Aniqmas lеbеg intеgralining хоsilasi

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

141.5 KB

Ko'chirib olish

Aniqmas lеbеg intеgralining хоsilasi Reja 1. Aniqmas L е b е g int е grali 2. Aniqmas L е b е g int е gralining хо silasi

Tayanch so`zlar: o`lch о vli to`plam, o`lch о vli funksiya, jamlanuvchi funksiyalar,chegarlangan funksiya. Aniqmas L е b е g int е grali Faraz qilaylik,  b a, segmentda jaml anuvchi ) (x f funksiya berilgan bo`lsin. Lebeg integralining xossasiga asosan bu funksiya  b a, segmentning har qanday o`lchovli qism to`plamlarida ham jamlanuvchi bo`ladi. Xususan, ) (x f funksiyani olib,  b a, oraliqning harqismida ushbu  x a dttf )( Lebeg integralini qarasak, uning qiymati x ga bog`liq bo`ladi. Bu integral Lebegning aniqmas integrali deyiladi. Biz uni ) (x L orqali belgilaymiz. Lebegning aniqmas integrali juda muhum funksiyalar sinfini tekshirishga olib keladi. Matematik analiz umumiy kursidan ma`lumki,  b a, segmentda aniqlangan uzluksiz ) (x f funksiya va uning Riman ma`nosidagi aniqmas integrali    x a a F dt t f x F ) ( ) ( ) ( uchun  b a, segmentning har bir nuqtasida ) ( ) ( x f x F   (1) Munosabat hamda  b a, segmentning har bir nuqtasida uzluksiz hosilaga ega bo`lgan ) (x  funksiya uchun ushbu    x a dttax )()()(    (2) Nyuton-Lebnis formulasi o`rinlidir. Shunga o`xshash ibora Lebeg integrali uchun ham o`rinlimi, yani ) (x f funksiya  b a, segmentda jamlanuvchi bo`lsa, (1)va (2) tengliklar saqlanadimi? Quyida shu savolga javob beramiz. Dastlab quyidagi teoremani isbotLaymiz. 1-teorema. Agar ) (x f jamlanuvchi funksiya bo`lsa, u houda uning Lebeg ma`nosidagi aniqmas integrali  x a dttfxL )()( o`zgarishi chegabalangan funksiya bo`ladi.

Isbot. ) (x f funksiyaning  b a, segmentda jamlanuvchiligidan shu oraliqda ) (x L funksiyaning mavjtdligi kelib chiqadi. Agar  b a, segmentda 0 ) (  x f bo`lsa, ) (x L monoton funksiya bo`lib( uning o`zgarishi chegaralangandir. Umumiy hol esa ) (x f funksiyani ikki manfiy bo`lmagan 2 )()( )( xfxf xf   va 2 )()( )( xfxf xf   funksiyalarning ayirmasi sifatida ya`ni )()()( xfxfxf   (3) Ko`rinishda yozish mumkinligidan kelib chiqadi. Aniqmas L е b е g int е gralining хо silasi 2-teorema (Lebeg ). Jamlanuvchi ) (x f funksiyaning aniqmas Lebeg integrali ) (x L deyarli har bir nuqtada qiymati ) (x f ga teng hosilaga ega Isbot. 1-teoremaga asosan ) (x L funksiya o`zgarishi chegaralangan funksiyadir. ) (x L funksiy ! esa deyarli har bir nuqtada chekli hosilaga ega . Endi (1) tengliknin ` deyarli har bir nuqtada o ` rinlli ekanligini ) (x f funksiya manfiy bo ` lmagan hol uchun ko ` rsatish kifoya , chunki umumiy hol (3) tdnglik yordamida bu holga keltiriladi . ) (x f manfiy bo ` lmagani uchun unga monoton o ` sib yaqinlashuvchi manfiy bo ` lmagan pog ` onali   )( x n  funksiyalar ketma - ketligi mavjud . Ravshanki, pog`onali )( x n  funksiyaning aniqmas Lebeg integrali )( xL n deyarli har bir nuqtada chekli . )( xL n  hosilaga ega va )()( xxL nn   tenglik o`rinli                       n k k k n k k k n n n x L x L x L x L x L x L x L x L 1 1 1 1 1 1 ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( lim ) ( lim ) ( bo`lib bundan deyarli har bir nuqtada ushbu     )()()()()()()()( 1 11 1 11 xfxxxxLxLxLxL n k kkn k kk             tenglikka ega bo`lamiz. 3-teorema.  b a, segmentda aniqlangan ) (x f funksiyaning aniqmas Lebeg integrali ) (x L chegaralangan to`la o`zgarishga ega va  b ab a dxxfLV )()(

Isbot .  b a, segmentni baaaa n  ... 10 nuqtalar bilan ixtiyoriy ravshda n ta qismga bo`lib, har bir   kk aa , 1 qismda qiymati   1 kk   songa teng bo`lgan pog`onali ) (x  funksiyani tuzamiz. U holda ushbu   )( )()()()()()()( 1 1 1 1 1 1 LV aLaLaLaLdxxfdxxfx b a n k kkn k kkka an k kb a k k               tengsizlikka ega bo`lamiz. Agar  k k a a ,1 yarim segmentlardan eng kattasining uzunligi istagancha kichik qilib olinsa hamda k  son ushbu   )( x n  funksiyalar ketma-ketligini olib quyidagi funksiyani tuzamiz:         ,'0)()(,1 ,'0)()(,0 ,'0)()(,1 111 lsaboaLaLagar lsaboaLaLagar lsaboaLaLagar kk kk kk k  Ko`rinishda tanlansa, u holda      n k k k k a L a L 1 1) ( ) (  yig`indi ) (L V ba istalgancha yaqin qilinishi mumkin. Demak,    b ab axb a dxxfdxxfxLV )()()()( sup 1)(   (4) Bu tengsizlikda, haqiqatda , tenglik munosabati o`rinli ekanligini ko`rsatamiz. Buning uchun )( xf funksiyaga deyarli yaqinlashuvchi pog`onali        lsaboxnagar lsaboxnagarxn lsaboxnagar x n nn n n '1)(1 ,'1)(1)( ,'1)(,1 )(      U holda )( x n  funksiyaning tuzilishiga asosan deyarli 0)( xf bo`lgan nuqtalarda 1)(lim   x n n  va deyarli 0)( xf bo`lgan nuqtalarda 1)(lim   x n n  munosabatlarga ega bo`lamiz. Bundan )()()(lim xfxfx n n    Tenglik kelib chiqadi. Ikkinchi tomondan , )( x n  funksiyaning tuzilishiga asosan ushbu )()()( xfxfx n   tengsizlik o`rinli asosan     b ab a n n dx x f dxx f x n ) ( ) ( ) ( lim  bundan va (4) dan  b ab a dxxfLV )()( tenglik kelib chiqadi. 2-teoremani kuchaytirish maqsadida quyidagi ta`rifni kiritamiz

$1-ta`rif .  b a, segmentda biror o`lchovli )( xf funksiya aniqlangan bo`lsin. Agar   bax , nuqtada    hx xh dtxftf h 0)()(1 lim 0 munosabat bajarilsa, u holda bu nuqta )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasi deyiladi 4-teorema . Agar   bax , nuqta )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasi bo`lsa u holda bu nuqtada Lebeg aniqmas integrali Error: Reference source not found ning hosilasi )( xf ga teng. Isbot . Ravshanki,    hx x dtxftf hxf h xLhxL )()(1 )()()( Yoki        hx x dt x f t f h x f h x L h x L ) ( )( 1 ) ( ) ( ) ( Teorema shartiga ko`ra x nuqta )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasi bo`lganligi sababli bu tengsizlikdan 0 h da )()( xfxL  tengllik kelib chiqadi 5-Teorema . Agar )( xf funksiya  b a, segmentda jamlanuvchi bo`lsa, u holda  b a, segmentning deyarli har bir nuqtasi )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasidir. Isbot. )( xf funksiyaning  b a, segmentda jamlanuvchi ekanligidan va har qanday r ratsional son uchun rxf )( funksiyaning jamlanuvchi ekanligi kelib chiqadi. U holda rxf )( funksiya ham jamlanuvchi bo`ladi. Bundan ushbu    hx xh rxfdtrtf h )()(1 lim 0 munosabatning deyarli har bir   bax , nuqtada o`rinli ekanligi kelib chiqadi. Agar bu munosabat bajarilmagan nuqtalar to`plamini rM bilan belgilasak u holda uning o`lchovi nolga teng ekanligi ravshan bo`ladi. Teorema shartiga ko`ra )( xf funksiya  b a, segmentda jamlanuvchi bo`lgani uchun ushbu      )(:, xfbaxB To`plamning ham o`lchovi nolga teng ekanligi kelib chiqadi. Demak, BMA r Qr        To`plamning ham o`lchovi nolga teng. Endi   AbaP \, to`plamning barcha nuqtalari )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasi ekanligi ko`rsatilsa, teorema isbot etilgan bo`ladi. Shuni ko`rsatamiz. Buning uchun 0  sonni va ixtiyoriy Px  0 nuqtani olib, q ratsional sonni shunday tanlaymizki, uning uchun 3)( 0   qxf (6)$

Tengsizlik bajarilsin u holda 3)()()( 0  xftfqtf tengsizlik bajariladi. Berilgan 0 songa qarab, 0  sonni shunday tanlaymizki,  h bo`lganda (5) munosabatga asosan ushbu 3)()(1 00 0     qxfdtqtf h hx x Tengsizlik o`rinli bo`ladi. Bundan (6) tengsizlikka muvofiq  32 )(1 0 0    dtqtf h hx x demak ,     dtxftf h hx x0 0 )()(1 0 bo`lib bundan 0 sonining ixtiyoriyligidan 0 x nuqtaning Lebeg nuqtasi ekani kelib chiqadi. 4-va 5-teoremalardan bevosita quyidagi natija kelib chiqadi. Natija. Agar )( xf funksiya  b a, segmentda jamlanuvchi bo`lib,   x a dtt f x L )( ) ( bo`lsa, u holda  b a, segmentning deyarli har bir nuqtasida )()( xfxL  . 6-Teorema . Jamlanuvchi )( xf funksiyaning har bir uzliksizlik nuqtasi uning Lebeg nuqtasi bo`ladi Isbot. 0 x nuqta )( xf funksiyaning uzliksizlik nuqtasi bo`lsin u holda 0  son uchun shunday 0  sonni topish mumkinki,   0xt tengsizlik bajarilganda   )()( 0xftf bo`ladi. Bundan     dtxftf h hx x0 0 )()(1 0 bo`lib, 0 x nuqta )( xf funksiyaning Lebeg nuqtasi ekanligi kelib chiqadi.

O'xshashlar

Lеbеg intеgralining - additivligi va absоlyut uzluksizligi

Aniqmas integrallarni hisoblash

Lеbеg - stiltеs o`lchоvi

Chegaralangan funksiyaning lеbеg intеgrali