Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш (тхк ва т) тизими - Транспорт - Рефераты

Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш (тхк ва т) тизими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

81 KB

Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш (тхк ва т) тизими Реж а: 1. ТХКваТнинг режали-огоҳлантирувчи тизими вазифалари ва асослари. 2. Мамлакатимиздаги "Автомобилларга ТХК ва Т хақида низом". 3. Сервис китобча орқали хизмат кўрсатиш. 4. Автомобил транспорти тармоғида автотранспорт корхона(АТК)лари-нинг ва техник хизмат кўрсатиш станция(ТХКС)ларининг ўрни.

Автотра н спортчиарнинг асосий вазифалари автомобилларни ишга яроқли ҳолда ушлаб туриш, ишдан чиқишини олдини олиш ва юзага келган носозликларни ўз вақтида бартараф этишдан иборатдир. Бунда ТХК нинг асосий вазифаси автомобилларни ишдан чиқишини олдини олиш бўлса, ЖТ нинг вазифаси иш даврида келиб чиққан носозликларни бартараф этишдир. МДХ да ишлаб чиқарилган ва чиқарилаётган автомобилларга ТХК ва уларни ЖТ режа асосида бажарилиб келган ва бажарилади, бу ўз навбатида ТХК ва ЖТ тизимини ташкил этган ҳолда, бир-бирига боғлиқ бўлган Низом ва меъёрлар, ҳамда ТХК ва ЖТ ишларининг тартибини аниқлаб беради. Аксарият мамлакатлардаги каби республикамизда ҳам автомобиль транспортига ТХК ва ЖТ нинг режавий-огоҳлантирувчи тизими қабул қилинган бўлиб, унга қуйидаги талаблар қўйилади: а) моддий ва ишлаш ҳаражатларини кам сарфлаган ҳолда автомобилларни эксплуатацион хусусиятларини сақлаб туриш; б) ТХ ва ЖТни режалай ва ташкил эта олувчи режавий-меъёрий таснифга эга бўлиши; в) барча автомобил эксплуатацияси корхоналари учун мажбурийлиги; г) барча мухандис-техник ходимлар учун конкрет ва англаш мумкинлиги; д) ишлаш шароитига қараб конкрет меъёрларни бир маромдалиги ва эгилувчанлиги; е) автомобилларни ҳар хил шароитда эксплуатациясини ҳисобга олувчанлиги. ТХ ва ЖТ ишларини ташкил этиш ва унинг меъёрий асослари Республикада "Автомобил транспорти ҳаракатдаги қисмига ТХК ва ЖТ Низоми" бўйича бажарилади. Сервис китобчаси бўйича автомобилларга ТХК. Хозирги вақтда ЎзР да ишлаб чиқарилаётган ДЭУ енгил автомобиллари, эксплуатация қилинаётган Мерседес Бенц автобуслари ва юк автомобиллари, ҳамда хорижий юртларда

ишлаб чиқарилаётган ва фойдаланилаётган автомобилларга фирмавий-сервис китобчаси бўйича хизмат кўрсатилади. Сервис китобчасида автомобиллар учун кафиллик шартлари ва ТХК учун йўриқномалар келтирилади. Хозирда ишлаб чиқарилаётган ДЭУ енгил автомобилларининг сервис китобчасида қуйидагилар ўз аксини топган: - янги транспорт воситаси учун кафолатлик даври(12 ой ёки 20000 км); - нима кафолатланиши (бузуқ агрегат ва деталларни текинга алмаштириб бериш); - нима кафолатланмаслиги (таъмирлаш ёки алмаштриув заводнинг айиби билан бўлмаса, ҳамма автомобилларда тозалагичлар, ўт олдириш контактлари, конденсаторлар, свечалар, тасмалар, сақлагичлар, илашиш муфтаси дисклари, тормоз колодкалари ва ҳ.к.); - шиналар бўйича кафолат (шина ишлаб чиқарувчи томонидан берилади); - автомошина эгасининг жавобгарлиги (ўз вақтида кафолатли хизмат кўрсатишга автомобилни етказиш ва сервис китобчасида белгиланган эксплуатация шартларига риоя қилиш). Юқорида келтирилганлардан ташқари автомобилни харид қилишдан аввал сотув олди хизматини ўтиш ва белгиланган даврлардан сўнг ўз вақтида ТХК, ҳамда унда бажариладиган барча ишлар мажмуаси келтирилади. Қуйида ДЭУ фирмаси томонидан ҳар бир турдаги автомобиллар учун белгиланган текинга хизмат кўрсатиш даврлари келтирилган: - ҳамма енгил автомобиллар учун - 1000-2000 км, - юк автомобиллари учун (1т) - 1000 км, - юк автомобиллари (8т,11т) - 500 км, - автобуслар(катта хажмдаги) - 500 км. Уз ДЭУ авто КО томонидан автомобилларга фирмавий хизмат кўрсатиш даврлари белгиланган бўлиб (10,20,30,40,...минг км), ҳар бир белгиланган давр ичида автомобилларнинг қайси қисмига хизмат кўрсатиш ва алмаштириладиган маҳсулотларнинг номи келтирилган. Ундан ташқари

автомобилларда ишлатиладиган ёнилғи ва мой маҳсулотларининг тавсия этилган номлари келтирилгандир. ТХ ва ЖТ тизимини ташкил этиш усуллари ва унинг таснифи. Автомобилларга ТХК ва ЖТ тизимининг асосий негизи, уларнинг техник эксплуатация, эксплуатацияон шароити, ишончлилиги ва сифат даражаси, ташкилий техник чегараловлар ҳисобланади. ТХ ўз ичига 8-10 тудаги ишларни олади (мойлаш, қотириш, созлаш, назорат этиш ва ҳ.к.) ва 150-280 дан ортиқ агрегат ва механизм деталларига огоҳлантирувчи таъсир кўрсатади. Республикамизда ҳаракатдаги қисмларга ТХКваЖТ Низомига кўра, СНГ давлатларида чиқарилган кўпгина автомобилларга ТХК ишлари қуйидаги меъёрий даврийликда ўтказилади. Автомобиллар тури ТХК - 1 ТХК - 2 Енгил автомобиллар Автобуслар Юк автомобиллари 4000 км 3500 км 3000 км 16000 км 14000 км 12000 км Харакатдаги қисмга ТХК ва ЖТ НИЗОМИ асосий хужжат ҳисобланиб, унга асосан барча ишлар режалаштирилади ва ташкил этилади ҳамда, қўшимча меъёрий технологик хужжатлар ишлаб чиқилади. Низом- ҳаракатдаги қисмга ТХК ва ЖТ асосларидан иборат бўлиб, у тизим ва техник сиёсатни аниқлайди. Бунда ТХК ва ЖТ нинг турлари, бошланғич меъёрий кўрсатгичлар, эксплуатация шароитлари ва корректировка турлари, ТХК ва ЖТ ни ташкил этиш усуллари ва бажариладиган операцияларнинг номлари келтирилган, Автомобилларга ТХK кўп технологик операциялардан иборат бўлиб, ўзининг мақсади, характери, бажарилиш шароити, ишлатиладиган жиҳозлар, мосламалар ва бажарувчининг квалификацияси бўйича жамланиб, KХ, ТХ-1, ТХ-2, МХ турларига бўлинади.

KХК да умумий текширув, тозалаш, ювиш, қуритиш ва ёқилғи, мой, махсус суюқликларни меъёрига келтириш ишлари бажарилади. ТХ-1, ТХ-2 ва МХ да асосан тозалаш, текширув диагностика, қотириш, созлаш, электротехник, шина, аккумулятор, мойлаш ва агрегат, механизмлардаги мойларни меъёрига келтириш ва алмаштириш ишлари бажарилади. Таъмирлаш ишлари ўзининг характери ва йўналиши бўйича қайта тиклаш (ҚТ) ва жорий таъмирлаш (ЖТ) каби турларга бўлинади. ҚТ ишлай билиш қобилиятини йўқотган автомобил ва унинг аг- регатларини кейинги қайта тиклаш ёки сафдан чиққунга қадар бузилмасдан ишлашини таъминлаш учун хизмат қилади. Автомобил ёки унинг агрегатини қайта тиклашда бўлакларга ажратиш, тиклаш ва деталларни алмаштириб қайта йиғиш, созлаш ва синаш ишлари бажарилади. Агрегат КТ га, унинг ўзак ва асосий деталлари таъмирлаб бўлган тақдирда жўнатилади. ЖТ, автомобил ва унинг агрегатларида пайдо бўлган бузуқликларни бартараф этиш ва қайта тиклашгача бўлган меъёрий даврни юришини таъминлаш учун бажарилади. Автомобилларни жорий таъмирлаш. АТК да ишлаб чиқариш техник ҳизматларининг энг асосий вазифаси ҳаракатдаги қисмни ЖТ иш ҳажмини камайтириш, ишлаб чиқариш ва материаллар сарф ҳаражатларини камайтиришдан иборатдир. Автомобилларни ЖТ деб, эксплуатация жараёнида пайдо бўлган ишдан чиқиш ва носозликларни бартараф этишга айтилади. Ишдан чиққан қисмлар, агрегат ва механизмларни тиклаш ёки алмаштириш, ўз навбатида текширув назорат қилиш, ажратиш-йиғиш, созлаш ва устахоналарда бажарилади. Автомобилларни ЖТ нинг энг асосий мақсади қуйидагилардан иборат: - унинг ишончлилигини ошириш; - ЖТ таннархини камайтириш, яъни ЖТ даги ва ишдан мажбуран қайтиб келишдаги ҳаражатларни камайтиришдан иборат. Автомобилларни ЖТ, ишлаб чиқариш, КТ ва ТХК сифатига боғлиқдир.

ЖТ даги ҳаражатлар, иш ҳажмига ва иш характерига, диагностика сифатига, таъминотга, ишлаш шароитига, автомобил ёшига, ишлаб чиқариш усули ва шаклига, қўлланиладиган жиҳозларга ва иш ҳақини белгилаш тизимига боғлиқдир. Автомобилларни жорий таъмирлашнинг қуйидаги турлари мавжуд  - автомобилларни ишлаш даврида ЖТ - ишдан қайтган автомобилларни ЖТ - хайдовчи буюртмасига асосан ЖТ - ТХК даврида ЖТ  ТХК ритмини бузмасдан туриб  ЖТ ишлари керак бўлган ҳолларда ёки ТХК даврида, ҳамда диагностикалаш натижаларига кўра бажарилади  Автомобилларни ЖТ ни аввалдан режалаб бўлмайди, бу эҳтимолий бўлиб, унинг иш ҳажми солиштирма меъёрий иш ҳажми бўйича аниқланади. Ишлаш шароити, иқлим шароити, автомобил тури, ёши ва сони иш ҳажмига таъсир этишини ҳисобга олган ҳолда солиштирма иш ҳажми корректировка қилинади. Бажарилиш жойи ва иш характери бўйича ЖТ икки қисмга бўлинади: - постларда бажариладиган ишлар - устахоналарда бажариладиган ишлар Постда бажариладиган ишларга: текширув назорат, созлаш, қотириш, ажратиш-йиғиш каби ишлар киради. Устахонада бажариладиган ишлар қуйидагилардан иборат: Агрегат ишлари - автомобиллардан ечилган агрегатларни (двигател, илашиш муфтаси, узатмалари қутиси, рул бошқармаси, етакловчи кўприк ва ҳ.к.) ювиш, ажратиш-йиғиш ва ташхислашдан иборатдир. Электротехник ишлар - бу ишлар ТХК да, ЖТ постларида ва устахонада бажарилади. Устахоналарда автомобилни ечилган ва унинг ўзида ёки ТХК да тўғрилаб бўлмаган ишлар бажарилади. Электротехник ишларга: қисқа туташишларни тўғрилаш, сим чулғамларини қайта ўраш, генератор ва стартер якорларини силлиқлаш каби ишлар киради.

Аккумулятор ишлари - уларга батареяларни зарядлаш ва таъмирлаш ишлари киради. Бу ишларни бажариш учун айниқса техник хавфсизлик ва меҳнат муҳофазаси кенг эътибор бериш керак. Таъминот тизими бўйича - текширув-назорат, созлаш ва таъмирлаш ишлари бажарилади. Таъмирлаш пўкакларни герметиклигини, уларнинг оўирлигини аниқлаш, диафрагмаларни алмаштириш, ёнилғи бакларини кавшанлаш ёки елимлаш ишларини ўз ичига олади. Шиномонтаж ишлари - шиналарни ажратиш ва йиғиш, дискларни таъ- мирлаш, камераларни ямаш, ғилдиракларни мувозанатлаш ишларидан иборат. Темирчилик ишлари - деталларни қиздириш йўли билан тайёрлаш, таъмирлаш, рессорларни қиздириш, пухталигини ошириб таъмирлаш. Пайвандлаш ишлари - деталларни пайвандлаш, тешикларни йўқотиш, кузовдан ажралиб кетган қисмларни пайвандлашни ўз ичига олади. Мисгарлик ишлари - радиатор, ёнилғи баки ва ёнилғи трубкаларини таъмирлашдан иборат. Чилангар-механик ишлари - қотириш деталларини тайёрлаш (болт, гайка, шпилька, шайба ва ҳаказо), пайвандлаш ва кавшанлашдан сўнг ишлов бериш, тормоз барабанларини текслаш, втулкалар ясаш, цилиндрлар блоги ва каллагига ишлов бериш кабилардир. Кузов ишлари - ўз ичига ёғочсозлик, арматура, қопламачилик, тунукасозлик ва бўёқчилик ишларини олади. А втомобилларни ЖТ таснифи ва иш ҳажмига таъсир этувчи омиллар. ЖТ характерига, ҳаражатига ва иш ҳажмига, автомобилларни ишлаш шароити, ёши, ҳайдовчилар ва ишчилар малакаси, АТКни техник қурол- ланганлиги, бундан ташқари ТХК сифати, автомобилларни сақлаш шароити, зуриқиб ишлаши, таъмирлашга мойиллиги ва бошїа омиллар таъсир этади. ЖТ ишлари сонини ва ҳажмини камайиши ҳайдовчиларни профессионал-маҳорати билан чамбарчас боўлиїдир. Автомобилларни ёши

ЖТ иш хажми ва сонини ошишига боғлиқ бўлиб, юрган йўли кўпайиши билан уларнинг қиймати ошиб боради. ТХ сифатини ошиши ЖТ ишларини 2 баробар камайишига, совуқ шароитда автомобилларни усти ёпиқ жойда сақлаш ЖТ ишларини 15-40 % камайишига имкон яратади. Ўз вақтида ташхислаш, майда бузуқликларни ўз вақтида бартараф этиш, катта ҳажмдаги ЖТ ишларини камайтиради. Ишлаб чиқариш тнхник баъзаси (ИЧТБ) нинг аҳамияти ва тутган ўрни. Автомобилларга ТХК ва ЖТ ишларини ўз вақтида олиб бориш, ҳамда уларни техник тайёр ҳолда ушлаб туришда АТКлар ва уларнинг ишлаб чиқариш техник базалари катта аҳамиятга эгадир. Автомобилларни тайёр техник ҳолда ушлаб туриш, унинг пухталигини ошириш ва ишлаш қобилиятини сақлаб туриш учун махсус корхоналар ташкил қилиш керак. Улар автомобилларни сақлаш, уларга ТХК, Т ва эксплуатацион материаллар билан таъминлаб туриш учун хизмат қилиши керак. Бу вазифаларни бажариш ва асосий ишлаб чиқариш фандларидан унумли фойдаланиш мақсадида АТКлар ташкил қилинади. АТКларда ҳаракатдаги қисмни техник тайёр ҳолда ушлаб турувчи ва юқори ишлаб чиқаришни таъминловчи ИЧТБ ҳисобланади. Автотранспорт корхоналарининг турлари. Ишлаб чиқариш вазифасига асосан АТКлар автотранспорт, автохизмат ва автаъмирлаш корхоналарига бўлинади. АТК лар - автомобилларни сақлаш, уларга ТХК ва Т, ҳаракатдаги қисмни таъминлаш ва юк ташиш ишларини амалга оширади. АТКлар иш бажариш турига қараб юк ташувчи, йўловчи ташувчи (Автобус,такси), аралаш ва махсус турларга бўлинади. - бўйсуниши бўйича: умум ишлатиш, вазирликларга ва алоҳида ташкилотларга тегишли бўлиши мумкин. - ташкилий хўжалик иш юритиши бўйича: комплекс (Транспорт ишларини, ТХК ва Т ва сақлаш ишларини бажарувчи) кооперация (марказлашган транспорт, ТХК ва Т ишлари)ларга бўлинади.

Комплекс АТКлар да автомобиллар сони 200-400 гача, копеерацияда эса 700-1000 тагача етади. Автомобилларга хизмат кўрсатиш корхоналари. Автомобилларга хизмат кўрсатиш корхоналари - махсус АТК бўлиб, улар автомобилларга ТХК ва Т, ҳамда материаллар билан таъминлаш учун хизмат қилади. Улар, марказий техник хизмат кўрсатиш станциялари (МТХКС), техник хизмат кўрсатиш станциялари (ТХКС), автомобилларга ёнилғи қуйиш тармоқлари (АЁҚТ) ва сақлаш жойларидан иборат. МТХКС - ўзига бириктирилган (1000-2000 дона) автомобилларга ТХК ва Т нинг мураккаб турларини бажаради. ТХКС - шахсий автомобилларга ТХК, ЖТ ва эксплуатация материаллари билан таъминлаш учун хизмат қилади. Сақлаш жойлари - автомобилларни сақлаш, баъзи бир ҳолларда ТХК ва эксплуатация материаллари билан таъминлаш учун хизмат қилади. АЁҚТ - Автомобилларни ёнилғи - мой маҳсулотлари билан таъминлаш учун хизмат қилади ва бензин, дизел ёнилғиси ва газ тарқатувчи турларга бўлинади.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон республикасида халқ хужалигини , шу жумладан автомобил саноатини бозор иқтисодиёти шароитларида ривожлантириш ва уларни эксплуатациясини ташкил этиш юзасидан Ўзбекистон Республикаси президенти И . А . Каримовнинг маърузалари , хукумат қарорлари , етук олим ва мутахассисларнинг фикрлари , чиқишлари ва илмий мақолалар (1991 йилдан шу кунгача . 2. Техническая эксплуатация автомобилей. под редакцией проф. Е.С.Кузнецов М: Транспорт,1991 г. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. под ред. проф. Е.С.Кузнецова М: Т.,1991 г. 4. Ҳамрақулов О., Магдиев Ш. Автомобилларни техник эксплуатацияси, Жиззах, ЖизПИ, 2005й. 5. «Ўзбекистон Республикаси автомобил транспорти ҳаракатдаги таркибининг техник хизмати ва таъмири хақидаги Низом» Т., “Ўзавтотранс” коорпорацияси 1998-йил. 6. Крамаренко Г.В.,Николяев В.А., Шаталов А.И. Безгаражное хранение автомобилей при низких температурах. М:Транспорт 1984 г. 7. Лабезников М.Е.,Букеревич Ю.Л.Эксплуатация автомобилей в условиях жаркого климато и пустўнно-песчанной местности.М:Транспорт 1969г. 8. Ўқитишнинг техник воситаларини қўллаш учун мавжуд материаллар рўйхати. 9. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Транспортвоситаларида ишлатиладиган эксплуатацион материаллар. Жиззах. ЖизПИ. 2004й. 10. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Автотрнаспорт воситалаарини лойиҳалаш. Битирув малакавий ишини бажариш учун ўқув қўлланма. Жиззах. ЖизПИ. 2005й.

Похожие

Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш тизимининг вазифаси

Автомобилларга тхк ва т технологик жараёни.

Кабина кузов ва платформага техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш технологияси

Автомобилларнинг электр жиҳозларига техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш технологияси

Автомобилларни таъмирлаш ва уларга техник хизмат кўрсатиш фанини предмети