Davlat mexanizmi tushunchasi va xususiyatlari - Huquqshunoslik - Kurs ishlari

Davlat mexanizmi tushunchasi va xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

30.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

71.5 KB

Ko'chirib olish

D a v l a t m e x a n i z m i t u s h u n c h a s i v a x u s u s i y a t l a r i R e j a : 1 . X o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i n g t a q s i m l a s h t a m o y i l i ; 2 . D a v l a t i d o r a s i t u s h u n c h a s i v a t u r l a r i ; 3 . D a v l a t a p p a r a t i v a d a v l a t m e x a n i z m i .

D a v l a t m e x a n i z m i t u s h u n c h a s i v a x u s u s i y a t l a r i O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i m u s t a q i l d a v l a t b o ‘ l i b , x a l q a r o h u q u q s u b y e k t i s i f a t i d a t a n o l i n d i . H o z i r g i t a r a q q i y o t b o s q i c h i d a r e s p u b l i k a m i z d a v l a t s u v e r e n i t e t i n i m u s t a h k a m l a s h , i q t i s o d i y s i y o s i y , i j t i m o i y v a m a d a n i y m u a m m o l a r n i h a l e t i s h , p o r l o q i s t i q b o l g a e r i s h i s h j a m i y a t i m i z h a y o t i n i n g a s o s i y m a z m u n i b o ‘ l i b q o l m o q d a . M u s t a q i l l i k n i m u s t a h k a m l a s h e s a r e s p u b l i k a m i z d a d e m o k r a t i k h u q u q i y d a v l a t n i n g b a r p o e t i l i s h i g a b o g ‘ l i q . H o z i r g i k u n d a s u v e r e n d a v l a t i m i z d a j u d a k o ‘ p o ‘ z g a r i s h l a r r o ‘ y b e r m o q d a . Y a n g i q o n u n c h i q a r u v c h i o r g a n i s h b o s h l a b y u b o r d i . B i r i n c h i k o n s t i t u t s i y a v a k o ‘ p g i n a q o n u n l a r q a b u l q i l i n d i . J a m i y a t i m i z n i n g b a r c h a a ’ z o l a r i q o n u n l a r n i o ‘ r g a n i b , u l a r g a r i o y a q i l i s h v a h a y o t g a t a t b i q e t i s h y o ‘ l l a r n i o ‘ r g a n m o q d a l a r Q o n u n l a r n i o ‘ r g a n i s h v a u l a r n i h a y o t g a t a d b i q e t i s h d a d a v l a t v a h u q u q n a z a r i y a s i n i n g r o l i j u d a k a t t a b o ‘ l i b h i s o b l a n a d i . H u q u q i y t a f a k k u r , s i y o s i y v a h u q u q i y d u n y o q r a s h o n g h a m d a y u r i d i k m a d a n i y a t n i s h a k l l a n t r i s h , j a m i y a t d a g i d a v l a t h u q u q i y v o q e l i k l a r x u s u s i d a m u n t a z a m t i z i m l i b i l i m l a r h o s i l q i l i s h - b u f a n n i n g a s o s i y v a z i f a s i d i r . U s h b u f a n n i n g o ‘ r g a n i s h o b y e k t i n i d a v l a t v a h u q u q k a b i t u s h u n c h a l a r t a s h k i l e t a d i . D a v l a t m e x a n i z m i e s a d a v l a t n i n g e n g a s o s i y i n s t i t u t l a r i d a n b i r i d e s a m u b o l a g ‘ a b o ‘ l m a y d i . S o ‘ n g i v a q t l a r d a d e m o k r a t i k h u q u q i y d a v l a t n i s h a k l l a n t i r i s h j a h o n t a r a q q i y o t i n i n g a s o s i y m a q s a d i b o ‘ l i b k e l m o q d a . D e m o k r a t i k h u q u q i y d a v l a t n i n g s h a k l l a n t i r i l i s h i d a v l a t m e x a n i z m i n i n g q a y d a r a j a d a t u z i l g a n l i g i g a b o g ‘ l i q d i r . S h u n d a y e k a n d a v l a t m e x a n i z m i n i t u z i s h g a a l o h i d a e ’ t i b o r b i l a n q a r a s h k e r a k d e b h i s o b l a y m a n . B u b o r a d a m u s t a q i l O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i d a h a m q a t o r i l m i y v a a m a l i y h a r a k a t l a r a m a l g a o s h i r i l m o q d a . Z e r o , y a n g i d e m o k r a t i k d a v l a t c h i l i k b i n o s i n i b a r p o e t a y o t g a n y o s h v a k e l a j a g i

b u y u k d a v l a t i m i z u c h u n m o s v a s o z d a v l a t m e x a n i z m i n i i s h l a b c h i q i s h h o z i r g i k u n n i n g e n g d o l z a r b m u a m m o l a r i d a n b i r i d i r . Q u y i d a g i k u r s i s h i d a d a v l a t v a h u q u q n a z a r i y a s i n i n g e n g m u h i m s o h a l a r i d a n b i r i d a v l a t m e x a n i z m i t u s h u n c h a s i , x u s u s i y a t l a r i , d a v l a t i d o r a l a r i n i n g t a r k i b t o p i s h y o ‘ l l a r i v a u s u l l a r i x u s u s i d a f i k r - m u l o h a z a l a r , q a r a s h l a r , b u s o h a n i n g y u r i d i k a t a m a s i f a t i d a g i t a l q i n i v a m a ’ n o - m o h i y a t i , j a m i y a t n i b o s h q a r i s h d a g i a h a m i y a t l i t o m o n l a r i m a ’ l u m m a ’ n o d a o c h i b b e r i l g a n . K u r s i s h i q u y i d a g i t a r t i b d a t u z i l g a n :  K i r i s h q i s m i - k u r s i s h i n i n g q i s q a c h a m a z m u n i y o r i t i b b e r i l g a n .  A s o s i y q i s m - t o ‘ r t b o ‘ l i m d a n i b o r a t b o ‘ l i b m a v z u n i n g a s o s i y m a ’ n o m o h i y a t i y o r i t i b b e r i l g a n .  X u l o s a - m a v z u y u z a s i d a n q i s q a c h a x u l o s a v a u s h b u s o h a b o ‘ y i c h a k i r i t i l i s h i m u m k i n b o ‘ l g a n t a k l i f v a m u l o h a z a l a r b e r i b o ‘ t i l g a n .  A d a b i y o t l a r r o ‘ y x a t i - k u r s i s h i n i y o z i s h d a v o m i d a i s h l a t i l g a n b a r c h a a d a b i y o t l a r n i n g r o ‘ y x a t i k e l t i r i l g a n . D a v l a t m e x a n i z m i t u s h u n c h a s i v a x u s u s i y a t l a r i . X a r q a n d a y d a v l a t d a j a m i y a t v a d a v l a t o l d i g a q o ‘ y i l g a n v a z i f a l a r n i b a j a r i s h , k o ‘ z l a n g a n m a k s a d l a r g a e r i s h i s h u c h u n t u r l i d a v l a t i d o r a l a r i f a o l i y a t k o ‘ r s a t a d i . D a v l a t m e x a n i z m i - b u d a v l a t x o k i m i y a t i n i a m a l g a o s h i r i s h g a , j a m i y a t g a d a v l a t r a x b a r l i g i n i t a ’ m i n l a s h g a y o r d a m b e r a d i g a n d a v l a t i d o r a l a r i t i z i m i d i r . D a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i m a ’ l u m e l e m e n t l a r d a n t a s h k i l t o p d i . U l a r d a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i n i y a x l i t l i g i n i v a y a g o n a l i g i n i t a ’ m i n l a s h i l o z i m . S h u b i l a n b i r g a b u e l e m e n t l a r n i

d a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i d o i r a s i d a k u r m o k v a u l a r g a b a x o b e r m o k l o z i m . S o v e t d a v r i d a d a v l a t u m u m i y v a z i f a l a r n i t a ’ m i n l a s h m e x a n i z m i e m a s , b a l k i f a k a t u y u s h g a n z u r a v o n l i k n i a m a l g a o s h i r u v c h i a p p a r a t k a b i t a ’ r i f l a n a r d i . B u g u n d a v l a t n i t a x l i l e t i s h d a f a k a t s i n f i y y o n d a s h u v n i n g t o ‘ g r i e m a s l i g i a y o n b o ‘ l i b k o l d i . X o z i r g i k u n d a d a v l a t s h u n o s o l i m l a r d a v l a t , e n g a v v a l o , f u k a r o l a r v a u l a r u y u s h m a l a r i n i n g t u r l i e x t i y o j v a m a n f a a t l a r i n i m u t a n o s i b l a s h t i r i s h m e x a n i z m i d e b x i s o b l a y d i l a r . B u n d a y f i k r n i n g t o ‘ g r i l i g i d a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i n i n g o ‘ z i g a x o s u m u m i y b e l g i l a r i n i t a x l i l e t g a n d a y a k k o l k o ‘ z g a t a s h l a n a d i . D a v l a t m e x a n i z m i n i o ‘ z i g a x o s x u s u s i y a t l a r i k u y i d a g i l a r d a n i b o r a t : B i r i n c h i d a n , d a v l a t m e x a n i z m i b o s h k a r u v ( k o n u n i j o d k o r l i g i , k o n u n l a r n i i j r o e t i s h , u l a r g a r i o y a k i l i s h n i m u x o f a z a e t i s h , o d i l s u d l o v n i a m a l g a o s h i r i s h ) b i l a n m a x s u s s h u g ’ u l l a n a d i g a n d a v l a t x i z m a t c h i l a r i d a n i b o r a t . D a v l a t x o k i m i y a t i n i n g m a v j u d l i g i m a n s a b d o r s h a x s l a r , a r m i y a , m a ’ m u r i y a t i , s u d y a l a r d a , y a ’ n i d a v l p t x i z m a t c h i l a r i d a o ‘ z i f o d a s i n i t o p a d i . I k k i n c h i d a n , d a v l a t m e x a n i z m i i d o r a l a r v a m u a s s a s a l a r n i n g m u a y y a n t i z i m i d i r , u l a r o ‘ z l a r i n i n g b e v o s i t a x o k i m i y a t g a d a x l d o r f u n k s i y a l a r i n i a m a l g a o s h i r a b o r i b , o ‘ z a r o u z v i y b o g l i k d i r l a r . U c h i n c h i d a n , d a v l a t m e x a n i z m i e l e m e n t l a r i n i n g f a o l i y a t i t a s h k i l i y v a m o l i y a v i y v o s i t a l a r , m a ’ l u m x o l a t l a r d a e s a , m a j b u r l o v t a ’ s i r i b i l a n t a ’ m i n l a n a d i . T o ’ r t i n c h i d a n , d a v l a t m e x a n i z m i o ‘ z f u k a r o l a r i n i n g x u k u k v a k o n u n i y m a n f a a t l a r i n i k a f o l a t l a s h v a m u x o f a z a e t i s h i l o z i m .

I n s o n x u k u k l a r i v a e r k i n l i k l a r i d a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i g a n i s b a t a n b i r l a m c h i d i r . S h u n i n g u c h u n d e m o k r a t i k x u k u k i y d a v l a t f a k a t a m a l d a g i k o n u n c h i l i k n i e m a s , a y n i p a y t d a i j t i m o i y a d o l a t n i i n s o n v a d a v l a t o ‘ r t a s i d a g i m u n o s a b a t l a r d a i n s o n m a n f a a t l a r i u s t u v o r b u l i s h i k e r a k l i g i n i t a n o l a d i . K i s h i l i k j a m i y a t i r i v o j l a n i s h i n i n g t u r l i b o s k i c h l a r i d a d a v l a t m e x a n i z m i o ‘ z x u s u s i y a t l a r i v a u z i g a x o s t a r k i b i g a e g a b u l g a n . B u n i n g b i r k a t o r i k t i s o d i y , i j t i m o i y , e t n o g r a f i k , j o ‘ g r o f i y , x u d u d i y , t a r i x i y s a b a b l a r i b o r . K a d i m g i S h a r k , A n t i k Y e v r o p a m a m l a k a t l a r i d a d a v l a t m e x a n i z m i a n c h a m u k a m m a l t i z i m g a e g a b u l g a n . D a v l a t m e x a n i z m i d a v l a t b o s h l i g i ( m o n a r x y o k i k o l l e g i a l o r g a n ) , m a r k a z i y i d o r a l a r , m a n s a b d o r s h a x s l a r , m a x a l l i y i d o r a l a r , m a n s a b d o r s h a x s l a r , a r m i y a , s u d , p o l i t s i y a v a x o k a z o l a r d a n i b o r a t b o ‘ l g a n . M a s a l a n , R i m r e s p u b l i k a s i d a v l a t x o k i m i y a t i m e x a n i z m i t a r k i b i g a s e n a t , x a l k m a j l i s l a r i , m a g i s t r a t l a r k i r g a n . B o s h k a r u v n i n g m u a y y a n v a z i f a l a r i g a k o ‘ r a m a g i s t r a t l a r k o n s u l l a r , p r e t o r l a r , s e n z o r l a r , k v e s t o r l a r v a x o k a z o l a r g a b o ‘ l i n g a n . O ‘ r t a a s r l a r d a d a v l a t m e x a n i z m i x a m o ‘ z r i v o j l a n i s h i d a g i a s o s i y b o s k i c h l a r g a k a r a b i l k f e o d a l , t a b a k a - v a k i l l i k v a m u t l o k m o n a r x i y a g a b u l i n g a n . O ‘ r t a a s r d a v l a t i n i n g m a r k a z l a s h u v i b i l a n b i r g a u n i n g m e x a n i z m i m u r a k k a b l a s h i b , t u r l i v a z i r l i k l a r , m a r k a z i y t a r m o k l a r , m a x s u s s u d m u a s s a s a l a r i v a b o s h k a l a r p a y d o b u l g a n . X o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i n g t a k s i m l a n i s h t a m o y i l i D a v l a t m e x a n i z m i n i k u r i s h m u a y y a n o b y e k t i v t a m o y i l l a r a s o s i d a a m a l g a o s h a d i , b u e s a j a m i y a t n i d a v l a t t o m o n i d a n i d o r a e t i s h n i n g s a m a r a d o r l i g i n i t a ’ m i n l a s h i m k o n i n i b e r a d i . E n g a s o s i y t a m o y i l l a r d a n b i r i , s h u b x a s i z , x o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i n g

t a k s i m l a s h t a m o y i l i d i r , z e r o d a v l a t x o k i m i y a t i t u z i l m a l a r i x o k i m i y a t n i n g b u l i n i s h n e g i z i d a s h a k l l a n a d i . M a z k u r t a m o y i l u z o k t a r i x g a e g a . 1 7 4 8 y i l d a y o k f r a n s u z m a ’ r i f a t p a r v a r i , x u k u k s h u n o s S h . L . M o n t e s k y e u n i s h u n d a y t a ’ r i f l a g a n e d i : “ O b y e k t n i n g s i y o s i y e r k i n l i g i x a r b i r s h a x s n i n g o ‘ z x a v f s i z l i g i t o ‘ g r i s i d a g i t u s h u n c h a s i d a n p a y d o b o ‘ l a d i g a n a k l n i n g p o y d o r l i g i d i r . U s h b u e r k i n l i k k a e g a b u l i s h u c h u n x u k u m a t o d a m l a r n i n g b i r - b i r i d a n k o ‘ r k m a s l i g i g a y o r d a m b e r a d i g a n t a r z d a u y u s h g a n b o ‘ l i s h i t a l a b e t i l a d i . K o n u n c h i q a r u v c h i v a i j r o e t u v c h i k u c h l a r a y n i b i r o d a m n i n g q o ‘ l i d a y o k i a y n i b i r m a g i s t u r a i d o r a s i d a j a m l a n g a n b o ‘ l s a , e r k i n l i k m a v j u d b o ‘ l m a y d i , z e r o s h u m o n a r x y o k i s e n a t t i r a n i k q o n u n l a r q a b u l q i l i s h i v a u l a r d a n t i r a n l a r c h a f o y d a l a n i s h i m u m k i n . S u d x o k i m i y a t i q o n u n c h i k a r u v c h i v a i j r o e t u v c h i x o k i m i y a t d a n a j r a t i l m a g a n d a x a m e r k i n l i k b o ‘ l m a y d i . B a s h a r t i u q o n u n c h i k a r u v c h i x o k i m i y a t b i l a n q o ‘ s h i l i b k e t g a n d a , s u b y e k t n i n g x a y o t i v a e r k i n l i g i o ‘ z b o s h i m c h a l i k n a z o r a t i o s t i d a q o l i s h i m u m k i n . B a s h a r t i u i j r o q i l u v c h i x o k i m i y a t b i l a n b i r l a s h g a n b o ‘ l s a , s u d ’ y a l a r e z u v c h i n i n g o ‘ t a a y o v s i z l i g i d e k x u k m l a r c h i q a r i s h l a r i m u m k i n ” . M a z k u r t a ’ r i f x o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i b u l i s h d a v l a t i d o r a l a r i n i b u l i s h d a n k u r a k u p r o k a x a m i y a t k a s b e t a d i . X o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i b u l i n i s h i n i n g b o s h m a ’ n o s i - i j t i m o i y - s i y o s i y k u c h l a r o r a s i d a g i x o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i b u l i s h i d i r . B u n d a n m a k s a d - x o k i m i y a t n i s u i i s t e ’ m o l k i l i s h n i n g i m k o n i y a t i b u l m a s l i g i , x o k i m i y a t l a r b i r - b i r l a r i n i m u a y y a n m u v o z a n a t d a u s h l a b v a c h e k l a b t u r i s h i d i r .

A K S H K o n s t i t u t s i y a s i n i n g “ o t a l a r i d a n “ , a s o s i y i j o d k o r l a r i d a n b i r i D j e y m s M e d i s o n s h u n d a y d e g a n e d i : “ D a v l a t x o k i m i y a t i i d o r a l a r i b i r - b i r i u s t i d a n k o n s t i t u t s i y a v i y n a z o r a t k i l i s h d a r a j a s i g a c h a b o g l a n m a s a v a u y g u n l a s h m a s a , e r k i n x u k u m a t n i n g m o x i y a t i b u l g a n e n g k u p t a l a b k i l i n a d i g a n b u l i n i s h n i n g d a r a j a s i a m a l d a x e c h k a c h o n t e g i s h l i c h a t a s h k i l e t i l m a y d i . S h u n d a y k i l i b , x o k i m i y a t l a r n i b u l i s h v a k o l a t l a r i n i c h e k l a b k u y i s h , u z a r o n a z o r a t , m u v o z a n a t d a s a k l a b t u r i s h l i k d a i f o d a l a n i b , k e l i b c h i k i s h i m u m k i n b u l g a n s u i s t e m o l c h i l i k l a r g a t u s k i n l i k k i l a d i . X o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i t a k s i m l a s h t a m o y i l i d u n y o d a g i a k s a r i y a t d a v l a t l a r n i n g K o n s t i t u t s i y a l a r i d a m u s t a x k a m l a n g a n . R e s p u b l i k a m i z g a k e l a d i g a n b o ’ l s a k , O ‘ z b e k i s t o n h u q u q i y d a v l a t c h i l i k k a o ‘ z y o ‘ l i b i l a n b o r a d i . O ‘ z b e k i s t o n r e s p u b l i k a s i n i n g b i r i n c h i P r e z i d e n t i I . K a r i m o v d a v l a t i m i z n i n g y a n g i l a n i s h y o ‘ n a l i s h l a r i v a k o ‘ l a m l a r i n i b e l g i l a b s h u n d a y d e b y o z a d i : “ B a r q a r o r b o z o r i q t i s o d i y o t i o c h i q t a s h q i s i y o s a t g a a s o s l a n g a k u c h l i d e m o k r a t i k h u q u q i y d a v l a t v a f u q a r o l i k j a m i y a t i n i b a r p o e t i s h p i r o v a r d m a q s a d b o ‘ l i b q o l i s h i k e r a k . . . S i y o s i y s o h a d a g i m u h i m v a z i f a l a r d a n b i r i - q o n u n c h i q a r u v c h i , i j r o e t u v c h i v a s u d h o k i m i c h t i v a k o l a t l a r i n i a j r a t i s h a s o s i d a m i l l i y d a v l a t c h i l i k n i b a r p o e t i s h d i r ” . T a b i i y k i , b i z n i n g r e s p u b l i k a m i z d a h o k i m i y a t l a r t a q s i m l a n i s h i p r i n s i p i n i j o r i y e t i s h o ‘ z b e k d a v l a t c h i l i g i n i n g t a r i x i y , m a d a n i y v a m i l l i y x u s u s i y a t l a r i n i a k s e t t i r u v c h i j i h a t l a r g a e g a b o ‘ l a d i . M u s t a q i l O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g 1 9 9 2 y i l g i y a n g i K o n s t i t u t s i y a s i d a h o k i m i y a t l a r t a q s i m l a n i s h i p r i n s i p i o ‘ z i n i n g q o n u n i y i f o d a s i n i t o p g a n . K o n s t i t u t s i y a n i n g 1 1 - m o d d a s i g a m u v o f i q , O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i d a d a v l a t o r g a n l a r i n i n g t i z i m i h o k i m i y a t l a r n i n g q o n u n c h i q a r u v c h i , i j r o e t u v c h i v a s u d h o k i m i y a t i g a

t a q s i m l a n i s h i p r i n s i p i g a t a y a n a d i . D a v l a t f u n k s i y a l a r i q o n u n c h i q a r u v c h i o r g a n - O l i y M a j l i s , d a v l a t b o s h l i g ‘ i v a i j r o y a h o k i m i y a t b o s h l i g ‘ i - O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g P r e z i d e n t i v a s u d h o k i m i y a t i ( K o n s t i t u t s i y a v i y s u d d a n , O l i y s u d d a n h a m d a O l i y x o ‘ j a l i k s u d i d a n i b o r a t ) o ‘ r t a s i d a t a q s i m l a n a d i . ( K o n s t i t u t s i y a n i n g V b o ‘ l i m i ) . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g O l i y M a j l i s i o l i y d a v l a t v a k i l l i k o r g a n i b o ‘ l i b , q o n u n c h i q a r u v c h i h o k i m i y a t n i a m a l g a o s h i r a d i . U i l g a r i g i 5 0 0 d e p u t a t l i O l i y K e n g a s h d a n f a r q l i o ‘ l a r o q 2 5 0 d e p u t a t d a n i b o r a t d i r . P a r l a m e n t a ’ z o l a r i s o n i q i s q a r t i r i l i s h i n i n g m a ’ n o s i q u y i d a g i l a r d a n i b o r a t : b i r i n c h i d a n , O l i y M a j l i s n i m u m k i n q a d a r p r o f e s s i o n a l q o n u n c h i q a r u v c h i o r g a n g a a y l a n t i r i s h . S o n j i h a t d a n u n c h a k o ‘ p b o ‘ l m a g a n O l i y M a j l i s m a l a k a l i y u r i s t l a r d a n , s i y o s a t s h u n o s l a r d a n , i q t i s o d c h i l a r d a n , f a y l a s u f l a r d a n , s o t s i o l o g l a r d a n v a b o s h q a s o h a m u t a x a s i s l a r i d a n i b o r a t b o ‘ l i s h i l o z i m ; i k k i n c h i d a n , p a r l a m e n t n i n g i x c h a m v a i s h c h a n b o ‘ l i s h i g a e r i s h i s h . A l b a t t a , b u o ‘ r i n d a q o n u n i j o d k o r l i k f a o l i y a t i n i n g h a l q i l u v c h i t a l a b i v a k o l a t l i l i k v a i x c h a m l i l i k - u y u s h q o q l i k d i r . J a m i y a t r i v o j l a n a r e k a n y u q o r i d a g i g a o ‘ x s h a s h t a l a b l a r o r t i b b o r a d i v a j a m i y a t o l d i g a u l a r n i y e c h i s h m a s a l a s i n i q o ‘ y a d i . S h u m a q s a d d a 2 0 0 2 y i l 2 7 y a n v a r d a r e f e r e n d u m o ‘ t k a z i l d i . R e f e r e n d u m g a i k k i m a s a l a x a l q m u h o k a m a s i g a q o ‘ y i l d i : 1 ) O l i y M a j l i s n i i k k i p a l a t a d a n i b o r a t t a r t i b d a t u z i s h ; 2 ) P r e z i d e n t n i n g v a k o l a t m u d d a t i n i 5 y i l d a n 7 y i l g a u z a y t i r i s h . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g 2 0 0 2 y i l 2 7 y a n v a r d a o ‘ t k a z i l g a n u m u x a l q r e f e r e n d u m q a r o r l a r i d a n k e l i b c h i q i b O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g d a v l a t h o k i m i y a t t i z i m i d a O l i y M a j l i s n i n g h u q u q i y m a q o m i n i y a n a d a t a k o m i l l a s h t i r i s h p r i n s i p l a r i

b e l g i l a n d i . R e f e r e n d u m q a r o r l a r i a s o s i d a I I c h a q i r i q O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y M a j l i s i n i n g 8 - s e s s i y a s i d a q a b u l q i l i n g a n “ R e f e r e n d u m y a k u n l a r i h a m d a d a v l a t h o k i m i y a t i t a s h k i l e t i l i s h i n i n g a s o s i y p r i n s i p l a r i t o ‘ g ‘ r i s i d a ” g i K o n s t i t u t s i y a v i y q o n u n g a m u v o f i q , O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y M a j l i s i - q o n u n c h i q a r u v c h i h o k i m i y a t n i a m a l g a o s h i r u v c h i O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g o l i y d a v l a t v a k i l l i k o r g a n i b o ‘ l i b k e l g u s i c h a q i r i q d a n b o s h l a b ( 2 0 0 4 y i l d e k a b r o y i d a g i s a y l o v d a n k e y i n ) 2 p a l a t a d a n - O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y M a j l i s i n i n g Q o n u n c h i l i k p a l a t a s i ( q u y i p a l a t a ) v a O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y M a j l i s i n i n g S e n a t i d a n ( y u q o r i p a l a t a ) i b o r a t b o ‘ l a d i . O ‘ z b e k i s t o n d a P r e z i d e n t l i k b o s h q a r u v i h u q u q i y i n s t i t u t s i f a t i d a o ‘ z i n i n g h o z i r g i k o ‘ r i n i s h i d a b i r d a n i g a q a r o r t o p g a n i y o ‘ q . R e s p u b l i k a p a r l a m e n t i 1 9 9 0 y i l m a r t i d a q o n u n q a b u l q i l i b , o ‘ s h a v a q t d a a m a l d a b o ‘ l g a n k o n s t i t u t s i y a g a t u z a t i s h l a r k i r i t d i . S h u t a r i q a P r e z i d e n t l a v o z i m i j o r i y e t i l d i . H o z i r g i y a n g i K o n s t i t u t s i y a n a f a q a t b u b o r a d a v o r i s l i k n i d a v o m e t t i r d i . b a l k i p r e z i d e n t n i n g h u q u q i y h o l a t i n i y a n a d a t a k o m i l l a s h t i r d i . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g a m a l d a g i k o n s t i t u t s i y a s i g a m u v o f i q , P r e z i d e n t d a v l a t v a i j r o e t u v c h i h o k i m i y a t b o s h l i g ‘ i d i r . A y n i v a q t d a V a z i r l a r M a h k a m a s i n i n g R a i s i b o ‘ l i b h i s o b l a n a d i . L e k i n 2 0 0 3 y i l 2 4 - 2 5 a p r e l k u n l a r i b o ‘ l i b o ‘ t g a n O l i y M a j l i s n i n g o ‘ n b i r i n c h i s e s s i y a s i d a k o n s t i t u t s i y a n i n g 8 9 - m o d d a s i g a o ‘ z g a r t i r i s h k i r i t i l d i , y a ’ n i O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i V a z i r l a r M a h k a m a s i R a i s i e t i b B o s h V a z i r b e l g i l a n d i S u d h o k i m i y a t i n i n g K o n s t i t u t s i y a v i y t a r t i b g a s o l i s h q u y i d a g i m a s a l a l a r n i q a m r a b o l a d i : a ) q o n u n i y l i k n i m u h o f a z a e t i s h s o h a s i d a s u d h o k i m i y a t i n i n g u s t i v o r l i g i v a o l i y l i g i ; b ) s u d l a r n i n g t u z i l i s h i p r i n s i p l a r i v a s u d ’ y a l a r n i n g s t a t u s i ; v ) d e m o k r a t i k o d i l s u d l o v

a s s o l a r i - s u d l a r n i n g f a o l i y a t p r i n s i p l a r i ; g ) o d i l s u d l o v s o h a s i d a f u q a r o l a r n i n g h u q u q v a e r k i n l i k l a r i k a f o l a t l a r i . S u d o d d i y g i n a h u q u q n i q o ‘ r i q l o v c h i o r g a n e m a s . U h o k i m i y a t n i n g t o ‘ l a q o n l i s u b y e k t i . S u d - a d o l a t , a d l i y a s o h i b i d i r . S u d - q o n u n i y l i k v a h u q u q i y t a r t i b o t n i t a ’ m i n l a s h n i n g o ‘ t a n o z i k s a y q a l t o p g a n , e n g t a k o m i l g a y e t g a n v o s i t a s i d i r . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i p n g o d i l s u d l o v o r g a n l a r i , d a v l a t h o k i m i y a t i n i n g b i r t a r m o g ‘ i g a k i r u v c h i v a q o n u n u s t i v o r l i g i n i t a ’ m i n l a b , t a r t i b g a s o l i b t u r u v c h i o r g a n d i r . K o n s t i t u t s i y a m i z n i n g X X I I b o b i s u d h o k i m i y a t i g a b a g ‘ i s h l a n a d i . 1 0 7 - m o d d a s i d a k o ‘ r s a t i b o ‘ t i l g a n i d e k O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i p n g s u d t i z i m i b e s h y i l m u d d a t g a s a y l a n a d i g a n O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i K o n s t i t u t s i y a v i y s u d i , O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y s u d i , O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y X o ‘ j a l i k s u d i , Q a r o q a l p o g ‘ i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g O l i y s u d i , Q a r o q a l p o g ‘ i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g x o ‘ j a l i k s u d i d a n v a s h u m u d d a t g a t a y i n l a n a d i g a n v i l o y a t s u d l a r i , T o s h k e n t s h a h a r s u d i , t u m a n , s h a h a r v a x o ‘ j a l i k s u d l a r i d a n i b o r a t d i r . 2 0 0 0 y i l 1 4 d e k a b r k u n i q a b u l q i l i n g a n “ S u d l a r t o ‘ g ‘ r i s i d a ” g i q o n u n n i n g y a n g i t a h r i r i g a k o ‘ r a , y u q o r i d a s a n a b o ‘ t i l g a n s u d t i z i m i g a o ‘ z g a r t i r i s h k i r i t i l i b , s u d l a r i x t i s o s l a s h t i r i l d i , y a ’ n i j i n o y a t i s h l a r i b o ‘ y i c h a : Q a r o q a l p o g ‘ i s t o n R e s p u b l i k a s i f u q a r o l i k v a j i n o y a t i s h l a r i b o ‘ y i c h a v i l o y a t v a T o s h k e n t s h a h a r s u d l a r i , f u q a r o l i k i s h l a r i b o ‘ y i c h a t u m a n l a r a r o , t u m a n ( s h a h a r ) s u d l a r i , j i n o y a t i s h l a r i b o ‘ y i c h a t u m a n ( s h a h a r ) s u d l a r i j o r i y e t i l d i . H a r b i r d a v l a t d a o d i l s u d l o v o r g a n l a r i t i z i m i , m a ’ m u r i y - h u d u i y t u z i l a l a r d a t a s h k i l e t i l a d i v a j a m i y a t n i n g i j t i m o i y - i q t i s o d i y s o h a l a r i n i r i v o j l a n t i r i s h j a r a y o n l a r i d a k o r x o n a v a t a s h k i l o t , d a v l a t o r g a n l a r i v a f u q a r o l a r o ‘ r t a s i d a g i h u q u q i y m u n o s a b a t n a t i j a s i d a k e l i b c h i q a d i g a n m a s a l a l a r n i b e l g i l a n g a n h u d u d i y b i r l i k l a r m i q y o s i d v k o ‘ r i b

c h i q a d i . S h u n i n g d e k , s u d o r g a n l a r i n i n g v a z i f a l a r i v a m a q s a d l a r i o d i l s u d l o v n i a m a l g a o s h i r i s h h a m d a R e s p u b l i k a K o n s t i t u t s i y a s i d a b e l g i l a b b e r i l g a n t a l a b l a r n i b a j a r i s h d a n i b o r a t . D a v l a t i d o r a s i t u s h u n c h a s i v a t u r l a r i D a v l a t i d o r a s i - b u d a v l a t a p p a r a t i n i n g t a r k i b i y b u g i n i , n i s b a t a n m u s t a k i l k i s m i d i r . U n i n g k u y i d a g i b e l g i l a r i m a v j u d : b i r i n c h i d a n , d a v l a t n o m i d a n m u a y y a n s o x a d a u n i n g v a z i f a v a f u n k s i y a l a r i n i a m a l g a o s h i r a d i ; i k k i n c h i d a n , m u a y y a n x o k i m i y a t v a k o l a t l a r i g a e g a b u l i b , b u u n i d a v l a t m u a s s a s a l a r i v a k o r x o n a l a r i d a n f a r k k i l d i r a d i ; u c h i n c h i d a n , m u a y y a n v a k o l a t g a , y a ’ n i m u a y y a n v a z i f a l a r , f u n k s i y a l a r , x u k u k v a m a j b u r i y a t l a r d o i r a s i g a e g a ; t u r t i n c h i d a n , x i z m a t t u r l a r i v a t a r k i b m i k d o r i g a k u r a m u a y y a n t a r k i b g a ( t u z i l i s h g a e g a ) ; b e s h i n c h i d a n , x u d u d i y f a o l i y a t m i k y o s i g a e g a ; o l t i n c h i d a n , k o n u n d a b e l g i l a n g a n t a r k i b d a t a s h k i l e t i l a d i ; y e t t i n c h i d a n , s h a x s i y t a r k i b n i n g x u k u k i y a l o k a l a r i n i b e l g i l a y d i ; D a v l a t i d o r a l a r i x i l m a - x i l d i r . U l a r n i t u r l i m e z o n l a r g a a s o s l a n i b b i r k a n c h a t u r l a r g a b u l i b c h i k i s h i m u m k i n . D a v l a t i d o r a s i : 1 . p a y d o b u l i s h m a n b a a l a r i g a k u r a b i r l a m c h i v a i k k i l a m c h i i d o r a l a r i g a ; 2 . x u d u d i y f a o l i y a t d o i r a s i g a k u r a r e s p u b l i k a , v i l o y a t , m a x a l l i y u z i n i u z i b o s h k a r i s h i d o r a l a r i g a ; 3 . v a k o l a t l a r t a b i a t i g a k u r a u m u m i y v a k o l a t i d o r a l a r i v a m a x s u s v a k o l a t l a r i d o r a l a r i g a ; 4 . x o k i m i y a t n i a m a l g a o s h i r i s h t a r t i b i g a k u r a k o l l e g i a l v a y a k k a t a r t i b d a g i i d o r l a r g a b u l i n a d i .

F a o l i y a t n i n g t a s h k i l i y - x u k u k i y s h a k l l a r i g a k u r a d a v l a t i d o r a l a r i k o n u n c h i k a r u v c h i , i j r o e t u v c h i , x u k u k n i m u x o f a z a k i l u v c h i , n a z o r a t v a f a r m o y i s h b e r u v c h i i d o r a l a r i g a b u l i n a d i . D a v l a t i d o r a l a r i f a o l i y a t i n i n g t a b i a t i s i y o s i y v a m a ’ m u r i y x u s u s i y a t l a r g a e g a . B a ’ z i d a v l a t l a r d a ( m a s a l a n , s o b i k i t t i f o k d a ) b u t u n d a v l a t a p p a r a t i o l i y d a r a j a d a s i y o s i y l a s h g a n l i g i b i l a n a j r a l i b t u r a d i , z e r o u y u k o r i d a g i l a r n i n g i r o d a s i n i a m a l g a o s h i r u v c h i e d i . D e m o k r a t i k d a v l a t d a s i y o s a t b i l a n f a k a t d a v l a t a p p a r a t i n i s h a k l l a n t i r a d i g a n v a a m a l g a o s h i r a d i g a n b u g i n l a r i s h u g u l l a n a d i . P a r l a m e n t y o x u d p r e z i d e n t l i k b o s h k a r u v i s h u l a r j u m l a s i d a n d i r . U l a r n i n g f a o l i y a t i d a v l a t x u k u k i t o m o n i d a n n a z a r d a t u t i l a d i v a m u t a n o s i b l a s h t i r a d i . D e m o k r a t i k d a v l a t a p p a r a t i d a s i y o s i y k o n y u k t u r a b i l a n b o g l i k b u l m a g a n d a v l a t i d o r a l a r i x a m k a t n a s h a d i . D a v l a t a p p a r a t i n i n g s i y o s a t l a s h m a g a n k i s m i ( m a ’ m u r i y a t ) j a m i y a t n i n g k u n d a l i k b o s h k a r u v i s h l a r i b i l a n s h u g u l l a n i s h i v a j a m i y a t n i n g m a r o m l i x a y o t i y f a o l i y a t i m a n f a a t l a r i y u l i d a x o k i m i y a t v a k o l a t l a r i n i a m a l g a o s h i r i l i s h i l o z i m . M a z k u r i d o r a l a r i f a o l i y a t i ( t a s h k i l e t i l i s h i , t a r k i b i , v a z i f a s i , m a k s a d l a r i v a x a k o z o l a r ) a s o s a n K o n s t i t u t s i y a v i y a s o s d a o l i b b o r i l a d i . U l a r n i n g f a o l i y a t i n i m u t a n o s i b l a s h t i r i s h m a ’ m u r i y x u k u k i y n o r m a l a r b i l a n a m a l g a o s h i r i l a d i . B u e s a d a v l a t n i n g u z v a z i f a l a r i n i a m a l g a o s h i r i s h k a t ’ i y v a b a r k a r o r l i g i n i , j a m i y a t d a k o n u n c h i l i k v a x u k u k i y t a r t i b o t n i , x u k u k i y d a v l a t t a m o y i l l a r i g a e r g a s h i s h n i t a ’ m i n l a y d i . M a s a l a n , I c h k i i s h l a r o r g a n l a r i s i y o s a t g a a r a l a s h m a s l i k l a r i k e r a k . U l a r i n s o n x u k u k l a r i v a e r k i n l i k l a r i n i d a v l a t x i m o y a s i d a g i x a r k a n d a y j i s m o n i y s h a x s n i n g k o n u n i y m a n f a a t l a r i n i x i m o y a k i l i s h l a r i l o z i m .

D a v l a t a p p a r a t i v a d a v l a t m e x a n i z m i D a v l a t a p p a r a t i - b i r - b i r i b i l a n u z a r o b o g l i k b u l g a n , m u a y y a n t u z i l m a g a b i r l a s h g a n d a v l a t x o k i m i y a t i n i a m a l g a o s h i r u v c h i d a v l a t o r g a n l a r i n i n g y i g i n d i s i d i r . Y u r i d i k a d a b i y o t l a r d a “ d a v l a t a p p a r a t i “ v a “ d a v l a t m e x a n i z m i “ d e g a n t u s h u n c h a l a r k e n g u c h r a y d i . B u t u s h u n c h a l a r a s o s a n b i r x i l m a z m u n g a e g a . L e k i n “ d a v l a t m e x a n i z m i “ k e n g r o k t u s h u n c h a b u l i b , u n g a d a v l a t o r g a n l a r i d a n t a s h k a r i d a v l a t a p p a r a t i i s h i n i t a s h k i l k i l a d i g a n , u n g a y o r d a m b e r u v c h i b u l i m l a r , m u a s s a s a l a r x a m k i r a d i . U l a r g a t a y a n i b v a u l a r n i n g d a v l a t a p p a r a t i u z f a o l i y a t i n i , d a v l a t f u n k s i y a l a r i n i a m a l g a o s h i r a d i . M a s a l a n , U z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i I c h k i i s h l a r v a z i r l i g i n i d a v l a t o r g a n l a r i , d e b o l s a k , I c h k i i s h l a r v a z i r l i g i n i n g i c h k i k u s h i n l a r i , o l i y u k u v y u r t l a r i , t i b b i y o t , m o l i y a - i k t i s o d b o s h k a r m a l a r i v a s h u n g a u x s h a s h v a z i r l i k n i n g f a o l i y a t i n i t a s h k i l k i l i s h g a y o r d a m b e r a d i g a n t a s h k i l o t l a r u n i n g m u a s s a s a l a r i , b u l i m l a r i x i s o b l a n a d i . D a v l a t a p p a r a t i k u y i d a g i b e l g i l a r i b i l a n b o s h k a t a s h k i l o t l a r d a n a j r a l i b t u r a d i : b i r i n c h i d a n , d a v l a t a p p a r a t i b o s h k a r i s h b i l a n s h u g u l l a n u v c h i a l o x i d a f u k a r o l a r g u r u x i d i r ; i k k i n c h i d a n , d a v l a t a p p a r a t i d a v l a t f u n k s i y a c h l a r i n i b a j a r i s h d a v a k o l a t l i b u l g a n v a u z a r o b u y s i n i s h y o k i k e l i s h i s h a s o s i d a b o g l a n g a n d a v l a t o r g a n l a r i v a m u a s s a s a l a r i t i z i m i d i r ; u c h i n c h i d a n , d a v l a t a p p a r a t i x a l k i r o d a s i n i a m a l g a o s h i r i s h , u z v a z i f a s i n i b a j a r i s h i u c h u n z a r u r v o s i t a l a r v a m a j b u r l a s h k u r o l l a r i g a e g a b u l g a n o r g a n d i r . D a v l a t n i n g y a g o n a v a y a x l i t m e x a n i z m i t a r k i b i y q i s m l a r g a - o r g a n l a r , y o r d a m c h i t u z i l m a l a r g a a j r a t i l a d i . U l a r o ‘ r t a s i d a o ‘ z i g a x o s i y e r a r x i y a m a v j u d : d a v l a t m e x a n i z m i d a t u r l i o r g a n l a r v a

y o r d a m c h i t i z i m l a r t u r l i c h a o ‘ r i n e g a l l a y d i , u l a r o ‘ z a r o s u b o r d i n a t s i y a v a m u v o f i q l a s h t i r i s h n i n g m u r a k k a b m u n o s a b a t l a r i g a k i r i s h a d i . D a v l a t m e x a n i z m i t a r k i b i o ‘ z g a r u v c h a n v a t u r l i c h a , l e k i n b a r c h a s h a r o i t d a u n i n g t a r k i b i g a b o s h q a r u v v a m a j b u r l a s h o r g a n l a r i k i r a d i . B u n i d a v l a t m e x a n i z m i n i n g b i r q i s m i f a q a t b o s h q a r i s h b i l a n , i k k i n c h i s i f a q a t m a j b u r l a s h b i l a n s h u g ‘ u l l a n a d i , d e b t u s h u n m a s l i k k e r a k . A m a l d a b o s h q a r u v v a m a j b u r l a s h v a z i f a l a r i b i r - b i r i g a q o ‘ s h i l i b k e t a d i . K o ‘ p a s r l a r v a m i n g y i l l i k l a r d a v o m i d a d a v l a t m e x a n i z m i y a x s h i t a r a q q i y e t m a g a n , u n i n g o r g a n l a r i t a r k i b i v a v a z i f a l a r i g a k o ‘ r a a j r a t i l m a g a n e d i . Q u l d o r l i k , f e o d a l i z m d a v r l a r i d a , k a p i t a l i s t i k d a v l a t n i n g b o s h l a n g ‘ i c h d a v r l a r i d a h a m d a v l a t m e x a n i z m i n i n g a s o s i n i h a r b i y m u a s s a s a , i c h k i i s h l a r , m o l i y a v a t a s h q i i s h l a r m u a s s a s a l a r i t a s h k i l e t a r e d i . Z a m o n a v i y d a v l a t m e x a n i z m i o ‘ t a m u r a k k a b l i g i , o r g a n l a r i v a m u a s s a s a l a r i n i n g t u r l i - t u m a n l i g i b i l a n a j r a l i b t u r a d i , y i r i k q o ‘ s h i m c h a t i z i m l a r g a b o ‘ l i n a d i . M a s a l a n , d a v l a t n i n g o l i y o r g a n l a r i : h o k i m i y a t , d a v l a t r a h b a r i , h u k u m a t u n i n g b i r q i s m i n i t a s h k i l e t a d i . U l a r o d a t d a j a m o a t c h i l i k , o m m a v i y a x b o r o t v o s i t a l a r i d i q q a t m a r k a o ‘ i d a b o ‘ l i b , j a m o a t c h i l i k f i k r i n i s h a k l l a n t i r a d i . I k k i n c h i q o ‘ s h i m c h a t i z i m - h u q u q n i m u h o f a z a e t i s h , s u d , p r o k u r a t u r a o r g a n l a r i , s h u n i n g d e k , h a r b i y k u c h l a r ( a r m i y a , p o l i t s i y a , r a z v e d k a ) d i r . U l a r d a v l a t o l i y o r g a n l a r i q a r o r l a r i n i b a j a r a d i l a r . B u n d a d a v l a t m a j b u r l a s h u s u l l a r i ( h a r b i y t a z y i q , p o l i t s i y a c h o r a l a r i ) q o ‘ l l a n i s h i m u m k i n . d a v l a t o r g a n l a r i t a r k i b i g a h o k i m i y a t v a k o l a t l a r i g a e g a b o ‘ l m a g a n , i q t i s o d i y o t , t a ’ l i m , s o h l i q n i s a q l a s h v a b o s h q a s o h a l a r d a u m u m i j t i m o i y v a z i f a l a r n i b a j a r a d i g a n d a v l a t m u a s s a l a r i h a m k i r a d i .

D a v l a t a p p a r a t i d a v l a t n i n g m o x i y a t i b i l a n u z v i y b o g l i k d i r . D a v l a t a p p a r a t i n i n g s h a k l l a n i s h i g a , u n i n g f a o l i y a t i g a s h u j a m i y a t t a r i x i y t a r a k k i y o t i n i n g x u s u s i y a t i , i k t i s o d i y t u z u m i , i j t i m o i y m u x i t i v a m i l l i y a n ’ a n a l a r t a ’ s i r k u r s a t a d i . X a r b i r j a m i y a t d a d a v l a t a p p a r a t i d a v l a t n i n g o l d i g a k u y g a n v a z i f a l a r i n i b a j a r i s h u c h u n t a s h k i l e t i l a d i v a s h u d a v l a t x o k i m i y a t i n i a m a l g a o s h i r a d i .

F o y d a l a n i l g a n a d a b i y o t l a r : 1 . K a r i m o v I . A . O ‘ z b e k i s t o n : m i l l i y i s t i q l o l , i q t i s o d , s i y o s a t , m a f k u r a . T . 1 . T o s h k e n t , 1 9 9 6 . 2 . K a r i m o v I . A . B i z d a n o z o d v a o b o d V a t a n q o l s i n . T . 2 . T o s h k e n t , 1 9 9 6 . 3 . K a r i m o v I . A . Y a n g i c h a f i k r l a s h v a i s h l a s h d a v r t a l a b i . T . 5 . T o s h k e n t , 1 9 9 7 . 4 . K a r i m o v I . A . X a v f s i z l i k v a b a r k a r o r t a r a q q i y o t y o ‘ l i d a . T . 6 . T o s h k e n t , 1 9 9 7 . 5 . K a r i m o v I . A . O ‘ z b e k i s t o n b u y u k k e l a j a k s a r i . T o s h k e n t , 1 9 9 8 . 6 . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g K o n s t i t u t s i y a s i . T o s h k e n t , 2 0 0 0 .

O'xshashlar

Davlat mexanizmi

Davlat funksiyalari tushunchasi va tasnifi

O’zbekiston Respublikasida davlat shaklining o’ziga xos xususiyatlari

Huquq tushunchasi va ta’rifi

Huquqiy munosabatlar tushunchasi va turlari