Umumiy ovqatlanish korxonalarining binolari - Arxitektura - Referatlar

Umumiy ovqatlanish korxonalarining binolari

Yuklangan vaqt:

05.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

189 KB

Ko'chirib olish

Umumiy ovqatlanish korxonalarining binolari Reja: 1. Umumiy ovqatlanish korxonalari klassifikatsiyasi 2. Umumiy ovqatlanish korxonalarini joylashtirishga qo‘yilgan talablar 3. Hajmiy-rejali yechim 4. Kompozitsion sxemalar

Umumiy ovqatlanish korxonalari klassifikatsiyasi Umumiy ovqatlanish korxonalari: - ovqatlanish korxonalari uchun maxsus mo‘ljallangan alohida binolarida (sig‘imi 100 va undan ko‘p bo‘lgan); - jamoat va savdo markazlari, bozor komplekslari va vokzallar tarkibida; - turar-joy va jamoat binolari tarkibida yoki ularga qo‘shib qurilgan, shu jumladan yer ostidagi maxsus majmualar tarkibida loyihalashtirilishi mumkin. Ovqatlanish korxonalari xom ashyoni qayta ishlash va mahsulot tayyorlash bo‘yicha to‘liq texnologik siklga ega korxonalar yoki mahsulot tayyorlashning so‘nggi bosqichini bajarishga ixtisoslashgan korxonalar bo‘lishi mumkin. Birinchi korxonalar qatoriga xom ashyoni to‘liq qayta ishlab, tayyor mahsulot ishlab chiqarishga va mahsulot tayyorlashning so‘nggi bosqichini bajaruvchi boshqa ovqatlanish korxonalariga xizmat ko‘rsatish hamda kulinariya do‘konlarini o‘z mahsuloti bilan ta’minlashga ixtisoslashgan restoran va oshxonalar kiradi. Ikkinchi korxonalar sirasiga yarim fabrikatlar va tayyorlanishning yuqori darajasiga ega mahsulotlardan taomlar tayyorlaydigan kafe, yemakxona, tezkor xizmat ko‘rsatish korxonalari kiradi. Umumiy ovqatlanish korxonalarining ko‘rilayotgan barcha turlari shakli va xizmat ko‘rsatish usullariga ko‘ra ikkita asosiy guruhga, ya’ni xo‘randalarga xizmat ko‘rsatishni ofitsiantlar orqali amalga oshiruvchi va o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish prinsipigaasosan faoliyat yurituvchi korxonalarga bo‘linadi. Ta’kidlash lozimki, bugungi kunda aksariyat ovqatlanish korxonalari, muvofiq ijtimoiy-iqtisodiy asoslanishlarga va ichki hajm, interyerning badiiy-kompozitsion yechimlariga, texnik jihozlanishi hamda ishlash rejimiga asoslangan holda, o‘zlarining asosiy funksiyalarini hordiq chiqarish va ko‘ngilochar funksiyalar bilan birlashtirish imkoniyatiga ega bo‘lishlari mumkin. O‘rinlar soni 300 tadan ko‘p bo‘lgan va umumshahar ahamiyatiga ega umumiy ovqatlanish korxonalarni joylashtirish bo‘yicha shaharsozlikka oid o‘ziga xos jihatlarni, shuningdek aholining mehnat va madaniy-maishiy aloqalarini, xo‘randalar kontingenti, jumladan kurort zonalar uchun o‘rinlar sonini mavsumiy

oshirilishini hisobga olib turib, maxsus dastur-topshiriqlar bo‘yicha loyihalashtirish tavsiya etiladi. Umumiy ovqatlanish korxonalarini joylashtirishga qo‘yilgan talablar Ovqatlanish korxonalarining yer uchastkasi ikkita aniq zonaga bo‘linadi: xo‘rrandalar uchun zona (xo‘rrandalar dam olishi va yozgi mavsum vaqtida ochiq havoda ovqatlanish uchun qo‘shimcha o‘rinlarni tashkil etilishi ham nazarda tutiladi) va xo‘jalik zonasi. Bunda xo‘jalik hovlisi yuk avtomobillari uchun kirish yo‘llariga hamda binoning omborxonalariga yondosh bo‘lgan yuk tushirish maydonchasiga, shuningdek chiqindi yig‘iladigan maydonchaga va xodimlar dam oladigan zonaga, xususiy avtotransport turadigan joylarga ega bo‘lishi kerak. Qishloq joylardagi ovqatlanish korxonalarining xo‘jalik hovlisida qattiq yoqilg‘i saqlanadigan zona (ombor) ham ko‘zda tutilishi lozim. Turar-joy binolari tarkibidagi yoki ularga qo‘shib qurilgan umumiy ovqatlanish korxonalarining xo‘jalik zonasi va yuk tushirish maydonchalarini ushbu binolarning deraza va eshiklari bo‘lmagan qisqa yon tomonlarida joylashtirish kerak. Uchastkada avtomobillar turadigan joylar bo‘lishi ham ko‘zda tutilishi lozim. Avtomobillar turadigan joylar va umumiy ovqatlanish korxonasi joylashgan bino o‘rtasidagi masofa 150 metrdan oshmasligi kerak. Hajmiy-rejali yechim Korxona (bino) tuzilmasidagi barcha asosiy funksional guruhlar aniq zonalanishi va ishlab chiqarish yo‘laklari vositasida qulay funksional o‘zaro bog‘lanishga (odamlar va yuklar oqimi yo‘nalishi bundan istisno) ega bo‘lishi kerak. Bunda quyidagi ishlab chiqarish sikli amalga oshiriladi: yarim fabrikat va xom ashyoni qabul qilish, issiqlik bilan qayta ishlash va taomlarni bezash, mahsulotni sotish va xo‘randalarga xizmat ko‘rsatish.

Bu siklga quyidagi xonalar guruhlari muvofiq keladi: 1. Xo‘randalar uchun xonalar: - garderobli vestibyul; - qo‘l yuvish xonalari, hojatxonalar; - ovqatlanish zallari; - bufet; - uyga olib ketiladigan tushliklar va yarim fabrikatlar sotiladigan xona. 2. Ishlab chiqarish xonalari: - ishlab chiqarish sexlari: issiq taomlar tayyorlash sexi (oshxona); sovuq sex: go‘sht va baliq sexlari; qandolat sexi; sabzavot sexi; gumma (somsa) pishirish sexi; - tayyor taomlar tarqatish uchastkasi; - idish-tovoq yuvish uchastkalari; - non kesish xonasi. 3. Mahsulotlarni qabul qilish va saqlash xonalari: - yuklarni tushirib olish xonalari; - obmborxonalar: quruq mahsulotlar ombori; sabzavotlar ombori; inventar va tara saqlanadigan ombor; - sovutiladigan kameralar. 4. Ma’muriy-maishiy xonalar: - idoraviy xonalar; - direktor va buxgalter kabineti; - xodimlar xonasi; - tibbiy xona; - xodimlar uchun garderob, dushxonalar va sanitariya bloklari. Barcha turdagi umumiy ovqatlanish korxonalari binolarining hajmiyrejali yechimlariga quyidagi umumiy talablar qo‘yiladi: - savdo va savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan xonalarning bir-biriga nisbatan oqilona joylashtirish; bu xonalarning o‘zaro joylashtirilishi ular o‘rtasidagi uzviy bog‘liqlikni ta’minlashi, xo‘randalar oqimining xodimlar yo‘llari, toza va yuvilmagan idish-tovoq, yarim fabrikatlar, xom ashyo va chiqindilarni tashish yo‘llari bilan kesishishini istisno qilishi lozim;

- texnologik zarurat tug‘ilgan holatlarda o‘zgartirish (transformatsiya)ni amalga oshirish imkoniyati mavjud bo‘lishi kerak; - bir nechta umumiy ovqatlanish korxonalari kompleks korxonaning bitta binosida birlashtirilganida, xizmat ko‘rsatish xonalarining umumiy maydonini qisqartirish maqsadida, ulardan birgalikda foydalanish imkoniyatini ta’minlash zarur. Umumiy ovqatlanish korxonalari binolarining hajmiy-rejali va konstruktiv yechimlari xo‘randalarga xizmat ko‘rsatishning turli shakllarini (o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish va ofitsiantlar yordamida xizmat ko‘rsatish va hk.) tashkil qilish va taom tayyorlashning so‘nggi bosqichiga ixtisoslashgan ovqatlanish korxonalariga yarim fabrikatlar va sovutilgan tayyor mahsulotlarni markazlashgan va kompleks tarzda yetkazib berish bo‘yicha ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etishimkoniyatlarini ta’minlashi lozim. Bunda tayyor va yarim fabrikat mahsulotlarni yuklash-tushirish va shu kabi murakkab ishlarni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish maksimal darajada bo‘lishiga alohida e’tibor qaratish zarur. Umumiy ovqatlanish korxonalarining texnik jihozlanishi yuqori samaradorlikka egazamonaviy texnologik uskunalar, ya’ni xorijiy va mahalliy modulli uskunalar, funksional hajmlar, ko‘chma stellajlar va yarim fabrikatlar hamda tayyor mahsulotlarni yetkazib berish uchun konteynerlar va shu kabilarni loyihalarda keng joriy etilishiga asoslanishi kerak. Konstruktiv yechim qurilish amalga oshiriladigan muayyan hududdagi mavjud industrial baza va qurilish materiallar turlari hamda zaxirasiga, loyihalashtirilayotgan obyektning turi, vazifasi, qavatlar soniva joylashtirilishi (alohida joylashtirilishi yoki mavjud turar-joy va jamoat binolari tarkibida yoki ularga qo‘shib qurilishi)ga asoslangan holdatanlanadi. Ovqatlanish korxonalarining binolarini loyihalashtirish turli konstruktiv tizimlar va materiallarga (to‘liq yig‘iladigan temir-beton tizimlar, karkas-panelli va yirik panelli konstruksiyalar, monolit temirbeton, g‘isht, mahalliy qurilish materiallari, yengil metall konstruksiyalar, shu jumladan katta oraliqli konstruksiyalar, ko‘p qatlamli fasad panellari qo‘llanilgan yelimlangan yog‘och konstruksiyalar, strukturali shisha,

aralash konstruktiv tizimlar va materiallar) asoslangan holda amalga oshirilishi mumkin. Xo‘rrandalar uchun xonalar Xo‘randalar uchun xonalar, odatda, birinchi qavatda, bosh kirish joyi yoki yon fasadlar tomonida joylashtiriladi. Sababi, aynan shu xonalar binoning hajmiy- fazoviy kompozitsiyasini shakllaydi va uning badiiy ko‘rinishiga ta’sir qiladi. Qavat balandligini 3,3 metr qilib, agar savdo zalining sig‘imi katta bo‘lsa – 4,2 metr qilib qabul qilish lozim. Ovqatlanish zallari va ularga xizmat ko‘rsatuvchi issiq va sovuq taom sexlarini, shuningdek oshxona idish-tovoqxonalarini yuvish xonasini, qoidaga ko‘ra, bir sathda joylashtirish kerak.

Umumiy ovqatlanish korxonlarining kompozitsion (A) va texnologik (B) sxemalari

Xo‘randalarga xizmat ko‘rsatishni shakli va umumiy ovqatlanish korxonasining tavsifi ovqatlanish zallarini loyihalashtirishdagi prinsipial omillardan hisoblanadi. O‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish korxonalari (oshxona, yemakxona, tezkor xizmat ko‘rsatishga ixtisoslashgan kafelar), odatda, ovqatlanishdagi utilitar (tor doiradagi) ehtiyojlarni qondirishga xizmat qiladilar; xizmat ko‘rsatish ofitsiantlar yordamida amalga oshiriladigan ovqatlanish korxonalari (restoran, bar, razryadli kafelar) da xo‘rrandalar tomonidan tanlangan so‘rov va ehtiyojlar qondiriladi hamda ularni dam olishi uchun ham muayyan sharoitlar yaratilib beriladi. Xo‘randalarga xizmat ko‘rsatish ofitsiant orqali, bufetchi yokibarmen orqali yoxud taom tarqatish peshtaxtalari va rastalari orqali o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish prinsipiga asoslangan holda amalga oshirilishi mumkin. O‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish korxonalaridagi ovqatlanish zallari tarkibiga taomni olish va taomni tanovul qilish zonalari kiradi. Taomlar assortimenti cheklangan yoki taomlarning kompleks to‘plamlarini taklif qiladigan tezkor xizmat ko‘rsatish korxonalarida xizmat ko‘rsatish barmen orqali amalga oshirilishi mumkin, ya’ni taomni olish zonasi taom tarqatish peshtaxtasi yonida shakllanadi. Taomlar assortimenti kengaytirilgan korxonalarda (oshxona, kafe va hk.) taom olish zonasi tarkibida patnis va ovqatlanish anjomlari, gazaklar, birinchi va ikkinchi taomlar uchun modullashtirilgan uskunalarning elementlari va shu kabilar uchun mo‘ljallangan peshtaxtalar joylashtirilgan taom tarqatish liniyasi bo‘ylab shakllanadi. O‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishda taom tarqatish liniyalari (zonalari) ishlab chiqarish xonalar guruhi (issiq taom tayyorlash sexi) va ovqatlanish zali o‘rtasida bog‘lovchi bo‘g‘in vazifasini bajaradilar, ular issiq sex bilan funksional bog‘lanishga ega bo‘lib, ovqatlanish zali maydonida joylashtiriladilar. Issiq sex va zal orasida joylashtiriladigan taom tarqatish liniyalari ustida, agar ular orasida to‘siq bo‘lmasa, yonmaydigan yoki qiyin yonadigan materialdan tayyorlangan va balandligi shiftgacha bo‘lgan ekran o‘rnatilishi ko‘zda tutiladi. Bu ekranning pastki qismi poldan 2 metr balandlikda bo‘lishi lozim. Taom tarqatish liniyalari

ovqatlanish zalidan to‘siqlar, dekorativ orayopmalar va ekranlar, guldonlar vositasida ajratilishi lozim. Texnologik tarqatish liniyasidan chegaralovchi ekranning to‘sig‘igacha bo‘lgan masofa: xo‘randalar bir qator bo‘lib o‘tganida 0,9 m; xo‘randalar ikki qator bo‘lib o‘tganida 1,2 m bo‘lishi kerak; texnologik tarqatish liniyasi orqasidagi ishchi zona kengligi 1 metr qilib qabul qilinadi. Tarqatish liniyasiga kirayotgan va undan chiqib ketayotgan xo‘randalar oqimi kesishmasligi zarur. Restoran va kafelar zallarida uchta zonani ajratish mumkin: kirish, ovqatlanish zali va estrada-raqsga tushish. Ovqatlanish zalining (taom tarqatish zonasini hisobga olmaganda) maydoni zaldagi bitta o‘rin hisobidan quyidagi jadvalda berilgan ko‘rsatkichlarga asosan qabul qilinadi: Restoranlarda 1,8 Umumiy foydalanishdagi va oliy o‘quv muassasalaridagi oshxonalarda 1,6 Kafe, gazakxona va pivoxonalarda 1,4 Kafe-avtomat, tezkor xizmat ko‘rsatish korxonalari va alkogolsiz ichimliklar barlarida 1,2 Bolalar sog‘lomlashtirish maskanlari (yozgi) va yuqori sinf o‘quvchilarining sog‘lomlashtirish maskalarida 1,0 Sanatoriy turidagi bolalar sog‘lomlashtirish maskanlarida 1,4 Maktablar va maktab-internatlarda: zaldagi o‘rinlar soni 80 tagacha bo‘lganida zaldagi o‘rinlar soni 80 tadan ko‘p bo‘lganida 0,75 0,7 Kasb-hunar kollejlarida 0,8 O‘rta maxsus ta’lim muassasalarida 1,3 Sanatoriylar, sanatoriy-profilaktoriylarda, dam olish maskanlari (pansionatlar)dam olish bazalari, yoshlar lagerlari, turistik bazalarda:

o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishda 1,8 ofitsiantlar xizmat ko‘rsatganida 1,4 Ishlab chiqarish xonalari Ishlab chiqarish jarayoni uzluksizligini ta’minlash maqsadidaishlab chiqarish xonalari guruhini yagona funksional zonada joylashtirish zarur. Ishlab chiqarish sexlari, odatda, alohidaxonalarda joylashtiriladi. Shu bilan birga, o‘rinlar soni 50 tagcha bo‘lgan va yarim fabrikatlarda ishlaydigan korxonalarda ishlab chiqarish sexlarini – issiq va sovuq taomlarni tayyorlash, taom tayyorlashning so‘nggi bosqichi amalga oshiriladigan sexlarni bitta xonada, sexlarga ajratmagan holda joylashtirishga yo‘l qo‘yiladi. Bunday joylashtirish texnologik jarayon o‘zgarganida zarur o‘zgartishlar va transformatsiya uchun keng imkoniyatlar yaratadi. Sexlarning bino strukturasidagi joylashuvi mahsulotlarga ishlov berish ketma-ketligini va funksional bog‘liqliklar davomiyligi minimal bo‘lishini, texnologik hamda transport oqimlari o‘zaro kesishmasligini ta’minlaydi. Ishlab chiqarish sexlari omborxonalar, shuningdek taom tarqatish zonalari va ovqatlanish zali idish-tovoqlarini yuvish xonalari bilan eng yaqin bog‘liqlikda bo‘lishi zarur. Issiq sexlar va idish-tovoq yuviladigan xonalar balandligini ularga yondosh bo‘lgan ovqatlanish zallarining balandligidan past qilib va 3,6 metrdan baland qilib loyihalashtirish tavsiya etilmaydi (ommaviy qurilish obyektlari uchun). Ofitsiantlar xizmat ko‘rsatadigan korxonalardagi taom tarqatish xonasining joylashtirilishi issiq va sovuq sexlar, non kesish xonasi, serviz xonasi, idish-tovoq yuvish xonasi va bufet bilan texnologik va eshik oraliqlari orqali bevosita bog‘liqlikni ta’minlashi zarur. Agar ko‘rsatilgan xonalar taom tarqatish zonasining bir tomonida joylashgan bo‘lsa, taom tarqatish xonasining eni kamida 2 metr, taom tarqatish zonasining ikki va undan ko‘p tomonida joylashgan bo‘lsa – 3 metr qilib loyihalashtiriladi. Xo‘randalarga xizmat ko‘rsatish ofitsiantlar tomonidan ko‘rsatilganida zaldagi har bir o‘rin uchun taomlarni berish fronti: issiq taomlar tayyorlanadigan sexlar uchun – kamida 0,03 metr; sovuq taomlar tayyorlanadigan sexlar uchun – kamida 0,015 metr va bufetlar uchun – kamida 0,01metr qilib qabul

qilinadi. Ovqatlanish zali, oshxona idish-tovoqlari, yarim fabrikatlar taralarini bitta xonada yuvilishiga yo‘l qo‘yilishi mumkin; bunda yuvish joylari balandligi 1,6 metrdan kam bo‘lmagan to‘siqlar bilan ajratilishi lozim. Zaldan va taom tarqatish konveyyeridan yuvish xonasiga kirish erkin va qulay tarzda tashkil qilinishi zarur. Xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar yo‘li xo‘randalarning asosiy oqimi bilan kesishmasligi kerak. Mahsulotlarni qabul qilish va saqlash xonalari Mahsulotlarni qabul qilish xonalari (yuk tushirib olish xonalari)ni va saqlash xonalari (sovutiladigan va sovutilmaydigan omborlar)ni yuk tashish liftlari va boshqa ishlab chiqarish xonalari bilan yo‘lak orqali bevosita bog‘langan funksional zona sifatida loyihalashtirish lozim. Yuk tushirib olish xonasi oldida balandligi 1,1-1,2 metr, eni 3 metr va hisoblangan uzulikka ega bo‘lgan yuk tushirish platformasi joylashtiriladi. Platformalar yuk avtomobilning orqa va o‘ng bortlaridan tushirilishiga mo‘ljallanib loyihalanadi. Yuk tushirish maydonchalari va platformalari ustida balandligi 3,6 metrdan kam bo‘lmagan bostirma ko‘zda tutilishi kerak. Bu bostirma maydonchani butunlay, avtomobil kuzovining kamida 1 metrini yopadigan bo‘lishi zarur. Omborxonalarni yerto‘lada, sokol qavatda yoki 1qavatning xo‘jalik zonasi va yuk tushirish maydonchasi tomonida joylashtirish maqsadga muvofiqdir. Bunda ishlab chiqarish xonalari bilan eng qisqa bog‘lanishlar ta’minlanishi zarur. Ishlab chiqarish xonalari, omborxonalar va maishiy xonalardagi ventliyatsiya bloklarining turtib chiqqan qismlarini eng pastki qismlarigacha bo‘lgan balandlik 2,5 metr qilib qabul qilinadi. Mahsulotlar saqlanadigan xonalar yuk tushirish maydonchalari bilan bevosita bog‘lanib, o‘tish yo‘llarida joylashmagan bo‘lishi kerak. Ularni yuvish va sanitariya uzellari, shuningdek, traplari mavjud ishlab chiqarish xonalari ostiga joylashtirishga yo‘l qo‘yilmaydi. Omborxonalarni loyihalashtirishda sabzovotlar yuk tushirish maydonchasidan aylanib o‘tib, bevosita sabzovotlar obmborxonasiga tushirilishini ta’minlash zarur. Sovutish kameralarini yagona blok ko‘rinishida, balandligi 1,6-1,9 metr bo‘lgan tambur orqali kiradigan qilib joylashtirish lozim. Sovutiladigan kameralarning rejadagi o‘lchamlari 2,2x2,4 metrdan, balandligi esa

– 2,7 metrdan kam bo‘lmasligi kerak. Ularni qozonxona, boyler, dushxonalar va harorati hamda namligi yuqori bo‘lgan boshqa xonalar yonida, ostida va ustida joylashtirishga yo‘l qo‘yilmaydi. Sovutish kameralari ovqatlanish zalidagi o‘rinlar soni 300 dan ortiq bo‘lgan umumiy ovqatlanish korxonalari uchun loyihalashtiriladi. Sig‘imi kamroq restoran, kafe va oshxonalarda katta sovutgichlar qo‘llaniladi. Ovqat chiqindilari uchun sovutish kamerasi birinchi qavatda, chiqish tamburi tashqariga va yo‘lakka qaratilgan holda loyihalashtiriladi. Qishloq joylarda bunday sovutish kamerasi xo‘jalik zonasida ham joylashtirilishi mumkin. Ma’muriy- maishiy xonalarni boshqa xonalardan alohida qilib joylashtirish lozim, bunda boshqa funksional vazifali xonalar bilan qulay bog‘liqlikni ta’minlashga e’tibor qaratish kerak. Xodimlar uchun kirish yo‘lini xo‘randalar kirish yo‘lidan, shuningdek yuk tushirish zonasidan alohida qilib loyihalashtirish zarur. Xodimlar uchun zinapoyalar xo‘randalarni evakuatsiya qilishda foydalanishni hisobga olgan holda joylashtiriladi. Kompozitsion sxemalar Umumiy ovqatlanish korxonalari uchun quyidagi kompozitsion yechimlar mavjud: - markaziy; - frontal; - chuqur (ichkari); - burchakli. Xizmat ko‘rsatishning markazlashtirilgan sxemasida xonalar bino markazida, ovqatlanish zallari esa ular atrofida perimetr bo‘ylabjoylashtiriladi. Bunday sxema bir nechta ovqatlanish zallariga ega korxonalarda qo‘llaniladi. Frontal sxemada savdo zallari binoning bo‘ylama o‘qi bo‘yicha, savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan xonalarga parallel tarzda joylashtiriladi.

Chuqur (ichkari) sxemada savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan xonalar savdo xonalari orqasida, binoning ichkarisida joylashtiriladi. Bunday sxema katta bo‘lmagan umumiy ovqatlanish korxonalarida qo‘llaniladi. Burchakli sxemada savdo bilan bog‘liq bo‘lmagan xonalar rejaning burchaklaridan birida joylashtirilib, ovqatlanish zaliga ikki tomondan qo‘shiladi. Bunda ikkita variant qo‘llanilishi mumkin: ovqatlanish zali tashqi yoki ichki burchakda joylashtiriladi.

Adabiyotlar: 1. Ubaydullayev X.M., Inagamova M.M. Turar-joy va jamoat binolarini loyihalashning tipologik asoslari: Darslik. - T.: Voris-nashriyot, 2005. 2. Abdujabbarova M.T. Turar-joy binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2018. 3. Qodirova S.A. Jamoat binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2015. 4. Inogomov B.I. Zamonaviy bino va inshootlarni loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2010. 5. Ubaydullayev X.M., Xidoyatov T.A, Abduraxmanov Y.I, Korobovsev G.I., Mansurov Y.M. Arxitekturaviy loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2012. 6. Ubaydullayev X.M., Maxmudov V.M. “Metodika arxitekturnogo proyektirovaniya” Toshkent,TAQI, 2010 y., o‘quv qo‘llanma. 7. Xidoyatov T.A., Kadirova S.A., Magomedova F.X. “Arxitektura obsheobrazovatelnix shkol Uzbekistana”. Tashkent 2005 g. 8. Qodirova T.F. O‘zbekistonning istiqlol yillari me’morchiligi: O‘quv qo‘llanma., O‘AJBNT markazi, 2004 y.

O'xshashlar

Maktab binolari

Mehmonxona binolari

Bank binolari va komplekslari

Liftsiz turar-joy binolari

Muzey va ko‘rgazma binolari