Бюджет ташкилотлари молиявий хисоботларни тузиш тартиби - Iqtisodiyot - Diplom ishlar

Бюджет ташкилотлари молиявий хисоботларни тузиш тартиби

Yuklangan vaqt:

28.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

121.4755859375 KB

Ko'chirib olish

Бюджет ташкилотлари молиявий хисоботларни тузиш тартиби Мутахассислик: 5А340901 “Бухгалтерия ҳисоби” Иқтисод магистри академик даражасини олиш учун ёзилган

I. Боб. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқрози шароитида бюджет ташкилотлари бухгалтерия ҳисоботларини тузиш тартиби. 1. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқрози шароитида баланс ва смета харажатларининг ижроси ҳақида ҳисоботни тузиш тартиби. 2. Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисоботни тузиш тартиби. 3. Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисида маълумотни тузиш тартиби II. Боб. Бюджет ташкилотларида ҳисоботларни тақдим этиш ва ғазначилик шароитида тўловларини амалга ошириш тартиби. 1.Бюджет маблағларини тасарруф қилувчи ташкилотларнинг юқори турувчи ташкилотга тақдим этиладиган бухгалтерия ҳисоботлари. 2. Бухгалтерия ҳисоботларини тасдиқлаш ҳамда тақдим этиш тартиби. 3.Ғазначилик шароитида нақд пул тўловларини амалга ошириш тартиби. III. Боб. Бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисоботи тузишни такомиллаштириш. 1.Бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисобининг назарий ва ташкилий масалалари. 2. Бюджет ташкилотларида ҳисоботни тақдим қилишни такомиллаштириш йўллари. Хулоса ва таклифлар. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

КИРИШ Молиявий инқироз – бу молиявий нобарқарорлилик даври бўлиб, унинг давомида ижтимоий кескинлик, сиёсий рисклар ривожланиши, иқтисодий пасайиш ва вақтинчалик инқирозий ҳодисалар устидан назоратни йўқотилиши юзага келади, бунинг сабаблари ва оқибатларини қуйидагича изохлашимиз мақсадга мувофиқдир. Молиявий институтларнинг мажбуриятлари билан устав маблағлари ўртасидаги мутаносибликнинг кескин бузилиши; Қимматли қоғозлар бўйича рейтинг ташкилотлари томонидан сохта хулосалар берилиши; Молиявий аудит ва профессионал этика тамойилларини бузилиши ва сохта аудит хулосалари тақдим этилиши; Молиявий рағбатлантириш услуби сифат кўрсаткичларига эмас, балки миқдорий кўрсаткичларга асосланганлиги; Юқори рискли ва мураккаб ҳосилавий қимматбаҳо қоғозларни вужудга келиши ва шу кабилар. Оқибатлари: - Ипотека тизимида танглик рўй берди; - Бу жараённинг кўлами ва миқиёси кенгайиб кетди; - Банкларнинг ликвидлилиги заифлашиб кетди; - Бунинг таъсирида дунёнинг етакчи фонд бозорларида индекслар ва акцияларнинг бозор қиймати тушиб кетди; - Натижада бу жараён молиявий инқирозга айланиб кетди. Глобал молиявий иқтисодий инқирознинг Ўзбекитон иқтисодиёти ривожига таъсири ҳозирча сезиларли даражада эмас. Буни иқтисодиётимиз ривожинининг қуйидаги маълумотлари ҳам тасдиқлайди: Ўзбекистоннинг умумий ташқи қарзи ялпи ички маҳсулотга нисбатан 13,3%, экспорт ҳажмига нисбатан эса 31% ни ташкил этмоқда; Чет эл инвестицияларини узоқ муддатларга, имтиёзли фоиз ставкалари бўйича жалб этилмоқда. 2007-2008 йилларда ўзлаштирилган чет эл инвестициялари ҳажми 2,5 мартадан кўпроқ ошди. 2008 йилда 1,7 миллиард АҚШ доллари миқдорида хорижий инвестициялар ўзлаштирилди, уларнинг 74% тўғридан-тўғри жалб қилинадиган инвестициялар улушига тўғри келади. Инвестиция дастури доирасида 2009 йилда 1,8 миллиард АҚШ долларидан ортиқ хорижий инвестицияларни ўзлаштириш мўлжалланган. Хориж инвестицияларнинг 75% тўғридан-тўғри инвестициялар улушига тўғри келади. Ўзбекистон Республикаси бозор иқтисодиётига ўтиш даврида Давлат молия тизимида хам бир қатор ислохотлар амалга оширилиб

келинмоқда. Хусусан, республикамиз мустақилликка эришгач бозор иқтисодиёти тамоилларига асосланган Давлат молияси тизими шакллана бошлади. Бунда республика ахолисининг демографик холатидан келиб чиққан холда асосий эътибор ахолини ижтимоий мухофазасига қаратилган тизимни яратишга қаратилди. Республикада тузилмавий ва хуқуқий ўзгартиришлар амалга оширилди, янги идоралар ва вазирликлар ташкил этилди, меъёрий– хуқуқий хужжатлар ишлаб чиқарилди. Молия тизимини шакллантиришнинг илк даврида асосий ислохотлар амалга оширилишида бошқа тадбирлар билан бир қаторда Давлат молия тизимида меъёрий-хукуқий базанинг шакллантиришга эътибор қаратилди. 1998 йилдан солиқ Кодексининг амал қила бошлаганлиги, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йилдаги 414сонли “Бюджет ташкилотларини маблағ билан таъминлашни такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори, 2000 йил 14 декабрда Ўзбекистон Республикасининг “Бюджет тизими тўғрисида”ги қонуни, 2004 йил 26 августдаги Ўзбекистон Республикасининг “Давлат бюджетининг ғазна ижроси тўғрисида”ги қонунини қабул қилиниб 2006 йил 1 январдан амал қила бошлаши хамда 2007 йил 28 февралдаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Давлат бюджетининг ғазна ижроси тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-594 сонли қарори бу борада туб ўзгартиришлар юзага келишига олиб келди. Инвестицияларни республикамизга жалб этиш ҳамда янада кенгайтириш борасида Президентимиз И.А.Каримов устувор йўналиш сифатида қуйидагиларни таъкидлади: “Учинчи энг муҳим устувор йўналиш – бу, хорижий инвестицияларни, биринчи галда тўғрида-тўғри инвестицияларни жалб этиш борасидаги ишларимизни ҳар томонлама кучайтиришдан иборат” 1 . Республикамизда қисқа вақт мобайнида бозор муносабатларининг қарор топиши ва ривожланиши учун объектив ижтимоий-иқтисодий, ҳуқуқий ва сиёсий шарт шароитлар яратилганлиги ҳам ҳақиқатдир. Жумладан, хўжалик юритишнинг янги ташкилий-ҳуқуқий шакллари пайдо бўлиши, тадбиркорликка эркинлик ҳамда корхоналарга ўз молиявий ресурсларидан фойдаланишда мустақиллик берилиши, миллий ва чет эл инвестицияларини жалб қилиш учун ҳуқуқий ва иқтисодий шарт-шароитлар яратилганлиги, хўжалик юритувчи субъектларнинг иқтисодий алоқалари уйғунлашуви, янгича молия воситалари ва омилларининг вужудга келиши инвестициялашнинг илгари амалда бўлган ташкилий механизмини тубдан ислоҳ қилмоқда.

1 Каримов. И.А. Янгиланиш ва барқарор тараққиёт йўлидан янада изчил ҳаракат қилиш халқимиз учун фаровон турмуш шароит яратиш – асосий вазифамиздир. // Халқ сўзи. 2007 йил 13 феврал. 2 Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари / И.А.Каримов. – Т: Ўзбекистон, 2009. Мамлакатимиз иқтисодиётининг барқарор ва ишончли тараққиётини таъминлашда инвестиция фаолиятини ривожлантириш муҳим аҳамият касб этмоқда. Президент Ислом Каримов ҳам ўз маърузаларида таъкидлаганидек “2007-2008 йиллар давомида ўзлаштирилган чет эл инвестициялари хажми 2,5 баробордан кўпроқ ошганининг ўзи ҳам буни тасдиқлаб турибди. Умуман. 2009 йилда мамлакат иқтисодиётида киритиладиган хорижий ва ички инвестицияларини ҳисобга олганда, капитал қўйилмаларнинг умумий хажми мамлакатмиз ялпи ички махсулотининг камида 25 фоизини ташкил этади” 2 Мана шу ҳолат Ўзбекистон иқтисодиётидаги инвестицион жараённи назарий жиҳатдан тадқиқ қилиш ҳамда инвестиция фаолиятида киска муддатли инвестицияларнинг ҳисоби, таҳлили ва аудитини бозор муносабатлари талаблари ва мезонлари даражасида ташкил қилиш ва такомиллаштириш, услубий жиҳатдан асослаб бериш, корхоналар томонидан амалга ошириладиган узоқ ва қисқа муддатли киска муддатли инвестицияларнинг ҳозирги давр шарт-шароитларига мос келадиган қоидаларини ишлаб чиқиш заруратини талаб этмоқда. Кўриб чиқилаётган ишнинг долзарблиги, республикамизда бюджет ташкилотларининг бухгалтерия ҳисоботини тузиш ва тақдим қилиш тартиби билан таққослаш муаммолари, уларнинг назарий жиҳатдан етарли даражада ишлаб чиқилмаганлиги ҳамда ҳозирги шароитда алоҳида амалий аҳамиятга эга эканлиги диссертациянинг мавзуси, мақсади ва вазифасини ҳамда тадқиқот натижаларининг йўналишини танлашни белгилаб берди. Диссертациянинг мақсади бюджет ташкилотларининг бухгалтерия ҳисоботини тузиш ва тақдим қилиш тартибини назарий асослаш ҳамда аниқ тавсияларни ишлаб чиқишдан иборатдир. Юқоридаги мақсадларга эришиш учун қуйидаги вазифалар белгиланди: - Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисоботни тузиш тартиби фаолиятнинг иқтисодий мазмуни ва хусусиятларини аниқлаш; - Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисида маълумотни тузиш тартибини аниқ ва асосланган таърифларни талқин қилиш ҳамда ҳар хил атамаларни бартараф этиш; - Бюджет маблағларини тасарруф қилувчи ташкилотларнинг юқори турувчи ташкилотга тақдим этиладиган бухгалтерия ҳисоботларининг тутган ўрнини белгилаб бериш;

- Бухгалтерия ҳисоботларини тасдиқлаш ҳамда тақдим этиш тартиби бухгалтерия ҳисоби хусусиятларини ҳисобга олиш тартибини аниқлаш; - Бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисобининг назарий ва ташкилий масалалари юзасидан таклифлар бериш; - Бюджет ташкилотларида ҳисоботни тақдим қилишни такомиллаштириш йўллари бўйича услубий тавсиялар ишлаб чиқиш. Тадқиқотнинг объекти бўлиб, фаолиятлари бюджет жараён билан боғлиқ бўлган Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги ташкилотларлар ҳисобланади. Ишда Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетидан маблағ билан таъминланадиган ташкилотларнинг ойлик, чораклик ва йиллик бухгалтерия ҳисоботларини тузиш, тасдиқлаш ҳамда тақдим қилиш бўйича қоидалари, Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт вазирлиги, Давлат статистика қўмитаси маълумотларидан фойдаланилди. Тадқиқотнинг назарий ва услубий асослари сифатида Ўзбекистон Республикасининг Қонунлари, Президент Фармонлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Қарорлари, Молия вазирлиги ҳамда Давлат Солиқ қўмитаси томонидан ишлаб чиқилган меъёрий ҳужжатлар ва йўриқномалар, республикамиз, МДҲ давлатлари ва бошқа хорижий мамлакатлардаги етакчи иқтисодчи олимларнинг асарлари такомиллаштириш бўйича илмий-амалий фундаментал тадқиқотлари натижалари хизмат қилди. Диссертация кириш, учта боб, хулоса ва таклифлар, фойдаланилган адабиётлар рўйхати ва иловалардан иборат.

I. Боб. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқрози шароитида бюджет ташкилотлари бухгалтерия ҳисоботларини тузиш тартиби. 1. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқрози шароитида баланс ва смета харажатларининг ижроси ҳақида ҳисоботни тузиш тартиби. Баланс (1-шакл)ни тузишдан олдин барча мавжуд мемориал ордерлар билан расмийлаштирилган бухгалтерия проводкаларини дастлабки ҳужжатларга мувофиқ ҳолда тўғри тузилганлиги ҳамда «Бош-журнал» китоби (308-шакл)га тўғри ёзилганлиги, субсчётлар бўйича ойлик айланмалар ва ҳисобот даври охирига бош журнал китоби бўйича қолдиқлар тўғри ҳисобланганлиги текшириб чиқилади. Ҳисобот даври охирига «Бошжурнал» китобида чиқарилган қолдиқлар баланснинг 4-устуни «Йил (чорак) охирига» кўчириб ёзилади. Дебитор ва кредитор қарзларни ҳисобга олувчи субсчётлар бўйича дебиторлар ва кредиторлар умумлаштирилмасдан, яъни мавжуд дебиторлар баланснинг актив қисмида, кредиторлик қарз эса пассив қисмида кўрсатилади. Бунда, ушбу дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисидаги маълумотлар 285-шакл «Айланма ведомост» ва бошқа тегишли ҳисоб регистрларидан олинади. 3-устун «Йил бошига» кўрсаткичлари ўтган ҳисобот йили балансининг 4-устун «Йил (чорак) охирига» кўрсаткичларига айнан бир хил ҳолда кўчирилади. Баланснинг актив қисмидаги 4 — «Йил (чорак) охирига» устуни бўйича: «I. Асосий воситалар ва бошқа узоқ муддатли активлар» бўлимининг «Асосий воситалар (010-013, 015-019)» қаторида бюджет ташкилотининг ҳисобот даври охирига мавжуд барча асосий воситалари, шу жумладан, ижарага берилганлари ҳам дастлабки (қайта баҳолаш) қиймати бўйича акс эттирилади. Қайта баҳолаш натижалари бўйича аниқланган асосий воситаларнинг тикланиш қиймати чораклик ва йиллик балансларда 3-устунда каср чизиғи билан (маҳражида) акс эттирилади. «II. Материал захиралар» бўлимида ҳисобот даври охирига мавжуд бўлган буюмлар ва маҳсулотлар, асбоб-ускуналар, қурилиш материаллари ва илмий-тадқиқот ишлари учун материаллар, ўстирувдаги ва боқувдаги чорва

моллари ҳамда материаллар ва озиқ-овқат маҳсулотларининг қолдиқ суммалари кўрсатилади. Бунда, ишлаб чиқариш (ўқув) устахоналари буюмлари (045) ҳақиқий таннархи бўйича, ёрдамчи (ўқув) қишлоқ хўжалигининг маҳсулотлари (046) эса йил мобайнида режа таннархи бўйича акс эттирилиб, ҳисобот йилининг охирида йиллик ҳисобот калькуляциясига асосан аниқланган ҳақиқий таннархи бўйича акс эттирилади. «III. Арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмлар» бўлимида барча (омбордаги ва фойдаланишдаги) арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмларнинг баланс тузилаётган санага мавжуд қолдиқ қиймати (суммаси) кўрсатилади. «IV. Ишлаб чиқаришга ва бошқа мақсадларга қилинадиган харажатлар» бўлимида ишлаб чиқариш (ўқув) устахоналарига, ёрдамчи (ўқув) қишлоқ хўжалигига, шартнома асосида бажариладиган илмий-тадқиқот ишларига ва бошқа бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматларга, экспериментал қурилмаларни тайёрлашга, шунингдек материалларни тайёрлаш ва қайта ишлашга доир амалга оширилган харажатларнинг қолдиқ суммаси акс эттирилади. Ишлаб чиқаришга қилинадиган харажатларнинг ҳисобот даври охирига қолган қолдиқ суммалари тугалланмаган ишлаб чиқариш суммасини билдиради. «V. Пул маблағлари» бўлимида мавжуд ҳисобварақлардаги пул маблағлари, аккредитивлар, кассадаги нақд пул қолдиқлари ва бошқа пул маблағларининг, шунингдек ғазначиликдаги шахсий ҳисобварақлардаги пул маблағларининг баланс тузилаётган санага қолдиқ суммалари акс эттирилади. «VI. Ҳисоб-китоблар» бўлимида йил (чорак) охирига барча ҳисобкитоблар бўйича қолдиқ суммалар (дебиторлик қарзлар) акс эттирилади. «VII. Харажатлар» бўлимида бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига, таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар бўйича амалга оширилган ҳақиқий харажатларнинг ҳисобот даври охирига қолдиқ суммалари кўрсатилади. 200 — «Муассасани сақлаш ва бошқа тадбирларга бюджетдан харажатлар» ва 202 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан харажатлар» субсчётлари бўйича ғазна ижросига ўтмаган бюджет ташкилотларининг чораклик балансларида бюджет ҳисобидан амалга оширилган ҳақиқий харажатлар акс эттирилади. Йиллик балансларда эса, ҳисобланган, лекин тўлиқ молиялаштирилмаганлиги (молиялаштирилган маблағлар етмаганлиги)

сабабли тўланмаган кредиторлик қарзлар, шунингдек, декабрь ойининг иккинчи ярми учун ҳисобланган иш ҳақи харажатлари ва бошқа кредиторлик қарзларнинг қолдиқ суммалари акс эттирилади. Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар баланснинг 206 — «Ташкилотни сақлаш ва бошқа тадбирларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар», 207 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар», 208 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан қилинган ҳақиқий харажатлар» ҳамда 209 — «Бошқа амалга оширилган ҳақиқий харажатлар» субсчётлари бўйича чораклик балансларда мос равишда тегишли манбалар ҳисобидан амалга оширилган ҳақиқий харажатларни акс эттирадилар. Йиллик балансда эса, ҳисобланган, лекин тўловларнинг амалга оширилмаганлиги сабабли тўланмаган кредиторлик қарзлар, шунингдек декабрь ойининг иккинчи ярми учун ҳисобланган иш ҳақи харажатлари ва бошқа кредиторлик қарзларнинг қолдиқ суммалари акс эттирилади. 210 — «Тақсимланадиган харажатлар» субсчёти бўйича ташкилотнинг бюджетдан ташқари фаолияти юзасидан қилинган, жумладан ишлаб чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат) турларига бўлиш (тақсимлаш)нинг имкони бўлмаган, яъни ишлаб чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат)ларнинг таннархига тўғридан-тўғри олиб боришнинг имкони бўлмаган ва ҳисобот йилининг (маҳсулот, иш, хизмат ишлаб чиқариш жараёнининг) охирида ана шу маҳсулот, иш, хизматларни таннархига бўлинадиган харажатлар тақсимлангунга қадар акс эттирилади. 211 — «Бюджетдан ташқари махсус маблағлар бўйича харажатлар» ва 215 — «Бюджетдан ташқари жамғармалар ҳисобига харажатлар» субсчётлари бўйича чораклик балансларда бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан амалга оширилган ҳақиқий харажатлар акс эттирилади. Йиллик балансларда эса, ҳисобланган, лекин мос равишда 240 — «Бюджетдан ташқари махсус маблағлар жамғармаси» ва 400 — «Бюджетдан ташқари даромадлар ва тушумлар» субсчётларининг кредит қолдиғи етмаганлиги сабабли йил охирида ёпилмаган кредиторлик қарзларнинг (ҳақиқий харажатларнинг) қолдиқ суммалари акс эттирилади. 212 — «Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар бўйича харажатлар» субсчётида таълим муассасалари чораклик балансларда ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар бўйича ҳисобот даври (чорак) мобайнида амалга оширилган ҳақиқий харажатларни акс эттирадилар.

Йиллик балансларда эса, ушбу субсчёт бўйича ҳисобланган, лекин 402 — «Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар» субсчётининг кредит қолдиғи етмаганлиги сабабли йил охирида ёпилмаган кредиторлик қарзларнинг (ҳақиқий харажатларнинг) қолдиқ суммалари акс эттирилади. 220 — «Олинган бюджет ссудалари ҳисобидан амалга оширилган ҳақиқий харажатлар» субсчётида ташкилотлар томонидан амалга оширилган ҳақиқий харажатларни олинган бюджет ссудалари ҳисобига тўғри келадиган қисми акс эттирилади. «VIII. Зарарлар» бўлимининг 410 — «Зарарлар» қаторида ташкилотнинг бюджетдан ташқари фаолиятлари бўйича кўрилган салбий молиявий натижаси (зарари) акс эттирилади. «IX. Капитал қурилиш сарфлари» бўлимида ўрнатиш учун мўлжалланган асбоб-ускуналар (040), капитал қурилиш учун қурилиш материаллари (041), капитал қўйилмаларга бюджетдан харажатлар (203), капитал қўйилмаларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар (207), капитал қўйилмаларга бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан харажатлар (216) бўйича ҳисобот даври охирига қолдиқ суммалар акс эттирилади. Капитал қўйилмаларга бюджетдан харажатлар (203) қаторида (ғазначиликка ўтилган ташкилотларда эса, капитал қўйилмаларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар (207) қаторида) бюджет маблағлари ҳисобидан, капитал қўйилмаларга бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан харажатлар (216) қаторида эса бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан янгидан қурилаётган ёки реконструкция қилинаётган бино ва иншоотлар харажатлари акс эттирилади. Баланснинг пассив қисмидаги 4 — «Йил (чорак) охирига» устуни бўйича: «I. Молиялаштириш (харажатларни тўлаш)» бўлимида бюджет томонидан «Муассаса харажатларини ва бошқа тадбирларни молиялаштириш» (230-140), «Бошқа бюджетлар ҳисобидан маблағ ажратиш» (232-142), «Болалар муассасаларини сақлашга ота-оналарнинг маблағлари» (236), «Муассасани сақлаш учун бошқа маблағлар» (238), «Ғазначилик орқали ташкилотни сақлаш ва бошқа тадбирлар учун амалга оширилган тўловлар» (237) ҳамда «Ғазначилик орқали бошқа бюджетлар ҳисобидан амалга оширилган тўловлар» (239) ва бошқа тегишли субсчётлар бўйича ҳисобот даврининг охирига мавжуд қолдиқ суммалар кўрсатилади.

Бунда, ғазна ижросига ўтмаган ташкилотларнинг йиллик балансларида бюджет томонидан «Муассаса харажатларини ва бошқа тадбирларни молиялаштириш» (230-140), «Бошқа бюджетлар ҳисобидан маблағ ажратиш» (232-142), «Болалар муассасаларини сақлашга ота-оналарнинг маблағлари» (236) ҳамда «Муассасани сақлаш учун бошқа маблағлар» (238) қаторлари бўйича мазкур субсчётларда акс эттирилган молиялаштириш суммаларининг ҳисобот йилининг якунида ёпилган ҳақиқий харажатлар суммаларидан ортган (ёпилмаган) қисмини акс эттирадилар. Ғазна ижросига ўтилган ташкилотларнинг йиллик балансларида «Болалар муассасаларини сақлашга ота-оналарнинг маблағлари» (236), «Ғазначилик орқали ташкилотни сақлаш ва бошқа тадбирлар учун амалга оширилган тўловлар» (237) ҳамда «Ғазначилик орқали бошқа бюджетлар ҳисобидан амалга оширилган тўловлар» (239) қаторлари бўйича ҳисобот йилининг якунида ёпилган ҳақиқий харажатлар суммаларидан ошган (ёпилмаган) амалга оширилган тўловларни акс эттирилади. «II. Мақсадли йўналишга мўлжалланган фонд ва маблағлар» бўлимида ҳисобот даври охирига «Бюджетдан ташқари махсус маблағлар жамғармаси» (240), «Асосий воситалар фонди» (250), «Асосий воситаларнинг эскириши» (020), «Арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмларнинг фонди» (260) ҳамда «Бепул олинган, шунингдек инвентаризация натижасида ортиқча чиққан товар-моддий бойликлар ҳамда пул маблағлари» (273) субсчётлари бўйича мавжуд қолдиқ суммалар акс эттирилади. «Асосий воситалар фонди» (250) ва «Асосий воситаларнинг эскириши» (020) субсчётларида қайта баҳолаш натижалари бўйича аниқланган тикланиш қиймати чораклик ва йиллик балансларда 3-устунда каср чизиғи билан (маҳражида) акс эттирилади. «III. Ҳисоб-китоблар» бўлимида йил (чорак) охирига барча ҳисобкитоблар бўйича қолдиқ суммалар (кредиторлик қарзлар) акс эттирилади. «IV. Маҳсулот сотиш ва даромадлар» бўлимида «Ишлаб чиқариш (ўқув) устахоналари буюмларини реализацияси» (280), «Ёрдамчи (ўқув) қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини реализацияси» (281), «Шартнома бўйича илмий-тадқиқот ишлари ва бошқа бажарилган ишлар ҳамда кўрсатилган хизматларни реализация қилиш» (282), «Бюджетдан ташқари даромадлар ва тушумлар» (400), «Ҳисобланган, лекин ҳисоб рақамга тушмаган даромадлар» (401), «Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар» (402), «Фойда» (410) ҳамда «Бюджетга ва бюджетдан

ташқари жамғармаларга ҳисобланган солиқ ва бошқа тўловлар бўйича имтиёзлар» (420) субсчётлари бўйича ҳисобот даври охирига мавжуд қолдиқ суммалар акс эттирилади. «V. Ссудалар» бўлимининг 520 — «Бюджет ссудалари бўйича қарздорлик» субсчётида ташкилотлар томонидан олинган бюджет ссудаларини қайтарилмаган қисми акс эттирилади. «VI. Капитал қурилишни молиялаштириш (тўловларни амалга ошириш)» бўлимида «Капитал қўйилмаларни бюджетидан молиялаштириш» (231-143) ҳамда «Ғазначилик орқали капитал қўйилмаларга амалга оширилган тўловлар» (233) субсчётлар бўйича ҳисобот даври охирига мавжуд қолдиқ суммалар акс эттирилади. «Балансдан ташқари ҳисоблар»да бюджет ташкилотларининг балансдан ташқари «Ижарага олинган асосий воситалар» (01), «Ишончсиз дебиторларнинг қарзлари харажатга чиқазилди» (05) ва бошқа тегишли балансдан ташқари счётларда акс эттирилган суммалар кўрсатилади. Бюджетдан молиялаштирилган (тўловлар амалга оширилган) суммаларнинг 230 ва 231 (140 ва 143) ёки 233 ва 237 субсчётлар ҳаракати тўғрисида Маълумот: а) Маълумотнинг 3 — «Харажатлар сметаси бўйича» ва 4 — «Капитал қўйилмалар ва бошқа тадбирлар» устунлари бўйича: «Ишончсиз қарзлар харажатга чиқазилди» ва «Муассаса ҳисобига олинган материаллардан камомадлар харажатга чиқазилди» қаторлари бўйича тегишли меъёрий ҳужжатлар талабларига мувофиқ ишончсиз дебиторлик қарзларни ва аниқланган материаллар камомадини ташкилот ҳисобига харажатга чиқарилиши акс эттирилади. «Тугалланган ва ишлаб чиқаришга топширилган қурилиш объектлари бўйича харажатга чиқазилган сарфлар» қаторида ташкилотлар томонидан тугалланган ва ишлаб чиқаришга топширилган қурилиш объектлари бўйича амалга оширилган ҳақиқий харажатларни ҳисобдан чиқарилган суммалари кўрсатилади. «Бепул, шунингдек, марказлашган тартибда берилган товар-моддий бойликлар қийматини ғазначилик орқали амалга оширилган тўловлар ҳисобига ёпилиши» қаторида ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар томонидан 273 — «Бепул берилган товар-моддий бойликлар» ҳамда 144 — «Марказлашган тартибда берилган товар-моддий бойликлар» субсчётлари бўйича акс эттирилган маблағларнинг ҳисобот йилининг охирида ғазначилик

орқали амалга оширилган тўловлар (233 ёки 237) ҳисобига ёпилган суммалари акс эттирилади. «Ҳисобот йилида ёпилган харажатлар жами» қаторида йил мобайнида амалга оширилган ҳақиқий харажатларни (йил бошига қолдиқ сифатида қолган ҳақиқий харажатларни ҳисобга олган ҳолда) бюджет бўйича молиялаштирилган маблағлар (амалга оширилган тўловлар) ҳисобига ёпилган суммалари акс эттирилади. «Шу жумладан: бюджет ҳисобидан» қаторида бюджет ҳисобига амалга оширилган ҳақиқий харажатларни (200, 206-субсчётлар) йил охирида бюджет ҳисобидан молиялаштириш (тўловларни амалга ошириш) ҳисобига ёпилган суммалари акс эттирилади. «Ривожлантириш жамғармаси (иқтисод қилинган) маблағлари ҳисобидан» қаторида ташкилот томонидан бюджет малағларини тежаб қолиниши туфайли белгиланган тартибда ривожлантириш жамғармасига ўтказилиб, ушбу маблағлар ҳисобига амалга оширилган ҳақиқий харажатларини (215-субсчёт) ҳисобот йилининг охирида бюджетдан молиялаштириш (тўловларни амалга ошириш) ҳисобига ёпилган суммалари кўрсатилади. Маълумотнинг бўш қаторларига 230 ва 231 (140 ва 143) ёки 233 ва 237субсчётларнинг бошқа дебет айланмаси бўйича ёзувлар ёзилади. «Жами» қатори бўйича маълумотнинг тегишли қаторлари бўйича акс эттирилган суммаларнинг йиғиндиси акс эттирилади. б) Маълумотнинг 7 ва 8-устунлари бўйича: «Йил бошига қолдиқ» қаторида 230 ва 231 (140 ва 143) ёки ғазна ижросига ўтилган ташкилотларда 233 ва 237-субсчётлар бўйича йил бошига қолган қолдиқ суммалар кўрсатилади. «Йил давомида (чорак давомида) бюджетдан олинган (тўловлар амалга оширилган) маблағлар, қайтариб олинган маблағларни ҳисобга олган ҳолда» қаторида ҳисобот даври мобайнида бюджетдан молиялаштирилган (тўловлар амалга оширилган) суммаларни (қайтарилган маблағларни ҳисобга олган ҳолда) акс эттирадилар. «Қабул қилиб олинган ортиқча материаллар» қаторида ғазна ижросига ўтилмаган ташкилотлар инвентаризация натижасида аниқланган ортиқча материалларни ҳисобга қабул қилинган суммаларни акс эттирадилар.

«Юқори бюджет маблағини тақсимловчиси томонидан марказлашган тартибда амалга оширилган тўловлар» қаторида қонун ҳужжатларига мувофиқ юқори бюджет маблағи олувчиси томонидан қуйи бюджет маблағи олувчисига марказлашган тартибда етказиб берилган моддий қийматликларни, молиялаштириб берилган маблағларни ва бошқаларни акс эттирадилар. «Асосий воситалар ҳамда арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмлар ҳисобидан материаллар ҳисобига ўтказилиши» қаторида ғазна ижросига ўтилмаган ташкилотларда асосий воситалар ҳамда арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмлар ҳисобида ҳисобга олинган моддий қийматликларни бўлакларга ажратиш ва бошқа сабаблар туфайли материаллар ҳисобига олиниши акс эттирилади. Маълумотнинг бўш қаторларига 230 ва 231 (140 ва 143) ёки ғазна ижросига ўтилган ташкилотларда 233 ёки 237-субсчётларнинг бошқа кредит айланмаси бўйича ёзувлар акс эттирилади. «Жами» қатори бўйича маълумотнинг тегишли қаторлари бўйича акс эттирилган суммаларнинг йиғиндиси акс эттирилади. «Счёт бўйича йил охирига қолдиқ» қаторида 230 ва 231 (140 ва 143) ёки Ғазна ижросига ўтилган ташкилотларда 233 ва 237-субсчётлар бўйича йил охирига қолган қолдиқ суммалар кўрсатилади. Баланс (1-шакл) ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади (мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно). Смета харажатларининг ижроси ҳақида ҳисобот (2-шакл)ни тузиш тартиби Смета харажатларининг ижроси ҳақида ҳисоботни тузишдан олдин ташкилотлар тасдиқланган харажатлар сметаларига белгиланган тартибда киритилган ўзгартиришларни ҳисоб регистрларига (294-шакл дафтарларига) тўғри ёзилганлигини ҳисобот даври учун бюджетдан молиялаштирилган маблағларни тасдиқланган харажатлар сметаларига мувофиқ ҳолда (киритилган ўзгартиришларни ҳисобга олган ҳолда) амалга оширилганлигини (тегишли мемориал ордер, 294-шакл дафтари ва бошқа ҳисоб регистрлари асосида) ҳисобот чорагида амалга оширилган касса харажатларини (Ғазначилик орқали амалга оширилган тўловларни) тўғрилигини (тегишли мемориал ордер, 294-шакл дафтарлари ва бошқа ҳисоб регистрлари асосида) ҳақиқий харажатларни ҳисоб регистрларига тўғри ёзилганлигини (тегишли

мемориал ордерлар ва 294-шакл дафтарлари маълумотлари асосида) текшириб чиқишлари лозим бўлади. «Аниқланган смета бўйича» устунига ташкилотларнинг тегишли тасдиқланган харажатлар сметалари бўйича киритилган ўзгартиришлар ҳисоби билан ҳисобот даврига аниқланган режани харажатлар таснифининг ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддалари бўйича ёзилади (01-1-40 — «Тиббиёт ташкилотлари ходимларига устамалар ва қўшимчалар», 01-1-50 — «Вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси» ва «Бюджет ташкилотида ҳисобот чорагининг охирги кунига тежаб қолинган ва бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси ҳисоб рақамига ўтказилган маблағлар» қаторларидан ташқари). «Ҳисобот даври учун молиялаштирилган» устуни бўйича ташкилотга бюджетдан харажатлар сметаларига мувофиқ йил бошидан ўсиб борувчи тартибда молиялаштирилган маблағлар (294-шакл дафтар маълумотлари асосида) харажатлар таснифининг ҳисобот шаклида келтирилган харажат гуруҳлари ва моддалари бўйича ёзилади (4-гуруҳнинг харажат моддаларидан ташқари) Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар ушбу устун бўйича йил бошидан ўсиб борувчи тартибда Ғазначилик орқали амалга оширилган тўловларни кўрсатадилар. «Касса харажати жами» устунида ташкилотнинг бюджет маблағлари бўйича депозит ҳисоб рақамидан харажатлар сметаларида кўзда тутилган мақсадлар учун ўтказилган маблағлар йил бошидан ўсиб борувчи тартибда (294-шакл дафтар маълумотлари асосида) харажатлар таснифининг ҳисобот шаклида келтирилган харажат гуруҳлари ва моддалари бўйича ёзилади. Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар ушбу устун бўйича йил бошидан ўсиб борувчи тартибда Ғазначилик орқали амалга оширилган тўловларни кўрсатадилар. «Ҳақиқий харажатлар» устунида ташкилот томонидан амалга оширилган ҳақиқий харажатлар (бюджет бўйича) йил бошидан ўсиб борувчи тартибда (294-шакл дафтарлар маълумотлари асосида) харажатлар таснифининг ҳисобот шаклида келтирилган харажат гуруҳлари ва моддалари бўйича ёзилади. Смета харажатларининг ижроси ҳақида ҳисобот (2-шакл) ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади (мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно).

Бюджет ташкилотларини бюджетдан ташқари ривожлантириш жамғармаси маблағларини шаклланиш манбалари ва сарфланиш мақсадлари (йўналишлари) Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли «Бюджет ташкилотларини маблағ билан таъминлаш тартиби тўғрисида»ги қарорига мувофиқ тартибга солинади. Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси бўйича даромад ва харажатлар тўғрисида ҳисобот ташкилотлар томонидан ҳисобот даври мобайнида фаолият турига мувофиқ маҳсулот (иш, хизмат)лар ишлаб чиқариш ва сотишдан олинган даромадларни, вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошқа мулкларини ижарага беришдан, юридик ва жисмоний шахслар томонидан бюджет ташкилотларига кўрсатилган ҳомийлик (беғараз) ёрдамлар ҳисобидан тушган тушумларни, шунингдек ҳисобот чорагининг охирги иш кунида тежаб қолинган ва ривожлантириш жамғармасига ўтказилган бюджет маблағлари ҳаракатини акс эттириш учун тузилади. Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси бўйича даромад ва харажатлар тўғрисида ҳисобот шаклини тузишдан олдин ташкилотлар ҳисобот чораги мобайнидаги фаолият турига мувофиқ маҳсулот (иш, хизмат)лар ишлаб чиқариш ва сотишга, вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошқа мулкларини ижарага беришга, юридик ва жисмоний шахслар томонидан бюджет ташкилотларига кўрсатилган ҳомийлик (беғараз) ёрдамларга, шунингдек ҳисобот чорагининг охирги иш кунида тежаб қолинган бюджет маблағларига доир ҳужжатларни ҳисоб рақамлардан олинган кўчирмаларни ва тегишли ҳисоб регистрлари маълумотларини текшириб чиқадилар. «1. Йил бошига қолдиқ» қаторига ўтган ҳисобот йили учун тузилган Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси бўйича даромад ва харажат турларини бажарилиши бўйича ҳисоботнинг «5. Ҳисобот даври охирига қолдиқ (3 – 4)» қатори маълумотларига мувофиқ тўлдирилади. «2. Ҳисобот даврига тушган даромад жами» қаторида «А, Б, В ва Г» қаторлар бўйича ҳисобот даврига тушган даромадларнинг йиғиндиси кўрсатилади. «А) Маҳсулотлар (ишлар, хизматлар) ишлаб чиқариш ва сотишдан тушган даромадлар» қаторида ташкилотлар фаолият тури бўйича маҳсулот (иш, хизмат)лар ишлаб чиқариш ва сотишдан олинган қўшимча даромадларини кўрсатадилар. Бунда, тушган жами тушумдан ишлаб

чиқарилган маҳсулот (иш, хизмат)лар учун сарфланган барча харажатлар чиқариб ташланади. «Б) Вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошқа мулкларини ижарага беришдан тушган тушумлар» қаторида ташкилотлар вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва бошқа мулкларни ижарага беришдан тушган даромадларини кўрсатадилар. Бунда, тушган жами тушумдан бюджетга ўтказиладиган 50 фоиз ажратма чегириб ташланади. «В) Юридик ва жисмоний шахслар томонидан кўрсатиладиган ҳомийлик (беғараз) ёрдами ҳисобига олинган тушумлар» қаторида Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси ҳисобварағига ҳомий ташкилотлардан ҳамда жисмоний шахслардан тушган ҳомийлик ёрдамлари кўрсатилади. «Г) Ҳисобот чорагининг охирги иш кунида тежаб қолинган бюджет маблағлари ҳисобидан тушумлар» қаторида қонун ҳужжатларига мувофиқ ташкилотларнинг харажатлар сметасида кўзда тутилган маблағларнинг ҳисобот чораги охирги кунида тежаб қолинган қисмининг Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси ҳисобварағига ўтказилган суммаси кўрсатилади. «3. Жами даромад (1+2)» қаторида «1. Йил бошига қолдиқ» ва «2. Ҳисобот даврига тушган даромад жами» қаторларида акс эттирилган даромадларнинг йиғиндиси кўрсатилади. «4. Жами касса харажати» қаторида 6-устун «Жами касса харажати»да акс эттирилган жами касса харажатларининг суммаси кўрсатилади. «5. Ҳисобот даври охирига қолдиқ (3 – 4)» қаторида «3. Жами даромад (1+2)» қаторида акс эттирилган даромадлар ҳисобидан амалга оширилган касса харажатларини («4. Жами касса харажати» қатори бўйича суммани) айирмаси кўрсатилади. Бунда «5. Ҳисобот даври охирига қолдиқ (3–4)» қаторидаги натижа ҳисоб рақамдаги қолдиқ билан мос келмаслик ҳолатларини эътиборга олиш лозим). «Маълумот учун: Юридик ва жисмоний шахслардан ҳомийлик ёрдами сифатида олинган мол-мулк қиймати» қаторида ташкилотга юридик ва жисмоний шахслардан ҳомийлик ёрдами сифатида берилган молмулкларнинг қиймати кўрсатилади. 2 — 5 устунлар бўйича белгиланган йўналишларга даромадларнинг ушбу ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддалари бўйича сарфланиши кўрсатилади.

«Жами касса харажати»да 2 — 5-устунлардаги суммаларнинг йиғиндиси акс эттирилади. « Жами ҳақиқий харажатлар» устунида ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича ҳисобот даври мобайнида амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддалари бўйича акс эттирилади. Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси бўйича даромад ва харажатлар тўғрисида ҳисобот ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади, мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. 2. Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисоботни тузиш тартиби Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисобот ташкилотнинг ҳисобот йили мобайнидаги асосий воситаларининг (010-013, 015-019 субсчётлар бўйича) мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш ва таҳлил қилиш учун тузилади. Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисобот шаклини тузишдан олдин бюджет ташкилотлари: ҳисобот йили бошига мавжуд асосий воситалар қолдиғини тўғрилигини (асосланганлигини); йил мобайнида ташкилотга кирим бўлган ва ташкилотдан чиқим бўлган барча асосий воситаларни (бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар ҳисоби бўйича алоҳида ҳолда) ҳисоб регистрларида («Асосий воситалар бўйича айланма ведомост» 326-шакл ва «Бош журнал» 308-шаклда) тўғри акс эттирилганлигини; кирим ва чиқим операцияларини тасдиқловчи ҳужжатларнинг мавжудлигини текшириб чиқадилар. Асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисобот «Бош журнал» китоби (308-шакл) ва бошқа асосий воситалар ҳисоби юритиладиган ҳисоб регистрлари (326-шакл) маълумотлари асосида тўлдирилади. Ҳисоботда асосий воситаларнинг (бюджет ёки бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан олинганлиги кўрсатилган ҳолда) йил бошига мавжуд қолдиғи, ҳисобот йили

мобайнида кирим бўлган асосий воситаларнинг қиймати ва чиқим бўлган (ҳисобдан чиқарилган) асосий воситаларнинг қиймати, шунингдек ҳисобот даври охирига ташкилотлар балансидаги мавжуд асосий воситаларнинг қиймати кўрсатилади. Асосий воситаларни ҳар йилги қайта баҳолаш ҳисобига дастлабки қийматининг ўзгариши (ошиши ёки камайиши) ҳисобот шаклининг алоҳида «Қайта баҳолаш натижасида» қаторида акс эттирилади. Ушбу ҳисобот шакли ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10- санасига қадар топширилади, мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. Материал захиралар ҳаракати тўғрисида ҳисобот ташкилотнинг ҳисобот йили мобайнидаги материал захираларининг мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш ва таҳлил қилиш учун тузилади. Ушбу ҳисобот шаклини тузишдан олдин бюджет ташкилотлари: ҳисобот йили бошига мавжуд материал захиралар қолдиғининг тўғрилигини (асосланганлигини); йил мобайнида ташкилотга кирим бўлган ва ташкилотдан чиқим бўлган (сарфланган) материал захираларни (бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар ҳисоби бўйича алоҳида ҳолда) ҳисоб регистрларида (бош журналда) тўғри акс эттирилганлигини; кирим ва чиқим операцияларни тасдиқловчи ҳужжатларнинг мавжудлигини текшириб чиқадилар. Ҳисобот шаклининг биринчи қисмида материал ва озиқ-овқат маҳсулотларининг (060-069 субсчётлар бўйича) ҳисобот даври бошига ва охирига қолдиғи ҳамда ташкилот эҳтиёжларига сарфланган материал ва озиқовқат маҳсулотларининг суммаси бюджет маблағлари ҳисобидан ҳамда бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан алоҳида ҳолда кўрсатилади. Ҳисобот шаклининг иккинчи қисмида ташкилотга кирим бўлган материал захиралар, шундан бепул олинганлари, сотиб олинганлари, ортиқча материалларни киримга олиниши ҳамда йил мобайнида чиқим қилинган материал захиралар, шундан бепул берилганлари, сотилганлари, камомадлар ва бошқа сабаблар туфайли чиқим қилинганларининг қиймати кўрсатилади. Ушбу ҳисобот шакли ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади, мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. Бюджет ташкилотларида пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади

ва ўғирланиши юз берган (аниқланган) ҳолларда тузилади. Пул маблағлари ҳамда моддий бойликларни камомади ва ўғирланиши ушбу ҳисобот шаклида бюджет маблағлари ва бюджетдан ташқари маблағлар бўйича алоҳида ҳолда акс эттирилади. Ҳисобот шаклининг «Йил бошига қолдиқ» қаторида ўтган ҳисобот йилининг охирида пул маблағлари ҳамда моддий бойликларни камомади ва ўғирланиши бўйича айбдор шахслар ҳисобига қолган қолдиқ (тўланмай қолган) сумма кўрсатилади (ўтган йил ҳисоботининг 060-қатор маълумоти). «Судга тақдим қилинганлари» қаторида айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган суммалардан суд органларига тақдим қилинганлари кўрсатилади. «Тергов органларига берилганлари» қаторида айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган суммалардан тергов органларига тақдим қилинганлари кўрсатилади. «Йил бошидан аниқланган пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади ва ўғирланиши — жами» қаторида ташкилотда ўтказилган тафтишлар, текширишлар ва инвентаризациялар натижасида йил бошидан буён аниқланган пул маблағлари ва моддий бойликларнинг камомади, бузилиши ҳамда ўғирланиши бўйича жами суммаси кўрсатилади. «Шундан суд қарорларига асосан айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган сумма» қаторида суд қарорига мувофиқ пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади ва ўғирланиши бўйича айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган суммалар кўрсатилади. «Айбдор шахслардан ундирилган сумма» қаторида ташкилотнинг айбдор шахс (ходим)лардан пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади ҳамда ўғирланиши бўйича ундирилган суммалар кўрсатилади. «Ташкилот ҳисобига олиб борилган сумма» қаторида пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади ҳамда ўғирланиши бўйича аниқланган суммаларни ташкилот ҳисобига олиб борилган (ҳисобдан чиқарилган) суммаларни олиб кўрсатадилар. «Йил охирига қолдиқ» қаторида пул маблағлари ва моддий бойликларни камомади ҳамда ўғирланиши бўйича йил охирига ундирилмай қолган қолдиқ сумма кўрсатилади. «Судга тақдим қилинганлари» қаторида айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган суммалардан суд органларига тақдим қилинганлари кўрсатилади. «Тергов органларига берилганлари» қаторида айбдор шахслар ҳисобига олиб борилган суммалардан тергов органларига тақдим қилинганлари кўрсатилади.

Ушбу ҳисобот шакли ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади, мазкур Қоидаларнинг 20- бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. 3. Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисида маълумотни тузиш тартиби Дебиторлик ва кредиторлик қарзлар тўғрисида маълумот ташкилотнинг ҳисобот даври охирига бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобидан мавжуд қарзлари тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш ва таҳлил қилиш учун хизмат қилади. «Дебитор қарздорлик» қисмида мавжуд дебиторлик қарзлар, «Кредитор қарздорлик» қисмида мавжуд кредитор қарзлар кўрсатилади. «Жами қарздорлик» устуни бўйича ташкилотнинг бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобидан тегишли харажат моддалари бўйича ҳисобот даврининг охирига мавжуд дебиторлик ва кредиторлик қарзларнинг жами суммаси кўрсатилади. «Бюджет ҳисобидан» устуни бўйича «Жами қарздорлик» устунида кўрсатилган сумманинг бюджет ҳисобига вужудга келган қисми, «Бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан» устуни бўйича эса ташкилотнинг бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобига вужудга келган қисми кўрсатилади. Агарда, юзага келган дебиторлик қарзни бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига аниқ ажратишни имкони бўлмаса, у ҳолда ушбу дебиторлик қарз бюджет ҳисобидан ўтказилган маблағ доирасида харажатлар таснифининг тегишли моддаси бўйича бюджет ҳисобидан кўрсатилади. Дебиторлик қарзни қолган (бюджетдан ошган) қисми харажатлар таснифининг тегишли моддаси бўйича бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига ёзилади. Агарда, юзага келган кредиторлик қарзни бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига аниқ ажратишни имкони бўлмаса, у ҳолда ушбу кредиторлик қарз харажатлар таснифининг тегишли моддасини бюджет бўйича қолдиқ лимит маблағи доирасида мазкур харажатлар таснифининг тегишли моддаси бўйича бюджет ҳисобидан кўрсатилади. Кредиторлик қарзни қолган (бюджетдан ошган) қисми харажатлар таснифининг тегишли моддаси бўйича бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига ёзилади. «Шундан муддати ўтган қарздорлик — жами» устунида «Жами қарздорлик» устунида кўрсатилган қарздорликдан муддати ўтказиб юборилган, қонун ҳужжатларида белгиланган муддатларда сўндирилмаган қарзнинг умумий суммаси, «Бюджет ҳисобидан» устунида бюджет маблағлари ҳисобига

вужудга келган қисми, «Бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан» устунида эса ташкилотнинг бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобига вужудга келган қисми кўрсатилади. «Шундан Республика ташқарисида» устунида муддати ўтган қарздорликнинг Ўзбекистон Республикаси ҳудудидан ташқаридаги қисми кўрсатилади. «Изоҳ» устунида қўшимча изоҳлар келтирилади. Зарурат туғилган тақдирда бюджет ташкилотларига ҳамда ҳисобот олувчиларга (тегишли молия органларига) ушбу ҳисобот шаклида ҳисобот олувчилар томонидан қарздорлик бўйича талаб қилинган қўшимча маълумотлар олиш имконини берувчи қўшимча реквизитлар қўшиш ҳуқуқи берилади. Ушбу ҳисобот шакли ташкилотлар томонидан ҳар чоракда ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-санасига қадар топширилади, мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. Ташкилотлар харажатлар сметаси ижроси ҳақида ойлик ҳисоботни тузишдан олдин: барча бюджет ва бюджетдан ташқари ҳисоб рақамлари бўйича маблағларнинг ҳаракати тўғрисидаги банк кўчирмаларини тўлиқлигини; ҳисоб рақамлардан (шахсий ҳисобварақлардан) ўтказилган маблағларнинг (амалга оширилган тўловларнинг) тўғрилиги ва асосланганлигини; тегишли ҳисоб регистрларига (294-шакл ва 292-шакл дафтарларга) тўлиқ ва тўғри ёзилганлигини текшириб чиқадилар. Ҳисоб регистрларидаги (294-шакл ва 292-шакл дафтарларидаги) ёзувларнинг тўғрилигига ишонч ҳосил қилингандан сўнг, ушбу дафтарлар (294-шакл) маълумотлари асосида харажатлар сметаси ижроси ҳақидаги ойлик ҳисобот (1-ох шакл) тўлдирилади. I-бўлим. Харажатлар қисмида: «Ҳисобот ойи учун ажратилган маблағлар»да тасдиқланган харажатлар сметасига (кейинчалик белгиланган тартибда киритилган ўзгартиришларни ҳисобга олган ҳолда) мувофиқ ҳисобот ойида бюджет ташкилотига харажатлар таснифининг тегишли параграфи бўйича бюджетдан ажратилган (ҳисоб рақамига келиб тушган) маблағлар ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддаларига бўлинган ҳолда кўрсатилади. Бунда, нотўғри ёки ортиқча молиялаштирилиши ва бошқа сабаблар туфайли бюджет ташкилоти томонидан бюджетга қайтарилган маблағлар ҳисобга олиниши лозим.

Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар ушбу устун бўйича ҳисобот ойи мобайнида Ғазначилик орқали амалга оширилган тўловларни кўрсатадилар. «Йил бошидан ажратилган маблағлар»да тасдиқланган харажатлар сметасига (кейинчалик белгиланган тартибда киритилган ўзгартиришларни ҳисобга олган ҳолда) мувофиқ ҳисобот йили бошидан ўсиб борувчи тартибда бюджет ташкилотига харажатлар таснифининг тегишли параграфи бўйича бюджетдан ажратилган (ҳисоб рақамига келиб тушган) маблағлар ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддаларига бўлинган ҳолда кўрсатилади. Бунда, нотўғри ёки ортиқча молиялаштирилиши ва бошқа сабаблар туфайли бюджет ташкилоти томонидан бюджетга қайтарилган маблағлар ҳисобга олиниши лозим. Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар ушбу устун бўйича йил бошидан ўсиб борувчи тартибда Ғазначилик орқали амалга оширилган тўловларни кўрсатадилар. «Ойлик касса харажатлари»да ташкилот томонидан тасдиқланган харажатлар сметасида кўзда тутилган мақсадлар учун ҳисобот ойида бюджет ҳисоб рақамидан (шахсий ҳисобварағидан) ўтказилган (тўланган) маблағлар ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддаларига бўлинган ҳолда кўрсатилади. Бунда, нотўғри ёки ортиқча ўтказилиши (тўланиши) ва бошқа сабаблар туфайли бюджет ташкилоти ҳисоб рақамига (Ғазначиликдаги шахсий ҳисобварағига) қайтарилган маблағлар (касса харажатларининг тикланиши) ҳисобга олиниши лозим. «Йил бошидан касса харажатлари»да ташкилот томонидан тасдиқланган харажатлар сметасида кўзда тутилган мақсадлар учун ҳисобот йили бошидан ўсиб борувчи тартибда хизмат кўрсатувчи банкдаги бюджет ҳисоб рақамидан (Ғазначиликдаги шахсий ҳисобварағидан) ўтказилган (тўланган) маблағлар ҳисобот шаклида келтирилган харажат моддаларига бўлинган ҳолда кўрсатилади. Бунда, нотўғри ёки ортиқча ўтказилиши (тўланиши) ва бошқа сабаблар туфайли бюджет ташкилоти ҳисоб рақамига (Ғазначиликдаги шахсий ҳисобварағига) қайтарилган маблағлар (касса харажатларининг тикланиши) ҳисобга олиниши лозим. «Бюджет ташкилотида ҳисобот чорагининг охирги кунига тежаб қолинган ва бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси ҳисоб рақамига ўтказилган маблағлар» — қаторида бюджет ташкилотининг бюджет ҳисоб рақамларидаги (шахсий ҳисобварағларидаги) ҳисобот чорагининг охирги кунига тежаб қолинган маблағларини ривожлантириш жамғармаси ҳисоб рақамига ўтказилган суммалари 4-устун бўйича жорий ҳисобот

чорагининг сўнгги ойида, 5-устун бўйича йил бошидан ўсиб борувчи тартибда ўтказилган маблағлар кўрсатилади. «Харажатларнинг ҳаммаси» — қаторда 2 — 5-устунлар бўйича 7 — 10қаторларда келтирилган суммаларнинг йиғиндиси кўрсатилади. II. Талаб қилиб олингунча депозит ҳисоб рақамлардаги (шахсий ҳисобварақлардаги) маблағларнинг ҳаракати тўғрисида маълумотлар қисмида: «Йил бошидаги қолдиқлар», 2 — «Маблағларни ҳисобот ойи бошидаги қолдиқлари» ва «Ҳисобот даврининг охирига қолган қолдиқлар»да бюджет ташкилотининг бюджет ва бюджетдан ташқари ҳисоб рақамлари бўйича (шахсий ҳисобварақларидаги) мос равишда ҳисобот йили бошидаги, ҳисобот ойи бошидаги ҳамда ҳисобот даври охиридаги мавжуд қолдиқ маблағлар миқдори кўрсатилади. Ғазна ижросига ўтилган ташкилотлар (тегишли бюджетдан ташқари шахсий ҳисобварақлардан ташқари) ушбу устунларни тўлдирмайдилар. «Ҳисобот ойи учун ажратилган маблағлар» ва 4-устун «Йил бошидан ажратилган маблағлар»да бюджет ҳисоб рақами (1-қатор) бўйича I бўлимнинг 11-қаторидаги мос равишда 2 ва 3-устунларида кўрсатилган суммалар ёзилади. Асосий депозит ҳисобвараққа (бюджетдан ташқари маблағлар бўйича шахсий ҳисобварақларга) келиб тушган бюджетдан ташқари маблағларнинг ҳаракати бюджетдан ташқари маблағлар бўйича тегишли қаторларда акс эттирилади. «Бюджет ташкилотларини (тиббиёт муассасаларини) ривожлантириш Жамғармасининг талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағи» — қатори бўйича «Ҳисобот ойи учун ажратилган маблағлар» ва «Йил бошидан ажратилган маблағлар»да бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамғармаси ҳисоб рақамига ҳисобот ойида ва йил бошидан келиб тушган маблағлар миқдори кўрсатилади. Харажатлар сметаси ижроси бўйича ойлик ҳисобот (1-ох шакл) бюджетдан маблағ олувчилар томонидан харажатлар таснифининг ҳар бир параграфи бўйича алоҳида ҳолда тузилади. Ойлик ҳисобот ҳисобот ойидан кейинги ойнинг 5-санасидан кечиктирмасдан тақдим қилинади, мазкур Қоидаларнинг 20-бандида назарда тутилган ташкилотлар бундан мустасно. Мазкур Қоидалар талабларини бажарилиши устидан назорат Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг Назорат-тафтиш Бош бошқармаси ва унинг ҳудудий бошқармалари ҳамда молия органлари томонидан қонунчиликка мувофиқ амалга оширилади. Ташкилотларнинг

раҳбарлари ва уларнинг бухгалтерия хизматлари, марказлашган бухгалтерияларнинг бош ҳисобчилари бухгалтерия ҳисоботи маълумотларининг тўғрилиги ва тўлиқлиги юзасидан жавобгардирлар. II. Боб. Бюджет ташкилотларида ҳисоботларни тақдим этиш ва ғазначилик шароитида тўловларини амалга ошириш тартиби. 1.Бюджет маблағларини тасарруф қилувчи ташкилотларнинг юқори турувчи ташкилотга тақдим этиладиган бухгалтерия ҳисоботлари. Бўйсуниш бўйича юқори турувчи ташкилотга тақдим этиладиган бухгалтерия ҳисоботлари ҳисобот берувчи ташкилотнинг раҳбари ва бош ҳисобчиси томонидан имзоланади. Бюджет маблағларини тасарруф қилувчилар деганда белгиланган тартибда бюджет маблағларини тасарруф этувчилар ва ббюджет

маблағларидан фойдаланувчилар тушунилади. Бу жараённи қуйидаги чизмада кўрсатиш мумкин. Республика бўйича бюджет маблағларини тасарруф қилувчилар бош иккинич ва учинчи даражали бўлиши мумкин, маҳаллий бюджетларда эса уларни икки даражаси мавжуд бўлади. Ғазначилик тизими шароитида бюджет ташкилотлари харажатларини молиялаштириш (тўлаш) тамйоиллари:  асосланганлик;  қонунийлик;  мувофиқлик;  объективлик;  реаллик;  чекланганлик;  мақсадли фойдаланишлик;  аниқлик;  ошкоралик. Ғазначилик шароитида бюджет маблағларини олувчилар томонидан тегишли тартибда тузилган ва амалдаги қонунчиликка мувофиқ тасдиқланган смета доирасида ва муддатларда пул маблағларини ажратилиши улардан фойдаланиш самадорлигини оширади. Бюджет ташкилотлари харажатларини молиялаштиришнинг Ғазначилик тизимига ўтилиши бюджет маблағларини бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисобини юритишда сезиларли ўзгаришлар юз беради. 1-расм. Бюджет маблағларини тасарруф этувчилар таснифи Бюджет мабла ғ ларини тасарруф қ илувчилар , уларга берилган ҳ у қ у қ лар , масъулиятлар ва мажбуриятларнинг ҳ ажмига қ араб : Республика бюджети бўйича уч ( бош , иккинчи , учинчи ) даражага Маҳаллий бюджетлар ( Қорақалпоғистон республикаси бюджети , вилоятлар ва Тошкент шаҳар бюджетлари ) бўйича эса икки ( бош , учинчи ) даражага

Пул маблағлари манбалари, харажатларни молиялаш ва уларни ҳисобга олишнинг амалдаги тартиб қоидалари ўзгаради. Республика ва ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси ва маҳаллий бюджетлардан харажатлари молиялаштириладиган (тўланадиган) бюджет ташкилотларининг банкдаги бюджет ҳисобварақларига доир операциялар ҳисобида ҳам тегишли ўзгаришлар амалга оширилади. 1-расм. Бюджет маблағларини бош тасарруф этувчилар Марказлаштирилган бухгалтерияда бухгалтерия ҳисоботлари у ташкил этилган бошқарув идораси ёки ташкилот раҳбари томонидан, ҳамда марказлаштирилган ҳисобхонанинг бош ҳисобчиси томонидан имзоланади. Бунда, ғазна ижросига ўтилган ташкилотларнинг тегишли бухгалтерия ҳисоботлари Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан ўрнатилган тартибда тасдиқланади. Вазирликлар, идоралар ва ҳокимликлар бошқармалари (бўлимлари)нинг Молия вазирлиги ҳамда ҳудудий молия органларига тақдим этиладиган жамлама бухгалтерия ҳисоботлари тегишли равишда мазкур бошқарув идораларининг ваколатли раҳбари ва ушбу идораларнинг бухгалтерия хизматлари раҳбарлари (ҳисобчилари) томонидан имзоланади. Юқорида кўрсатилган мансабдор шахсларнинг имзоларисиз ва вазирликлар, идоралар, ҳокимликларнинг бошқармалари (бўлимлари)нинг муҳрларисиз бухгалтерия ҳисоботлари ҳақиқий эмас, деб ҳисобланади. Ҳудудий молия органларининг халқ таълими муассасаларини молиялаштириш бўлимлари Бюджет мабла ғ ларини бош тасарруф қ илувчилари Республика бюджети , шунингдек , Қорақалпоғистон Республикаси бюджети бўйича Маҳаллий бюджетлар бўйича вазирлар ва бошқа Марказий муассасаларнинг раҳбарлари Ҳокимиятларнинг бўлимлари раҳбарлари

томонидан хизмат кўрсатиладиган халқ таълими муассасаларининг (юридик шахс мақоми берилмаганлари бўйича) бухгалтерия ҳисоботлари мазкур молия органининг халқ таълими муассасаларини молиялаштириш бўлими бошлиғи (ёки бош иқтисодчи — халқ таълими муассасаларини молиялаштириш бўлими бошлиғининг ўринбосари) ҳамда бош ҳисобчи — халқ таълими муассасаларини молиялаштириш бўлими бошлиғининг ўринбосари (ёки мактабгача болалар муассасалари ва бошқа муассасаларнинг молиявий-ҳисоб операциялари сектори мудири) томонидан имзоланади ва тегишли молия органининг муҳри билан тасдиқланади. Республика бюджетида турадиган ташкилотлар бухгалтерия ҳисоботларини Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг тегишли буйруқларига биноан Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигига ўрнатилган муддатларда тақдим этадилар. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар, туманлар (шаҳарлар) бюджетларида турадиган ташкилотлар бухгалтерия ҳисоботларини тегишли вазирлик ва идораларга, ҳокимликлар бошқармаларига (бўлимларига) улар томонидан белгиланган муддатларда тақдим этадилар. Ташкилотлар тегишли молия органларига улар томонидан белгиланган муддатларда жамлама бухгалтерия ҳисоботларини тақдим этадилар. Муддатлар тегишли бюджетни ижроси тўғрисидаги ҳисоботларнинг юқори турувчи молия органига ўз вақтида тақдим этилишини таъминлашни ҳисобга олган ҳолда белгиланади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли «Бюджет ташкилотларини маблағ билан таъминлаш тартибини такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорига (Ўзбекистон Республикаси ҚТ, 1999 й. 9-сон, 51-модда) мувофиқ, молия йилига қўшимча вақт этиб белгиланган давр мобайнида операцияларни амалга оширувчи ташкилотлар учун Молия вазирлиги томонидан ҳисоботларни топширишнинг алоҳида муддатлари белгиланади. Республика бюджетида турадиган ташкилотлар юқори турувчи идораларга ҳисоботларни бўйсунишга қараб ҳамда улар томонидан белгиланган муддатларда тақдим этадилар. Ўзбекистон Республикасининг вазирлик ва идоралари чораклик жамлама бухгалтерия ҳисоботларини ҳисобот давридан кейин 30 кундан кечиктирмасдан, йиллик бухгалтерия ҳисоботларини эса ҳисобот йилидан кейин келадиган йилнинг 25 февралидан кечиктирмасдан Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигига тақдим этадилар. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги кўрсатилган муддатлар доирасида вазирлик ва идоралар томонидан чораклик ва йиллик жамлама бухгалтерия

ҳисоботларини тақдим этишнинг табақалаштирилган муддатларини белгилайди. Молиялаштирилиши (харажатларини тўланиши) йил давомида бир бюджетдан бошқасига ўтказилган, ёки бир вазирлик (идора) тасарруфидан бошқасига ўтказилган ташкилотларда ўтказиш санасига бухгалтерия ҳисоботи (йиллик ҳисобот шакллари ҳажмида) тузилади ҳамда у илгариги ва ҳозирги юқори турувчи идораларга тақдим этилади. Келгусида ҳисобот фақат янги юқори турувчи идорага тақдим этилади. Ташкилотлар учун бухгалтерия ҳисоботларини тақдим этиш санаси улар томонидан ҳақиқатда тақдим этилган сана ҳисобланади. Ҳисобот тақдим этиш учун белгиланган муддат дам олиш кунига тўғри келган тақдирда ҳисобот дам олиш куни арафасидаги сўнгги иш кунида тақдим этилади. Вазирлик ва идоралар, ҳокимликлар бошқармалари (бўлимлари) ҳамда бошқа бюджет маблағларини олувчилар томонидан ҳисоботлар белгиланган муддатда топширилмаган тақдирда Молия вазирлиги ва ҳудудий молия органлари бюджет маблағларини олувчилар раҳбарларини ёзма равишда огоҳлантирган ҳолда бюджетдан молиялашни (харажатларини тўлашни) чеклашлари, зарур ҳолларда эса тўхтатиб қўйишлари мумкин. Юридик шахс мақоми берилган умумтаълим мактаблари (мактаб-интернатлар) бухгалтерия ҳисоботларини ҳудудий молия органларининг халқ таълими муассасаларини молиялаштириш бўлимларига тақдим қиладилар, кейинчалик ушбу бўлим томонидан мазкур бухгалтерия ҳисоботлари жамланади ва жамлама бухгалтерия ҳисоботлари ҳудудий молия органларига тақдим қилинади. Бухгалтерия ҳисоботларида ўчириш ва устига ёзишлар бўлмаслиги керак. Хатолар тузатилган тақдирда тегишли қайдлар қилинади, уларни ҳисоботларга имзо чеккан шахслар тасдиқлаб, тузатиш санасини кўрсатадилар. Бухгалтерия ҳисоботларига киритилган барча тузатишлар ҳақида уларни юқори турувчи ташкилот томонидан кўриб чиқиш пайтида мазкур бухгалтерия ҳисоботлари тақдим этилган барча жойларга (манзилгоҳларга) мажбурий тартибда хабар қилиниши шарт.Идоралар, ҳокимликлар бошқармалари (бўлимлари) ҳамда бошқа бюджет маблағларини олувчилар (бюджет маблағларини бош тақсимловчилар) ўз тасарруфидаги ташкилотларнинг бухгалтерия ҳисоботларини қабул қиладилар, кўриб чиқадилар ҳамда тасдиқлайдилар. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги, тегишли молия органлари зарур ҳолларда ўтган молия йили якунларини чиқаришда вазирлик ва идоралар, ҳокимликлар бошқармалари (бўлимлари) томонидан ўз

тасарруфидаги ташкилотларнинг йиллик бухгалтерия ҳисоботларини кўриб чиқишда иштирок этишлари мумкин. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва ҳудудий молия органлари қуйидаги ҳуқуқларга эга: а) зарур ҳолларда бухгалтерия ҳисоботида келтирилган маълумотлар юзасидан тушунтиришлар талаб қилиш; б) бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботлари маълумотларини ҳамда уларнинг ҳужжатлар билан асосланганлигини, шунингдек тафтиш далолатномалари ва ташкилотнинг молия-хўжалик фаолиятини ўрганиш материалларини жойида кўриб чиқиш. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва ҳудудий молия органлари бухгалтерия ҳисоботлари юзасидан (агарда, ушбу бухгалтерия ҳисоботлари бўйича ноаниқликлар ва тушунмовчиликлар юзага келганда) ўз эътироз ва таклифлари ҳақида улар тегишли молия органларига келиб тушган кундан бошлаб 10 кундан кечиктирмасдан вазирликлар, идоралар ва ҳокимликлар бошқармалари (бўлимлари)га хабар қиладилар. Бухгалтерия ҳисоботларини топширган ташкилот олинган эътирозлар ва таклифларга рози эмаслиги ҳақида 5 кун муддатда Молия вазирлиги ёки ҳудудий молия органларига хабар қилмаган тақдирда, таклифлар қабул қилинган деб ҳисобланади . Ташкилотларнинг ҳисобот чораги (йили) охирги кунига бюджет ҳисоб рақамларидаги (шахсий ҳисобварақларидаги) тежаб қолинган маблағлар (капитал қўйилмаларни маблағ билан таъминлаш учун назарда тутилган маблағлар бундан мустасно) Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли «Бюджет ташкилотларини маблағ билан таъминлаш тартибини такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорига мувофиқ, Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси ҳисобварағига ўтказилади ва қарорда белгиланган мақсадларга сарфланади. Тежаб қолинган бюджет маблағларини ўтказиш ташкилотлар томонидан юридик ва молиявий мажбуриятлар олинмаган бюджетдан ажратиладиган маблағлар доирасида ҳисобот чорагидан кейинги ой мобайнида амалга оширилади. Ҳамма ҳисобдор шахслар, турли дебитор ва кредиторлар билан ҳисоб-китоблар йил охирида якунланган бўлиши лозим. Ҳисобдор шахсларга берилган аванслар бўйича ҳисоботлар тўлиқ топширилиши таъминланиши, шунингдек фойдаланилмаган аванс қолдиқлари қайтарилиши лозим. Дебиторлик қарзлар (аванс тариқасида ўтказилган маблағлар бундан мустасно) йил охирига қадар тўлиқ

қайтарилиши, кредиторлик қарзлар эса харажатлар сметасида кўзда тутилган маблағлар доирасида тўланиши керак. Дебитор ва кредиторлар билан мавжуд қарздорликлар йил охирига қадар тўлиқ ундирилиши (тўланиши) таъминланмаса, белгиланган тартибда таққослаш далолатномаси тузиш орқали ўзаро тасдиқланади. Субсчётларни (14, 20, 21, 23, 24, 27, 40 ва 42-счётлар субсчётларини) йил охирида ёпишдан олдин ҳамма операциялар (проводкалар) тўғри амалга оширилганлиги ҳамда ўтказилган инвентаризация натижалари ҳисобда тўғри ва тўлиқ акс эттирилганлиги текшириб чиқилади. Бунда, юқоридаги субсчётларни молия йилининг охирида ёпилиши мазкур молия йилига қўшимча вақт этиб белгиланган давр мобайнида ҳисобот йили учун амалга оширилган операцияларни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. Бюджет бўйича харажатлар сметаси ижросининг субсчётларини ёпилиш тартиби қуйидагича амалга оширилади: а) Ғазначилик ижросига ўтилмаган ташкилотлар бўйича: қуйи бюджет маблағи олувчиларда: 140 — «Муассаса харажатларига ва бошқа тадбирларга бюджетдан маблағ ажратишга доир ҳисоб-китоблар» ва 142 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан маблағ ажратишга доир ҳисоб-китоблар» субсчётларининг дебетига мос равишда 200 — «Муассасани сақлаш ва бошқа тадбирларга бюджетдан харажатлар» ва 202 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан қилинган харажатлар» субсчётлари дебетидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан ўчирилади (декабрь ойининг иккинчи ярми учун ҳисобланган иш ҳақи харажатларидан ташқари); 143 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан маблағ ажратишга доир ҳисоб-китоблар» субсчётининг дебетига 203 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан харажатлар» субсчётидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилади. Бунда, битказилмаган ҳамда битказилиб, лекин фойдаланишга топширилмаган (фойдаланишга қабул қилиш далолатномалари билан расмийлаштирилмаган) қурилиш объектлари ва реконструкциялар бўйича харажатлар 203-субсчёт бўйича йил охирида ҳисобдан ўчирилмасдан, кейинги йил балансига ўтказилади. бош бюджет маблағи олувчиларда:

230 — «Бюджет томонидан муассаса харажатларини бошқа тадбирларни молиялаштириш», 232 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан маблағ ажратиш» ва 238 — «Муассасани сақлаш учун бошқа маблағлар» субсчётларининг дебетига мос равишда 200 — «Муассасани сақлаш ва бошқа тадбирларга бюджетдан харажатлар» ва 202 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан қилинган харажатлар» субсчётлари дебетидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан ўчирилади (декабрь ойининг иккинчи ярми учун ҳисобланган иш ҳақи харажатларидан ташқари); 231 — «Капитал қўйилмаларни бюджетдан молиялаштириш» субсчётининг дебетига 203 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан харажатлар» субсчётидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилади. Бунда, битказилмаган ҳамда битказилиб, лекин фойдаланишга топширилмаган (фойдаланишга қабул қилиш далолатномалари билан расмийлаштирилмаган) қурилиш объектлари ва реконструкциялар бўйича харажатлар 203-субсчёт бўйича йил охирида ҳисобдан ўчирилмасдан, кейинги йил балансига ўтказилади; 236 — «Болалар муассасаларини сақлашга ота-оналарнинг маблағлари» субсчётининг дебетига мактабгача таълим муассасалари йил охирида 209 — «Бошқа амалга ошириладиган ҳақиқий харажатлар» субсчёти бўйича қилинган ҳақиқий харажатларни ёзиб ҳисобдан ўчиради; Бош маблағ тақсимловчилар умумий баланс тузиш пайтида 140, 142субсчётлар бўйича қолдиқлар юқори ташкилот балансининг активидан ва худди шу субсчётлар бўйича ўз қарамоғидаги муассасалар балансининг пассивидан ўзаро чиқариб ташланади. б) Ғазначилик ижросига ўтилган ташкилотлар бўйича: 237 — «Ғазначилик орқали ташкилотни сақлаш ва бошқа тадбирларга амалга оширилган тўловлар» субсчётининг дебетига 206 — «Ташкилотни сақлаш ва бошқа тадбирларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар» субсчёти дебетидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан ўчирилади (декабрь ойининг иккинчи ярми учун ҳисобланган иш ҳақи харажатларидан ташқари); 233 — «Ғазначилик орқали капитал қўйилмаларга амалга оширилган тўловлар» ҳамда 239 — «Ғазначилик орқали бошқа бюджетлар ҳисобидан амалга оширилган тўловлар» субсчётларининг дебетига мос равишда 207 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан қилинган ҳақиқий харажатлар» ҳамда 208 — «Бошқа бюджетлар ҳисобидан қилинган ҳақиқий харажатлар»

субсчётлари дебетидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан ўчирилади. Бунда, битказилмаган ҳамда битказилиб, лекин фойдаланишга топширилмаган (тегишли қабул қилиш далолатномалари билан расмийлаштирилмаган) қурилиш объектлари ва реконструкциялар бўйича харажатлар 207-субсчёт бўйича йил охирида ҳисобдан ўчирилмасдан, кейинги йил балансига ўтказилади; 236 — «Болалар муассасаларини сақлашга ота-оналарнинг маблағлари» субсчёти бўйича мактабгача таълим муассасалари йил охирида 209 — «Бошқа амалга оширилган ҳақиқий харажатлар» субсчёти бўйича қилинган ҳақиқий харажатларни 236-субсчёт дебетига ёзиб ҳисобдан ўчиради; 144 — «Марказлашган тартибда берилган (олинган) товар-моддий бойликлар» субсчёти юқори маблағ олувчилар томонидан ҳисобот йилининг охирида 233, 237 ва 239-субсчётлар тегишлисининг дебетига, қуйи маблағ олувчиларда эса 206, 207 ва 208-субсчётлар тегишлисининг кредитига ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади; 273 — «Бепул олинган (берилган), шунингдек инвентаризация натижасида ортиқча чиққан товар-моддий бойликларни ҳамда пул маблағларини кирим қилиниши» субсчёти амалга оширилган операцияларнинг мазмунидан келиб чиққан ҳолда 209-субсчётнинг кредитига (233, 237 ёки 239-субсчётлар тегишлисининг дебетига) ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади; 274 — «Бюджет маблағлари бўйича дебиторлик қарзларни ҳамда товармоддий бойликларнинг ҳисобдан чиқарилиши» субсчёти ҳисобот йилининг охирида 233, 237 ва 239-субсчётлар тегишлисининг дебетига ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади. 35. Бюджетдан ташқари маблағлар бўйича операцияларни ҳисобга олувчи субсчётларнинг ёпилиши: 240 — «Бюджетдан ташқари махсус маблағлар жамғармаси» ва 400 — «Бюджетдан ташқари даромадлар ва тушумлар» субсчётларининг дебетига мос равишда 211 — «Бюджетдан ташқари махсус маблағлар бўйича харажатлар», 215 — «Бюджетдан ташқари жамғармалар ҳисобидан харажатлар» ва 216 — «Капитал қўйилмаларга бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан харажатлар» субсчётларидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилади. Бунда, битказилмаган ҳамда битказилиб, лекин фойдаланишга топширилмаган (тегишли қабул қилиш далолатномалари билан расмийлаштирилмаган) қурилиш объектлари ва

реконструкциялар бўйича харажатлар 216-субсчёт бўйича йил охирида ҳисобдан ўчирилмасдан, кейинги йил балансига ўтказилади. 420 — «Бюджетга ва бюджетдан ташқари жамғармаларга ҳисобланган солиқ ва бошқа тўловлар бўйича имтиёзлар» субсчётининг дебетига 218 — «Солиқ ва бошқа тўловлар бўйича имтиёз суммалари ҳисобига харажатлар» субсчётидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилади. 402 — «Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар» субсчётининг дебетига 212 — «Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов-контракт шаклидан тушган тушумлар бўйича харажатлар» субсчётидаги амалга оширилган ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилади. Йил охиридаги ушбу якуний проводкалар тегишли таҳлилий ҳисобкитоб жадваллари, бухгалтерия маълумотномалари ва тасдиқловчи ҳужжатлар билан бирга 20-мемориал ордер (274-шакл) билан расмийлаштирилади. Бухгалтерия ҳисоботларини тузишда қуйидаги шартлар тўлиқ сақланиши лозим: а) ҳисобот давридаги барча операциялар ҳамда пул маблағлари, асосий воситалар, моддий бойликларни инвентаризация қилиниши ва ҳисобкитоблар натижаларининг тўлиқ акс эттирилиши; б) таҳлилий ҳисоб маълумотларининг ҳисобот даврининг биринчи санасига синтетик ҳисоб юритиш ҳисобварақлари бўйича айланмалар ва қолдиқларга бир хил бўлиши, шунингдек бухгалтерия ҳисоботлари маълумотларининг синтетик ва таҳлилий ҳисоб маълумотларига мослиги; в) бухгалтерия ҳисоботларидаги тегишли ёзувларни қайд этиш учун белгиланган тартибда расмийлаштирилган бирламчи ҳужжатларнинг асос бўлиб хизмат қилиши. Ушбу асосий шартларга риоя қилинмаган ҳолда бухгалтерия ҳисоботлари нотўғри тузилган деб ҳисобланади. Ташкилотлар жамлама бухгалтерия ҳисоботларини ўзлари кўриб чиққан тасарруфдаги қуйи ташкилотларнинг бухгалтерия ҳисоботлари ҳамда ўзининг смета харажатлари ижроси бўйича қилинган бухгалтерия ҳисоботлари асосида тузадилар. Бухгалтерия ҳисоботлари ўсиб борувчи тартибда битта ўн хонали сонда минг сўм ҳисобида тузилади (бюджет ташкилотларида пул маблағлари ҳамда

моддий бойликларни камомади ва ўғирланиши тўғрисидаги ҳисобот (15шакл) бундан мустасно). Агарда, амалдаги меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар талабларини бузмаган ҳолда бухгалтерия ҳисоботлари кўрсаткичлари манфий қолдиқ билан чиқса (манфий қолдиққа эга бўлса), у ҳолда ҳисоботларда ушбу кўрсаткичлар «минус» ишора билан акс эттирилади. Асосий воситалар — бу моддий ишлаб чиқариш соҳасида ва ноишлаб чиқариш соҳасида, шунингдек ижарага беришда фойдаланиладиган, узоқ вақт давомида (бир йилдан ортиқ) ҳаракатда бўлувчи моддий активлардир. Асосий воситалар таркибида қуйидагилар ҳисобга олинади: бинолар, иншоотлар, узатиш қурилмалари, машина ва ускуналар, компьютер техникаси ва унга қўшимча қурилмалар, транспорт воситалари, асбоблар, ишлаб чиқариш (шу жумладан, жиҳозлар) ва хўжалик инвентарлари, ишчи ва маҳсулот берувчи ҳайвонлар, кутубхона фонди, бошқа асосий воситалар (иншоотлар яратиш, музей бойликлари, ҳайвонот олами экспонатлари, саҳнатомоша воситалари, намунавий лойиҳалаштиришга оид ҳужжатлар, техник манбалардаги дастурлар, ўқув кинофильмлари, магнит дисклари ва ленталари, кассеталар ва ҳоказо). Асосий воситалар таркибига қуйидаги мезонларга жавоб берадиган моддий активлар киритилади: а) бир йилдан ортиқ хизмат қилиш муддати; б) бир бирлик (тўплам) учун қиймати Ўзбекистон Республикаси (харид пайтида) белгиланган энг кам ойлик иш ҳақи миқдорининг эллик бараваридан ортиқ бўлган буюмлар. Бунда, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги бюджет ташкилотларига материал активларни асосий воситалар таркибида акс эттиришлари учун уларни камроқ қийматини белгилаши мумкин. Хизмат муддати ва қийматидан қатъи назар, қуйидагилар асосий воситалар таркибига киритилмайди: а) махсус асбоблар ва мосламалар (муайян буюмларни туркумлаб ва ёппасига ишлаб чиқариш учун ёки якка тартибдаги буюртмаларни тайёрлаш учун мўлжалланган, мақсадли йўналтирилган асбоблар ва мосламалар); б) махсус ва санитария кийим-кечаклари, махсус пойабзаллар; в) кўрпа-тўшак анжомлари;

г) ёзув-чизув анжомлари (калькуляторлар, стол устига қўйиладиган асбоблар ва бошқалар); д) ошхона анжомлари, шунингдек, ошхона учун дастурхон-сочиқлар; е) тикланиши бўйича харажатлар қурилиш-монтаж ишлари таннархига киритиладиган вақтинчалик (нотитул иншоотлар) мосламалар ва қурилмалар; ж) бир йилдан кам фойдаланиш муддатига эга бўлган алмаштириладиган ускуналар; з) ов қуроллари (траллар, тўрлар, қармоқлар, матраплар ва бошқалар) ва шу каби моддий қийматликлар. Ушбу юқорида келтирилган моддий-қийматликлар арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмлар таркибида ҳисобга олинади. Асосий воситаларга қиймати ва хизмат муддатидан қатъи назар, қуйидагилар киради: қишлоқ хўжалиги машиналари ва ускуналари, катта ёшдаги ишчи ва маҳсулот берувчи ҳайвонлар (шу жумладан, майдаси ҳам), кутубхона фондлари, музей бойликлари (музей экспонатларидан ташқари), ҳайвонот олами экспонатлари ва намунавий лойиҳалаштиришга оид ҳужжатлар. Ноинвентар тусдаги харажатларга кирувчи (иншоотлар қурилиши билан боғлиқ бўлмаган) ерни яхшилашга доир капитал қўйилмалар, капитал қўйилмалар ҳисобидан амалга ошириладиган, қишлоқ хўжалигида фойдаланиш учун ернинг устки қисмини яхшилашга доир маданий-техникавий тадбирлар (ер участкаларини режалаштириш, майдонларни ҳайдовга тайёрлаш учун кундаков қилиш, далаларни тошлар ва харсанглардан тозалаш, сув ҳавзаларини тозалаш ва бошқалар)га оид капитал харажатлар ҳисобот йилининг охирида молиялаштириш манбаларидан келиб чиққан ҳолда 23 ва бошқа тегишли счётларнинг тегишли субсчётлари дебетига ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади. Алоҳида объектларни қуриш билан боғлиқ бўлмаган ер тузиш, ўрмон яратиш ва шу каби ишларга оид харажатлар, шунингдек асосий воситалар қийматини ошириб юбормайдиган бошқа харажатлар ушбу харажатлар таркибига киритилмайди ва йил охирида аниқланган молиялаштириш (амалга оширилган тўловлар) манбаси ҳисобига ҳисобдан чиқарилади. Асосий воситалар бирламчи қиймати бўйича балансга кирим қилинади, қайта баҳоланганидан сўнг улар тикланиш қиймати бўйича ҳисобга олинадилар. Музей бойликлари, лаборатория ускуналари, приборлар, асбоблар ҳамда қимматбаҳо металлар ва қимматбаҳо тошлардан тайёрланган бошқа буюмлар Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан белгиланган тартибда қўшимча равишда ҳисобга олинади. Қурилиши ва қайта таъмирланиши тугалланган бинолар ҳамда иншоотлар, ўрнатилган

ускуналар, объектларнинг бирламчи қийматини ошириб юборувчи қўшимча қурилиш ва қўшимча жиҳозлаш ишлари қабул қилиб олиш далолатномалари ўрнатилган тартибда тасдиқланганидан сўнг ҳақиқатда амалга оширилган барча харажатлар, шу жумладан ускунани етказиш, монтаж қилиш ва ўрнатишга доир харажатлар тўлиқ асосий воситалар таркибига қўшилади. Бюджет ташкилотларининг асосий воситаларига амортизация ажратмалари ҳисобланмайди, бунинг ўрнига ўрнатилган тартибда эскириш ҳисобланади. Яроқсиз ҳолга келиб қолган асосий воситалар қонунчиликда белгиланган тартибда ҳисобдан чиқарилади. Асосий воситаларни тугатишдан олинган моддий бойликлар (бино ва иншоотларни бузиш ҳамда ечиб олиш, ускуналарни қайта ўрнатиш ва ҳоказо) доимий асосда фаолият юритувчи асосий воситаларни ҳисобдан чиқариш комиссияси томонидан белгиланган эҳтимолдаги фойдаланиш нархида кирим қилинади. 2. Бухгалтерия ҳисоботларини тасдиқлаш ҳамда тақдим этиш тартиби. Бюджет ташкилотларига ажратилган лимитлар доирасида маблағ билан таъминлаш, касса ва ҳақиқий харажатларни ҳисобга олиш ва назорат қилиш учун мазкур Йўриқноманинг 1-иловасида келтирилган 294-сонли шаклдаги дафтарда алоҳида ҳисоб юритиш зарур. Бюджет ташкилотлари томонидан олинган молиялаштириш суммалари (ажратмалари)нинг ҳисоби харажатлар гуруҳи бўйича умумий молиялаштирилган суммаларни тақсимлаган ҳолда бўлим, боб, параграфлар бўйича алоҳида юритилади. Ҳар бир параграфда йиллик операцияларни кетма-кет ва тўлиқ жойлаштириш заруриятини ҳисобга олган ҳолда алоҳида саҳифалар очилади. Харажатлар параграфларидан бири учун очилган биринчи саҳифанинг биринчи сатрида харажатлар гуруҳлари бўйича йиллик лимитнинг умумий суммаси ёзилади. Иккинчи сатрда жорий чоракнинг лимит суммаси ҳам харажатлар гуруҳлари бўйича ёзилади. Харажатлар турлари бўйича лимит суммаларини ўзгариши харажатлар турлари бўйича хабарноманинг реквизитлари кўрсатилган ҳолда тегишли ёзув билан расмийлаштирилади. Кейинчалик молиялаштириш суммалари келиб тушганда тўлов топшириқномалари ёки бошқа тегишли ҳужжатларнинг реквизитлари ва

олинган молиялаштириш суммалари харажатлар гуруҳлари бўйича тақсимланган ҳолда сатрма-сатр ёзиб борилади. Олиниши лозим бўлган бюджет маблағлари лимити қолдиғини аниқлаш мақсадида ҳар ой, чоракнинг охирида ой, чорак учун ва йил бошидан бошлаб жами олинган молиялаштириш суммаларининг йиғиндиси ҳисоблаб чиқарилади. Касса ва ҳақиқий харажатларни ҳисобга олиш бўйича 294-сонли шаклдаги дафтар бюджет маблағлари бўйича талаб қилиб олинадиган асосий депозит ҳисобварағи ва бюджет ташкилотларини ривожлантириш Жамғармасининг бюджетдан ташқари маблағлари бўйича талаб қилиб олинадиган депозит ҳисобварағи бўйича алоҳида юритилади. Харажатларнинг ҳар бир гуруҳига йиллик операцияларни кетма-кет ва тўлиқ жойлаштириш заруриятини ҳисобга олган ҳолда алоҳида саҳифалар очилади. Харажатлар гуруҳларидан бирига очилган саҳифанинг биринчи сатрида харажатлар турлари бўйича йиллик лимитнинг тегишли суммаси ёзилади. Ўз навбатида иккинчи сатрда жорий чоракнинг лимит суммаси ҳам харажатлар турлари бўйича ёзилади. Харажатлар турлари бўйича лимит суммаларини ўзгариши харажатлар турлари бўйича хабарноманинг реквизитлари кўрсатилган ҳолда тегишли ёзув билан расмийлаштирилади. Кейинчалик касса харажатларини ҳисобга олишда операциялар амалга оширишилган санага мувофиқ касса харажатлари амалга оширилган тўлов топшириқномалари, чеклар ва бошқа тегишли ҳужжатларнинг реквизитлари ёзилиб, суммалар харажатларнинг тегишли турлари бўйича тақсимланади. Операциялар содир этилган кунда банк ҳужжатлари ва шахсий ҳисобварақдан кўчирмаларга иловалар қайд қилингандан сўнг касса харажатлари йиғиндиси ҳисоблаб чиқарилади ва сўраб олинаётган сана бошида бюджет маблағлари лимити қолдиғи чиқарилади. Бюджет маблағлари лимити ўзгартирилганлиги тўғрисидаги хабарнома мавжуд бўлганда лимит қолдиғи киритилган ўзгартиришларни ҳисобга олган ҳолда чиқарилади. Бундан ташқари ой, чорак охирида ой, чорак учун ҳамда тегишлича йил бошидан бошлаб жами (касса) айланмалар ҳисоблаб чиқарилади. Ҳақиқий харажатлар ҳисоби ҳам шу тартибда юритилади, бироқ касса харажатлари бўйича тўлов топшириқномалари ва бошқа ҳужжатлар ўрнига ҳақиқий харажатларнинг тегишли суммалари билан мемориал ордер ва жамғарма қайдномаларнинг реквизитлари ёзилади.

Ҳақиқий харажатлар бўйича бюджет маблағлари лимити қолдиқларини ҳисоблаб чиқариш тартиби касса харажатларини ҳисобга олиниши каби амалга оширилади. Касса харажатларини ҳисобга олиш дафтарлари ва жорий ҳисобварақлардаги қолдиқларни ҳисобга олиш дафтарларидаги маълумотлар солиштирилади ва лимитлар доирасида касса харажатларини амалга оширилиши устидан назорат қилиш учун фойдаланилади. Давлат бюджетидан маблағ билан таъминланадиган вазирликлар, идоралар, корхоналар, ташкилотлар ва муассасалар Ўзбекистон Республикаси, Қорақалпогистон Республикаси молия вазирлигига, вилоят, шаҳар ва туман молия органларига харажатлар сметаларини бажарилиши тўғрисида ойлик, чораклик ва йиллик ҳисоботларни тақдим этадилар ҳамда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан тасдиқланган шакл ва муддатларга мувофиқ бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар бўйича ягона баланс тузадилар. 1-ох ойлик ҳисобот барча бюджет ташкилотлари томонидан ҳисобот ойидан кейинги ойнинг 5-кунига тақдим этилади. 1-ох ҳисобот шакли илова қилинади (2-илова). 2-сонли шаклдаги чораклик ҳисобот ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-кунидан кечиктирмай тақдим этилади. 2-сонли шаклдаги ҳисобот илова қилинади (3-илова). Бюджет ташкилотларини ривожлантириш Жамғармаси бўйича 2- ржсонли шаклдаги чораклик ҳисобот юридик шахс мақомини олган бюджет муассасалари томонидан 2-сонли шаклдаги ҳисобот билан бирга ва уни топшириш муддатларида тақдим этилади (4-илова). 1-ох, 2, 2-рх шакллари б3йича ҳисобот ҳар бир параграф бўйича алоҳида ва муассаса бўйича умумий тақдим этилади. Бунда бюджет ташкилотларини ривожлантириш Жамғармасининг даромадлари бўйича маълумотлар барча ташкилотлар бўйича фақат 2-рж-сонли шаклдаги йиғма ҳисоботда акс эттирилади. Бюджет муассасаларини ривожлантириш жамғармаси бўйича харажатлар, юқорида кўрсатилганидек, 2-рж-сонли шаклда ҳар бир параграф бўйича алоҳида ва муассаса бўйича ҳаммаси акс эттирилади. Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли қарори чиққунга қадар шаклланган бошқа бюджетдан ташқари маблағлар, жамғармалар бўйича бухгалтерия ҳисоби Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг илгари қабул қилинган меъёрий ҳужжатлари асосида юритилади.

Бюджет ташкилотлари томонидан давлат бюджетидан олинган маблағларнинг сарфланиши, бюджет ташкилотини ривожлантириш Жамғармаси шакллантириш ва унинг маблағларидан фойдаланиш тартиби, харажатлар ижросини назорат қилиш ва бюджет ташкилотлари раҳбарлари ва молия органлари ваколатли ходимларининг жавобгарлиги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 3 сентябрдаги 414-сонли қарорига иловада баён этилган . 3.Ғазначилик шароитида нақд пул тўловларини амалга ошириш тартиби. Ғазначилик бўлинмаларида бюджетдан маблағ олувчиларнинг товар етказиб берувчилар ўртасидаги шартномаларни рўйхатга олиш, уларнинг харажатлари тўлови учун бюджет маблағларини ўтказишни худудий ғазна хисоб варақларидан фойдаланган холда назорат қилиш республика ва махаллий бюджетлардан молиялаштирилувчи бюджетдан маблағ олувчилар иштирокида амалга оширилади. Бунда юқоридаги Давлат бюджети ғазна ижроси механизмлари билан қамраб олинадиган худудий молия органлари, бюджетдан маблағ олувчилар ва харажатлар гурухлари рўйхати Ўзбекистон Республикаси Молия вазирилиги томонидан белгиланади. 2. Ушбу қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади: юридик мажбуриятлар - бу тузилган шартномалар, контрактлар ва қонунчилик хужжатлари бўйича юридик (жисмоний) шахсларда иккинчи томон олдида вужудга келадиган мажбуриятлари; яъни: мол-мулкни бериш, иш бажариш, хизмат кўрсатиш, пул тўловларини амалга ошириш ёки маълум харакатлардан воз кечиш ва бошқалардир. Шартномаларга асосан вужудга келадиган мажбуриятлар фуқоролик кодекси талабларидан келиб чиқади. Бюджет тизимида: • мажбуриятларни қабул қилиш – бу бюджет ташкилоти томонидан смета харажатларида кўзда тутилган маблағлар доирасида келажакда молиявий харажатларни амалга ошириш харакатидир; • мажбурият хуқуқий меъёрий хужжатларга асосан мажбурият қабул қилиш хуқуқи бўлган шахс томонидан амалга оширилади; • қабул қилинадиган мажбуриятлар суммаси тасдиқланган бюджет маблағлари меъёридан ошиб кетмаслиги лозим.

• Мажбуриятларни хисобга олиш тизимида уч асосий фактор: • а) Мажбуриятларни қабул қилиш асослари; • б) Мажбурият қабул қилиш хуқуқига эга жавобгар шахслар; • в) Мажбуриятнинг икки хил тури: юридик ва молиявий. Мажбуриятларни қабул қилиш хуқуқига эга жабовгар шахслар: - мажбуриятларни қабул қилиш бюджет маблағларини олувчи вазифасига киради; - бюджет маблағлари олувчи бюджет ташкилоти рахбари ёки бу вазифа юклатилган шахслар хисобланади; - ғазначилик бўлимларида ғазначилик томонидан хизмат кўрсатиладиган барча бюджет маблағ олувчи ташкилот рахбарлари ва бош хисобчи имзо намуналари, хамда бюджет ташкилоти мухри намуналари бўлиши керак. Ушбу намуналар ғазначиликнинг махсус карточкаларида сақланади. Бюджет ташкилоти шартнома тузиш ва улар бўйича юридик мажбуриятларни олишдан олдин Ғазначиликнинг тегишли бўлимларида рўйхатдан ўтказилиши лозим. “Давлат бюджетини Ғазна ижроси тўғрисида” ги қонунига асосан ғазначилик бўлимларида рўйхатдан ўтказилмаган шартномалар юридик кучга эга эмас. Ушбу жараён иштирокчилари: • Бюджет ташкилоти; • Товар ва хизматлар етказиб берувчилар; • Ғазначилик. Молиявий мажбуриятлар – бу юридик (жисмоний) шахсларда уларга товар (хизмат, ишлар) етказиб берилганлигини, шу жумладан бюджет ташкилотини кредитор қарздорликга маълум суммани тўлаш учун Ғазначиликка тақдим этиладиган топшириқнома. Тўлов топшириқномасини (тузиш) тайёрлаш бюджет ташкилоти вазифасига киради. Бюджет ташкилоти счет – фактурани қабул қилган пайтнинг ўзида 2 нусхада тўлов топшириқномасини тегишли Ғазначилик бўлимларига қонунчиликда назарда тутилган вақтда тақдим этиши лозим. Тўлов топшириқномасига қонунчиликка асосан мажбурий хужжатлар (масалан, счёт – фактура, бажарилган ишлар тўғрисидаги далолатнома ва бошқалар) илова қилинади. Бюджет ташкилоти счёт фактурада уни қабул қилган санасини акс эттириши шарт.

Махаллий бюджетларнинг худудий ғазна хисоб варақларидан фойдаланилган холдаги ғазна ижросига ўтилиши муносабати билан хизмат кўрсатувчи банкларда очилган махаллий бюджетлардан молиялаштирилувчи бюджетдан маблағ олувчиларнинг қўйидаги талаб қилиб олингунча депозит хисоб варақлари ёпилади: туман ва шахар бюджетларидан молиялаштирилувчи (23426 хисоб варағи); вилоят бюджетидан молиялаштирилувчи (23430 хисоб варағи); Тошкент шахрининг шахар бюджетидан молиялаштирилувчи (23426 хисоб варағи); Қорақалпоғистон Республикаси махаллий бюджетидан молиялаштирилувчи (23432 хисоб варағи); нобюджет ташкилотларининг 23427, 23431, 23433-сонли хисобварақларида (махалла қўмиталари бундан мустасно) очилган хисобварақлари; капитал қуйилмалари (23424 хисобварағи). Бюджетдан маблағ олувчиларнинг тўлов талабномаларига мувофиқ махаллий бюджетлардан молиялаштирилувчи бюджетдан маблағ олувчиларнинг талаб қилиб олингунча депозит хисобварақларидаги қолдиқ маблағлар хизмат кўрсатувчи банклар томонидан 23426, 23430, 23427, 23431 (махалла қўмиталари бундан мустасно), 23424 хисобварақларидан ғазна хисобварақларига ўтказилади. Ўзбекистон Республикаси банкларида очилган молия органларининг талаб қилиб олингунча депозит хисобварақлари тегишли ғазна хисобварақлари деб қайта номланади: Молия органлари аризаларига асосан белгиланган тартибда махаллий бюджет маблағлари хисобини юритиш учун Қорақалпоғистон Республикаси Молия вазирлигига 23432 “Қорақалпоғистон Республикаси махаллий бюджети маблағлари”, вилоят молия бошқармасига 23430 "Махаллий бюджет маблағлари - вилоят", Тошкент шақар молия Бош бошқармасига 23426 "Махаллий бюджет маблағлари - шахар" ва туман (шахар) молия органларига 23426 "Махаллий бюджет маблағлари – туман/шахар" (бундан буён матнда Ғазна хисобварақлари деб юритилади). Махаллий бюджетлар ғазна ижроси хисоботини тузиш ва юритиш амалдаги қонунчиликка асосан амалга оширилади. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Марказий банки Бошқарувининг 2006 йил «12» июлдаги 61 - сонли ва 279-В – сонли қарори билан тасдиқланган “Самарқанд вилояти махаллий бюджетининг ғазна ижроси хисоби тўғрисида ВАҚТИНЧАЛИК ҚОИДАЛАРининг 24-бандига

асосан чеклардан фойдаланиш тартиби ва шартлари қонунчилик асосида тартибга солинади. Ғазначилик бўлинмаси нақд пул олиш учун зарур бўлган чек дафтарчаларини хизмат кўрсатувчи банк шахобчасидан олади. Ғазна хисобварақларидан нақд пул олиш учун чек – бу ғазначилик бўлинмасининг маълум бир миқдордаги нақд пул маблағини бериш бўйича ёзма топшириқномасидир. Чеклар қўлда сиёхли ёки пастали ручкада ёзилади. Чекларни тўғрилаш ва ўчириш тақиқланади. Факсимилдан фойдаланишга рухсат берилмайди. Чеклар улар ёзилган кундан ташқари ўн кун давомида хақиқийдир. Чек рақами имзолар намуналари ва мухр изи туширилган карточкада рўйхатга олинган чек дафтарчаси рақами ва сериясига мос келиши лозим. Пул чеклари Марказий банк меъёрий хужжатларига мувофиқ расмийлаштирилади. Пул маблағларини бериш бўйича чеклар ғазначилик бўлинмаси рахбари ва масъул ходими томонидан имзоланади ва бўлинма мухри билан тасдиқланади. Бюжетдан маблағ олувчиларга бериладиган чеклар фақат бюджет ташкилотининг(олувчининг) номи кўрсатилган бўлиши керак. Номланган чек бўйича пул маблағлари фақатгина чекда кўрсатилган шахсга тўлаб берилади. Номланган чек бўйича бюджетдан маблағ олувчининг бош хисобчисига пул маблағларини тўлаб бериш тақиқланади. Ғазначилик бўлинмалари чекларнинг орқа томонида тўлов мақсадини кўрсатишлари зарур. Чекларнинг орқа томонидаги тўлов мақсади тўғрисидаги маълумот чек тайёрловчи имзоси билан тасдиқланади. Бюжетдан маблағ олувчи иш хақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, шу жумладан хизмат сафарлари харажатлари тўлови учун нақд пул олиш учун ғазначилик бўлинмасига юқоридаги тўловларни амалга ошириш бўйича сўровномани икки нусхада ушбу вақтинчалик қоидаларнинг 4-Иловасидаги шаклда бюжетдан маблағ олувчи рахбари ва бош хисобчиси имзолари хамда молия органининг бюджет бўлими имзоси ва санаси(белгиси) билан тақдим қилади. Ғазначилик бўлинмаси сўровнома асосида олувчи иш хақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, шу жумладан хизмат сафарлари харажатлари тўлови учун чек ёзиб беради. Ғазначилик бўлинмаси чек маркасини бюжетдан маблағ олувчининг ваколатли (кассир) ходимига беради. Хар куни, иш хақи ва унга тенглаштирилган тўловлар шу жумладан хизмат сафарлари харажатлари тўлови бўйича сўровномалар келиб тушишидан келиб чиққан холда электрон ва қоғоз (касса харажатлари журнали) шаклда

чеклар реестри 3 нусхада тузилади ва улардан иккитаси ғазначилик бўлинмаси масъул ходими томонидан чеклар билан биргаликда банк шахобчасига юборилади. Бюджетдан маблағ олувчи ғазначилик бўлинмасига икки нусхада ушбу вақтинчалик қоидаларнинг 5-Иловасидаги шаклдаги нақд пул маблағлари олишга ишончномани тақдим қилади ва улардан бирини ғазначилик бўлинмаси ўз мухри билан банкга топширади. Бюджетдан маблағ олувчининг ишончли ходимига (кассирига) ишончнома тақдим қилингунга қадар у билан ушбу вақтинчалик қоидаларнинг 6-Иловасидаги шаклдаги моддий жавобгарлик тўғрисидаги уч томонлама шартнома тузилади. Бюджетдан маблағ олувчининг ишончли ходими банк кассасидан нақд пул маблағларини чекнинг назорат маркалари бўйича олади. Нақд пул маблағларини беришда банк шахобчаси кассири бюджетдан маблағ олувчи ишончли шахсининг паспорт маълумотларини чекда кўрсатилган маълумотлар билан солиштиради. Бюджетдан маблағ олувчининг ишончли ходими агарда ишончномада назарда тутилган бўлса тегишли бюджетдан маблағ олувчининг бир нечта шахсий хисобварақлари бўйича нақд пул маблағларини олиш хуқуқига эга. Ғазна хисобварақларидан нақд пул маблағарини бериш банк шахобчаси томонидан амалга оширилади. Нақд пул маблағлари берилгач реестрнинг (касса харажат журнали) иккинчи нусхаси банк хисобварағидан кўчирма билан бирга ғазначилик бўлинмасига қайтарилади. Ғазначилик бўлинмаси кўчирма ва корешок асосида тегишли шахсий хисоб варағига ўзгартиришлар киритади ва бюджетдан маблағ олувчига шахсий хисобварақдан кўчирма хамда иш хақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, шу жумладан хизмат сафарлари харажатлари тўлови бўйича сўровноманинг иккинчи нусхасини ғазначилик бўлинмасининг “ТЎЛАНГАН” белгиси билан бюджетдан маблағ олувчининг бухгалтериясида бухгалтерия хисобини юритиш учун тақдим қилади. Чек маркаси йўқотилган холда бюджетдан маблағ олувчининг ишончли шахси томонидан тегишли ғазначилик бўлинмасига чек маркаси йўқолганлиги аниқланган куннинг ўзидаёқ бюджетдан маблағ олувчининг рахбари ва бош хисобчиси томонидан имзоланган хабарнома юборилади. Хабарнома асосида ғазначилик бўлинмаси томонидан банкга тўланмаган чекни бекор қилиш юзасидан хат юборилади. Чеклар реестри тўлови бекор қилинган чекни айириб ташалаган холда амалга оширилади.

Чек маркаларининг йўқотилиши ёки ўғриланиши хамда чек маркаларини олиш ваколатига эга бўлган шахслар томонидан йўл қўйилган суистеъмолликлар натижасида вужудга келадиган зарар учун жавобгарлик бюджетдан маблағ олувчиларнинг мансабдор шахслари зиммасига юклатилади. Иш хақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, шу жумладан хизмат сафарлари харажатлари тўлови бўйича сўровномалар бюджетдан маблағ олувчилар томонидан ғазначилик бўлинмасига ушбу вақтинчалик қоидаларнинг 7-Иловасидаги шаклдаги сўровномалар реестрлари (бир нусхада) билан бирга тақдим қилинади. Ғазначилик бўлинмасининг масъул ходимлари сўровномалар ва бошқа хужжатларни қабул қилиб олганда реестрда хужжатларни қабул қилиб олганликларини ўз имзолари билан қабул қилиб олиш санасини кўрсатган холда тасдиқлайдилар ва уларни бюджетдан маблағ олувчининг тегишли ходимига қайтариб берадилар. Шахсий хисобварақдан кўчирма ва унга илова қилинган хужжатларни қабул қилиб олган бюджетдан маблағ олувчининг ходими ушбу вақтинчалик қоидаларнинг 8-Иловасидаги шаклдаги шахсий хисобварақлардан берилган кўчирмаларни рўйхатга олиш Журналида хужжатларни қабул қилиб олганлигини ўз имзоси тасдиқлайди. Ғазначиликнинг банк хисобварақларидан маблағларнинг сўзсиз тартибда хисобдан чиқарилишига йўл қўйилмайди. Самарканд вилоятида биринчи даражали туловлар иш хаки ва бошка туловларга накд пулга бир ойлик талаби 18588 млн сумни ташкил килмокда, айрим туманларда накд пулларни таъминланишида банклар томонидан 5-10 кунгача яъни накд пуллар белгиланган муддатларда таъминланмаслик холатлари булмокда, бундай холатларда назорат тафтиш бошкармасига тегишли чоралар куриш учун маълумотлар берилмокда.Бундан ташкари банклар томонидан ёзилган чекларни муддатлари утганлиги учун банклардан хат олиниб чеклар кайтадан ёзиб такдим этилмокда. Хулоса ва таклифлар Узбекистон Республикаси Газначилик буйича Молия вазирлиги Газначилик тизимини жорий килиш эвазига Республикада давлат молияси жумладан махаллий бюджет реурсларини бошкариш самарадорлигини оширишда жиддий илгари силжиш юз бермокда. Республикада давлат бюджетини

Газначилик ижроси жорий килиниши бюджетни тайёрлаш жараёнини такомиллаштириш киска муддатли истикболлик ва бюджет сиёсатини олиб боришни жорий килиш бюджет ижроси сифатини, соликлар йигиш фаолиятини такомиллаштириш ва харажатларни Газначиликнинг ягона хисоб раками асосида амалга ошириш киска муддатли молиявий режалаштириш яни туловлар режасини жорий килиш, ягона ахборот тизимини жорий этиш тахлил килиш ва режалаштиришни такомиллаштириш имконини беради. Молия органларида бюджетдан маблаг олувчилар билан товар (ишлар, хизматлар) етказиб берувчилар билан уртасида тузилган шартномаларни самарадорлигини ошириш максадида жойларда Узбекистон Республикаси Молия Вазирлиги Газначилиги Укув Маркази ходимлари билан биргаликда укув семинарлари тез-тез ташкил этилса. Узбекистон Республикаси Молия Вазирлиги Газначилиги Укув Маркази ходимлари давлат бюджети газначилиги ижроси тугрисидаги янги чикаётган меёрий хужжатларни газета ва журналларга эълон килиб борса. Бюджет маблағларини олувчиларнинг харажатларини Ғазначилик бўлимлари томонидан тўлаш бўйича электрон тўлов хужжатлари бюджет маблағларини олувчиларнинг икки нусхада тақдим этилувчи тўловларни амалга ошириш тўғрисидаги аризаси ва тўлов топшириқномаси асосида шакллантирилади. Бюджет ташкилотларига иш хаки ва бошка туловларга накд пул билан таъминлашда белгиланган муддатларда амалга ошириш учун хизмат курсатувчи банкларни сонини купайтириш керак 1-чизма 294-сонли шакл _____ бўлим _____ боб _____ параграф Ҳужжат Рақами Сана Операциялар мазмуни __-гуруҳ бўйича жами А 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

294-сонли шаклнинг давоми шу жумладан харажатлар турлари бўйича 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

2-чизма 1-ох шакл ЎзР МВ 01.01.2000 й.дан киритилган Бўлим ________ ____________________________________________________ Боб ________ ___________________ бўйича харажатлар сметасининг ижро этилиши ТЎҒРИсида § ________ ОЙЛИК ҲИСОБОТ 200___ йил ____________ учун I. ХАРАЖАТЛАР Г у р у ҳ л а р С а т р к о д и Ҳисобот ойида ажратилган маблағлар Йил бошидан бошлаб ажратилган маблағлар Ой учун касса харажат- лари Жами Йил бошидан бошлаб касса харажат- лари Жами А Б 1 2 3 4 5 I Иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар 1 I I Иш ҳақига қўшимчалар 2 I V Бошқа харажатлар 3 Тежалган (ишлатилмаган) ва ҳисобот чорагининг сўнги иш куни охирида қолган суммалар, бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси ҳисобига ўтказилган бюджет ташкилоти ҳисобварағидаги маблағлар 4 X X Жами харажатлар: 5 II. ТАЛАБ ҚИЛИБ ОЛИНАДИГАН ДЕПОЗИТ ҲИСОБВАРАҚЛАРИДАГИ МАБЛАҒЛАР ҲАРАКАТИ ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМОТЛАРИ Т ТАЛАБ Йил Ҳисобот Ҳисобот Жорий Ҳисо- Йил Ҳисо-

/ р ҚИЛИБ ОЛИНА- ДИГАН ДЕПОЗИТ ҲИСОБВА- РАҚЛАРИ НОМИ бошида қолдиқ- лар ойи бошида маблағ- лар қол- диқлари ойида ажратилга н маблағлар * йил бошидан ажратилга н маблағлар * бот ойи учун касса хаража т- лари боши- дан касса харажат- лари бот даври охири- да қол- диқлар А Б 1 2 3 4 5 6 7 1 Бюджет маблағлари бўйича талаб қилиб олинадиган асосий депозит ҳисобварағи 2 Бюджет ташкилотини ривожлантириш Жамғармасини н г бюджетдан ташқари маблағлари бўйича талаб қилиб олинадиган депозит ҳисобварағи *) Юридик шахс мақомини олган муассасалар бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси бўйича 3 ва 4-устунларда ойдаги ва йил бошидан келиб тушган суммани қайд қиладилар. Муассаса раҳбари ________________________ Бош (катта) бухгалтер _________________ 200__ йил ”____” _______________

3-чизма 2-сонли шакл ЎзР МВ 01.01.2000 й.дан киритилган Харажатлар сметасининг ижро этилиши тўғрисида ҲИСОБОТ 200 __ йил ________________ ҳолатига Муассаса номи ___________________________________________________ Даврийлик: Йиллик, 1 апрель ҳолатига, 1 июль ҳолатига, 1 октябрь ҳолатига Ўлчов бирлиги: минг сўм, млн. сўм (кераксизи устидан чизилсин) Вазирлик, идора____________________________________________________ Бўлим ___________ боб ______§ ____ Харажатлар тури________________________________________________________________ Кўрсаткичлар Кўрсат- кич коди Сатр коди Аниқ- лашти- рилган йиллик смета бўйича Ҳисобот даврида маблағ билан таъмин- ланган Касса хаража т- лари жами Ҳақи- қий харажат- лар жами

1 2 3 4 5 6 7 Иш ҳақи - Жами 01 1- 00 01 Х Стипендия 03 4 10 02 Х Ишловчи оналарга болани 2 ёшга тўлгунга қадар парвариш қилиш бўйича бериладиган ойлик нафақа 03 4 20 03 Х I гуруҳ бўйича жами X 01.03 Иш берувчиларнинг ажратмалари - Жами 01 2 00 04 Х II гуруҳ бўйича жами X X Хизмат сафари харажатлар - Ҳаммаси 01 3 00 5 Х Коммунал хизматларга харажатлар - Жами 01 4 00 6 Х Электр энергияси учун тўлов 01 4 10 7 Х Табиий газ учун тўлов 01 4 20 8 Х Кўмир учун тўлов 01 4 30 9 Х Иссиқ сув ва иситиш учун тўлов 01 4 40 10 Х Сув ва канализация учун тўлов 01 4 50 11 Х Ахлатни йигиштириш ва чиқариб ташлаш бўйича хизматларга тўлов, шунингдек энергия ва бошқа ресурсларни (бензин ва бошқа ЁММдан ташқари) харид қилиш харажатлари 01 4 90 12 Телефон, телекоммуникация ва ахборот хизматларига харажатлар 01 5 00 13 Х Жорий таъмирлаш харажатлари 01 6 00 14 Х Сақлаш, ижара, фойдаланиш харажатлари ҳамда бошқа хизматларга ҳақ тўлаш харажатлари - Жами 01 7 00 15 Х Транспорт воситалари, техникани сақлаш, хизмат кўрсатиш ва ижарага олиш 01 7 40 16 Х харажатлари ҳамда бошқа хизматларга ҳақ тўлаш харажатлари 1 2 3 4 5 6 7 Бензин ва бошқа ЁММ харажатлари 01 7 50 17 X Ўқитиш харажатлари 01 7 65 18 X Геология-қидирув ишлари харажатлари 01 7 75 19 Бошқа сақлаш, ижара ва фойдаланиш харажатлари ҳамда бошқа хизматларга ҳақ тўлаш харажатлари 01 7 90 20 Жорий мақсадлар учун техника, асбобускуналар ва жиҳозларни, озиқ- овқат маҳсулотларини харид қилиш харажатлари - Жами 01 8 00 21 X Техника, оргтехника, асбоб-ускуналар, инвентарлар, материаллар, канцтоварларни 01 8 10 22 X

харид қилиш харажатлари ва бошқа харажатлар Озиқ-овқат маҳсулотларини харид қилиш харажатлари 01 8 30 23 X Дори воситалари ва тиббиётга оид маҳсулотларни харид қилиш харажатлари 01 8 40 24 X Кийимлар, пайафзал, махсус кийимкечаклар, чойшаб ва кўрпа-тўшаклар харид қилиш харажатлари 01 8 50 25 X Техника, асбоб-ускуналар ва жиҳозларни харид қилиш учун бошқа харажатлар 01 8 90 26 Бошқа жорий харажатлар 01 9 00 27 X Субсидиялар - Жами 03 1 00 28 X Номолия давлат корхоналарига субсидиялар 03 1 10 29 X Молия муассасаларига субсидиялар 03 1 20 30 X Корхоналарнинг товар ва хизматларни зарар билан сотишдан кўрган зарарларини қоплашга субсидиялар 03 1 30 31 X Бошқа корхоналарга субсидиялар 03 1 40 32 X Нотижорат ташкилотларига жорий трансфертлар 03 3 00 33 X Уй хўжаликларига жорий трансфертлар 03 4 00 34 X Коммунал хизматлар бўйича имтиёзларни тўлаш 03 4 45 35 X Уй хўжаликларига бошқа трансфертлар 03 4 90 36 X Асосий капитал активларни харид қилиш 04 1 00 37 1 X Ишлаб чиқариш соҳасидаги капитал таъмирлаш харажатлари 04 4 00 38 X Ноишлаб чиқариш соҳасидаги капитал таъмирлаш харажатлари 04 5 00 39 X Захираларни харид қилиш (яратиш) харажатлари 05 0 00 40 X Давлат захираларини яратиш учун товарларни харид қилиш харажатлари 05 0 10 41 Захираларни харид қилиш (яратиш) бошқа харажатлари 05 0 90 42 Капитал лойиҳалар билан боглиқ бўлмаган ер ва номоддий активларни харид қилиш харажатлари 06 0 00 43 X Мамлакат ичидаги бошқа капитал трансфертлар 07 2 00 44 X IV гуруҳ бўйича жами X Тежалган (ишлатилмаган) ва ҳисобот чорагининг сўнги иш куни охирида қолган суммалар, бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси ҳисобига ўтказилган бюджет ташкилоти ҳисобварағида қолган маблағлар* 45 X Жами харажатлар: X

Раҳбар ____________ Бош бухгалтер ___________ (имзо) (имзо) 200__ йил ”___”__________ М.Ў.

4-чизма 2-рж шакл ЎзР МВ 01.01.2000 й.дан киритилган Бўли м ________ ______________________________________________бўйича Боб ________ бюджет ташкилоти жамғармасига маблағларнинг келиб тушиши ва уларнинг ишлатилиши тўғрисида § ________ ҲИСОБОТ 200___ йил ____________ чорак учун минг сўм Кўрсаткичлар Сумма 1. Йил бошида маблағлар қолдиғи 2. Ҳисобот даврида даромадлар келиб тушди - Жами Шу жумладан: А) фаолият турига мувофиқ товарлар (ишлар, хизматлар) ишлаб чиқариш ва сотишдан Б) вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошқа мол- мулкини бюджет ташкилотлари томонидан бошқа ташкилотларга ижарага беришдан В) юридик ва жисмоний шахслар томонидан бюджет ташкилотларига берилаётган ҳомийлик ёрдами (бегараз ёрдам) Г) ҳисобот чорагининг сўнги иш куни охирида бюджет ташкилоти ҳисобварағида қолган тежаб қолинган (фойдаланилмаган) маблағлар суммаси Д) бошқа тушумлар 3. Жами маблағлар (1+2) 4. Жами касса харажатлари 5. Ҳисобот даври охирида маблағлар қолдиғи (3-4) Маблағларнинг сарфланиши Товар (иш, хизмат) ларни ишлаб чиқариш ва сотиш бўйича жами харажат- Креди- торлик қарзин и қайта- ришга Моддий- техника базасини ривож- ланти- ришга 85 % Ходим- ларни моддий рагбат- ланти- ришга 15 % Ҳомийлар маблағини мақсадли сарфлаш Жами касса харажат- лари (1+2+3+ 4 +5=6) Жами ҳақиқи й хара- жатлар

ларни амалга ошириш га Г Д 1 2 3 4 5 6 7 01 1 00 Иш ҳақи - Жами 03 4 10 Стипендия 03 4 20 Ишловчи оналарга болани 2 ёшга тўлгунга қадар парвариш қилиш бўйича бериладиган ойлик нафақа 01 2 00 Иш берувчиларнинг ажратмалари - Жами 01 3 00 Хизмат сафари харажатлар - Ҳаммаси 01 4 00 Коммунал хизматларга харажатлар - Жами 01 4 10 Электр энергияси учун тўлов 01 4 20 Табиий газ учун тўлов 01 4 30 Кўмир учун тўлов 01 4 40 Иссиқ сув ва иситиш учун тўлов 01 4 50 Сув ва канализация учун тўлов 01 5 00 Телефон, телекоммуникация ва ахборот хизматларига харажатлар 01 6 00 Жорий таъмирлаш харажатлари 01 7 40 Транспорт воситалари, техникани сақлаш, хизмат кўрсатиш ва ижарага олиш харажатлари ҳамда бошқа хизматларга ҳақ тўлаш харажатлари 01 7 50 Бензин ва бошқа ЁММ харажатлари 01 7 65 Ўқитиш харажатлари 01 8 10 Техника, оргтехника, асбоб-ускуналар, инвентарлар, материаллар, канцтоварларни харид қилиш харажатлари ва бошқа харажатлар 01 830 Озиқ-овқат маҳсулотларини

харид қилиш харажатлари 01 8 40 Дори воситалари ва тиббиётга оид маҳсулотларни харид қилиш харажатлари 01 8 50 Кийимлар, пайафзал, махсус кийим-кечаклар, чойшаб ва кўрпатўшаклар харид қилиш харажатлари 01 9 00 Бошқа жорий харажатлар 03 4 45 Коммунал хизматлар бўйича имтиёзларни тўлаш 03 4 90 Уй хўжаликларига бошқа трансфертлар 1 00 Асосий капитал активларни харид қилиш 04 4 00 Ишлаб чиқариш соҳасидаги капитал таъмирлаш харажатлари 04 5 00 Ноишлаб чиқариш соҳасидаги капитал таъмирлаш харажатлари 06 0 00 Капитал лойиҳалар билан боглиқ бўлмаган ер ва номоддий активларни харид қилиш харажатлари 07 0 00 Капитал трансфертлар Жами* Изоҳ. *) Юридик шахс мақомини олган барча бюджет муассасалари томонидан ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 10-кунидан кечиктирмай тақдим этилади. Раҳбар ________ бухгалтер _________ (имзо) (имзо) 200__ йил ”___”__________ М.Ў.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР : I. Ўзбекистан Республикаси Президенти асарлари : 1. Каримов И. А. “Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида”. – Т.: Ўзбекистон, 1995. 270 б. 2. Каримов И. А. “Ўзбекистон Буюк келажак сари”. – Т.: Ўзбекистон, 1998. 686 б. 3. Каримов И. А. “Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон пировард мақсадимиз”. – Т.: Ўзбекистон, 2000. 528 б. 4. Президент И. А. Каримов 2006 йилда мамлакатни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2007 йилда иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштиришнинг асосий йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамаси мажлисидаги нутқи, Халқ сўзи газетаси, 2006 йил 13 февраль. II. Қонунлар ва ҳуқуқий ҳужжатлар : 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Т.: Ўзбекистон, 1992. 2. «Бюджет тизими тугрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни N 158-II,

14.12.2000. 3. «Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети харажатларининг иктисодий классификацияси» Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирининг 6 март 2003 й. 27-сонли буйруги. 4. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 й.3 сентябрдаги 414сонли «Бюджет ташкилотларини молиялаштириш тартибини такомиллаштириш тўғрисида»ги Қарори. 5. Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетини тузиш ва ижро этиш қоидалари. Молия Вазирининг 2001 й.29 декабрдаги 130-сонли буйруғи. 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006 й. 18декабрдаги ПП-532-сонли «Узбекистон Республикаси 2007 йилга асосий макроиқтисодий кўрсаткичлари ва Давлат бюджети параметрлари тугрисида»ги Карори. 7. «NORMA» ахборот-ҳуқуқий тизими. III. Китоблар ва рисолалар: 1. Бюджетная система Российской Федерации. Учебник./ О.В. Врублевская и др.; Под ред. О.В. Врублевской, М.В. Романского. М.: Юрайт, 2003. 2. Государственный бюджет: Учебник для студентов вузов, обучающихся по экономическим специальностям / А.В. Вахабов, З.Х. Срожиддинова. 2-е изд., перераб. и доп. Т.:«IQTISOD-MOLIYA», 2007. 455 с. 3. Давлат молияси тизими. Норматив-хукукий хужжатлар туплами. 1-2-3-жилдлар. –Т.: Узбекистон, 2001, 2002. IV. Интернет саҳифалари: 1. ww w . go v . u z 2. ww w . m f . uz

O'xshashlar

Молиявий–иқтисодий инқироз шароитида бюджет тақчиллигини баҳолаш (хориж тажрибаси)

Ғазначилик шароитида бюджет ижросининг дастлабки ва жорий назоратини ташкил қилиш механизмини такомиллаштириш йўллари

Ғазначилик шароитида давлат бюджети харажатлари ижросини ташкил қилиш

Ўзбекистон республикасида ғазначилик тизимини ривожлантириш истиқболлари

Ресурсларни бошқаришнинг хозирги давр муаммолари