Neft va gaz konlarini ishlatish texnologiyalari - Горное дело - Презентации

Neft va gaz konlarini ishlatish texnologiyalari

Загружено в:

22.12.2023

Скачано:

0

Размер:

1128.5146484375 KB

NEFT VA GAZ KONLARINI ISHLATISH TEXNOLOGIYALARI

REJA: 1. Neft va gazni qazib olish uchun jihozlar va mashinalar jamlamasining funktsional sxemasi 2.Turli ishlatish hollarida qo'llaniladigan jihozlar 3. Quduqlardan suyuqlik va gazni qazib chiqarish uchun kerakli jihozlarning tasnifi

 1 .Neft va gazni qazib olish uchun jihozlar va mashinalar jamlamasining funktsional sxemasi  Neft, gaz, gaz yoki kondensatli konlar mashinalar, jihozlar, inshootlar, apparatlar, uskunalar va mexanizmlar yordamida ishlanadi va foydalaniladi. Ular ishlab turganda ishi bir-biri bilan o'zarobog'langan bo’ladi. Neft, neftgaz yoki gazkondensat qatlamlardan yoki bir nechta qatlamli konlarni ishlash va foydalanish ob'ektlaridan birbiri bilan birgalikda harakatlanadi. Shuning uchun bunday ob’ektlarni neftli yoki gazli kondensatlar deb atash qabul qilingan bo'lib, birlik tizim sifatida qaraladi. Muhim masalalardan biri bir yoki guruhli konlarning samarali ishlarini kompleks ishlatish uchun muhandislik vositalarini va ob’ektlarni ishlash hamda ulardan foydalanishni bir-biriga moslashtirish uchuntexnik va ma'muriy boshqaruv bilan ta'minlanadi, konning hamma xodimlari avtomatlashtirish vositalariga va boshqaruvga, ko'pincha AVB (avtomatik vositalarni boshqarish)ga jalb qilinadi. Bu tizimmashina va jihozlardan tashqari zamonaviy o'lchov asboblari, rostlash, avtomatlashtirish va hisoblash texnikalari bilan ham ta’minlangan Neft gaz uyumlari antildinal tizimlar ko’rinishida shartli ko'rsatilgan, tarkibida neft, tuzilmaning qanotlariga tirkalgan qatlam suvi, gumbaz ko'rinishida esa - gaz do'ppisi tasvirlangan. Qatlamni ishlatishda quduqlarning bir qismida odatda neftli quduq bo’ladi . qatlamdagi suyuqlikni qazib olishda, boshqa qismdagi esa - qatlamga suv va gaz haydashda foydalaniladi, Qatlamdagi suyuqliklar kompleks jihozlar va ishlatish quduqlari orqali qazib olinadi qatlamdagi suyuqlikni qazib olishda, boshqa qismdagi esa - qatlamgasuv va gaz haydashda foydalaniladi, Qatlamdagi suyuqliklar kompleks jihozlar va ishlatish quduqlari orqali qazib olinadi

 Qatlam suyuqliklari tarkibida neftli suv, gaz, mexamk aralashmalar bo’ladi, yig'ish tizirni orqali yig'iladi va neftga, suvga, gazga va boshqa komponentlarga ajratiladi, undan keyin esa tuzsizlantiriladi, suvsizlantiriladi va Tovar sifatida iste’molchilarga yo’naltiriladi. Gazga dastlabki ishlov berilgandan so'ng undan quruq gaz ajratib olinadi. Bunda hamma texnologik jarayonlar kompleks jihozlar (3) yordamida amalga oshiriladi. Neft zaxirasini to'liq qazib olish va jadallashtirish uchun (11) kompleks jihozlardan foydalaniladi hamda uning tarkibiga qatlamga kislotali ishlov berish, gidravlik yorish va issiqlik usulida ta'sir etuvchi jihozlar ham kiradi. Qatlam bosimini saqlab turish va energiyani tiklashda qatlamga bosimli va kammunikatsiya jihozlari (6) yordamida suv va gaz shu jumladan qazib olingan suv qaytadan qatlamga hamda quruq gaz ham haydaladi. Bundan tashqari qazib olingan qatlam suyuqliklarini va suvning o'rnini to’ldirish maqsadida boshqa manbalardan suv qo'shiladi va maxsus jihozlar (6) yordamida ishlov berish ta'minlanadi. Neft va gaz konlarining dengiz yoki okean qatlamlaridagi, shelllarda yoki botqoq territoriyalarda ishlatishda qo'llaniladigan jihozlarning jamlamasi quruqlikdagidan farq qiladi. Ularni bajarish lunktsiyalari yuqorida ko’rib chiqqan jihozlarga o'xshash bo'ladi, bu jihozlar va inshootlar dengiz konlari uchun moslashtirilgan. Bu majmualarning asosiy funktsional mo’ljallanishi faqat tik quduqli konlarni ishlatishni ta’minlashdan tashqari, ko’p tubli qiya quduqlarni ham ishlatishga moslashtirilgandir. Bu inshootlar va jihozlar yordamida suv tagida joylashgan chuqur, o’rtacha va kichik chuqurlikdagi, ko’chma tuz maydonlarining ta'siridagi konlar ishlatiladi.

 2.Turli ishlatish hollarida qo'llaniladigan jihozlar Majmualarga kiruvchi jihozlarning nomenklaturasi yuzlab nomlarni tashkil qiladi, neft gaz sanoatini yuqori ko’rsatkichda o’sib borayotganligi ularning tezkor yangilanishga, mukammal yangi turlarini va kostruktsiyalarini yaratishga to’g'ri kelmoqda. Texnik vositalarni ko'p shaklli ekanligi, ularning bir tizimga keltirish hamda o'rganish kerakligini talab qildi. Mashinalar, jihozlar, mexanizmlar, inshootlar, mexanizatsiyalash vositalari va hamma asboblar sakkizta guruhga va bir nechta guruhchalarga ajratib o’rganiladi. I guruh. Quduqlardan suyuqlik va gazni qazib chiqarish uchun kerakli jihozlarning tasnifi normal ishlarni amalga oshirishga moslashtirilgan bo'ladi, mahsuldor qatlamni yer usti qismi bilan tutashtiruvchi kanal hisoblanadi. Bu guruhdagi jihozlarningishonchliligi va samaradorligi quduqning ishini ishonchligini to’liq aniqlaydi hamda bu guruhga qo’yidagi jihozlar qo'shiladi: 1. Quduqning stvolini shakllantiruvchi mustahkamlash tizmasining quvurlari va uning ishonchliligini ta'minlagichlar. 2. Tizma boshchasi, u quduq ustini mustahkamlash tizmasi bilan bir tugunga birlashtiradi, bir vaqtda quduqqa ishlatish uchun tushiriladigan vositalarning qismi bo'lib xizmat qiladi. 3. Filtrlar bilan quduqning mahsuldor qatlamidagi suyuqliklar yoki gaz filtrlanadi.4. Qirquvchi-klapanlar qatlam filtrining ustiga o'rnatiladi, quduqda ochiq, falokatli favvora bo’lishining oldini oladi. U favvoralovchi quduq larda jihozlanadi. 5. Pakerlar quduqlarni uchastkalarga ajratishda va ularni germetiklashda o'rnatiladi, 6. Quduq oldi inshootlariga quduq usti zonasida xizmat ko'rsatuvchi va ta'mirlashga xizmat qiladigan maydonlar kiradi.

 Mustahkamlash quvurlari konstruktsiyasi va nominal o’lchamlari bilan bir-biridan farq qiladi. Tizma boshchalari har xil konstruktsiyada hamda har xil o’lchamlarda va parametrlarda, har xil chuqurlikdagi quduqlar uchun, har xil muhitga va bosimlarga tno’ljallab tayyorlanadi va tashib kelinadi. Quduqlarda filtrlardan tashqari mustahkamlash quvurlarni perforatsiya qilib tayyorlangan turli, graviyli, metall,keramik filtrlari ko'p sonli variantlarda va har xil konstruktsiyalarda qo'llaniladi. Yaqin yillarda yaratilgan Qirquvchi - klapanlar, pakerlar va yakorlarning yangi har xil turlari qo’llaniladi, ular o’rnatish tartibi, o'lchamlari, materiallari va tasniflari bo’yicha pakerlarga o'xshashdir. Quduq oldi inshootlari gorizontal betonlangan yoki gruntli maydonli bo’ladi va botqoqliklarda joylashgan territoriyalarda yoki dengiz akvatoriyalarida, quduq oldi inshootlarini joylashtirish murakkablashadi 1. Favvora quduqlari uchun jihozlar. Bu jihozlar faqat favvorali neft gaz yoki gazkondensat quduqlarini ishlatishga mo’ljallangan. Jihozlar ko’targichdan, favvora armaturasi va manifold tashkil topgan bo’ladi,quduq ichidan yer ustiga mahsulotni ko'tarib beradi, faworalanishniboshqaradi va nazoratini ta'minlaydi hamda quduqning optimal ishrejasini saqlab turadi. 2. Gazlift jihozlari ko'targichga siqilgan gazni uzatish orqaliquduqlarni ishlatishga mo'ljallangan. Bu jihozlarga qo'yirish va ishchi klapanlarning gazlift ko'targichining jamlamasi, gazlift armaturasiningmajmuali o'lchov asboblari bilan manifoldi, kommunikatsiya-quvuruzatmalarning murakkab tarmog’i, avtomatlashtirish va boshqarishvositalari bilan quduqqa gazni uzatgichlar kiradi.

 3 .Quduqlardan suyuqlik va gazni qazib chiqarish uchun kerakli jihozlarning tasnifi  Neftgazqazib olish sanoatida quduqlarning inshooti har xil maqsadlar uchun mo'ljallanadi va ular tuzilmali, izlov, qidiruv,ishlatish, haydovchi va maxsus turlarga boiinadi.Ishlatish quduqlari orqali neft, gaz yoki gazkondensat qazib olish amalga oshiriladi; haydovchi quduqlar orqali - qatlamga suv, gaz, bug’ haydaladi. Konlarni ishlatish jarayonida bir qator sabablarga muvofiq qazib oluvchi quduqlar haydovchi quduqlarga o'tkaziladi yoki teskari holda foydalaniladi. Konlarda maxsus mo'ljallangan quduqlardan konni ishlatishni nazorat qilishda, tuzilmali, kollektorlarning xossasi, qatlamdagi issiqlikning ta'sir etishi va hakozolar aniqlashtiriladi. Ishlatish quduqlari inshootlarning eng muhim qismi hisoblanadi, Ularning umumiy yig'indisi quduqlarning ishlatish fondini taqdim qiladi, bahosi zamonaviy konlarning texnik jihozlanishining umumiy70-80 % ni tashkil qiladi, Bunday quduqlarning profili quduqlarning qazish texnologiyasini talabidan va ishlatish usulidan kelib chiqib har xil bo’ladi. Neft va gaz qazib olishni jadallashtirish maqsadi quduqlar mahsuldor qatlamning ichiga gorizontal yo'nalishda burg'ilab kiriladi. Gorizontal quduqlarni burg'ilash texnologiyasi murakkab va narxining baland bo’lishiga qaramasdan qazib olish debitining yuqoriligi tufayli iqtisodiy samaradorligi yuqoridir. Quduqlarning profillari 2.1- rasmda ko'rsatilgan 2.1-rasm, a-tik, b-qiya quduq tubi tiklikdan bir oz egilgan. 2.1-rasm, b-dan kurinib turibdiki u uchta uchastkadan tashkil topgan -tik, o'tish, maksimal zenit o’tish burchakka mos keladi va quduq tubigacha qiya to'g'ri yo'naltirilgan

Mahsuldor qatlamning drenajlashishini yaxshilash uchun quduqning tik qismidan qatlamga bir necha quduqlar burg'ilanadi,bunday quduqlarga ko'p tubli (yoki stvolli) quduqlar deyiladi. Ishlatish quduqning tartibli sxemasi va uning jihozlari 2.2-rasmda ko’rsatilgan. Quduq uchta asosiy uchastkalardan tashkiltopgan - yer usti, stvol va filtr va har biri mos ravishda jihozlar bilan jihozlangan: tizma boshchasi (1), yo'llanma (2), konduktor (3),ishlatish tizmasi (4), filtr (6). Quduqning eng pastki qismi tubi deyiladi. Quduq paker yoki ba'zida qirquvchi-klapan bilan (5) jihozlanadi.Ishlatish qudug’ining stvol qismi konstruktiv mustahkamlash quvurlari bilan ta'minlangan va quvurning orqa qismi uchastkasi sementlangan bo'ladi.Eng so’nggi ichki mustahkamlash tizmasi ishlatish tizmasi deyiladi va qatlam bilan quduq usti qismini bog’lovchi kanal hisoblanadi. Quduqning tubi qismiga filtr o’rnatiladi. Quduqning diametri uni ishlatish uchun jihozlarni joylashtirish ishkoniyatini ta'minlanishi, ishlatish davrida hamma texnologik jarayonlarni va operatsiyalarni amalga oshirish talab qilinganda bajarish imkoniyatini berishi kerak. Tizmaning uzoq muddat xizmat qilishi quduqningat qilish muddatiga to'g'ri kelishi kerak.Tashqi mustahkamlash tizma quduqning yo'llanmasi - bir necha metr (10 metrgacha) chuqurlikka tushiriladi va butun uzunligibo’yicha sementlanadi. Yo'llanmaning ichki qismidan konduktor 200 metrdan 600-800 metrgacha tushiriladi va u ham butun uzunligi bo’yicha sementlanadi. xizmat qilish muddatiga to'g'ri kelishi kerak. Konduktor va ishlatish tizmalarining oralig'iga texnik yoki oraliq tizmasi o’rnatiladi.

 Ishlatish quduqning filtr qismi uni qatlam bilan aloqasini hamda qatlamdagi suyuqlik va gazni olishni ta’minlaydi, qatlamga suv, gaz yoki boshqa muhitlar haydalganda o’tkazadi. Quduqning stvoli, mustahkamlash tizimlari doimiy hamda tog’ jinsining bosimi ta'sirida bo’ladi, ishlatish tizmasi esa qatlam bosimi ta'sirida yoki haydaladigan suyuqlik yoki gazning bosimi ta’sirida bo'ladi. Mustahkamlash tizmasiga ichki bosimlardan tashqari o'zining hususiy og’irligi tushadi, quduqlar hamma yoki qisman qolgan tizimlarning og'irligini qabul qiladi. Tizma boshchasini mustahkamlash quvurlarining zo’riqishini, ichki bosimlarni, ishlatish tizmasini og'irligini va undagi tayanch jihozlarni qabul qiladi. Quduqlarni ishlatish jarayonida ichki bosim va tashqi bosim almashib turadi. Favvora usulida quduqlar ishlatilganda ko'targichning pulslanuvchi o'zgaruvchan yuklanmaning paydo bo’lishiga olib keladi, Shunga o'xshash quduqlarni shtangali nasos yordamida ishlatishda, mexanik tebranish- dastgohi harakatga keltirilganda, mustahkamlash quvurlarning tizmasida va sement halqasida o'zgaruvchan yuklanma ta'sir qiladi, bu tizimni siljitadi. Shtangali ishlatishda nasosning quvurlari o'zgaruvchan yuklanma ta'sirida doimo ishlatish tizmasi tomonga siljiyda va uni tirnaydi. Har qanday debitlarda va qatlam suyuqliklari yoki gazning tarkibida abraziv aralashmalar bo’lganda quvurlarni gidravlik emirilishga olib keladi.

Похожие

Neft va gaz konlarini ishlatish sistemalari va ularning tatbiq etish sharoitlari

Neft va gaz konlarini ishlash tizimlari

Neft konlarini ishlatish bosqichlarining umumiy tavsifi

Neft va gaz konlarini izlash va qidirish asoslari

O’zbekistonda neft va gaz sanoati