XVII Asr Yevropa kostyumi tarixi - Текстиль - Рефераты

XVII Asr Yevropa kostyumi tarixi

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

129.5 KB

XVII Asr Yevropa kostyumi tarixi Reja: 1. Ispan san’ati 2. Fransiya san’ati 3. Ichki ko’ylak

Ispan san’ati. XVII asrning 80-yillaridan XVIII asrning 80-yillariga qadar bo’lgan davrda ispan san’ati o’zining eng gullagan «oltin» davrini boshidan kechirdi. Bu rivojlanish, ayniqsa, teatr va adabiyotda (Servantes, Lone de Vega), tasviriy san’atning dastgoh rantasvirida yorqin namoyon bo’ldi. Diego de Silva de Mariya Velaskes (1599–1660) nafaqat ispan rangtasvir san’atini yuksak cho’qqiga ko’targan rassom, balki tasviriy san’at tarixining yirik vakili sifatida G’arbiy Yevropa rangtasvir san’atida katta o’ringa ega ijodkor sanaladi. Yevropa san’atida D. Velaskes birinchi bo’lib mehnat go’zalligini shoirona, ko’tarinki ruhda talqin etgan «Gilam to’quvchilar» deb nomlangan asarini yaratadi. Rassom oddiy kundalik mehnat timsolida insonlarning baxt haqidagi orzularini ko’ra olgan. Yevropada realistik tarixning janr rivojlanishiga katta hissa qo’shgan. Uning «Breda shahrining topshirilishi», «Kalit topshirish» va «Innokentiy X portreti» jahon realistik san’atining nodir yodgorligi hisoblanadi. Uning rang va nur sohasidagi kashfiyoti keyinchalik Yevropa san’ati tarixida muhim ahamiyatga ega bo’ldi. Fransiya san’ati. XVII asrga kelib, Fransiya Yevropaning qudratli davlatlaridan biriga aylandi. XVII asr fransuz san’ati uslub jihatdan ham rang- barang. Unda, bir tomondan, Italiya renessansi va barokko ta’siri sezilsa, ikkinchi tomondan klassitsizm paydo bo’la boshlagani bilinadi. Tasviriy san’atda barokko, klassitsizm va realistik san’at yo’nalishlari o’zaro raqobatda rivojlandi. Nikola Pussen (1594–1665) klassitsizmning yirik vakili sifatida uning butun imkoniyatlarini ro’y-rost ochib berdi. Ishlagan asarlarida obrazlarni ideallashtirish va kompozitsiyani aql-idrok orqali tartibga keltirishga intilish seziladi. «Tankred va Erminiya» asarida amazonka Erminiyaning o’z raqibi, yaralangan ritsar Tankredga nisbatan uyg’ongan muhabbati tasvirlanadi. Asarda ikki qarama-qarshi obraz – bir tomondan, hayotdan ko’z yumayotgan Tankred va ikkinchi tomondan, hayajonlanayotgan Erminiya xattiharakatlari ta’sirchan ifoda qilingan. 1640-yil oxirlariga kelib, Pussen manzara janriga murojaat qila boshlaydi. Tabiat ko’rinishidagi ulug’vorlik, bepoyonlik, sirga to’la holat rassomni hayajonlantiradi. Ularda inson va tabiat uyg’unligi, inson tabiat oldida kichik zarra ekanligi talqin

etiladi. Pussen ijodining so’nggi bosqichida yaratilgan «Gerkules va Kakus jangi» asari sujeti I asr Rim yozuvchisi Vergiliyning «Eneida» poemasidan olingan. Unda antik qahramon Gerkulesning Kakus bilan bo’lgan jangi hikoya qilinadi. Erkaklar libosi. Bu davr erkaklar liboslarining asosiylari – ko’ylak, ishton, ko’rtka, bosh kiyim, poyabzal, ich kiyim. Kiyimlar shakli, ba’zi qismlari davr davomida bir necha marta o’zgargan. Asr boshida erkaklar ko’ylagi ichki kiyim va ustki kiyimning bir qismi vazifasini bajargan. Asrning ikkinchi yarmiga kelib oq yupqa matodan tikilgan tor ichki ko’ylak va xuddi shu matodan tikilgan ustki keng ko’ylaklar paydo bo’ldi. Libos yenglarining kesimlaridan ichki ko’ylak ko’rinib turardi. Uning manjetlari va yoqalari gofrelangan to’rlar bilan bezatilgan (rasm). rasm . Fransiya erkaklar kostyumlari Kamzul kalta qaytarma yoqali koletga aylandi . Kalta, mo’yna bilan sirlangan tik yoqali plash kiyish odat tusiga kirdi. Koletning old o’mizi uchburchak shaklini olib, keng yenglari qavilib, manjetli qilindi. Uni pantalonlar bilan kiyishgan. Pantalonlar ostidan tor paypoq-ishton kiyilgan. XVII asr erkaklar libosi harbiylashtirish ta’siri ostida bo’ldi (rasmlar). Biroq 50–70-yillarda bu timsol yangi estetik ideal – yosh qirol Lyudovik XIVga taqlid, ya’ni go’daklik timsolidir. Bu davr libosi to’rlar, bantlar bilan boy bezatilgan ko’ylak, yengi tirsakkacha bo’lgan kalta ko’rtka – vesta va rengrav – ishtondan iborat bo’lgan. Vesta pirpiraklar, lentalardan qilingan kantlar, tesmalar, ryushlar, to’rlar bilan boy bezatilgan. Vestaning etaklari va ishtonning belbog’i o’rtasidan keng ko’ylakning gafre, burmali pirpiraklari ko’zga tashlanib turgan. Rengrav-ishton – ikki qavatli yubka

ishtondir. Bunda shalvar – keng ishton ustidan kiyilgan taxlama (skladka)li yubkadir. Sharvarning belbog’i, yon choklari tesma, bant, pirpirak, to’r singari bezaklar bilan bezaklangan. Asr oxiriga kelib yangi saroy kiyimi – jyustokor paydo bo’ldi. Jyustokor bel chizig’idan sharf-belbog’dan pastga qarab kengaytirilgan, mayda tugmachalar va petlyalar bilan qadaladigan tor, tizzagacha bo’lgan uzunlikdagi kiyim turidir. Yenglarining yuqori qismi tor bo’lib, u pastga qarab kengaytirilgan va keng qaytarma manjetga ega. Ranglar yechimi yorqin va jilvador, oltin va kumush bilan kashtalangan. Jyustokor yoqasiz bo’lib, uning o’rnini oq matodan uchlariga to’r o’rnatilgan galsto’q egallagan. Erkaklar libosini oq, havorang, qizil rangdagi, gul yoki naqsh bilan kashtalangan shoyi yoki junli paypoqlar to’ldirgan. Poyabzallar qatoriga qaytarmali etiklar, shuningdek, bantli, to’qimli, rozetkali, to’rtburchak uchli va tasmali yarim yopiq tuflilar kirgan. Bu davrda, shuningdek, erkaklarning qizil rangdagi baland poshnali oyoq kiyimlari ham paydo bo’lgan. Bosh kiyimlar – yumshoq keng soyabonli, oq tuyaqush pati bilan bezalgan shlyapalar – asta-sekin uchburchak shaklga kira boshlagan. Ayollar libosi. Asr davomida ayollar libosi asosida bir necha bor shakli o’zgargan metall plastinkali suyakli korsetlar yotadi. Korset shakli o’zgarib turgan va modani aks ettirgan. Ko’ylaklarning etaklari kraxmallangan va bir necha ustki yubkalar hisobiga keng, shaklan katta bo’lib qolavergan. Ichki ko’ylak, ya’ni kott lif yoki korsaj va yubkadan iborat. Old lifi uchburchak shakldagi o’yiq ustiga yechib qo’yish mumkin bo’lgan kiritma, to’r bilan bezaklangan keng va past yoqadan iborat. Ustki ko’ylak sifatida keng, kalta yengli va bel qismi yuqori bo’lgan oldi ochiq rob xizmat qilgan. Ichki va ustki kiyimlarning ranglari kontrast yechimda: biri yorqin, biri to’qroq rangda hal etilgan. Asrning ikkinchi yarmida ayollar libosining shakli keskin o’zgardi. Yenglar kengligini yo’qotib, kaltalashdi (tirsakkacha). Past qismi esa keng to’rli pirpiraklar bilan bezaldi. Bu davr ayollar libosining asosiy ifodali chizig’i – uning ikki qavatli yubkadan iboratligida ko’zga tashlanadi. Kott lifiga odatda ikkita yubka tikilgan:

fripon (ichki) va modest (ustki). Modest uchun og’ir naqshlarsiz barxat, parcha, atlas kabi matolar tanlangan. Fripon uchun esa yengil va yupqa matolar: tafta, muar, kamlot tanlangan. Modest old qismi kesmali bo’lgan. Kesma chetlari to’rlar, ryushlar va mo’yna bilan bezalgan. Etak qismi esa burmalanib, shnurlar va munchoqlar yordamida lifga qotirilgan. Friponning ochilib qolgan qismi, ya’ni oldi va past qismiga volanlar, bir necha qatorli pirpiraklar, to’rlar, baxrama, shokilalar bilan bezak berilgan (rasm). rasm . Ayollar kostyumi Faqatgina dvoryan ayollari kiyishi mumkin bo’lgan rob shleyf bilan tikilgan. Rob yubkasi ham beldan burmalanib, pastga tomon oldi ochiq bo’lib, kott yubkasini berkitmay turgan. Yubkalardagi ko’pgina taxlamalar va burmalar bo’ksa chizig’ini birmuncha kattalashtirib, ayollar gavdasining past qismini kengaytirib ko’rsatgan ( rasm). rasm. Fransuz ayollar liboslari

Bu davr moda yaratuvchilari, asosan, fransuz qirollari va uning a’yonlari edi. Shunday qilib, bir asr davomida aslzodalar libosi 6 marta o’zgardi.

Adabiyotlar: 1. Karimov I . A . Istiqlol va ma ’ naviyat . – T .: «О’ zbekiston », 1994. 2. Mirziyoyev Sh . M . Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz . – T .: « O ’ zbekiston », 2017. 3. Ха kimov А . А . O’zbekiston san’ati. – Т ., 2001. 4. Abdullayev N.U . San’at tarixi. 1- tom . – T .: « O ’ qituvchi », 1986. 5. Вошинина А.И. Античное искусство. – M ., 1962. 6. Malikova S.S. Tasviriy san’at tarixi. – T., 2008. 7. Sadikova N . O’zbek milliy kiyimlari: XIX–XX asrlar. – T., 2006. 8. Oydinov N. O’zbekiston tasviriy san’ati tarixidan lavhalar. – T.: «O’qituvchi», 1997.

Похожие

XX Asr Yevropa kostyumi tarixi

XVII asr Ovrupo kostyumi

XIX Asr Yevropa kostyum tarixi

XVIII Asr Yevropa kostumi tarixi

V-XX Asrlar yevropa kostyum tarixi. O’rta asrlar Yevropa kostyumi tarixi