Gamma-karotaj va gamma-gamma-karotaj - Горное дело - Презентации

Gamma-karotaj va gamma-gamma-karotaj

Загружено в:

05.02.2024

Скачано:

0

Размер:

2349.14453125 KB

MAVZU: Gamma-karotaj va gamma-gamma-karotaj

Radioaktiv karotajning asosiy usullari ikkita tabiiy va sunʼiy usullar boʼlib sunʼiy usullar ham oʼz navbatida ikki turga ajratiladi: Tabiiy radioaktiv karotaj usullari: 1. Gamma karotaj - bu usul burgʼi qudugʼidagi togʼ jinslarining tabiiy radioakgivligi tekshirilib, shu jinslarning bir-biridan radioaktivlik xususiyatlari bilan ajralib turishidan foydalanib geologik kesimlar tuziladi. Sunʼiy radioaktiv karotaj usullari: 2. Gamma-gamma karotaj GGK- bu usulda burgʼi qudugʼidagi togʼ jinslari gamma nurlari bilan taʼsirlantiriladi va shu jinslarda qayta radioaktiv nurlanishlar tekshirilib, togʼ jinslari va maʼdanlarning tarkiblari va xususiyatlari oʼrganiladi. 3. Neytron-gamma karotaj - bu usulda burgʼi qudugʼidagi togʼ jinslari neytronlar bilan nurlantirilib tekshiriladi.

Gamma-karotaj — togʻ jinslaridagi tabiiy gamma nurlanishni burgʻi quduqlarida oʻrganish usuli. Rus olimlari G. V. Gorshkov, L. M. Kurbatov, A. G. Grammakov, V. A. Shpak (1933) tomonidan ishlab chiqilgan va tavsiya etilgan. Togʻ jinslarida tabiiy y nurlanish tarkibida U va Th ning boʻlishi, ularning parchalanish mahsullari 24lBi, 208TL va b. hamda 40K izotoplarini mavjudligiga bogʻliq. G.-k. oʻtkazish uchun integral yoki spektrometrik ssintillyatsiya apparatlari ishlatiladi. G.-k. uran va toriy rudalarini va ular bilan birga uchraydigan kaliyli tuzlar, slyudalar va nodir metallarni izlash, razvedka qilish va ulardan namuna olishda qoʻllaniladi.

Gamma-karotaj — quduqlardagi g nurlanishning intensivligini o'lchashga asoslangan radioaktiv loging usullaridan biri. Geografiya va rudalarning g- nurlanishidan foydalanadigan HA geografiyani radioaktivligiga ko'ra qismlarga ajratish, aniqlash uchun keng qo'llaniladi.

Gamma nurlarining talqini Loylardagi ko'rsatkichlar o'ngga, qumtosh va ohaktoshlarda - chapga og'adi. Tog' jinslarining gil tarkibi qanchalik yuqori bo'lsa, o'ngga og'ish shunchalik katta bo'ladi (istisno - polimik qumtoshlar, hatto past loy miqdori bo'lsa ham, sezilarli radioaktivlikka ega va ularning HA ko'rsatkichlari yuqori). eng o'ngga HA egri chizig'ining pozitsiyasi gil chizig'i; HA egri chizig'ining o'ta chap og'ishi qum chizig'idir. Ruscha usulning ko'rsatkichlari gamma nurlanishining intensivligi bilan ifodalanadi mikrorentgen / soat (mikro-rentgen / soat) yoki impulslar / min (impulslar / daqiqa). Chet el amaliyotida usulning ko'rsatkichlari Amerika neft institutining (API) an'anaviy birliklarida ifodalanadi.

Gamma nurlarini burgʼi qudugʼi radiometri hisoblagichlari qabul qilib elektr signalga aylantaradi. Аylantirilgan elektr signallar kuchaytirgichda kuchayib elektr sezgichlarda tozalanadi va kabel orqali yer ustiga yetkazilib karotaj stantsiyasida qayd qilinadi . Gamma nurlanish jadalligiga proporsional boʼlgan elektr signallari karotaj stansiyasida diagrammalarga oʼxshab qayd qilinadi, alohida joylashgan, radioaktivlikka ega boʼlgan qatlamlar simmetrik anomal grafiklar beradi. Аnomal grafiklarning shakliga burgʼi qudugʼining diametri, burgʼilash qorishmasining tarkibi va zichligi katta taʼsir koʼrsatadi. Radioaktivlikni oʼlchashda oʼlchash tezligining, ham taʼsiri bor. Temir quvurlar bilan mustahkamlangan burgʼi quduqlarida gamma nurlanishlarini oʼlchash vaqtida quvurning va shu quvurni mahkam ushlab turgan sementning qalinligini taʼsiri boʼladi. Gamma karotaj usulining tekshirish radiusi taxminan 30 sm dan iborat.

Gamma-nurlarini logging yordamida litologiyani aniqlash Gamma nurlanishining asosiy maqsadi loy konlarini ularning yuqori radioaktivligi bilan aniqlashdir. 3-rasmda turli xil litologik farqlar gamma-nurlari egri chizig'ida qanday aks ettirilganligi ko'rsatilgan. Loylar va bitumli gillar gamma faolligining eng yuqori qiymatlarini ko'rsatadi va sof qumtoshlar, ohaktoshlar, dolomitlar, ko'mir va angidritlar eng past ko'rsatkichlar bilan tavsiflanadi. E'tibor bering, sof (argilsiz) cho'kindi o'zgarishlari dala shpati (arkoza qumtoshlari), slyudalar, glaukonit yoki og'ir minerallarni o'z ichiga olishi mumkin, ular sof qumtosh o'zgarishlariga nisbatan gamma-nurlarining ko'rsatkichlarini oshiradi .

Gamma-gamma-karotaj usuli quduq uchastkalarini o'rganish, tog' jinslarining g-kvant o'rtacha energiyasi bilan nurlanishidan kelib chiqadigan tarqoq d-nurlanishni o'lchashga asoslangan.

GAMMA-GAMMA-KAROTAJ SELECTIVE (GGK-S) — yumshoq g-kvant manbasi taʼsirida paydo boʻladigan ikkilamchi g- nurlanishni oʻlchashga asoslangan radioaktiv quduqni loging usuli. Birlamchi g-nurlarining oqimi g-kvant energiyasining kamayishi bilan va Kompton effekti bilan solishtirganda fotoelektrik effektning katta ta'siri tufayli elementlarning yuqori atom sonida zaiflashadi. Yozilgan ikkilamchi g-nurlanishning intensivligi, shuning uchun. nafaqat zichligiga, balki g.p. va rudalarning moddiy tarkibiga ham bog'liq. Quduq ostidagi snaryadda nozik g-nurlanish manbai ikkilamchi g-nurlarining indikatoridan 25-40 sm masofada joylashgan bo'lib, undan qo'rg'oshin ekrani bilan ajralib turadi. O'lchovlar an'anaviy radioaktiv logging uskunalari yordamida amalga oshiriladi. GGK-S usuli yordamida volfram, qo'rg'oshin va simob minerallashuvini aniqlashda ijobiy natijalarga erishildi.

Tosh va quduq asbobining tanasi orasidagi suv qatlamining ta'sirini kamaytirish uchun problar quduq devoriga bosiladi. Uskunalar G.-g.-k. gamma-nurlarini qayd qilishda ishlatiladiganga o'xshash. G.-g.-k. quduq uchastkasini zichligi bo'yicha ajratish, neft va gazning mumkin bo'lgan rezervuarlari sifatida g'ovakli jinslarni aniqlash, ko'mir tarkibidagi qatlamlarni batafsil ajratish, ko'mirning kul tarkibi va kalorifik qiymatini miqdoriy baholash, ruda tanalarini (temir rudalari) aniqlash uchun ishlatiladi. ) va og'ir elementlarning to'planishi.

Neytron gamma-karotaj (NGK)

Gamma-Gamma Logging (GGL) - burg'ulash shaftalarining beton yaxlitligini baholash uchun ishlatiladigan buzilmaydigan sinov usuli. Ikki dyuymli diametrli PVX kirish quvurlari po'latdan mustahkamlovchi qafasga qafasni shaftni qazish va betonni joylashtirishdan oldin o'rnatadi. Sinov dastlab rejalashtirilmagan hollarda, GGL beton orqali burg'ulangan asosiy teshiklar yordamida amalga oshirilishi mumkin.

Gamma karotaj orqali yechiladigan masalalar va qoʼllanilishi sohalari. Gamma-karotaj GK-yuqori radioaktiv anomaliyalar namoyon boʼlgan (50 mkR/soatdan yuqori) maʼdan intervallarini ajratishda). Аjratilgan intervallarning zaxirasini hamda uning parametrlarini hisoblashda, (yotish chuqurligi, qalinligi, uran miqdori, chiziqli zaxirasi), texnologik quduqlar konstruksiyasi boʼyicha masalalarni yechishda, hamda kesimni litologostratigrafik ajratishda (litologik gamma-karotaj), bir necha yondosh maydonlar boʼylab yoki bitta maydondagi profillar boʼyicha quduqlar kesimini diagrammalar boʼyicha korelyatsiya qilishda keng qo’laniladi

Gamma karotajni o’tqazish talablari Gamma karotaj o’tkaziladi: - Yerga ulangan simning qarshiligini oʼlchash; - Izolyatsiya kabelini qarshiligini oʼlchash; - Radiometlarni karotaj stantsiyasidagi etalonga qoʼyish qayta oʼlchanganda esa etalonda qayd qilngan qiymatlar farqi 5 % dan oshmasligi lozim (misol uchun: birinchi oʼlchov 151,19 mkR/soat, keyingi oʼlchov 158,94 mkR/s. Oʼlchovlar farqi 4,848 % ). - - Quduq zondi tushish tezligi 1500 m/soatdan oshmasligi. Quduq tubi (забой)ga yaqinlashganda esa zondning tushish tezligini 50 m/soatgacha pasaytirish lozim. - - Quduqqa karotaj zondi tushishida vizual nazorat ogohlantirish metkasi (belgisi) joy-joyida albatta oʼtqazish. - - quduq tubidagi fon qiymati 30 mkR/soat dan oshmasligi va quduqning loyihadagi chuqurligiga muvofiq kelishi - – karotajni tamomlanishida quduq oʼlchovlarini geologik va burgʼilash maʼlumotlar bilan muofiqlashtirish.

Burgʼu qudugʼidan karotaj zondini koʼtarish tezligi 1000 m/soat dan oshmasligi lozim, aks holda bu holat birlamchi maʼlumotlar sifatiga taʼsir koʼrsatadi, (quduq devorida joylashgan togʼ jinslarning fizik parametrlarni aniq qayd qilishga taʼsir koʼrsatadi, bu esa oʼz navbatida karotaj diagrammalarini (talqin qilishda oʼz taʼsirini koʼrsatadi. Hamda maʼdan zonalarini ajratish imkoniyatni kamaytiradi, natijada karotaj diagrammasi interpretatsiya ishlari uchun yaroqsiz hisoblanadi. Provardida qatlamlar chegarasini aniqlash va ularning litologik tarkibini, uran maʼdan qatlamlarini ajratishda Quduqlardagi geofizik tadqiqotlarni talqin qilish oʼz ahamiyatini yoʼqotadi. Bunday hollarda yaʼni karotaj diagrammalarida halal beruvchi (pomexa) egri chiziqlar borligi aniqlanganda ushbu burgʼu qudugʼida QGT operatori qayta karotaj oʼtqazishi shart va uni qaytadan oʼtqazilgan karotajlarni qayd qilish jurnaliga yozadi.

Qoʼllanma boʼyicha qayta karotaj oʼtkazishda boshqa karotaj zondidan foydalanish, yaʼni quduq zondi almashtirilishi yoki QGT operatori almashtirilishi lozim. Raqamli maʼlumotlar bazasi va fayllar strukturasi raqamli ko’rinishda bo’ladi. Masalan «Kobra» raqamli karotaj stantsiyasidagi Fayllar strukturasi FLGRGK.DAT, PGFILE.DAT, GOFILE.DAT ko’rinishda bo’ladi. Аnalogli karotaj stantsiyalaridan farqli ravishda qayd qilingan qiymatlar koʼrinishi maʼlumotlar bazasida (LBD) raqamli koʼrinishda saqlanadi. Maxsus dasturlar orqali ularni diagramma egri chiziq holida qogʼozga chiqarish mumkin. (Oddiyroq qilib Excel-dasturida raqamli son qiymatlarni grafik shaklda tasvirlanishiga oʼxshagan funksiya misolida tushuntirish mumkin.

Raqamli stantsiyalarning qayd qilish uslubini oddiy variantda Excel dasturi yordamida tushuntirish (oʼxshatish) namunasi

Togʼ jinslarining tabiiy radioaktivlik qiymatlariga taʼsir qiluvchi Omillar 1. Otqindi togʼ jinslar tarkibida uran, toriy miqdori (hamda kaliy) va ularning umumiy radioaktivligi ultraasos jinslardan nordongacha oshish qonuniyati. 2. Jinslarda ishqorlikni oshishi koʼpgina hollarda uran va toriy kontsentratsiyasining oshishi bilan kuzatiladi. 3. Koʼp fazali differensiyalashgan intruziv granitoidlar uchun uran va toriy miqdorining oshishi xarakterli quyi fazadan kechkiga nisbatan ortiq, shuningdek atrofidagi boshqa fazalarga ham. 4. Turli xil davrga mansub boʼlgan granit intruzivlari oʼzlarining radioaktivligi bilan farqlanadi, koʼplab hollarda yosh intruzivlarning radioaktivligi qadimiy intruzivlarga nisbatan ortiqroq. 5. Metasomatik oʼzgargan jinslar uchun koʼpgina hollarda yuqori radioaktivlik xarakterli, oʼzgarmagan turli xil jinslarni solishtirish boʼyicha.

6. Togʼ jinslarining gidrotermal oʼzgarishi odatda uran va toriy yoki ularning bir elementi miqdorining koʼpayishi bilan bogʼliq. 7. Tektonik buzilishlar zonasi aralashgan jinslarga nisbatan kattaroq radioaktivlikka ega. Bu tektonik zonadagi togʼ jinslarini gidrotermal oʼzgarishi bilan bogʼliq, bu oʼz oʼrnida uran va toriy kontsentratsiyalarini oshishiga olib keladi. Bundan tashqari darzliklarda radon toʼplanadi. 8. Choʼkindi jinslar orasida gillar radioaktivligi yuqori hisoblanadi, qaysiki qumtoshlar bilan solishtirganda, ayniqsa ohaktoshlarga nisbatan. 9. Uncha yuqori boʼlmagan radioaktivlik choʼkindi jinslarning litologik tarkibida n organik qoldiqlarga (faunalar) boyligi (fosfor) bilan, baʼzi hollarda temirning gidrooksidi bilan izohlanadi. Togʼ jinslarining temirlashgan zonalarida ham togʼ jinsining radioaktivlik qiymatlarining ortishi kuzatiladi.

Похожие

Akustik Karotaj

Karotaj stansiyalar

Radiaktivlik haqida umumiy ma'lumotlar. Quduqlarda radiaktiv karataj tadqiqotlari

Yadro-magnitli karotaj

Қудуқни геофизик методлар билан тадқиқот қилиш