Lebeg integrali ostida limitga o`tish - Algebra - Referatlar

Lebeg integrali ostida limitga o`tish

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

159 KB

Ko'chirib olish

Lebeg integrali ostida limitga o`tish Reja: 1. Jamlanuvchi funksiyalar . 2. Jamlanuvchi funksiyalar ustida amallar . 3. O`lchov bo`yicha yaqinlashish

Tayanch so`zlar : funksiyalar ketma-ketligi, o`lch о vli to`plam, chegaralangan funksiya, funksiya, deyarli yaqinlashish, o`lchov bo`yicha yaqinlashish O`lchovli E to`plamda aniqlangan o`lchovli va chegaralangan  ) (x f n funksiyalarning ketma-ketligi berilgan bo`lib , bu ketma-ketlik o`lchovli ) (x F funksiyaga E to`plamning har bir nuqtasida yo deyarli yoki o`lchov bo`yicha yaqinlashuvchi bo`lsin. U holda dxx F dxx f E E n n     ) ( ) ( lim (1) munosabat doimo o`rinlimi, degan savol tug`iladi. Bu munosabatning , umuman aytganda , doimo o`rinli emasligini quyidagi misoldan ko`rish mumkin. Masalan , ) (x fn funksiya [0,1] segmentda quyidagicha aniqlangan bo`lsin:               nxn nx xf n 1 ,0, 1 ,0,0 )( U holda har qanday  1,0 x uchun ushbu 0 ) ( lim   x fn n tenglik o`rinlidir, lekin  1 0 1)( dxxf n ya`ni (1) munosabat bajarilmas ekan. Endi, ) (x fn funksiyalar ketma ketligi qanday shartlarni qanotlantirganda (1) munosabat o`rinli bo`ladi, degan savol tug`iladi. Bu savolga A.Lebegning quyidagi teoremasi javob beradi. 1-Teorema (A.Lebeg). O`lchovli E to`plamda o`lchovli va chegaralangan  ) (x f n funksiyalar ketma-ketligi berilgan bo`lib , bu ketma-ketlik o`lchovli ) (x F

funksiyaga o`lchov bo`yicha yaqinlashuvchi bo`lsin. Agar E to`plamning barcha elementlari uchun va har qanday n natural son uchun ushbu K x fn ) ( tengsizlikni qanoatlantiradigan K son mavjud bo`lsa, u holda bunday funksiyalar ketma-ketligi uchun (1) munosabat o`rinli. Isbot. Dastlab E to`plamda ushbu K x F ) ( (2) tengsizlikning deyarli bajarilishini ko`rsatamiz. Darhaqiqat,  ) (x f n ketma- ketlikdan Riss teoremasiga asosan shunday  ) (x fk n qism ketma-ketlik ajratib olish mumkinki, u ) (x F funksiyaga deyarli yaqinlashadi. Endi Kxf kn )( tengsizlikda limitga o`tilsa, (2) munosabat kelib chiqadi. Ihtiyoriy 0  son uchun ) ( ) (      F f E A nn ) ( ) (      F f E B nn to`plamlarni tuzamiz. U holda . ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )( )( dx x F x f dx x F x f dx x F x f dx x F x f n n b n A n E n E E n               (3) ) (nA to`plamda KxFxf n 2)()(  tengsizlik deyarli bajarilganligi uchun ushbu )) ( ( 2 ) ( ) ( )(    n A n A K dx x F x f n    (4) munosabat o`rinli. Ikkinchi tomondan o`rta qiymat asosidagi teoremaga asosan

) ( )) ( ( . ) ( ) ( )( E B dx x F x f n b n n         (3), (4) va ohirgi munosabatlardan ) ( ) ( ( 2 ) ( ) ( E A K dxx F dxx f n EE n        (5) Ihtiyoriy kichik 0 son uchun 0  sonni ) ( 2 E     (6) tengsizlikni qanoatlantiradigan qilib olamiz. Teoremaning shartiga muvofiq, har qanday 0  uchun  n da 0 )) ( (    n A Demak, shunday 0n mavjudki, ushbu )( 2))((2 0nnAK n     (7) munosabat o`rinli. Endi (5) tengsizlikdan (6), (7) larga muvofiq quyidagi tengsizlikni olamiz: )()()( 0 nndxxFdxxf E E n    Bu munosabat esa teoremani isbotlaydi. Izoh. Agar teoremaning shartida  ) (x f n ketma-ketlik ) (x F ga deyarli yaqinlashsa va ,...)2,1 ( ) (   n K x f n tengsizlik E to`plamda deyarli bajarilsa u holda teorema o`z kuchini saqlaydi. I х tiyoriy funksiyaning L е b е g int е grali. Jamlanuvchi funksiyalar

O`lchovli )( xf funksiya E to`plamda aniqlangan bo`lsin. Avval )( xf ni E to`plamda manfiy emas, ya`ni 0)( xf deb faraz qilamiz va ushbu      lsabonxfagarn lsabonxfagarxf xf n ')(, ')(),( )]([ funksiyani tuzamiz. Bu funksiya E to`plamda chegaralangan va demak uning Lebeg integrali mavjud. 1-ta`rif. Agar   E n n dxxf )1()]([lim mavjud bo`lsa, bu limit )( xf funksiyaning E to`plamdagi Lebeg integrali deyiladi va u dxxf E )( orqali belgilanadi. E to`plamda o`lchovli va musbat )( xf funksiya Lebeg integraliga ega bo`lishi uchun  E n dxxf )]([ integrallarning chegaralangan bo`lishi zarur va kifoyadir, chunki dxxfdxxf E n E n   1)]([)]([ tengsizlik n ning hamma qiymatlari uchun bajariladi. Manfiy funksiyalarning Lebeg integrali ham xuddi shunga o`xshash aniqlanadi. Endi umumiy holni, ya`ni o`lchovli )( xf funksiya E to`plamda har xil ishorali qiymatlarni qabul qiladigan holni ko`ramiz. Bu holda E to`plamni quyidagicha ikki o`zaro kesishmaydigan 1E va 2E qismlarga ajratamiz:     )2( ,0 ) ( ,0 ) ( 2 1     x f E E x f E E ya`ni 1 E ning har bir nuqtasida )( xf funksiya manfiy emas, 2E ning har bir nuqtasida esa )( xf funksiya manfiy. 2-ta`rif . Agar )( xf funksiya uchun ushbu

dxxfdxxf EE  21 )(,)( integrallarning har biri mavjud bo`lsa, u holda )( xf funksiyani E to`plamda jamlanuvchi deyiladi va E to`plam bo`yicha integrali ushbu dxxfdxxfdxxf EEE   21 )()()( (3) tenglik bilan aniqlanadi. Jamlanuvchi funksiyalar ustida amallar Jamlanuvchi funksiyalarning ba`zi xossalari bilan tanishamiz 1-teorema . O`lchovli )( xf funksiyaning jamlanuvchi bo`lishi uchun )( xf funksiyaning jamlanuvchi bo`lishi zarur va kifoyadir; )( xf jamlanuvchi bo`lgan holda ushbu dxxfdxxf EE   )()( munosabat o`rinli. Isbot . Zaruriyligi. O`lchovli )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi bo`lsin. )( xf funksiyaning jamlanuvchi ekanini ko`rsatamiz. Berilgan )( xf funksiya uchun (2) dagi 1E va 2E to`plamini tuzamiz. )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi bo`lgani uchun 2-ta`rifga asosan bu funksiya 1 E va 2E to`plamlarda ham jamlanuvchi. Bundan va ushbu dxx f dxx f dx x f E E E      21 ) ( ) ( ) ( tenglikdan )( xf funksiyaning ham jamlanuvchi ekanligi kelib chiqadi. Kifoyaligi. )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi bo`lsin. )( xf funksiyaning ham shu to`plamda jamlanuvchi ekanligini ko`rsatamiz. Ushbu tengsizlik o`rinli: dx x f dxx f dxx f dxx f dxx f dxx f E E E E E E            ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( 2 1 2 1

Chunki )( xf funksiya 2E to`plamda manfiy. Bundan va )( xf ning jamlanuvchi ekanligidan )( xf ning ham jamlanuvchi ekanligi kelib chiqadi. Teoremaning oxirgi natijasi ushbu tengsizlikdan kelib chiqadi. dx x f dxx f dxx f dxx f dxx f dxx f EEEEEE            ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( 2121 Quyidagi 2-6 teoremalar 1-teoremaga o`xshash oson isbot etiladi.Bu teoremalarda uchraydigan funksiyalar o`lchovli deb hisoblanadi. 2-teorema. Agar k o`zgarmas son bo`lsa, u holda dxxfkdxxkf EE   )()( Isbot. 1-ta`rifga asosan     E n n E dx x kf dxx kf )] ( [ lim ) ( 14 –ma`ruzadagi 5-natijaga asosan    E n E n dx x f k dx x kf )] ( [ )] ( [ Bundan dxx f k dx x f k dx x kf dxx kf E E n n E n n E          ) ( )] ( [ lim )] ( [ lim ) ( 3-teorema . Agar g~f bo`lib, bulardan biri jamlanuvchi bo`lsa, u holda ikkinchisi ham jamlanuvchi bo`ladi va dxxgdxxf EE   )()( Isbot. g~f bo`lgani uchun E to`plamda nn xgxf )]([~)]([ vunosabat ham o`rinli. Faraz qilaylik )( xf funksiyaning integrali mavjud bo`lsin. U holda    E n n E dxxfdxxf )]([lim)( bo`lib, 14 – maruzadagi 8-natijaga asosan dxxgdxxf E n E n    )]([)]([ Bundan   0 )] ( [ )] ( [ lim )] ( ) ( [        dx x g x f dx x g x f E n n n E tenglik kelib chiqadi.

4-teorema . Agar 0)( xf va 0)(   dxxf E bo`lsa, u holda )( xf funksiya E to`plamda deyarli nolga teng . Isbot.   0)(:   xfExE bo`lsin. Ushbu ,...2,1 , 1 ) ( :       n n x f E x En to`plamlarni tuzamiz. Ravshanki,     1n nEE . Endi        n n n E E E n dxx f n dxx f n dx E 0 ) ( ) ( ) ( Demak, 0)(  nE  . Bundan va     1 )()( n nEE   tengsizlikdan 0)(  E  kelib chiqadi. 5-teorema . Agar )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi bolsa, u holda )( xf funksiya E ning har qanday o`lchovli 0E qismida ham jamlanuvchi bo`ladi. Isbot. )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi bo`lganligi uchun 1- teoremaga asosan )( xf funksiya ham E to`plamda jamlanuvchi. Agar 0E to`plam E to`plamning ihtiyoriy o`lchovli qismi bo`lsa, u holda dxxfdxxf EE   )()( 0 tengsizlikdan )( xf funksiyaning 0E to`plamda jamlanuvchi ekanligi kelib chiqadi. Demak, 1-teoremaga asosan )( xf funksiya ham 0E da jamlanuvchi. 6-teorema . E to`plamdagi o`lchovli )( xf va )( xF funksiyalar uchun )()()( ExxFxf  tengsizlik o`rinli bo`lib, )( xF jamlanuvchi bo`lsin. U holda )( xf ham jamlanuvchi va dxxFdxxf EE   )()( Isbot. Har qanday n natural son uchun )()]([ xFxf n  tengsizlik o`rinli bo`lganligi tufayli, 14 – maruzadagi 9-teoremaga asosan dxxFdxxf EE n   )(])([

Bundan  n da dxx F dx x f EE n n     ) ( ]) ( [ lim tengsizlik kelib chiqadi. Demak, 1-ta`rifga asosan )( xf funksiya E to`plamda jamlanuvchi. Yuqoridagi tengsizlikdan dxxFdxxf EE   )()( Endi )( xf funksiyaning jamlanuvchi ekanligi 1-teoremadan kelib chiqadi.

O'xshashlar

Chegaralangan funksiyaning lеbеg intеgrali

Chegaralangan funksiyaning lеbеg intеgrali

Ishorali o`lchov. Radon-nikodim teoremasi

Lebeg va Riss teoremalari

Aniqmas lеbеg intеgralining хоsilasi