Neft va gaz konlarini ishlash tizimlari - Горное дело - Презентации

Neft va gaz konlarini ishlash tizimlari

Загружено в:

16.01.2024

Скачано:

0

Размер:

936.1337890625 KB

NEFT VA GAZ KONL ARINI ISHL ASH TIZIML ARI

REJA: Kirish 1. Ishlash tizimlari haqida tushuncha. 2. Ishlash tizimlarining tasnifi va xususiyatlari. 3. Chegara tashqarisiga suv haydaladigan tizimlar. 4. Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish Neft va neft-gaz koni yer po‘stining yakka tektonik strukturasida mujassamlashgan neft va gaz uyumlari majmui. Konlarga kiruvchi uglevodorod uyumlari, odatda yer ostida turli tarqalganlikka ega bo‘lgan, ko‘p hollarda turli geologik-fizik xossali, qatlam yoki tog‘ jinslari massivida joylashgan bo‘ladi. Ko‘p holatlarda ayrim neft-gazli qatlamlar katta qalinlikdagi o‘tkazuvchanmas jinslar bilan ajralgan yoki konning ayrim qismlarida joylashgan bo‘ladi. Bunday ajralgan yoki xossalari farq qiluvchi qatlamlar turli ishlatish quduqlari guruhi bilan ishlatiladi, ayrim hollarda turli texnologiyalardan foydalaniladi. Konni ishlash obyekti tushunchasini kiritamiz. Ishlash obyekti–ishlashdagi kon chegarasi ichida sun’iy ajratilgan geologik tuzilma (qatlam, massiv, tuzilma, qatlamlar majmui), sanoat miqyosidagi uglevodorodlar zaxirasiga ega, ularni yer ostidan olish muayyan burg‘i quduqlari guruhi yoki boshqa tog‘-texnik qurilmalari yordamida amalga oshiriladi. Konni ishlatuvchi mutaxassislar orasida keng tarqalgan atamaga ko‘ra, har bir obyekt “o‘zining burg‘i quduqlari to‘ri” bilan ishlashda bo‘ladi. Shuni ta’kidlash lozimki, tabiatning o‘zi ishlash obyektini yaratmaydi – ularni konlarni ishlatuvchi mutaxassislar ajratadi. Ishlash obyektiga bir, bir necha yoki konni hamma qatlamlari kiritilishi mumkin.

Ishlash tizimlari haqida tushuncha Neft (gaz) konini ishlash tizimi deb, ishlash obektini aniqlovchi, o‘zaro bog’liq muhandislik yechimlari yig’indisiga aytiladi. Masalan: konni burg’ilash, jixozlash ketmaketligi va sur’ati; qatlamlardan neft, gaz va kondensat olish maqsadida ularga ta’sir qilish usullarini borligi; haydovchi va oluvchi quduqlarning soni, nisbati, joylashishi; ehtiyoj quduqlari soni; konni ishlatishni boshqarish; yer bag’rini va atrof muhitni himoyalash. Ishlash tizimining muhim qismi – ishlash obyektlarini ajratish. Ishlatish obyekti – bu ishlanayotgan kon hududida uglevodorodlarning sanoat ahamiyatidagi zahirasi bo‘lgan, ularni yer bag’ridan chiqarib olish aniqlangan quduqlar guruhi yoki boshqa tog’-kon texnik inshootlari yordamida amalga oshiriladigan qatlam yoki qatlamlar majmui. Qancha ko‘p qatlamlar bir obyektga birlashtirilsa, shunchalik foydaliga o‘xshaydi, chunki bu holatda quduqlar soni kamayadi. Biroq bu neft beraolishlik koeffitsientining pasayishiga va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni yomonlashishiga olib kelishi mumkin.

Ishlash tizimlarining tasnifi va xususiyatlari Yuqorida keltirilgan neft konining ishlash tizimiga berilgan ta’rif umumiy bo‘lib, yer ostidan foydali qazilmalarni samarali olishni ta’minlash uchun uni tuzishni, muhandislik qarorlari majmuini to‘liq qamrab olgan. Tizimning bu ta’rifiga muvofiq konlarni turli ishlash tizimlarini ta’riflash uchun ko‘p sonli ko‘rsatkichlardan foydalanish kerak. Ammo, amaliyotda neft konlarini ishlash tizimlari ikkita eng yaqqol ajralib turuvchi alomatlari orqali farqlanadi: 1) yer ostidan neft olish jarayonida qatlamga ta’sir etish borligi yoki yo‘qligi; 2) konda ishlatish quduqlarini joylashishi. Ushbu alomatlar asosida neft konlarini ishlash tizimlari tasniflashtiriladi. Turli ishlash tizimini ta’riflovchi to‘rtta asosiy ko‘rsatkichni ko‘rsatish mumkin.

Quduqlar to‘rining zichligi Squd, oluvchi yoki haydovchi quduqlari bo‘lishidan qat’iy nazar, bitta quduqqa to‘g‘ri keluvchi neftlik maydoniga teng. Agar neftlilik maydoni Sn ga teng, kondagi ishlatish quduqlari soni n bo‘lsa. Ishlatish quduqlari to‘rining zichligi birligi Ayrim hollarda bitta olish qudug‘iga to‘g‘ri keluvchi neftlilik maydoniga teng Solko‘rsatkichdan ham foydalaniladi.

Chegara tashqarisiga suv haydaladigan tizimlar Chegara tashqarisidan ta’sir etish (suv bostirish) sistemalari III. planda va kesimda oluvchi va haydovchi quduqlarni neft koniga chegara tashqarisidan suv bostirish qo‘llab ishlashdagi joylashtirilishi keltirilgan. Bunda ichki neftlilik chegarasi bo‘ylab ikki qator olish quduqlari burg‘ilangan. Bundan tashqari oluvchi quduqlarning o‘rta qatori bor. Chegara tashqarisidan suv bostirish sistemalarini ta’riflash uchun quyidagi qo‘shimcha ko‘rsatkichlardan foydalanish mumkin: neftlilik chegarasi bilan oluvchi quduqlarning birinchi qatori orasidagi masofa birinchi va ikkinchi oluvchi quduqlar qatori orasidagi masofa va boshqalar, hamda oluvchi quduqlar orasidagi masofa 2

Haydovchi quduqlar tashqi neftlilik chegarasi tashqarisida joylashtirilgan. III ko‘rsatilgan oluvchi quduqlarni uch qatorli joylashtirish kengligi kichik bo‘lgan konlar uchun xosdir. Qatorlar orasidagi hamda neftlilk chegarasiga yaqin va neftlilik chegarasi orasidagi masofalar 500-600 m ga teng bo‘lganda, konning kengligi в=2-2,5 km ni tashkil etadi. Konning kengligi katta bo‘lganda uning neftlilik maydonida besh qator oluvchi quduqlar qatorini joylashtirish mumkin. Biroq ishlatish quduqlari qatorlarini bundan orttirish, neft konlarini ishlash nazariyasi va tajribasi ko‘rsatishicha, maqsadga muvofiq emas. Oluvchi quduqlar qatori beshtadan ortiq bo‘lganda konning markaziy qismiga chegara tashqarisidan suv boshtirish bilan sust ta’sir qilinadi, bu qismda bosim pasayadi va erigan gaz rejimida ishlashda bo‘ladi, keyinchalik esa avval bo‘lmagan gaz do‘ppisi (ikkilamchi) hosil bo‘lishi bilan gaz tazyiqli rejimda davom etadi. Tabiiyki, bunday holatda chegara tashqarisidan suv bostirish qatlamga ta’siri samarasi kichik bo‘ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Булатов А.И. и др. «Технология бурения нефтяных и газовых скважин». М.: Недра, 2000. 2. Середа Н.Г., Соловьев Е.М. «Бурение нефтяных и газовых скважин» М.: Недра, 1988. 3. Аминов А.М., Лыков Е.А. Конспекты лекций по дисциплине технология бурения нефтяных и газовых скважин. Тошкент 1999. 4. Аминов А.М.,Нурматов У.Д., «Нефт ва газ qудуqларини бурғилаш технологияси» фанидан маърузалар матнлари. Тошкент 1999. 5. Нурматов У.Д., Аминов А.М. «Нефт ва газ qудуqларини бурғилаш» фанидан ўqув qўлланма. Тошкент 2003.

Похожие

Neft va gaz konlarini ishlatish texnologiyalari

Neft va gaz konlarini izlash va qidirish asoslari

Neft va gaz konlarining ishlash usullari

Neft va gaz konlarini ishlatish sistemalari va ularning tatbiq etish sharoitlari

O’zbekistonda neft va gaz sanoati