xil bo'lgan taqdirdagina aniqlashimiz mumkin.

Ammo dunyoning kelib chiqishi boshqa narsadir. Koinot qanday paydo bo'lganligini fan bizga aytib berolmaydi. Undan oldin nima bo'lgan? Agar hech narsa bo'lmasa, barchasi qaerdan paydo bo'ldi? Va agar u erda bir narsa edi Koinot oldin, keyin nima bo'ladi? Ilm-fan bu savollarga javob bera olmaydi, chunki u faqat hozir bo'layotgan voqealarni o'rganadi. Ammo ilm o'tmishni hukm qilishi mumkin, agar ilgari ba'zi jarayonlar hozirgi kabi sodir bo'lgan bo'lsa. Shubhasiz, bu holda kelib chiqishni tushuntirish haqida gap bo'lishi mumkin emas. Ushbu muammoni hal qilish uchun ba'zi olimlar ijod hali ham davom etayotganini aytishadi. Ular atomlar doimo kosmosdagi yo'qlikdan hosil bo'ladi degan fikrni ilgari surdilar. Ammo bu yangi atomlar shunchalik kam va bir-biridan uzoqroq bo'lar ediki, biz ularni hech qachon aniqlay olmaymiz. Bu koinotning hech qachon boshlanishi bo'lmaganligini anglatar edi va shuning uchun hech narsani tushuntirishga hojat bo'lmaydi. Olimlarning o'zlari "uzluksiz ijod" nazariyasiga ishonishmaydi. Koinotning boshlanishi bo'lgan deb ishonishning ko'plab ilmiy sabablari mavjud. Yaratilish boshlanishidan oldin nima bo'lganini olimlar bizga ayta olmaydilar va qila olmaydilar. Ilmiy qonunlar Ilm-fan nihoyat o'zini tushuntira olmaydi! Ichimda nima borligini tushuntirib beray aql. Ilm-fanning vazifasi ko'rinadigan yoki kuzatiladigan faktlarni tushuntirib beradigan nazariyalarni ishlab chiqishdir. So'ngra har bir nazariya olim o'zining to'g'riligiga ishonch hosil qilmaguncha keyingi kuzatuv yoki tajribalar yordamida sinovdan o'tkaziladi. Yaxshi isbotlangan nazariya fan qonuni deb ataladi. Bizda tortishish qonuni, kimyo qonunlari, optika qonunlari va h.k. Ba'zida ilmiy qonunlar ularni kashf etgan olimlarning nomi bilan ataladi, masalan, Nyuton harakat qonunlari.

Ilm-fanning ishi - qonunlar yordamida atrofimizdagi dunyoni tasvirlash. Masalan, ba'zi bir muhim qonunlarda, nima bo'lishidan qat'i nazar, materiya va energiya butunlay yo'qolib ketishi yoki yo'qolishi mumkin emasligi aytilgan. Boshqa qonunlar issiqlik bilan ishning o'zaro bog'liqligi yoki atomlarning birlashib molekulalar va kristallarni hosil qilishi haqida gapiradi. Ilm o'zini o'zi tushuntira olmaydi deganimda, u ilmiy qonunlarning kelib chiqishini tushuntirib berolmasligini nazarda tutayapman. U nima uchun ular aynan shunga o'xshashligini va boshqalarga emasligini bilmaydi. Keling, misol keltiraylik. Bir taniqli qonunda bosim miqdori bilan gaz hajmi qanday o'zgarishi aytilgan. U Boyl qonuni deb ataladi va bosimga ko'paytiriladigan hajm doimiy qiymat, agar gaz harorati ko'tarilmasa yoki pasaymasa. Bu shunday ko'rinadi. RXV = doimiy (a) Shunday qilib, agar bosim oshsa, hajm kamayadi. Boyl qonuni. Bosim bilan ko'paytiriladigan hajm doimiy qiymat bo'lib, agar gaz harorati ko'tarilmasa yoki kamaymasa. Boylning gaz to'g'risidagi qonuni; bosim hajmiga ko'paytiriladi - harorat o'zgarmasa qiymat doimiy bo'ladi. Siz ham to'g'ri bo'lishi mumkin bo'lgan boshqa qonunlarni tasavvur qilishingiz mumkin. Masalan, bosimning kvadratik kvadratik bosim vaqtlari ham doimiy bo'lishi mumkin PxVxV = doimiy (b) Nima uchun qonun (a) to'g'ri, ammo qonun (b) to'g'ri emas? Ilm-fan bunday savolga javob bera olmaydi. Uning so'zlariga ko'ra, qonun (a) to'g'ri, va (b) haqiqat emas, lekin nima uchun ekanligini tushuntirmaydi. Bunday holda, fanning har bir qonuni uchun katta narsa mavjud mumkin bo'lgan noto'g'ri qonunlar soni. Agar qirg'oqdagi million toshlardan birini tanlasangiz, demak siz qolganlardan voz kechasiz yoki rad etasiz. Kim mumkin bo'lgan ko'plab qonunlardan ayrim qonunlarni tanlagan? Nega tabiat aynan shu va farq qilmaydi? Ilmiy qonunlar qayerdan kelib chiqadi?

Endi bu savolga nasroniylar nuqtai nazaridan javob beramiz. Xristian yoki yo'q har qanday odam ilm-fanning bu savollarga javobi yo'qligiga rozi bo'lishga majbur. Ilm-fan o'zini tushuntira olmaydi. Biz fanning cheklanganligini ko'rdik. U hamma narsani tushuntirib berolmaydi va hech qachon tushuntira olmaydi. Ushbu so'zlarni yozar ekanman, derazadan Cumbria shahridagi Vindermer ko'lining go'zal ko'rinishini tomosha qilaman. Bu ma'lum miqdordagi suvni o'z ichiga olgan katta ko'ldir. Men yaxtalar va qayiqlarni suvda erkin suzib yurib, ko'rfazlar va orollarni kashf etayotganini yoki shamolning pastga qarab ko'lning keng maydoniga shoshilayotganini ko'raman. Ilm-fan ham shunday. U juda katta bilimga ega. Ilm-fan haqidagi bilim juda chuqur ko'l singari, bizning miyamiz tomonidan o'lchanadigan darajada chuqur bo'lishi mumkin. Ilm-fanni o'rganish uchun juda ko'p ajoyib burchaklar mavjud. Ammo unda ochiq joylar, galaktikalar va yulduzlar ham mavjud. Ammo ko'l singari fanning ham qirg'oqlari yoki chegaralari bor. Ko'lning kattaligi uni o'rab turgan tog'lar bilan cheklangan. Shunday qilib, fan cheklangan. Uning yengolmaydigan qirg'oqlari va bosib ololmaydigan tog'lari bor. Ushbu so'nggi bir nechta sahifalarda biz ilm-fanning ba'zi cheklovlarini aytib o'tdik. Ilmni tushunmaydiganlargina bu ilm bizga barcha bilimlarni va butun haqiqatni ochib beradi deb o'ylashlari mumkin. Bu aniq emas. Xudoni tushunish Xudo nima? Deyarli butun Muqaddas Kitob bu savolga bag'ishlangan va biz bu erda unga to'liq javob bermaymiz. Ammo mo`jizalar nima ekanligini va ular qanday sodir bo'lishini tushunishni istasak, Xudo to'g'risida bilishimiz kerak bo'lgan narsa bor. Eng oson yo'li - Muqaddas Kitobda shunday deyish mumkin: "va barchani Uning qudrati so'zi bilan ushlab turish"; "Va U avvalo hamma narsa Unga loyiqdir".

Ushbu ikkala oyat ham Muqaddas Uch Birlikning ikkinchi shaxsi Iso Masihga tegishli. Ammo ular Xudoning koinotni yaratishga bo'lgan munosabati to'g'risida tushunishimiz uchun etarli darajada aniqroq qilishadi. Xudo koinotni yaratganiga ishongan ko'p odamlar bu haqda chalkashib qolishgan. Ularning fikriga ko'ra, Xudo olamlarni dastlab yaratgan, so'ngra ularni taqdirlariga topshirgan. Muammo shundaki, bu g'oya Xudoni O'zining koinotidan tashqarida qoldiradi. U boshida edi, deyishadi ular, lekin endi u kerak emas. Olam o'z-o'zidan yashaydi, ilm qonunlariga ko'ra, Xudo boshida o'rnatgan qoidalar. Bu, albatta, fan qonunlari qayerdan kelib chiqishini tushuntiradi. Ammo keyin Xudo hozir qilayotgan barcha ishlar bizning dunyomizga xalaqit bermoqda. Bu xuddi soatni yasab, doimiy ravishda o'z fikrini o'zgartirib, yana nimanidir o'zgartirish mexanizmini ochadigan soatsozga o'xshaydi! Xudo yoki juda uzoq odamga aylanadi, bugungi dunyoga qiziqmaydi, yoki bundan tashqari, hamma narsaga aralashib, aralashtirib yuboradi! Bu Muqaddas Kitobda aytilgan narsa emas. Keling, ikkita oyat bizga nima deyishini bilib olaylik ilgari berilgan. Xudo bu erda Birinchi e'tibor berganimiz - har ikkala oyat ham hozirgi zamonda. Ular ilgari Xudo hamma narsani qo'llab-quvvatlagan yoki hamma narsa Xudo ularni saqlab qolganligidan kelib chiqqan deb aytmaydi. Ularning aytishicha, U hozirda ham, shu daqiqada ham hamma narsani qo'llab-quvvatlamoqda. Bu Xudo mavjudligini anglatadi. U hozir shu erda. Agar U yo'q bo'lsa, hamma bir-biriga yopishib ololmas edi. Va bu faqat bitta narsani aytadi. Bu shuni anglatadiki, butun yaratilgan koinotning mavjudligi Xudoning huzuriga bog'liqdir. Pavlus aytganidek: "Biz U orqali yashaymiz, harakat qilamiz va mavjudmiz" (Havoriylar 17:28). Agar Xudo hamma narsani qo'llab-quvvatlashni to'xtatsa, koinot mavjud bo'lishni to'xtatadi. U shunchaki g'oyib bo'lardi. Bu qo'rqinchli fikr, men bilaman. Biz atrofimizdagi dunyo mustahkam va buzilmasligiga odatlanib qolganmiz.

Xudo tushunarsiz, tushunarsiz deb o'ylaymiz. Ammo aslida buning aksi. Dunyo Xudo borligi uchun va U dunyoni har daqiqada saqlab turgani uchun mavjuddir. Shuning uchun, Koinot, ehtimol, usta tomonidan qilingan soat emas, balki uning yuzidagi ifodadir! Soat - bu soat ishlab chiqaruvchisidan alohida narsa. Agar u vafot etsa, soat buzilmaydi, xuddi shu holatda qoladi. Ammo soatsozning ifodasi ustaning o'zi. Agar xohlasa, U uni o'zgartirishi mumkin. Va u alohida mavjud bo'lishi mumkin emas! Ushbu mustahkam, buzilmas dunyo men taklif qilganimdek mo'rt bo'lishi mumkinmi? Dunyo haqidagi bunday tasavvurga ishonish qiyinmi? Ehtimol, olim bo'lmagan odam uchun bu qiyin. Ammo olimga ishonish oson, chunki u atrofimizdagi "doimiy" dunyo u qadar bardoshli emasligini biladi! Darhaqiqat, atom egallagan maydonning faqat kichik qismi to'ldiriladi, qolgan qismi bo'shliqdir. Agar siz Everest cho'qqisini tashkil etadigan barcha masalalarni siqsangiz, protonlar, neytronlar uchun joy qancha zarur bo'lsa va tog'ni tashkil etadigan elektronlar, siz Everest nima bo'lishini bilasizmi? Hozir men o'tirgan stulning kattaligi bo'lar edi. Ya'ni, bizning mustahkam va mustahkam tinchligimiz aslo u qadar mustahkam va mustahkam emas. Albatta, Xudo shunchalik buyuk va ajoyibki, dunyo haqiqatan ham ishonchli. Xudo uchun uxlab qolib yoki unutmas, chunki dunyo to'satdan yo'q bo'lib ketmaydi, uni qo'llab-quvvatlashda, ba'zi nuqtasi! Albatta, koinotni soatsozning yuz ifodasi deb o'ylash unchalik yaxshi misol emas. Ammo Xudo va Uning yaratilishi o'rtasidagi ajoyib munosabatlarni tasvirlash uchun biron bir o'xshashlik haqida o'ylash qiyin. Qochmaslik uchun xato Tabiat Xudodan tashqari mavjud emas deganimizda, tabiat deb o'ylamasligimiz kerak - bu Xudo. Xudo tabiat, tabiat esa Xudo, degan odamlarni "panteistlar" deyishadi. Ular noto'g'ri, chunki ular Xudoni o'zlaridan ko'ra kamroq qilishadi. Ularning fikriga ko'ra, Xudo shaxs emas, lekin faqat tabiatda mavjud bo'lgan sirli hayot kuchi. Ushbu g'oya olamning kelib chiqishini tushuntira

olmaydi, chunki agar Xudo tabiat bo'lsa, demak U uning yaratuvchisi bo'lolmaydi. Bu koinotdan oldin ham bo'lishi mumkin emas edi. Agar atomlarning ichidagi bo'sh joy siqilgan bo'lsa, Everest tog'i stul kattaligiga qisqaradi. Shunga o'xshash narsa sodir bo'ladi neytron yulduzi. Muqaddas Kitob bizga Xudo tabiatdan ustun ekanligini o'rgatadi. U tabiatni qo'llab-quvvatlaydi va tabiat olami Unsiz mavjud bo'lolmaydi. Xudo koinot paydo bo'lishidan oldin bo'lgan va U yo'q bo'lib ketganidan keyin ham bo'ladi. U alohida va tabiatdan yuqori darajada mavjud. Tabiat Xudoga bog'liq, lekin Xudo unga bog'liq emas. Ilmiy qonunlar Muqaddas Kitobdagi ikkita oyatimizda Xudo hamma narsani qo'llab- quvvatlashi bilan emas, balki uni "O'z qudratining so'zi bilan" amalga oshirishi haqida aytilgan. "Uning qudratining so'zi" nimani anglatadi? Xristianlar tez-tez qo'ng'iroq qilishadi Injil "Xudoning kalomi", Yuhanno Xushxabarining boshida Iso Masih ham "So'z" deb nomlangan. Ammo bu ma'nolarning hech biri bu erda nazarda tutilmaganligi aniq. Ilm-fan qonunlari tabiatdagi hamma narsa qanday tutashganligini tasvirlaydi, deb aytgan edik. Ular atomlarning qanday tutilishini va har xil narsalarning o'zaro ta'sirini tasvirlaydi. Demak, ilm-fan nuqtai nazaridan, hamma narsa uning qonunlari asosida yoki hamma narsa qonunlar bilan saqlanadi deyishimiz mumkin. (Ilm-fan qonunlari narsalar qanday sodir bo'lishini tasvirlaydi, deyish to'g'ri bo'lar edi). Ushbu fikrlarni bitta oddiy fikrda umumlashtirish mumkin: fan qonunlari - bu Xudoning qudratining Kalomi. Balki siz hech bir kishi ko'zlariga qaerda o'yin o'ynagan va u bor topa narsa yoki nima narsa qarab turib. Jamoadan kimdir "oldinga", "orqaga", "o'ngga" yoki "chapga" taklif qilish huquqiga ega. Doimiy ravishda ko'rsatmalar berib, bu kishi

ko'zlarini bog'lab qo'ygan sherikni vazifaga olib boradi. Shu bilan birga, ko'rmaydigan, do'stining buyruqlariga bo'ysunadi. Bu Xudo tabiatni O'zining qudrati Kalomi bilan qanday boshqarayotgani haqidagi juda qo'pol rasm. U doimo nima qilish kerakligini atomlarga, molekulalarga, kuchlarga va tabiatning o'zgaruvchan miqdorlariga aytib beradi. Ular, o'z navbatida, Uning ovoziga itoat etishadi. Albatta, Xudo buyruqlarni so'zning to'g'ridan-to'g'ri ma'nosida gapirmaydi. U ularni so'zlar bilan emas, balki o'z fikrlari bilan boshqaradi deyish yanada to'g'ri. Ammo biz qanday suratni taqdim qilsak ham, olam mavjud, chunki Xudo buni xohlaydi. Men Xudo Unga tomonidan yaratilgan narsani o'zgartirish davom etmoqda, deb tasavvur qilish mumkin, deb o'ylayman. Agar bu sodir bo'lgan bo'lsa, fan mavjud bo'lmaydi, chunki uning qonunlari kundan kunga o'zgarib borardi. Ammo Muqaddas Kitob bizga tartibsizliklarning muallifi, chalkashliklar emas, Xudo ekanligini o'rgatadi. U tabiatni izchil, muntazam ishlashga buyuradi yoki buyuradi. Buning yordamida biz tabiatda sodir bo'layotgan qonunlar yoki qoidalar haqida gaplasha olamiz va ilm-fan ushbu qonunlar nima bo'lganligi bilan shug'ullanishi mumkin. Xudo ishonchli va shuning uchun ilmiy qonunlar ham ishonchli. Shunday qilib, Muqaddas Kitob ilm-fan javob bera olmaydigan ikkita savolga javob berishga qodir. Koinot qanday paydo bo'ldi? U Xudoning irodasi bilan yo'qdan bor qilib yaratilgan. Shuni ta'kidlash kerakki, vaqtning o'zi ijodning bir qismidir. Xudo vaqt ob'ekti emas. U - vaqtdan tashqari, boshi yoki oxiri yo'q. Kosmonavt butun Yerni, uning uzoq masofalarini birdan ko'rganidek, Xudo ham hamma vaqtni birdan kuzatib turadi. "Rabbimiz ming yil kabi bir kunga ega, bir kunga o'xshaydi" (2 Butrus 3: 8). Ilm javob berolmagan ikkinchi savol: "Ilm qonunlari qayerdan kelib chiqadi?" Endi biz bu qonunlar Xudoning irodasini bosqichma-bosqich bajarish ekanligini tushunamiz. Atomlar Uning buyrug'i bilan raqsga tushishadi, hatto odatdagi harakatlarida ham shamollar va daryolar Unga bo'ysunadi.

Mo'jizalar "Mo`jiza" so'zi bir nechta ma'nolarga ega bo'lishi mumkin. Biz fan izohlay olmaydigan mo`jiza deb atashimiz mumkin. Bunday holda, biz ko'rganimizdek, dunyo mo`jizalarga to'la. Koinotning kelib chiqishi mo`jiza edi. Ilm-fan qonunlari ham mo`jizadir, chunki ilmning o'zi ularni tushuntirib berolmaydi. Mo`jiza so'zini ishlatganda, odatda ko'proq narsani anglatamiz. To'g'ri, mo`jizani ilm bilan izohlab bo'lmaydi. Ammo bu shuningdek, sodir bo'lgan voqea Xudoning irodasiga binoan sodir bo'lganligini va alohida sababga ega ekanligini anglatadi. Iso O'z kuchini shogirdlariga ko'rsatish uchun suvni sharobga aylantirdi. U Lazarni o'likdan tiriltirdi va hayot va o'limni boshqarishi mumkinligini ko'rsatdi. Barcha mo`jizalarning eng muhimi, Iso Masihning O'zi xochga mixlanganidan keyin tirilishi edi, bu uning qurbonligini Ota Xudo qabul qilganligini ko'rsatmoqda. Albatta, inson qiyofasidagi Xudo bo'lish, Iso o'lik qolishi mumkin emas edi. Shunda u o'rgatgan hamma narsa haqiqatga mos kelmaydi. Xristian e'tiqodi mo`jizalarsiz mavjud bo'lmaydi. Agar mo`jizalar ro'y bermasa, Iso agar u o'lmasa va tirilmasa, nasroniylarning e'tiqodi har jihatdan bo'sh bo'lar edi. Pavlus aytgan: "Agar Masih tirilmagan bo'lsa, demak va'zimiz behuda, imonimiz ham behuda". Ajablanarlisi shundaki, ba'zi masihiylar yaratilish mo`jiza ekanligiga ishonmaslik uchun evolyutsiya nazariyasini qabul qiladilar. Ular shunday deb o'ylashadi agar mo`jizalar bo'lmaganida, nasroniylik dunyo tomonidan osonroq qabul qilingan bo'lar edi. Ammo eng buyuk mo`jiza - Iso Masihning tirilishi bo'lmagan nasroniylik haqida nima deyish mumkin? Muqaddas Kitob nasroniyligi, har qanday holatda ham, u holda mavjud bo'lmaydi. Albatta, Muqaddas Kitobda men aytgan mo`jizalardan tashqari yana ko'plab mo`jizalar haqida so'z boradi. Ba'zilariga ishonish, ehtimol boshqalariga qaraganda qiyinroq. Ba'zilarini tushuntirish osonroq. Ammo, eng muhimi, mo`jizalar sodir bo'lishi mumkin va ular sodir bo'lgan. Aks holda, nasroniy e'tiqodi umidsiz ravishda noto'g'ri va poydevorga ega emas.

Xudoga umuman ishonmaydigan ateist mo`jizalar ro'y bermaydi va nasroniylik e'tiqodi noto'g'ri, deb aytadi, lekin u, har holda, o'ziga zid kelmaydi. Va mo`jizalarga ishonmaydigan masihiylar o'zlariga ziddirlar. Mo`jizalarsiz nasroniylik bo'lishi mumkin emas. Mo`jizalarni tushunish Mo`jizalar masihiylarning e'tiqodi uchun juda muhimdir. Ammo qanday qilib biz ikkala mo`jizani ham, fan bizga beradigan tabiat rasmini ham qabul qila olamiz? Mo`jizalar ilmga zid emasmi? Xudo mo`jizalar ko'rsatib, tabiatni aralashtirayotgani va chalkashtirayotganini tasavvur qila olasizmi? Biz Xudoni tabiatdan tashqari narsa deb bilsak, mo`jizalar biz uchun noto'g'ri va insofsiz bo'lib tuyuladi. Ammo biz allaqachon Xudo chetda emasligini tushuntirdik. Ilm-fan qonunlari uning fikrlari, buyruqlari, ular har daqiqada tabiatni boshqaradi. Xudo hamma narsani ushlab turadi va tabiatni biz fan qonuni deb atagan narsaga muvofiq ravishda saqlaydi. Shunday qilib, mo`jiza har qanday daqiqada yuz berishi mumkin. Xudo mo`jiza davom etar ekan, faqat boshqa buyruq berishi yoki tabiatga boshqa buyruq berishi kerak. Agar biz mo`jizani shu tarzda ko'rib chiqsak , unda bu tabiatning odatiy yo'nalishidan farq qilmaydi. Har ikki bor paytda Xudoning irodasi. Ikkalasi ham Xudoning qudrat so'zining harakati. Ular turli xil bo'lib tuyuladi, chunki odatda Xudo tabiatni fan qonunlari bilan ta'riflangan tartibda yashashni buyuradi. Biroq, vaqti-vaqti bilan u tabiatga boshqacha ishlashni buyuradi. U buni o'z maqsadlari uchun qiladi va biz mo`jiza sodir bo'lishini aytamiz. Shanba va yakshanba kunlaridan tashqari har kuni o'zim yashaydigan Xertfordshirdan Londonga sayohat qilaman. Men uchun qulayroq bo'lgani uchun poezdda sayohat qilaman. Mening sayohatlarimni oyma-oy kuzatgan har bir kishi bemalol mening sayohatlarimni tavsiflovchi qoidalar yoki qonunlar chiqarishi mumkin. Qonunda shunday deyilgan edi: «U poezdda ketma-ket besh kun sayohat qiladi, so'ngra ikki kunlik tanaffus qiladi. Keyin ushbu tsikl takrorlanadi. Biroq,

men yiliga bir yoki ikki marta London Universitetidagi ofisimga mashinada etib boraman. Buning uchun menda odatda alohida sabab bor. Bizning kuzatuvchimiz hayron qolardi. U mening haydash odatimni tavsiflovchi qonun kamdan-kam hollarda haydashga qaror qilganimda buzilishini ko'radi. Shuningdek, mo`jiza fanning odatiy qonunlarini buzadi. Ammo, aslida, avtoulovda sayohat qilishning poyezddan farqi yo'q. Bu odatiy bo'lmaganga o'xshaydi, chunki men odatimni faqat bir kunga o'zgartirdim. Poezdda yoki mashinada sayohat qilish mening mustaqil tanlovim. Tanlov har qanday kunda men uchun qulay bo'lishi uchun qilingan. Shu ma'noda, oddiy poezdda yurish va mashinada g'ayrioddiy sayohat tengdir. Odatda Xudo tabiatning bunday ishlashini xohlaydi fanni tushunadi. Ammo ba'zida U O'zining maqsadlari uchun O'zining buyruqlarini o'zgartiradi. Bu sodir bo'lganda, tabiat qonunlari amal qilmaydi. Qonunlarga zidlik bor va biz mo`jiza ro'y beradi deymiz, ammo, bu mo`jiza, bir kun poyezd o'rniga vagonga o'tirganimdan g'alati emas. Ilmiy qonun va mo`jiza Xudoning irodasining teng namoyonidir, chunki U hamma narsani O'zining qudrati Kalomi bilan ushlaydi. Agar bu mo`jizalarga taalluqli bo'lsa, unda ular na ilmga, na aqlga zid bo'lmaydi. Mo`jiza va ilmiy qonun bu Xudoning tabiatda doimo mavjud bo'lishining ikki tomoni. Yilda ilmiy jarayonlar bilan birga hayotning kelib chiqishi mo`jiza, yaratilish ajoyib hikoya ichiga ortiqcha oro bermay qanday bu kitobning keyingi va yakuniy bobda biz ko'rasiz, va umid qilamanki, ushbu bob mo`jiza va ilm-fanning kombinatsiyasi bema'nilik emasligini tushunishga yordam berdi. Darhaqiqat, faqat mo`jizalar va ilmdan foydalangan holda, biz dunyoning asl ma'nosini anglay olamiz.

Adabiyotlar : 1. I.M.Oranskiy «Vvedenie v iranskuyu filologiyu» M. 1960, 1988. 2. Osnovi iranskogo yazikoznaniya M., 1979, 1981, 1982 . 3. Gamkrelidze T.V.Ivanov Vch.Vs. «Indoyevropeyskiy yazik i indoyevropeysi» tom I- II , Tbilisi, 1984. 4. Naselenie SSSR M, 1976 . 5. www.arxiv.uz 6. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Dunyo va jamiyatni bilishda ilm-fan

Fan falsafasi

Falsafa tarixi fan sifatida

Fan- texnika inqilobi (FTI) va uning salbiy oqibatlari

Falsafa va fan tarixida ijod muammolarining ishlab chiqilishi